180. Μπορεί να τελείται πολλές φορές η θυσία της ευχαριστίας από τον ίδιο ιερέα στην ίδια εκκλησία και πάνω στο ίδιο θυσιαστήριο; Φυσικά όχι. Ως λογική λατρεία και προσφορά προς το Θεό, στην οποία μετέχει ως σύνολο το σώμα του Χριστού (κλήρος και λαός) μια φορά μόνο μπορεί να τελεσιουργείται. Αντίθετα η Λατινική Εκκλησία, αποκλίνουσα από το έθος και την πράξη της αρχαίας Εκκλησίας, επιτρέπει την καθημερινή τέλεση πολλών θυσιών στο ίδιο θυσιαστήριο και στον ίδιο ναό και μάλιστα από τον ίδιο ιερέα και χωρίς τη συμμετοχή του λαού του Θεού. Είναι φανερό ότι στην πράξη αυτή αποσκοπείται η έξαρση…

179. Ποιος είναι ο θυτήριος χαρακτήρας της θείας ευχαριστίας; Η θεία ευχαριστία δεν είναι μόνο μυστήριο, η μεταβολή δηλαδή του άρτου και του οίνου εις σώμα και αίμα Χριστού, αλλά και θυσία πραγματική, η θυσία του Γολγοθά συνεχιζόμενη και εφαρμοζόμενη για τη σωτηρία των πιστών. Ήδη στην Π. Διαθήκη υπάρχουν προτυπώσεις του θυτήριου χαρακτήρα της θείας ευχαριστίας, κυριότερη των οποίων είναι η θυσία του πασχάλιου αμνού. Ο δε προφήτης Μαλαχίας παρουσιάζει τον Κύριο να μη προσδέχεται τις θυσίες των Εβραίων, αλλά την μία και καθαρή θυσία, την οποία προσφέρουν σ’ αυτόν σε κάθε τόπο, τα έθνη από Ανατολών ηλίου έως…

178. Τί φρονούν περί θείας ευχαριστίας οι υπόλοιποι Προτεστάντες; Οι Αναμορφωτές, απορρίπτοντες όλοι την περί πραγματικής παρουσίας του Χριστού διδασκαλία του Λουθήρου, δεν έχουν ωστόσο ενιαία μεταξύ τους περί του μυστηρίου αντίληψη. Όπως και εις όλα τα αλλά ζητήματα, έτσι και εδώ επηρεάζονται λίγο πολύ από τις ιδιαίτερες θεολογικές και εκκλησιολογικές προκαταλήψεις τους. Οι Ζβιγγλιανοί, φρονούντες ότι το Πνεύμα το Άγιο δεν έχει ανάγκη από εξωτερικά μέσα και αγωγούς για να ενεργήσει στις ψυχές των ανθρώπων, διδάσκουν οτι τα στοιχεία της ευχαριστίας δεν είναι πραγματικά το σώμα και το αίμα του Κυρίου, αλλ΄ εικονίζουν απλώς αυτά, όπως με εικονική έννοια…

177. Τί είναι η Ubiquitas; Είναι θεωρία λουθηρανική συναφής προς τον εναρτισμό, δια της οποίας ομοίως καταβάλλεται προσπάθεια ερμηνείας της παρουσίας του Χριστού στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας. Ο όρος, παραγόμενος από τη λατινική λεξη ubique (= παντού), αναφέρεται στο σώμα του Χριστού, το οποίο, ως πανταχού παρόν, είναι παρόν και στη θεία ευχαριστία. Η θεωρία είναι πολύ απλουστευτική, απόβλητη και εσφαλμένη. Το χριστολογικό της υπόβαθρο είναι εντελώς σαθρό. Βασίζεται σε μια πολύ κακή αντίληψη περί αντιδόσεως των ιδιωμάτων των φύσεων στο Χριστό. Ενώ κατά την ορθή αντίληψη οι φύσεις αντιδίδουν τα ιδιώματά τους η μία στην άλλη στο θεανδρικό…

176. Τί είναι ο εναρτισμός (Impanatio); Είναι δόγμα των Λουθηρανών, δια του οποίου καταβάλλεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η πραγματική παρουσία του σώματος και του αίματος του Χριστού στη θεία ευχαριστία. Οι Λουθηρανοί δέχονται την ευχαριστία ως μυστήριο στο οποίο «εν τω άρτω, συν τω άρτω και υπό τον άρτον» (in pane, cum pane, sub pane) μεταδίδεται το σώμα του Χριστού στους μεν πιστούς εις σωτηρίαν, στους δε απίστους εις κατάκριμα. Ομοίως εν τω οίνω μεταδίδεται το αίμα του Κυρίου. Η παρουσία αυτή του Κυρίου δεν είναι μεν μετουσίωση, είναι όμως πραγματική και υποστατική και όχι απλώς δυναμική. Ως παράδειγμα διασαφητικό…

