«Να καταπολεμήσει μεν τα πάθη του μπορεί ο άνθρωπος, να τα εκριζώσει όμως δεν μπορεί καθόλου· και να μη διαπράξη μεν το πονηρό έχει εξουσία, να μη το σκεφθή όμως δεν έχει ακόμη. Ευσέβεια όμως είναι όχι μόνο να πράττη το αγαθό, αλλά και να μη συλλογίζεται τα πονηρά· όποιος συλλογίζεται λοιπόν πονηρά δεν μπορεί ν’ αποκτήση καθαρή καρδιά· πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού από αυτό μολύνεται σαν καθρέπτης από πηλό; Ως καθαρή καρδιά εκλαμβάνω τούτο, όχι μόνο το να μη ενοχλήται κανείς από κάποιο πάθος, αλλά και το να μη σκέπτεται κάτι πονηρό ή βιοτικό, οποτεδήποτε θέλη, να έχη δε μέσα του μόνο την μνήμη του Θεού σε ακράτητο έρωτα· διότι στο καθαρό φως ο οφθαλμός βλέπει καθαρά τον Θεό, αφού δεν μεσολαβεί τίποτε άλλο στην θέα» (τ. 19Α, σ. 493).

«Αρκεί για την απώλειά μας και ένα μόνο πάθος… Έτσι λοιπόν, αγαπητοί μου αδελφοί, τίποτα δεν θα μας ωφελήσει το να νικήσουμε τα μεγάλα πάθη, εάν κυριευτούμε από τα μικρότερα» (τ. 19Γ, σελ. 483, 485).

«Το κακό και φιλήδονο ήθος, το οποίο εξαφανίζεται με την επίμονη εργασία της προσευχής, με τη μελέτη των θείων λογίων και με την τακτική εκτέλεση των αγαθών. Διότι, όπως όταν ανατέλλει σιγά σιγά ο ήλιος υποχωρεί και εξαφανίζεται το σκοτάδι, έτσι και όταν ανατέλλει η αρετή διώκεται η κακία σαν σκοτάδι και αποδεικνύεται ανυπόστατη, και από τότε μένουμε διαπαντός αγαθοί, όπως μέχρι τότε ήμασταν πονηροί. Με λίγη λοιπόν υπομονή και ελάχιστη προαίρεση ή, για να πούμε καλύτερα, με τη βοήθεια του ζώντος Θεού αναπλασσόμαστε και ανανεωνόμαστε, καθαριζόμενοι στην ψυχή και στο σώμα και στη διάνοια» (τ. 19Δ, σελ. 159-161).

«Συναρμολογούνται (οι αρετές) όλες μεταξύ τους σε ένα, και έτσι κατασκευάζουν, όπως ειπώθηκε, τον άνθρωπο σαν ένα εύχρηστο σκεύος, όπου εισέρχεται η χάρη του Θεού σαν νέος οίνος. Πες μου λοιπόν, εάν παραλείψεις μία απ’ όλες τις παραπάνω αρετές, από τις οποίες και με τις οποίες κατασκευάσθηκε και συναρμολογήθηκε το σκεύος, άραγε θα ανεχθεί ο Θεός να βάλει σ’ αυτό κάτι γενικά από τα χαρίσματα του Πνεύματός του, αν και φαίνεται πολύ μικρή η τρύπα του πετάλου που δήθεν παραλείφθηκε, δηλαδή του τόπου της αρετής; Καθόλου! Διότι οπωσδήποτε από τη μικρή εκείνη τρύπα θα τρέξει το περιεχόμενο λίγο λίγο και ανεπαίσθητα θα χυθεί» (τ. 19Δ, σ. 341).

     «Τι σημαίνει λοιπόν το να προσέχουμε και να επισκεπτόμαστε τον εαυτό μας; Το να προσέχει ο καθένας τον εαυτό του σημαίνει αυτό, το να λέγει μέσα του· ‘Μήπως άραγε με κατέχει το οποιοδήποτε τυχόν πάθος; Διότι, όπως ακούω στις θείες Γραφές, και εκείνος που έχει ένα μόνο πάθος δεν εισέρχεται στη βασιλεία των ουρανών σύμφωνα με αυτό που έχει γραφεί «εάν κάποιος τηρήσει όλον το νόμο, αμαρτήσει όμως σε κάτι, έγινε ένοχος όλων»(Ιακ.2,10). Όμοια λοιπόν και το να έπισκεπτόμαστε τον εαυτό μας σημαίνει αυτό, το να λέμε μέσα μας· ‘Μήπως κάποτε παραμέλησα αυτήν ή την άλλη εντολή, ή άμελω και καταφρονώ αυτήν και δεν την εφαρμόζω;» (19Δ, σελ.439)

