144. Από πόσα μέρη αποτελείται κάθε εκκλησιαστικό μυστήριο; Όπως στον άνθρωπο υπάρχουν συνενωμένα δύο διαφορετικά στοιχεία, η άυλη ψυχή και το αισθητό ή υλικό σώμα, και όπως στην Εκκλησία υπάρχει η αόρατη αυτής πλευρά συνενωμένη με την ορατή ιστορική, έτσι και στα ιερά μυστήρια για να συσταθούν αυτά και να ενεργήσουν κανονικά χρειάζονται δύο απαραίτητα στοιχεία, το αισθητό και ορατό και το υπεραισθητό και το αόρατο. Τα δύο αυτά στοιχεία παριστάνονται και με φιλοσοφικούς όρους, ως ύλη και είδος. Το αισθητό μέρος των μυστηρίων εκφράζει η τυπική τελετουργία τους, αποτελείται δε από ευχές και πράξεις, οι οποίες υποπίπτουν στην εξωτερική…
143. Ποιος είναι ο ιδρυτής των μυστηρίων; Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Είπαμε πιο πάνω, ότι τα μυστήρια δεν είναι έργα ανθρώπων, αλλά του ίδιου του ενανθρωπήσαντος Λόγου του Θεού και σ’ αυτό οφείλεται η απόλυτη δραστικότητά τους. Είναι βέβαια αληθές ότι στην Αγία Γραφή ρητή μαρτυρία περί της ιδρύσεως των μυστηρίων από τον Κύριο, έχουμε μόνο για το βάπτισμα και την ευχαριστία. Όμως δεν έχουμε μαρτυρία και για το αντίθετο, ότι δηλαδή τα υπόλοιπα πέντε ιδρύθηκαν από τους Αποστόλους ή την Εκκλησία. Εκείνο, λοιπόν, που ισχύει για τα δύο πρέπει κατ’ αναλογία να ισχύσει και για τα υπόλοιπα πέντε.…
142. Μπορούμε ν’ αμφιβάλλουμε για τη δραστικότητα των μυστηρίων; Όχι δεν μπορούμε, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ως αληθινών ορθόδοξων μελών της Εκκλησίας μας. Γιατί τα μυστήρια δεν είναι ανθρώπινες τελετές, για τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν υποψίες και αμφιβολίες ως προς τη δραστική δύναμη και την ενέργειά τους. Δεν μπορείς δηλαδή ν’ αμφιβάλλεις αν, δεχόμενος τον άρτο και τον οίνο της ευχαριστίας, κοινωνείς ή όχι του πραγματικού σώματος και του αίματος του Κυρίου. Ούτε όταν προσέρχεσαι στο μυστήριο της μετάνοιας, μπορείς ν’ αμφιβάλλεις ότι λαμβάνεις άφεση αμαρτιών. Στα μυστήρια δεν ενεργούν αυτοτελώς άνθρωποι ατελείς και αδύναμοι (εδώ…
141. Ποιά είναι η έννοια των εκκλησιαστικών μυστηρίων; Η λέξη μυστήριο παράγεται από το ρήμα μύειν, που σημαίνει κλείειν το όργανο της μεταδόσεως (στόμα και οφθαλμούς), ώστε οι μυούμενοι να μη βλέπουν και να μη δίδουν σε άλλους αυτό που συμβαίνει σε κάθε μύηση. Κατά τη γενική αυτή έννοια τα μυστήρια εκφράζουν κάτι το μυστικό και καλυμμένο, πράγματα που παριστούν ή συμβολίζουν μια απόκρυφη ιδέα ή διδασκαλία, όπως είναι ο σταυρός, το άλας που διδόταν στους κατηχουμένους, ή τις υπερφυσικές αλήθειες του χριστιανισμού, όπως «το της ευσεβείας μυστήριον», ο γάμος ο συμβολίζων την ένωση του Χριστού μετά της Εκκλησίας, κ.ά..…
140. Τί φρονούν περί του λόγου του Θεού οι Προτεστάντες; Δεν υπάρχει ενιαία τοποθέτηση της προτεσταντικής θεολογίας πάνω στο θέμα αυτό. Το βέβαιο είναι ότι εκτιμούν υπέρμετρα το λόγο του Θεού ως μέσο παροχής της θείας χάριτος, τον οποίο τοποθετούν πιο πάνω από εξωτερικές τελετές, σύμφωνα με το γενικότερο εκκλησιολογικό πνεύμα τους και με την περί αόρατης και πνευματικής Εκκλησίας διδασκαλία τους. Το πνεύμα αυτό καθρεφτίζεται και στους οίκους λατρείας τους, οι οποίοι είναι περισσότερο αίθουσες διδασκαλίας παρά θυσιαστήρια. Είναι ευνόητο ότι στον κύκλο των ιδεών αυτών το κύριο αξίωμα του Χριστού είναι το προφητικό. Ως προς τον γραπτό θείο…
