Να βοηθούμε τους νέους να ακολουθήσουν την κλίση τους

Κάθε άνθρωπος έχει την κλίση του. Ο Καλός Θεός έπλασε τον άνθρωπο ελεύθερο. Έχει αρχοντιά,
σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου και αφήνει ελεύθερο τον καθέναν να ακολουθήση τον δρόμο που τον αναπαύει.
Δεν τους βάζει όλους στην ίδια γραμμή με μια στρατιωτική πειθαρχία. Γι’ αυτό οι νέοι ας αφήσουν τον εαυτό τους ελεύθερο στον πνευματικό χώρο της ελευθερίας του Θεού.
Δεν βοηθιούνται, αν εξετάζουν ποιά ζωή ακολούθησε ή θα ακολουθήση ο τάδε ή ο τάδε. Σ’ αυτό το θέμα δεν πρέπει να επηρεάζωνται από κανέναν.
Οι γονείς πάλι, οι Πνευματικοί, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να βοηθούν τους νέους να διαλέγουν όποια ζωή είναι στα μέτρα τους και να ακολουθούν την πραγματική τους κλίση,
χωρίς να τους επηρεάζουν ή να στραγγαλίζουν την κλίση τους.
Η απόφαση για την ζωή που θα ακολουθήσουν πρέπει να είναι δική τους.
Όλοι οι άλλοι μόνον απλές γνώμες μπορούμε να εκφράσουμε και το μόνο δικαίωμα που έχουμε είναι να βοηθούμε τις ψυχές να βρουν τον δρόμο τους.
Μερικές φορές, όταν συζητάω με νέους που προβληματίζονται πάνω σ’ αυτό το θέμα, ενώ βλέπω την ζυγαριά προς τα που γέρνει,
δεν τους το λέω, για να μην τους επηρεάσω. Εκείνο μόνον που προσπαθώ να κάνω είναι να τους βοηθήσω, όπως μπορώ, να βρουν τον σωστό δρόμο και την εσωτερική ειρήνη•
να αφαιρέσω από αυτό που τους αναπαύει ό,τι βλαβερό υπάρχει, για να αφήσω το καλό, το άγιο,
ώστε να ζουν και σ’ αυτήν την ζωή χαρούμενα, κοντά στον Θεό, και στην άλλη ζωή πιο χαρούμενα.
Ειλικρινά, όποια ζωή κι αν ακολουθήση ένας νέος που γνωρίζω, θα χαρώ και πάντα θα έχω το ίδιο ενδιαφέρον για την σωτηρία της ψυχής του,
φθάνει να είναι κοντά στον Χριστό, μέσα στην Εκκλησία μας.
Θα νιώθω αδελφός του, γιατί θα είναι παιδί της μητέρας μας Εκκλησίας.
Φυσικά χαίρομαι ιδιαίτερα τους νέους που ακολουθούν την μοναχική ζωή, γιατί όντως είναι σοφός αυτός που ακολουθεί αυτήν την αγγελική ζωή,
διότι ξεφεύγει το αγκίστρι του διαβόλου που έχει ως δόλωμα τον κόσμο. Δεν μπορείς όμως να βάλης όλους τους ανθρώπους στο ίδιο καλούπι.
Βλέπεις, ο Χριστός δεν έδωσε σαν εντολή τον Μοναχισμό - παρόλο που είναι ο δρόμος της τελειότητος -,
γιατί δεν ήθελε να επιβάλη σε όλους βαρύ φορτίο. Γι’ αυτό, όταν ο νεανίσκος Τον ρώτησε πώς θα σωθή,
ο Χριστός του απάντησε: «Τήρησαν τας εντολάς». Και όταν εκείνος είπε ότι τις τηρεί και ρώτησε «τί έτι υστερώ;»,
ο Χριστός του είπε: «Έν σοι υστερεί• ει θέλεις τέλειος είναι, ύπαγε, όσα έχεις πώλησον και δεύρο ακολούθει μοι».
Δηλαδή, αν έβρισκε κανέναν φιλότιμο, τότε του μιλούσε για την τελειότητα• δεν έβαζε θηλειά στον κόσμο.
Ούτε δίδασκε τον Μοναχισμό, γιατί θα έβαζε φωτιά και ίσως πολλοί θα έτρεχαν αδιάκριτα να γίνουν μοναχοί και θα γινόταν κακό.
Έρριξε μόνον την σπίθα και, όταν ήρθε η κατάλληλη στιγμή, πρόβαλε ο Μοναχισμός.
Έτσι και εμείς δεν έχουμε δικαίωμα να βιάζουμε τους άλλους - μόνοι τους, εάν θέλουν, ας βιάσουν τον εαυτό τους•
μόνον τον εαυτό μας έχουμε δικαίωμα να βιάσουμε, και αυτόν πάλι με διάκριση.
Εγώ μέχρι τώρα σε κανέναν νέο δεν είπα ούτε να παντρευτή ούτε να γίνη καλόγερος.
Αν κάποιος με ρωτήση, του λέω: «Να κάνης αυτό που σε αναπαύει, φθάνει να είσαι κοντά στον Χριστό».
Και αν μου πη ότι δεν αναπαύεται στον κόσμο, τότε του μιλάω για τον Μοναχισμό, για να τον βοηθήσω να βρη τον δρόμο του.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 22-24)