«Πώς όσα αφάνισες παλιά, ζουν πάλι σ’ εμένα και με γεμίζουν, Θεέ μου, από σκοτάδι και θλίψη; Πάθη έξαψης και οργής που μου ανεβάζουν ένα θόλωμα μέσα μου κι αχλύ στην κεφαλή μου και ανάπηρα μου αφήνουν της ψυχής τα μάτια» (τ. 19Ε, σ. 121, στιχ. 1-5).

(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)

(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

Εκλογή
και χειροτονία
Πρόσεξε τι συνέβαινε στα χρόνια των Αποστόλων. Ελαμβάνετο υπ’ όψιν η γνώμη όλου του πληρώματος της Εκκλησίας. Διότι έτσι πρέπει να διοικήται η Εκκλησία, σαν ένα σπίτι, σαν ένα σώμα.
Ε.Π.Ε. 19,488
από την αγάπη και την αρετή
Η εκλογή μας στο σώμα του Χριστού είναι απόδειξις της δικής Του φιλανθρωπίας, αλλά και της δικής μας αρετής. Οπωσδήποτε εκλέγει όσους είναι δοκιμασμένοι και εκλεκτοί. Εκείνος μας έκανε αγίους, αλλά πρέπει να μείνουμε άγιοι... Η σωτηρία δεν γίνεται από δικούς μας κόπους ούτε από κατορθώματα, αλλά από αγάπη. Ούτε μόνο από την αγάπη του Θεού, ούτε μόνο από τη δική μας αρετή. Διότι, αν γινόταν μόνο από αγάπη, έπρεπε να σωθούμε όλοι. Αν πάλι γινόταν μόνο από τη δική μας αρετή, θα ήταν περιττή η παρουσία του Κυρίου και όλα τα έργα της θείας οικονομίας. Δεν συντελείται όμως (η σωτηρία μας) ούτε από την αγάπη του Θεού μόνο, ούτε από τη δική μας αρετή μόνο, αλλά με τη συνεργασία και των δυο.
Ε.Π.Ε. 20,424
κληρικών, των αξίων
Το αξίωμα της διδασκαλίας και της ιερωσύνης είναι μεγάλο και θαυμαστό. Πραγματικά χρειάζεται την έγκρισι του Θεού, ώστε να υποδεικνύεται ο άξιος γι’ αυτό. Έτσι γινόταν και παλαιά, έτσι γίνεται και τώρα, όταν κάνουμε τις εκλογές χωρίς ανθρώπινο πάθος, όταν δεν αποβλέπουμε σε τίποτε βιοτικό, ούτε σε φιλία ούτε σε αντιπάθεια.
Ε.Π.Ε. 23,198
με ψήφο του Θεού
Ο Θεός σε εξέλεξε. Αυτός σε εμπιστεύτηκε. Δεν έχεις αναδειχτή με ανθρώπινη ψήφο. Μη περιφρονήσης και μη ντροπιάσης την επιλογή του Θεού.
Ε.Π.Ε. 23,200
Εκμετάλλευσις
του πόνου
Να μην εκμεταλλεύεσαι τις συμφορές των ανθρώπων, ούτε τις θεομηνίες να βλέπης σαν ευκαιρία πλουτισμού. Μην κάνης πιο βαθειά τα τραύματα όσων με τις δοκιμασίες ήδη μαστιγώνονται.
Ε.Π.Ε. 7,332
υπερτιμήσεις
Όταν κρύβης στην αποθήκη σου το σιτάρι και ανεβάζης την τιμή του και μηχανεύεσαι ποικίλους τρόπους προς εκμετάλλευσι, ποια ελπίδα σωτηρίας θα σου μείνη; Πήρες την εντολή να δίνης δωρεάν στον πεινασμένο, και συ δεν του το πουλάς ούτε με την κανονική τιμή.
Ε.Π.Ε. 19,468
ακόμα και της ελευθερίας
Και τα χρήματα και τα σώματά σας και την ελευθερία σας τους τα παραδώσατε. Το σπουδαιότερο φυσικά από όσα παίρνουν, είναι η ελευθερία. Δεν παίρνουν μόνο την περιουσία σας, αλλά γίνονται κύριοι και του εαυτού σας.
Ε.Π.Ε. 19,622
των Ανθρώπων, ως δούλων
Υπάρχει αυταρχισμός χειρότερος απ’ αυτόν, όταν σας παίρνουν και την περιουσία σας και την ελευθερία σας και την αξιοπρέπειά σας, και πάλι δεν ησυχάζουν; Ούτε καν δούλοι σας επιτρέπουν να είστε. Σας μεταχειρίζονται πιο περιφρονητικά και από ό,τι αγορασμένους δούλους.
Ε.Π.Ε. 19,624
Εκουσίως
δεν μας πιέζει ο Χριστός
Δεν θέλει ο Χριστός να μας συνετίση με το ζόρι... Οι δαιμονισμένοι ασυναίσθητα κάνουν τα περισσότερα. Οι φιλάργυροι όμως με υπολογισμό παραπαίουν, με μανία ενεργούν κάθε καινούργια κακότητα.
Ε.Π.Ε. 10,268-270
να προσφέρης τη ζωή σου στο Χριστό
Μπορεί να σου πάρη όσα έχεις και χωρίς να θέλης εσύ, αλλά δεν θέλη χωρίς τη θέλησί σου. Θέλεις να τα δώσης μόνος, για να έχης το μισθό σου. Μπορεί να σου πάρη τα υπάρχοντά σου χωρίς να το θέλης. Αλλά θέλει εσύ να προσφέρης τη ζωή σου με τη θέλησί σου. Μπορεί χωρίς να το θέλης να σου αφαιρέση τη δόξα και να σε κάνη ταπεινό. Αλλά θέλει με τη θέλησί σου να γίνης ταπεινός, για να έχης το μισθό σου. Μπορεί να σε κάνη φτωχό χωρίς τη θέλησί σου. Αλλά θέλει εσύ με τη θέλησί σου να τα δώσης όλα στους φτωχούς, για να σου πλέξη το στεφάνι.
Ε.Π.Ε. 18,274