175. Τί φρονούν οι Προτεστάντες περί της παρουσίας του Χριστού στην ευχαριστία; Αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες προτεσταντικές παραφυάδες (Σωκινιανούς, Αρμινιανούς), οι οποίοι, εξετάζοντας ορθολογιστικά την έννοια των μυστηρίων, θεωρούν την ευχαριστία ως απλή τελετή κατά την οποία καταγγέλλεται ο θάνατος του Κυρίου και με ύμνους πανηγυρίζονται και δοξάζονται τα λυτρωτικά του αποτελέσματα, οι άλλες προτεσταντικές Ομολογίες δέχονται την ευχαριστία ως μυστήριο μεταδοτικό της θείας χάριτος, αν και διαφωνούν μεταξύ τους ως προς τον τρόπο της παρουσίας του Χριστού στην ευχαριστία. (Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 245)

174. Πώς παρίσταται ο Χριστός στο μυστήριο της Θείας ευχαριστίας; Η παρουσία του Κυρίου στη θεία ευχαριστία δεν είναι απλός συμβολισμός, αλλά παρουσία πραγματική. Ο Κύριος με όλη την υπόστασή του βρίσκεται πραγματικά στον άρτο και τον οίνο της Ευχαριστίας κατά τη στιγμή του καθαγιασμού των τιμίων δώρων από τον ιερέα. Η ομολογία του Δοσιθέου περιγράφει άριστα το ζήτημα: «Τούτου εν τη ιερουργία πιστεύομεν παρείναι τον Κύριον Ίησούν Χριστόν ου τυπικώς ουδ’ εικονικώς ουδέ χάριτι υπερβαλλούση, ως εν τοις λοιποίς μυστηρίοις, ουδέ κατά μόνην παρουσίαν, καθώς τινες των Πατέρων ειρήκασι περί του βαπτίσματος, ουδέ κατ’ εναρτισμόν, ώστε ένουσθαι την θεότητα…

γ. Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Η θεία ευχαριστία τρέφει τον άνθρωπο πνευματικά, τον αγιοποιεί και τον ενώνει με το Θεό. Είναι το κατ’ εξοχήν μυστήριο, στο οποίο συγκροτείται και ζεί η Εκκλησία, ως η επί γης ενσάρκωση της βασιλείας του Θεού. Η θεία ευχαριστία είναι θεοποιητικό μυστήριο, η συναγωγή και συνένωση του κόσμου στη θεία λυτρωτική ενέργεια. Είναι δε, όπως και το βάπτισμα, μυστήριο κυριακό. Η θεία Ευχαριστία έχει δύο όψεις· είναι μυστήριο και ταυτόχρονα θυσία. 173. Ποιά είναι η σύσταση του μυστηρίου της θείας ευχαριστίας; Το ίδρυσε απ’ ευθείας ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Τόσο μυριολεκτο είναι αυτό στη Γραφή, που…

172. Τι φρονούν περί του χρίσματος οι Διαμαρτυρόμενοι; Δεν δέχονται το χρίσμα ως εκκλησιαστικό μυστήριο, αλλά σαν μια απλή τελετή μη αναγκαία για τη σωτηρία του ανθρώπου, την οποία μπορεί να στερηθεί η Εκκλησία χωρίς καμιά βλάβη ουσιαστική. Από τα μέσα όμως του ΙΖ' αιώνα και μετά από εισήγηση της Άγγλικανικής Εκκλησίας, το χρίσμα τελείται παντού (στην Αγγλικανική Εκκλησία από τους επισκόπους) σαν ένας επίσημος θεσμός εισόδου των βαπτιζόμενων παιδιών στην Εκκλησία, κατά την οποία ομολογούν τη διδασκαλία της πίστεως και προπαρασκευάζονται να μένουν πιστοί στην αληθινή γνώση του Θεού και εδραίοι στη γεμάτη από κινδύνους ζωή αυτή. (Ανδρέου Θεοδώρου…

171. Ποιός είναι ο κατάλληλος χρόνος τελέσεως του χρίσματος; Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία το χρίσμα τελείται -όπως ήδη σημειώσαμε— μετά το βάπτισμα. Δια των δωρεών του Αγίου Πνεύματος κατασφραγίζεται η νέα ύπαρξη η αναδυθείσα από την κολυμβήθρα του βαπτίσματος, ενώ ο νέος πνευματικός βίος διαπτύσσεται σε προσωπικό έργο στις ψυχές των βαπτισθέντων. Η Ορθόδοξη Ομολογία παραινεί: «Παρευθύς μετά το βάπτισμα να χρίη ο ιερέυς το βαπτιζόμενον εις τα διορισμένα μέλη, επιλέγων τα λόγια “σφραγίς δωρεάς πνεύματος αγίου”». Στο σημείο όμως αυτό η Ρωμαϊκή Εκκλησία ακολουθεί άλλη οδό: «Μπορεί μεν — αποφαίνεται η Ρωμαϊκή Κατήχηση— να τελεσθεί το χρίσμα μετά το…