Αδύναμος. 
Το έγκλημα είναι αδυναμία, και όχι ισχύς. Ο εγκληματίας είναι αδύναμος, και όχι ήρωας.
Γι’ αυτό να θεωρείς εκείνον που σε κακομεταχειρίζεται πάντα σαν πιο αδύναμο από σένα, και όπως δεν εκδικείσαι το αδύναμο παιδί, έτσι μην εκδικείσαι ούτε εκείνον που σε κακομεταχειρίζεται. Αφού δεν σε κακομεταχειρίζεται κατά την ισχύ του, αλλά κατά την αδυναμία του.
Μ’ αυτόν τον τρόπο θα συσσωρεύεις τη δύναμη μέσα στον εαυτό σου και θα είσαι σαν θάλασσα, η οποία δεν ξεχύνεται για να βυθίσει κάθε παλιόπαιδο, που πετά μία πέτρα μέσα της

(Στοχασμοί περί καλού και κακού, Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, σελ. 21).

Ο άγιος Τύχων και τα σταφύλια
Ο άγιος Τύχων, επίσκοπος Αμαθούντος (4ος-5ος αι.), είναι ένας από τους πιο γνωστούς αγίους της Κύπρου.
Πήρε την προσωνυμία του θαυματουργού για τα πολλά θαύματα που έκανε και όσο ζούσε, αλλά και μετά την κοίμησή του.
Ένα απ’ αυτά, εντυπωσιακό και παράδοξο, είναι και τούτο:
Κάποτε μερικοί εργάτες φύτευαν αμπέλι σ’ ένα χωράφι.
Πάνω στη δουλειά ένας απ’ αυτούς πέταξε, σαν άχρηστα, μερικά ξερά κλήματα. Ο άγιος πήρε ένα τέτοιο κλήμα κι αφού προσευχήθηκε στο Θεό, παρακαλώντας Τον να του δώσει ζωή και βλάστηση και καρπούς, το φύτεψε στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Και, ω του θαύματος!
Το ξερό εκείνο κλήμα αμέσως ρίζωσε, έβγαλε φύλλα, άνθισε κι έκανε σταφύλια ώριμα και γλυκά!
Κι ας ήταν μήνες πριν από την εποχή των σταφυλιών!
Από τότε κάθε χρόνο το θαύμα επαναλαμβάνεται. Στις 16 Ιουνίου, ημέρα της μνήμης του αγίου, το κλήμα παρουσιάζει πρώιμα σταφύλια, ώριμα και γλυκά, που προσφέρονται σαν ευλογία στους πιστούς.
Για πολλά χρόνια μάλιστα μετά την κοίμησή του, γινόταν και τούτο το απίστευτο: Τα σταφύλια ήταν πράσινα και ξινά, ως τη στιγμή που άρχιζε η θεία λειτουργία της εορτής. Τότε άρχιζαν και τα σταφύλια να μαυρίζουν και να γλυκαίνουν.
Όταν τελείωνε η λειτουργία, τότε και τα σταφύλια γίνονταν μαύρα και γλυκύτατα. Όσοι τα γεύονταν, ένιωθαν μια παράξενη σωματική ευεξία και μιαν απέραντη ψυχική γαλήνη.
Το ίδιο συμβαίνει μέχρι σήμερα σε όλους, όσοι τιμούν και πανηγυρίζουν τη μνήμη του αγίου.
[22,41]
(Θαύματα και αποκαλύψεις από τη Θεία Λειτουργία εκδ. Ι.Μ. Παρακλήτου, σελ.16-17)