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 146-149)

5. Εκείνον, που δεν έχει επίγνωση ότι είναι αμαρτωλός, ο Ιησούς τον απορρίπτει: «Ούκ ήλθον –λέγει- καλέσαι δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν»
Τι ευτυχία λοιπόν να έχης επίγνωση, ότι είσαι αμαρτωλός! Όποιος την έχει αυτήν την επίγνωση, έχει τον δρόμο προς τον Χριστό ανοιχτό.
Τι ευτυχία λοιπόν να ρίχνη κανείς μια ματιά στην καρδιά του!
Όποιος αρχίσει να ρίχνη ένα βλέμμα στην καρδιά του, ξεχνάει ότι στη γη –εκτός από τον εαυτό του- υπάρχουν και άλλοι αμαρτωλοί. Και όταν καμμιά φορά ρίξη μια ματιά σε άλλους, του φαίνονται άμεμπτοι, υπέροχοι, αληθινοί άγγελοι. Και όσο πιο πολύ κυττάζει τον εαυτό του, βλέπει τις κηλίδες της ψυχής του, τόσο πιο πολύ το καταλαβαίνει, ότι για την σωτηρία του ένα και μοναδικό είναι το μέσο: το έλεος του Θεού.
Το καταλαβαίνει. Είναι ένας δούλος του Θεού. Δούλος αχρείος. Όχι μόνο γιατί καταπατεί τις εντολές του Θεού, αλλά και γιατί δεν είναι άξιος να τις τηρήση. Γιατί και όταν πάη να τις τηρήση, πιο πολύ τις διαστρέφει και τις παραποιεί, παρά τις εκπληρώνει. Και όσο λοιπόν πιο πολύ καταλαβαίνει, πως έχει ο ίδιος ανάγκη από το έλεος του Θεού, τόσο πιο πολύ αισθάνεται και αυτός έλεος για τον πλησίον του, τόσο πιο πολύ έλεος έχει και ο ίδιος στην ψυχή του. «Εί εγνώκειτε, τι εστίν έλεον θέλω και ου θυσίαν, ουκ αν κατεδικάσατε τους αναιτίους. Ου γαρ ήλθον καλέσαι δικαούς, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν» (Ματθ. 12,7).