139. Ο λόγος τον Θεού είναι αγωγός της θείας χάριτος; Ναι, είναι. Σ’ αυτό συμφωνούν η Ορθόδοξη και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Κοινό δίδαγμα όλων των χριστιανικών Ομολογιών είναι ότι η χάρη του Θεού, που πλούσια απέρρευσε από τη σταυρική θυσία του Κυρίου, ενεργεί μεν άμεσα στον έσω άνθρωπο, κυρίως όμως σε συνδυασμό με αισθητά σημεία ή τελετές, σύμφωνα με τη σύνθετη φύση του ανθρώπου, που αποτελείται από πνεύμα και ύλη. Η ύλη και γενικά το αισθητό δεν αποδοκιμάζεται στη χριστιανική κοσμοθεωρία ως κάτι ακάθαρτο και φύσει κακό, όπως δέχεται ο Μανιχαϊσμός, ούτε πάλι αντιτίθεται προς το πνευματικό και υπερφυσικό, ως…
138. Τι διδάσκουν σχετικά οι Διαμαρτυρόμενοι; Δεν συμφωνούν με την ορθόδοξη και τη ρωμαιοκαθολική αντίληψη. Και εδώ η διδασκαλία τους προσδιορίζεται από τις περί πτώσεως και δικαιώσεως ιδιαίτερες αντιλήψεις τους. Αφού κατά τη βασική προτεσταντική αρχή ο φυσικός άνθρωπος είναι ηθικά νεκρός (καταστροφή δια της πτώσεως του «κατ’ εικόνα»), μη μπορώντας να συμπράξει στο έργο της σωτηρίας του, η δε προπατορική αμαρτία και σ’ αυτόν ακόμη τον αναγεννημένο κυριαρχεί σ’ όλες τις δυνάμεις του και είναι η πηγή όλων των άλλων αμαρτημάτων, είναι φυσικό όλα τα αμαρτήματα να είναι φύσει θανάσιμα ως προερχόμενα από τη μόνη πηγή της διαφθοράς, τον…
137. Τι διδάσκει περί παραβάσεως του ευαγγελικού νόμου η ορθόδοξη Εκκλησία; Περί του θέματος αυτού κάναμε λόγο και στα προηγούμενα. Στην ορθόδοξη θεολογία, συμφωνούσης και της Ρωμαιοκαθολικής, τα αμαρτήματα των Χριστιανών δεν είναι όλα ίσα μεταξύ τους (αυτό δίδασκαν στην αρχαιότητα οι Στωϊκοί), αλλά διακρίνονται σε μεγαλύτερα και μικρότερα, σε ακούσια και εκ προθέσεως, σε αμαρτήματα από ασθένεια και διαστροφή, σ’ αυτά που αποδιώκουν την χάρη και σ’ εκείνα που μπορούν να συνυπάρχουν μαζί της, με μια λέξη σε θανάσιμα (mortalia) και συγγνωστά (venialia). Θανάσιμα είναι τα μεγάλα και σοβαρά εκείνα αμαρτήματα, τα οποία αποχωρίζουν τον άνθρωπο από το Θεό,…
136. Τι διδάσκουν περί έργων οι Διαμαρτυρόμενοι; Αφ’ ενός μεν δεν δέχονται τη διάκριση του νόμου του Θεού σε εντολές και συμβουλές, καμία δε αξία δεν απονέμουν στην αγαμία, τις νηστείες, το μοναχικό βίο κ.τ.ο., αφ’ ετέρου δε δεν αποδέχονται την πλήρη τέλεση του θείου νόμου, θεωρούντες ότι κάθε έργο αγαθό, αυστηρά κρινόμενο, είναι απόβλητο από το Θεό και αξιοκατάκριτο. Είναι φανερό, ότι στα διδάγματα αυτά οδηγούνται οι Διαμαρτυρόμενοι επηρεαζόμενοι από τις ανθρωπολογικές τους αντιλήψεις. Εφ’ όσον δια της πτώσεως καταστράφηκε η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο και νεκρώθηκε πνευματικά η φύση του, ο πεσμένος στην αμαρτία άνθρωπος δεν μπορεί…
135. Τι φρονούν σχετικά οι Ρωμαιοκαθολικοί; Φαίνεται μάλλον να παραθεωρούν την εξ υποκειμένου εκτίμηση των εκτάκτων έργων. Τα έργα αυτά κατ’ αυτούς είναι υπέρτακτα (Opera supererogationes), δηλαδή ξεφεύγουν από τον κύκλο των κοινών καθηκόντων του ανθρώπου και έχουν περισσεύουσαν αξιομισθία, η οποία μπορεί να διατεθεί υπέρ των υστερούντων μελών της Εκκλησίας. Τα διδάγματα αυτά είναι επιλήψιμα και επικίνδυνα. Επιλήψιμα, διότι η έννοια της περισσεύουσας αξιομισθίας των υπερτάκτων έργων προσκρούει στην αξιομισθία του Κυρίου της οποίας συγχωρούνται οι αμαρτίες του ανθρώπου και στη χάρη του Αγίου Πνεύματος δια της οποίας τελούνται όλα τα αγαθά έργα. Επικίνδυνα δε, γιατί προάγουν στην ευαγγελική…