Οι ερωτήσεις του αββά Αβραάμ
Κάποιος ασκητής απέκτησε την φήμη ότι επί πενήντα χρόνια έζησε με αυστηρή νηστεία,
αποφεύγοντας και αυτό το ψωμί και το κρασί. Έλεγε μάλιστα και ο ίδιος:
-Θανάτωσα την φιληδονία, την φιλαργυρία και την φιλοδοξία.
Όταν το άκουσε αυτό ο αββάς Αβραάμ, πήγε και τον συνάντησε.
-Εσύ είπες αυτά τα λόγια; τον ρώτησε.
-Ναι, απήντησε εκείνος.
-Δεν μου λες, εάν μπης στο κελλί σου και βρης μέσα μια γυναίκα, μπορείς να μείνης τελείως αδιάφορος για το φυλό της;
-Όχι, αλλά θ’ αγωνισθώ να μην την αγγίξω.
-Άρα, συμπέρανε ο αββάς Αβραάμ, δεν θανάτωσες το πάθος της φιληδονίας. Το νίκησες μόνο και το έχεις δεμένο...
Εάν τώρα, καθώς περπατάς, δης όστρακα, πέτρες και ανάμεσα τους χρυσάφι, μπορείς να μείνης αδιάφορος γι’ αυτό και να το θεωρήσης σαν τα όστρακα και τις πέτρες;
-Όχι, αλλά θ’ αγωνισθώ να μην το πάρω.
-Άρα, συμπέρανε πάλι ο αββάς Αβραάμ, δεν θανάτωσες το πάθος της φιλαργυρίας. Το νίκησες μόνο και το έχεις δεμένο...
Εάν τώρα μάθης ότι έρχονται να σε επισκεφθούν δύο αδελφοί, και γνωρίζεις ότι ο ένας σ’ επαινεί, ενώ ο άλλος σε κακολογεί, θα τους δεχθής με την ίδια διάθεσι;
-Όχι, αλλά θ’ αγωνισθώ ν’ αναπαύσω και εκείνον που με κακολογεί, όπως και εκείνον που μ’ επαινεί.
-Άρα, ούτε το πάθος της φιλοδοξίας έχεις θανατώσει. Τα πάθη λοιπόν δεσμεύονται, πλην όμως δεν θανατώνονται.
(Γεροντικόν)
(Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος πρώτος, σελ.23-24)

Στο εργαστήρι ραπτικής
Ο Γέροντας υπέδειξε σε μια διευθύντρια εργαστηρίου ραπτικής,
που τον επισκεπτόταν τακτικά, ποιο χρώμα έπρεπε να προτιμήσει,
για τη σχετική έκθεση που επρόκειτο να κάνει.
Εκείνη αν και τον ρώτησε για το χρώμα, όταν έλαβε την απάντησή του,
δίσταζε να την αποδεχθεί και έδειχνε να προτιμά άλλο χρώμα.
Τότε ο Γέροντας της είπε: «Μα δεν το βλέπεις, ευλογημένη, το χρώμα αυτό; Μόνο το φωνάζει».
Τελικά ακολούθησε την υπόδειξη του Γέροντα και σημείωσε επιτυχία.
Απορημένη για την εξειδικευμένη γνώση του, πήγε, μετά την έκθεσή της, και τον ευχαρίστησε.
Ο Γέροντας χάρηκε, αλλά και πρόσθεσε: «Έχεις όμως δώσει, με την εργασία που κάνεις, και τροφή στη ματαιοδοξία των γυναικών, όχι λίγη!». [Γ 111]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.251)