6. Ο εύσπλαχνος Κύριος και Σωτήρας μας Ιησούς Χριστός, όταν μετανοούσαν, δεν αποστρεφόταν κανένα. Ούτε τους τελώνες. Ούτε τις πόρνες. Πολύ περισσότερο δεν καταφρονούσε τους φαρισαίους. Ήλθε να θεραπεύση τον άνθρωπο. Από όλες τις αρρώστιες. Και συνεπώς, και από τον φαρισαϊσμό*. Που είναι μια από τις αρρώστιες. Και μάλιστα μια από τις πιο δυσθεράπευτες αρρώστιες. Αφού, όποιος την έχει, καμαρώνει και κορδώνεται, πώς έχει την πιο υπέροχη υγεία! Και γι’ αυτό περιφρονεί και τους ιατρούς και τα φάρμακα. Θέλει μάλιστα να γιατρέψει ο ίδιος τις αρρώστιες των άλλων! Μα για να βγάλη από το μάτι (που είναι τόσο μαλακό και τόσο εύθραυστο) το «κάρφος» (=το αόρατο με γυμνό μάτι σαριδάκι), το «χτυπάει» με μια βαρειά δοκό (=με ένα βαρύ καδρόνι)!

* Ο μακαριστός επίσκοπος Ιγνάτιος μας λέγει εδώ, ότι ο φαρισαϊσμός δεν είναι απλώς ένας τρόπος συμπεριφοράς, αλλά μια αρρώστια· και μάλιστα όχι μια απλή αρρώστια, αλλά μια πνευματικής μορφής αρρώστια, που έχει με τις άλλες πνευματικές νόσους την σχέση που έχουν για τον άνθρωπο οι καθαρά σωματικές – βιολογικές ασθένειες με τα λεγόμενα «ψυχικά» νοσήματα. Μας λέγει με άλλα λόγια, ότι ο φαρισαϊσμός είναι μια πνευματική ψυχοπάθεια: η ψυχοπάθεια της πνευματικής ζωής. Είναι μια τρέλα. Μια ψυχική ανισορροπία. Αξίζει να επισημανθή, ότι όπως η ψυχοπάθεια έχει άπειρο πλήθος εκδηλώσεων και συμπτωμάτων έτσι και ο φαρισαϊσμός. Μα δεν πρέπει ποτέ να λησμονούμε, ότι κάτω από όλες τις μορφές του φαρισαϊσμού, κρύβεται ένας νοσηρός εγωϊσμός. Ο Λέων Τολστόη είχε παρατηρήσει, ότι η παραφροσύνη είναι μια εγωιστική εμμονή σε ένα λογισμό, τον οποίον ο παράφρων δεν θέτει ποτέ υπό έλεγχο και συζήτηση. Έτσι ο Λέων Τολστόη κατέληξε στο συμπέρασμα: η παραφροσύνη σε τελική ανάλυση είναι εγωϊσμός.

(“Ο Φαρισαίος” – επισκόπου Ιγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, εκδόσεις Ιεράς Μητροπόλεως Νικοπόλεως, σελ. 15-17)

«Κάθε δοκησίσοφος λόγω της μαθηματικής πολυμαθείας του δεν θ’ αξιωθεί ποτέ να κοιτάξει και δει τα μυστήρια του Θεού, έως ότου θελήσει πρώτα να ταπεινωθεί και να γίνει μωρός, αποβάλλοντας και την γνώση που κατέχει μαζί με την οίηση. Διότι αυτός που πράττει τούτο και ακολουθεί με αδίστακτη πίστη τους σοφούς στα θεία, χειραγωγούμενος από αυτούς, εισέρχεται μαζί με αυτούς στην πόλη του ζώντος Θεού και οδηγούμενος και φωτιζόμενος από το θείο Πνεύμα, βλέπει και διδάσκεται όσα κανείς από τους άλλους ανθρώπους δεν είδε και δεν μπορεί ποτέ να δει ή να μάθει, και τότε γίνεται μαθητής του Θεού» (τ. 19Α, σ. 527).

«[το κείμενο αναφέρεται στη γνώση του Θεού αρχικά, αλλά ταιριάζει και με την επιστημονική γνώση]· τόσο μάλιστα γνωρίζεται από εμάς (ο Θεός), όσο κάποιος, στεκόμενος την νύχτα στο γιαλό και κρατώντας λαμπάδα για να φωτίζει, διακρίνει απέραντο πέλαγος υδάτων θάλασσας. Πράγματι, πόσο μπορεί αυτός να διακρίνει στην όλη απεραντοσύνη εκείνης της θάλασσας; Βέβαια λίγο ή καθόλου. Πλην όμως βλέπει ακριβώς και απλανώς ποιο είναι το νερό, αν και δεν καταφέρει να πει και τι λογής είναι. Και γνωρίζει βέβαια ότι αυτό που βλέπει είναι θάλασσα, ότι το πέλαγος είναι αχανές και ότι για να ιδωθεί από αυτόν όλο είναι από τα μη ενδεχόμενα· όμως όλο το πέλαγος, αν και δεν το βλέπει, πιστεύει οπωσδήποτε ότι το διακρίνει κάπως από ένα μέρος του και ότι από αυτό αποδεικνύεται και το άπειρο των υδάτων» (τ.19Β, σ. 77).

«Και πώς άραγε θα διαλυθούν (το σύμπαν); Όπως ένα χάλκινο παλαιό σκεύος, που μολύνθηκε και αχρηστεύθηκε από ιό, παραδίδεται από τον τεχνίτη στην φωτιά κι έτσι αναχωνευόμενο κατασκευάζεται απ’ αυτόν πάλι καινούργιο, έτσι ακριβώς και η κτίση, επειδή παλαιώθηκε κι εμολύνθηκε από τις αμαρτίες μας, θα διαλυθεί δια πυρός από τον δημιουργό των όλων, έπειτα θ’ αναχωνευθεί, θ’ αναστοιχειωθεί και θα γίνει λαμπρή και ασυγκρίτως καινότερη από αυτήν που φαίνεται τώρα» (τ. 19Β, σ. 135).

«Η γνώση δεν είναι το φως, αλλά το φως (του Θεού) είναι η γνώση, διότι σ’ αυτό και μέσω αυτού και από αυτό προέρχονται τα πάντα» (τ. 19Δ, σ.375).

(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)

(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

«Όταν ο άγιος μετέβαινε κάποτε στην πατρίδα του, στο πατρικό του σπίτι, και έφθασε στον μεγάλο ποταμό της Βιθυνίας, τον Γάλλο, βλέπει στην όχθη να στέκεται ένας αλιεύς που ψάρευε ψάρια με το καλάμι και το δίχτυ. Μόλις τον είδε λοιπόν ο άγιος, τον ερώτησε αν έχει ψάρια να του πωλήση. Αυτός απήντησε «ενώ κοπίασα πολύ από βαθιά χαράγματα, τίμιε πάτερ, έως τώρα που, όπως βλέπεις, είναι ενάτη ώρα της ημέρας, δεν έπιασα κανένα απολύτως είτε να φάγω εγώ ο ίδιος είτε να πωλήσω σε άλλον. Και λέγη ο άγιος "ρίξε το αγκίστρι στο όνομά μου και ό,τι πιάσης με την βοήθεια του Θεού θα το πάρω εγώ και συ θα λάβης από εμέ αργυρό νόμισμα για την τιμή του ψαριού". Ο αλιεύς λοιπόν πετά το αγκίστρι όσο γρηγορότερα μπορούσε προς το μέσο του ποταμού, και — ω Χριστέ, τι θαύματα και τι δύναμη έχουν οι άγιοί σου! — χωρίς να περιμένη καθόλου, το σήκωσε με το χέρι και ανέσυρε από εκεί μεγάλο ψάρι. Μόλις δε ο αλιεύς ανελπίστως είδε το μεγάλο ψάρι που ψάρευσε, το λαμβάνει και το φυλάγει κάτω από το ένδυμά του. Λέγει ο άγιος "πάρε τα χρήματα που συμφωνήσαμε και δώσε μου το ψάρι που αλίευσες στ’ όνομά μου". Αυτός όμως άπαντα "το χρεωστώ στον τάδε πατρίκιο και δεν το πωλώ". Ο δε άγιος αντιλαμβανόμενος από αυτό την κακία και την αδικία της ψυχής του, τον εγκατέλειψε και πηγαίνοντας λίγο μακρύτερα καταράσθηκε την αδικία και αμέσως το ψάρι ξέφυγε από το ένδυμα και πηδώντας ψηλά εξακοντίσθηκε στη μέση του ποταμού και αφήνει τον αγνώμονα όπως πρώτα αδειανό» (τ. 19Α, σελ. 253-255).