455.Ερώτηση
Κάποιος κάποτε ζήτησε από κάποιον πατέρα να γευματίσει μαζί του• αυτός όμως αρνήθηκε, επειδή δε μπορούσε. Κάποιος άλλος τον παρακάλεσε να κάνει μόνο μια προσευχή στο κελλί του, και μόλις μπήκε τον πίεσε να μείνει για να γευματίσει και αυτός, και αφού πιέστηκε με πολλή βία, έμεινε. Όταν το έμαθε εκείνος που τον παρακάλεσε από την αρχή, στενοχωρέθηκε πολύ. Άραγε αυτή η λύπη είναι κατά Θεό;
Απόκριση: Όταν ταράζεται κανείς και λυπάται και οργίζεται κατά του πλησίον του με την πρόφαση δήθεν ευλόγου και ψυχωφελούς πράγματος, γίνεται φανερό, ότι αυτό δεν είναι κατά Θεό• διότι όλα τα πράγματα του Θεού είναι ειρηνικά και ωφέλιμα και οδηγούν τον άνθρωπο σε ταπείνωση και σε κατάκριση του εαυτού του. Διότι λέγει• «ο δίκαιος γίνεται πρώτος κατήγορος του εαυτού του»•διότι αυτός που φαίνεται ότι θέλει κάτι κατά Θεό και εμποδίζεται από κάποιον, και έπειτα κατακρίνει αυτόν που τον εμπόδισε και τον καταλαλεί, με αυτό φανερώνει, ότι δεν είχε την πρόθεση του κατά Θεό• διότι λέγει, «θα τους καταλάβετε από τους καρπούς τους». Αυτός που έχει την πρόθεση κατά Θεό και εμποδίζεται, περισσότερο ταπεινώνεται και θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο, και θεωρεί ως προφήτη εκείνον που τον εμπόδισε• διότι τον εμπόδισε, επειδή γνώριζε από πριν την αναξιότητα του.
Εάν λοιπόν καλέσεις κάποιον να έλθει στο κελλί σου κατά αγάπη Θεού ή και ζητήσεις να πάρεις κάτι από κάποιον με εμπιστοσύνη και δεν πεισθεί να σου το δώσει, και κάποιος άλλος τον παρακαλέσει και καταδεχθεί να το δώσει, να μη αφήσεις τον δαίμονα της οργής να ταράξει την καρδιά σου• διότι κάθε πράγμα που έχει ταραχή δεν είναι από το Θεό. Αλλά μάλλον δείξε ταπείνωση λέγοντας, ‘εγώ βρέθηκα ανάξιος, και ο Θεός φανέρωσε τις αμαρτίες μου και την αναξιότητα μου στους πατέρες’, και σου «δίνει τη χάρη αυτός που την δίνει στους ταπεινούς». Αυτός που έχει την ταπείνωση, δεν θέλει πάντοτε τα παραπάνω από αυτόν, αλλά πάντοτε τρέχει κάτω, στην ταπείνωση.
Σκέψου τον εκατόνταρχο που προσήλθε στον Ιησού για το παιδί του και άκουσε, «εγώ θα έλθω και θα το θεραπεύσω», πώς πρόστρεξε στην ταπείνωση και είπε, «Δέσποτα, δεν είμαι ικανός για να μπεις κάτω από τη στέγη μου». Ποιός δεν θα άρπαζε τέτοια ευκαιρία; αλλά η ταπείνωση δεν ζήτησε ούτε αυτό, κατακρίνοντας τον εαυτό της ανάξιο• και ο καρδιογνώστης Θεός, αυτός που δέχεται την προαίρεση των ανθρώπων, επαίνεσε την πίστη του λέγοντας• «σε όλον το Ισραήλ δεν βρήκα τέτοια πίστη». Και η ταπείνωση προξένησε και σ’ αυτόν μεγάλο έπαινο και έδωσε στο παιδί του υγεία. Πολλά είναι τα χαρίσματα που δίνονται στην ταπείνωση
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 10Β, σελ.385-387)

Το μέτρο του μαργωνίου. 

O όσιος Θεόδωρος άκουγε κατάπληκτος τη συζήτηση των συνταξιδιωτών του. Δυνάμωνε με τα λόγια τους ο ζήλος του για την αδιάκριτη υπακοή. Όταν όμως βγήκε από τη βάρκα, δεν τους είδε πλέον. Όπως τον διαβεβαίωσε μετά ο Μ. Παχώμιος, ήταν άγγελοι, σταλμένοι από το Θεό για να τον ενισχύσουν και να τον παρηγορήσουν.
(Βίος αγίου Παχωμίου)

(Χαρίσματα και χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Β΄, σελ.16-18).