«Να μην πιστεύουμε κάθε άνθρωπο που λέγει ότι είναι πνευματικός· αλλά να βεβαιωνόμαστε πρώτα από τον βίο και τις πράξεις του, και μάλιστα αν συμφωνούν οι λόγοι και οι πράξεις του με τις διδασκαλίες του Κυρίου και των Αποστόλων και των αγίων Πατέρων, και τότε να δεχόμαστε και ν’ ακούμε τους λόγους του ως λόγους Χριστού. Αλλιώς και νεκρούς ακόμη αν ανασταίνει και μύρια άλλα θαύματα αν επιδεικνύει, να τον αποστρεφόμαστε και να τον μισούμε σαν δαίμονα, και μάλιστα όταν τον βλέπουμε νουθετούμενος να μη δέχεται να μεταβάλει το φρόνημά του, αλλ’ ακόμη να εμμένει στην πλανεμένη γνώση του και να νομίζει ότι έχει το πολίτευμά του και την διαγωγή του στους ουρανούς» (τ. 19Β, σ. 55).

(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου)

(Η συλλογή των κειμένων έγινε από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

417. Πώς μπορούμε να δεχθούμε το υψηλότατο μυστήριο της Θείας Αγάπης μέσα μας; Πώς μπορούμε να δεχθούμε μέσα μας και να οικειωθούμε το μυστήριο της χριστιανικής πίστεως; Με τον νου, με την καρδιά, με τη ζωή μας. Με ένα λόγο: με την ελευθέρα θέλησί μας. Έχουν και οι τρείς αυτές δυνάμεις των ψυχών μας διαποτισθή από την πίστι, όπως συνέβαινε με τις ψυχές των Αγίων; Η βασιλεία των ουρανών «όμοια εστί ζύμη, ην λαβούσα γυνή έκρυψεν εις αλεύρου σάτα (*) τρία, έως ου εζυμώθη όλον» (Λουκ. ιγ’ 21) (τα τρία σάτα θα μπορούσαν να συμβολίζουν τις παρά πάνω τρείς δυνάμεις). Αποδεχόμαστε τα κοσμικά, πρόσκαιρα και αμαρτωλά πράγματα με όλες τις δυνάμεις της ψυχής και του σώματός μας, όχι τα ουράνια και αιώνια και άγια.

418. Προορισμός μας ύψιστος είναι η θέωσίς μας, το να γίνουμε όμοιοι με τον Θεό. Αυτή την απερίγραπτο τιμή μας κάνει η αγάπη του. «Εγώ είπα· θεοί έστε και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψαλμ. πα’ 6) (πρβλ. και την επίκλησι: «Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς…»). Αφού λοιπόν ο Θεός μας έδωσε, τρόπον τινά, τον εαυτό του, δεν είναι επόμενο να δίνουμε και εμείς τον εαυτό μας στους αδελφούς μας; Ό,τι έχουμε, δεν πρέπει να το προσφέρουμε στον πλησίον μας; Απ’ αυτή την αναλογία εξαρτάται η σωτηρία μας, η θέωσίς μας. «Εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν» (Ματθ. ζ’ 2). Αν ο Θεός μας αξιώνη να γίνουμε κοινωνοί της θείας του φύσεως, με τη μετάληψι του Σώματος και του Αίματος του Υιού του, έτσι και εμείς πρέπει να αφήνουμε στους αδελφούς μας το δικαίωμα να κοινωνούν σε ό,τι έχουμε. Δηλαδή, να ελεούμε τον φτωχό. Να είμαστε φιλόξενοι. Να επισκεπτώμαστε τον άρρωστο. Να παρηγορούμε τον θλιμμένο. Να καταρτίζουμε τον αγνοούντα. Να ξεχνάμε τις αδικίες που μας έκαμαν οι άλλοι, γιατί όλοι ανήκουμε στον Χριστό, είμαστε του Χριστού. Και ο Χριστός θα ανταμείψη για κάθε τέτοια θυσία τον καθένα. «Επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν» (Ματθ. κε’ 35).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 179-181)

415. Τι συμβαίνει με τους πιο πολλούς χριστιανούς; Είναι κατ’ όνομα χριστιανοί και τίποτε παρά πάνω. Ακόμη και τα πνευματικά τους διαφέροντα είναι κοσμικά, θύραθεν. Έχουν ξεχάσει το Ευαγγέλιο, οι βίοι των Αγίων δεν τους ελκύουν. Εξαντλούν κάθε ικμάδα της ζωής τους σε έργα ξένα προς το πνεύμα της θρησκείας. Ούτε τους περνά από τον νου ότι ο ύψιστος προορισμός του ανθρώπου είναι να γίνη θεάρεστος, να σώση την ψυχή του. Τι θλιβερό κατάντημα!

416. Ο σημερινός λεγόμενος χριστιανικός λαός είναι πεσμένος, κατά μεγάλα τμήματα, σε πραγματική ειδωλολατρία. Τον πρώτο λόγο έχουν η εγωπάθεια, η φιλοδοξία, οι κοσμικές ψυχαγωγίες, το φαγοπότι, το χρήμα, οι σαρκικές απολαύσεις. Τα μάτια και οι καρδιές έχουν στραφή μακριά από τον Θεό και την ουράνια πατρίδα, είναι καρφωμένα στη γη. Έτσι, η αγάπη του αδελφού προς τον αδελφό έχει φυγαδευθή και ο ένας προσπαθεί να βγάλη το μάτι του άλλου. Αλλοίμονο, αλλοίμονο σ’ εμάς!

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 179)

414. Ποια είναι η έννοια της θείας χάριτος; Πρόκειται για την αγαθοποιό θεία δύναμι, που δίνεται στον πιστό, τον βαπτισμένο στο όνομα της Αγίας Τριάδος άνθρωπο. Είναι η δύναμις που συγχωρεί, εξαγνίζει, αγιάζει, φωτίζει. Που βοηθεί να κάνουμε το καλό και να αποφεύγουμε το κακό. Που στηρίζει και δίνει θάρρος όταν περνάμε από συμφορές. Που μας αξιώνει να κερδίσουμε τους ουρανίους στεφάνους, τους ετοιμασμένους από τον Θεό για τους εκλεκτούς του.
Σε τι οφείλεται το ότι ο εγωιστής, ο υπερήφανος, ο φθονερός γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη πράος, ταπεινός, απαρνούμενος τον εαυτό του; Στη χάρι του Θεού. Σε τι το ότι ένας άπιστος γίνεται πιστός και εφαρμόζει με ζήλο τις εντολές του Ευαγγελίου; Στη χάρι του Θεού. Σε τι το ότι ένας φιλάργυρος, άδικος, άπληστος, άσπλαχνος απέναντι στον φτωχό γίνεται ελεήμων, δίκαιος, σπλαχνικός; Στη χάρι του Θεού. Σε τι το ότι ένας λαίμαργος και κοιλιόδουλος αλλάζει ξαφνικά και γίνεται εκγρατής, νηστευτής, θέτοντας υψηλούς σκοπούς στη ζωή του; Στη χάρι του Θεού. Σε τι οφείλεται, πάλι, το ότι ένας μνησίκακος και εκδικητικός άνθρωπος γίνεται άκακος, αγαπά τους εχθρούς του και ξεχνά κάθε τι το κακό που του έκαμαν οι άλλοι; Στο ότι τον ανεγέννησε η θεία χάρις. Ήταν ένας άνθρωπος αδιάφορος προς την Εκκλησία, ψυχρός προς τη θεία λατρεία, δυσκίνητος στην προσευχή; Και έρχεται ώρα που αυτός ο άνθρωπος γίνεται φλογερό μέλος της Εκκλησίας, βρίσκει στη λατρεία της ό,τι σέβεται και αγαπά περισσότερο στον κόσμο; Πώς συνέβη αυτή η μεταβολή; Από τη θεία χάρι.
Έτσι εξηγείται γιατί πολλοί είναι ανίκανοι να πιστεύουν, να ζουν χριστιανικά. Δεν ζήτησαν τη χάρι του Θεού. Χωρίς αυτή τη χάρι, κανείς δεν μπορεί να είναι γνήσιος χριστιανός, κανείς δεν μπορεί να κληρονομήση τη βασιλεία των ουρανών. Γι’ αυτό ο Κύριος λέγει: «Ζητεῖτε πρῶτον τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καί τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ» (Ματθ. στ’ 33)