Με οδηγό τον Σταυρό
Ανέφερε ο Γέροντας: «Κάποια μέρα τ’ αδέλφια μου ήταν στο χωράφι και εργάζονταν. Η μητέρα ετοίμασε το φαγητό αλλά δεν είχε με ποιον να το στείλη και στενοχωριόταν. Το χωράφι ήταν δυο ώρες μακρυά.
— Δώσ’ το να το πάω εγώ, της λέω.
— Μα που ξέρεις εσύ τον δρόμο;
— Θα ρωτήσω, είπα.
«Ξεκίνησα χωρίς να ρωτήσω κανέναν κρατώντας στο χέρι τον Σταυρό, όπως έβλεπα στις εικόνες τους αγίους Μάρτυρες, και ούτε κατάλαβα καλά από που πήγα. Έφθασα στο χωράφι, άφησα το φαγητό και γύρισα αμέσως, γιατί περίμενε η μητέρα».

Θεοπτία
Διηγήθηκε ο Γέροντας: «Από ένδεκα χρόνων διάβαζα βίους Αγίων και έκανα νηστείες και αγρυπνίες. Ο αδελφός μου ο μεγαλύτερος έπαιρνε και έκρυβε τους βίους. Δεν κατάφερε τίποτε. Πήγαινα στο δάσος και συνέχιζα. Κάποιος φίλος του τότε, ο Κώστας, του είπε: "Θα σου τον κάνω να τα παρατήση όλα".
Ήρθε και μου ανέπτυξε την θεωρία του Δαρβίνου. Κλονίστηκα τότε και είπα: "Θα πάω να προσευχηθώ και, αν ο Χριστός είναι Θεός, θα μου παρουσιαστή να πιστέψω. Μια σκιά, μια φωνή, κάτι θα μου δείξει". Τόσο μούκοβε. Πήγα και άρχισα μετάνοιες και προσευχή για ώρες, αλλά τίποτε. Στο τέλος τσακισμένος σταμάτησα. Μου ήρθε τότε στην σκέψη κάτι που μου ’χε πει ο Κώστας: "Παραδέχομαι ότι ο Χριστός είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος, δίκαιος, ενάρετος, τον οποίο εμίσησαν από φθόνο για την αρετή του και τον καταδίκασαν οι συμπατριώτες του". Τότε είπα: "Αφού είναι τέτοιος, και άνθρωπος να ήταν, αξίζει να τον αγαπήσω, να τον υπακούσω και να θυσιασθώ γι’ Αυτόν. Δεν θέλω ούτε παράδεισο ούτε τίποτε. Για την αγιότητά του και την καλωσύνη του αξίζει κάθε θυσία”. (Καλός λογισμός και φιλότιμο).
Ο Θεός περίμενε την αντιμετώπισή μου. Ύστερα από αυτό παρουσιάσθηκε ο ίδιος ο Χριστός μέσα σε άφθονο φως. Φαινόταν από την μέση και πάνω. Με κοίταξε με πολλή αγάπη και μου είπε: "Eγώ είμι η ανάστασις και η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται" . Τα λόγια αυτά ήταν γραμμένα και στο Ευαγγέλιο που κρατούσε ανοικτό στο αριστερό χέρι Του.
Το γεγονός αυτό διέλυσε στον δεκαπενταετή Αρσένιο τους λογισμούς αμφιβολίας, που τάραζαν την παιδική του ψυχή, και γνώρισε με την χάρι του Θεού τον Χριστό ως Θεό αληθινό και Σωτήρα του κόσμου. Βεβαιώθηκε για τον Θεάνθρωπο, όχι από άνθρωπο ή από βιβλία, αλλά από τον ίδιο τον Κύριο, που του αποκαλύφθηκε και μάλιστα σε τέτοια ηλικία. Στερεωμένος πλέον στην πίστη μονολογούσε: «Κώστα, άμα θέλης τώρα, έλα να συζητήσουμε».

(Βίος Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου, ιερομ. Ισαάκ, σελ. 51-52).