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 178-179)

412. Κύριε, αξίωνε όσους εκκλησιάζονται με τον φόβο σού, την πίστι σου και την αγάπη σου, να φωτίζωνται οι καρδιές τους, να ανανήφουν από την αμαρτία, να αγιάζωνται, να ειρηνεύουν, να ενισχύωνται ψυχικά, να αναγεννώνται μέσα στην πίστι, την ελπίδα και την αγάπη. Κάνε τους να προκόπτουν στην ευαγγελική τελειότητα. Να έχουν αμοιβαία αγάπη. Κρυστάλλινο ήθος. Αυταπάρνησι. Εγκράτεια. Αξίωνε για όλα αυτά, Κύριε, αξίωνε όσους νοιώθουν την ανάγκη να έρχωνται στον ναό σου. Γιατί η ώρα πλησιάζει και η κρίσις είναι επί θύραις για όλους ανεξαίρετα. Όλοι θα δώσουν απολογία προ του φοβερού σου βήματος. Γι’ αυτό, αξίωσε και όσους δεν αισθάνονται την ανάγκη του εκκκλησιασμού, να τον αγαπήσουν.

413. Υπάρχει στενή σχέσις ανάμεσα στην εικόνα και το Πρωτότυπό της. Ανάμεσα στον ευσεβή άνθρωπο και τον Θεό. Ανάμεσα στα μέλη και την Κεφαλή του μυστικού Σώματος. Ανάμεσα στην ποίμνη και τον Ποιμένα. Ανάμεσα στην Άμπελο και τα κλήματα. Ώ, αν πιστεύαμε βαθειά αυτή την αλήθεια, πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας! Πόσο αγνά και με τι αγάπη θα ζούσαμε! Πόσο στοργικοί θα είμαστε ο ένας στον άλλον! Πόσο επιεικείς, μακρόθυμοι και συγχωρητικοί! Γιατί θα ξέραμε, εκτός των άλλων, ότι και εμείς οι ίδιοι έχουμε ανάγκη ελέους εκ μέρους και του Θεού και των ανθρώπων, όντας τόσο αδύνατοι ψυχικά και σωματικά.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 177-178)

410. Τι θεία, τι αγία συντροφιά βρίσκει ο χριστιανός στον ναό, τριγυρισμένος από εικόνες Αγγέλων και Αγίων! Είναι και αυτός μέλος της ίδιας Εκκλησίας, στην οποία ανήκουν αυτά τα μακάρια πνεύματα. Και από το σύνδεσμο του μαζί τους, τι κέντρισμα παίρνει για να αλλάξη ζωή και να ποθή φλογερά τον Παράδεισο!

411. Ο Αρχέκακος αιχμαλωτίζει και κυριεύει τον άνθρωπο σ’ αυτόν τον κόσμο, εξογκώνοντας τις πνευματικές και σωματικές του ανάγκες. Τον κάνει να ρέπη υπέρμετρα στο φαγητό και στο ποτό, να εντυπωσιάζεται από τα πολυτελή ρούχα, να λαχταρά για κάθε άλλη υλική απόλαυσι, να διψά για τιμές και φήμη. Όλα αυτά, στη ρίζα τους, είναι τοποθετημένα από τον Θεό σαν επιθυμία της χαράς που ο Θεός δίνει. Ο Διάβολος όμως τα διαστρέφει, τα οδηγεί στα άκρα και έτσι φθείρει την ψυχή και το σώμα. Απομακρύνει τον άνθρωπο από τον θείο του προορισμό, ρίχνοντάς τον στον βούρκο της πολλαπλής ακολασίας. Χάνουμε έτσι την αγνότητα, την ανιδιοτέλεια, την αγαθότητα, την πραότητα, την ταπεινωσύνη, την πίστι, την ελπίδα και την αγάπη. Όλα όσα είναι δηλαδή αναγκαία για τη σωτηρία μας.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 176-177)