561.Ερώτηση
Εάν κανείς δεν καταλαλεί κάποιον αλλά ακούει ευχάριστα την καταλαλιά, δεν κατακρίνεται από αυτό;
Απόκριση:Και το να ακούσει ευχάριστα την καταλαλιά, και αυτό είναι καταλαλιά και έχει την ίδια κατάκριση.
608.Ερώτηση
Άλλος αδελφός ερώτησε τον ίδιο μεγάλο Γέροντα λέγοντας. Πες μου, πάτερ, να, βλέπω κάποιον να κάνει ένα πράγμα και το διηγούμαι σε άλλον, και λέγω ότι δεν τον κατακρίνω, αλλά μόνο μιλούμε, άραγε δεν υπάρχει καταλαλιά στον λογισμό;
Απόκριση:Εάν έχει εμπαθή κίνηση είναι καταλαλιά, αν όμως είναι ελεύθερος από πάθος δεν είναι καταλαλιά, αλλά λέγει για να μη αυξηθεί το κακό.
836.Ερώτηση
Φιλόχριστος ερώτησε τον ίδιο γέροντα.Είναι καλό να λέγω κάτι στον κύριο τον επίσκοπο, εάν νομίζω ότι τον συμφέρει;
Απόκριση: Έχε την καρδιά σου καθαρή ενώπιον του Κυρίου και αυτό δεν σε βλάπτει. Το να έχεις καθαρή την καρδιά σου σημαίνει να μη λες τίποτα εναντίον κάποιου, σαν να κάνεις ανταπόδοση σ’ αυτόν, αλλά για το ίδιο το καλό. Μη νομίσεις λοιπόν ότι αυτό είναι καταλαλιά, διότι κάθε πράγμα που γίνεται για διόρθωση, δεν είναι καταλαλιά. Από αυτήν δεν αποβαίνει κανένα καλό, ενώ εδώ πρόκειται ν’ αποβεί το καλό, και γι’ αυτό δεν είναι καταλαλιά.
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 10Γ, σελ.65.181.481)

453. Eρώτηση
Εάν δώ κάποιον να κάνει άτοπο πράγμα, άραγε δεν οφείλω να κρίνω το άτοπο; Και πώς θα αποφύγω την κατάκριση του πλησίον γι’ αυτό;
Απόκριση: Το πράγμα αυτό, που είναι αληθινά άτοπο, δεν μπορούμε να μη το κρίνουμε άτοπο, διότι πώς αλλιώς θα αποφύγουμε τη βλάβη από αυτό, σύμφωνα με τη φωνή του Κυρίου που είπε, «προσέχετε από τους ψευδοπροφήτες που έρχονται σε σας με ενδύματα προβάτων, ενώ από μέσα είναι άρπαγες λύκοι. Θα τους γνωρίσετε από τους καρπούς τους». Εκείνον όμως που το έκανε δεν πρέπει να τον κατακρίνουμε εξαιτίας της εντολής «μη κρίνετε για να μη κριθείτε», και διότι πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας αμαρτωλότερους όλων και διότι πρέπει το αμάρτημα του αδελφού να το θεωρούμε δικό μας και να μισούμε τον διάβολο που απάτησε αυτόν. Όπως δηλαδή, εάν κάποιος σπρώξει κάποιον σε φράχτη, κατακρίνουμε εκείνον που τον έσπρωξε, έτσι και εδώ.
Συμβαίνει όμως να γίνεται ένα πράγμα από κάποιον, το όποιο φαίνεται άτοπο σ’ εκείνους που το βλέπουν, γίνεται όμως με καλό σκοπό από εκείνον που το κάνει, όπως ακριβώς συνέβηκε τότε στον άγιο γέροντα. Περνώντας δηλαδή από το ιπποδρόμιο μπήκε μέσα επίτηδες. Και όταν είδε τον καθένα να βιάζεται να προλάβει και να νικήσει τον άλλον είπε στο λογισμό: ‘βλέπεις πώς αγωνίζονται πρόθυμα οι άνθρωποι του διαβόλου; πόσο περισσότερο πρέπει ν’ αγωνιζόμαστε εμείς οι κληρονόμοι της βασιλείας των ουρανών’. Και έφυγε, ακόμα προθυμότερος απ’ αυτή τη θέα, στον πνευματικό δρόμο και αγώνα.
Και επίσης δεν γνωρίζουμε εάν ο αδελφός που αμάρτησε γίνεται κατόπιν μετανοίας ευάρεστος στο Θεό με την ταπεινοφροσύνη και την εξομολόγηση. Διότι ο Φαρισαίος έφυγε αξιοκατάκριτος εξαιτίας της αλαζονείας του.
Γνωρίζοντας λοιπόν αυτά, ας μιμηθούμε την ταπείνωση του τελώνη και ας κατακρίνομε τους εαυτούς μας, και θα δικαιωθούμε και ας αποφύγουμε την αλαζονεία του Φαρισαίου, για να μη κατακριθούμε.
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18B, σελ.379-381)