184. Το σώμα και το αίμα του Κυρίου είναι παρόντα σε ένα μόνο ποτήριο, σε ένα ναό και σε μία θεία λειτουργία; Όχι. Αυτό μας απαγορεύει να το σκεφθούμε η ολότητα του μυστηρίου του σώματος και του αίματος του Χριστού, τα οποία είναι παρόντα στην ευχαριστία όχι εκτατώς και ποσστικώς. Το σώμα και το αίμα του Χριστού είναι παρόντα όχι σε ένα μόνο ιερό ποτήριο, Αλλά σε όλα τα ποτήρια και σε όλες τις λειτουργίες που τελούνται σε όλους τους ορθόδοξους ναούς που υπάρχουν σε όλα τα μέρη της γης. Αυτό φυσικά συμβαίνει, όχι επειδή το σώμα του Χριστού είναι…

183. Όταν κοινωνούμε ένα μικρό τεμάχιο των θείων αγιασμάτων, πόσο μέρος κοινωνούμε από το σώμα και το αίμα του Χριστού; Το ερώτημα είναι άχρηστο, γιατί δεν κοινωνούμε ποσοτικά από το σώμα και το αίμα του Χριστού. Στη θεία μετάληψη δεχόμαστε ολόκληρο το σώμα και το αίμα του Χριστού, και όχι μέρος αυτών που αναλογεί στην ποσότητα και την έκταση της μερίδας των θείων αγιασμάτων. Ο Αμνός του Θεού μερίζεται αμερίστως, «μερίζεται και διαμερίζεται... ο μελιζόμενος και μη διαιρούμενος». Αν δε υπάρχει μερισμός, αυτός δεν άφορά στην ουσία της μυστηριακής σαρκός και του αίματος του Χριστού, αλλά στα συμβεβηκότα, στα οποία…

182. Ποιές είναι οι ακολουθίες της μεταβολής του άρτου και του οίνου σε σώμα και αίμα Χριστού; Στη θεία Ευχαριστία ο Χριστός είναι παρών με το σώμα και το αίμα του στα οποία μεταβάλλονται τα φυσικά στοιχεία του άρτου και του οίνου. Ο Χριστός είναι παρών στην ευχαριστία όχι μόνο κατά τον καθαγιασμό των τιμίων δώρων και κατά την κοινωνία αυτών από τους πιστούς, αλλά και μετά ταύτα. Το ευχαριστιακό μυστήριο δεν είναι προσωρινό και καταργούμενο. Η αλήθεια αυτή φαίνεται στην πράξη της αρχαίας Εκκλησίας κατά την οποία τα αγιασθέντα τίμια δώρα φυλάσσονταν στους ναούς και μεταφέρονταν από τους διακόνους…

181. Τι φρονούν περί του θυτήριου χαρακτήρα της ευχαριστίας οι Διαμαρτυρόμενοι; Οι Διαμαρτυρόμενοι, θέλοντας να πολεμήσουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του ιερατείου, που προφανώς συνδέεται με την ιδέα της ευχαριστίας ως θυσίας, πολέμησαν σφοδρώς το δόγμα το υπό των Ορθοδόξων και των Ρωμαιοκαθολικών πρεσβευόμενο, φρονώντας ότι η εκδοχή της ευχαριστίας ως θυσίας ζημιώνει την έννοια της μεγάλης θυσίας του Γολγοθά και εξασθενίζει τη δύναμη και την άξια της.Δεν έχουν όμως δίκαιο. Οι λόγοι του Αποστ. Παύλου: «Ουχί οι εσθίοντες τας θυσίας κοινωνοί του θυσιαστηρίου είσιν;», «ου δύνασθε τραπέζης Κυρίου μετέχειν και τραπέζης δαιμόνιων», «έχομεν θυσιαστήριον εξ ου φαγείν ουκ έχουσιν εξουσίαν…

180. Μπορεί να τελείται πολλές φορές η θυσία της ευχαριστίας από τον ίδιο ιερέα στην ίδια εκκλησία και πάνω στο ίδιο θυσιαστήριο; Φυσικά όχι. Ως λογική λατρεία και προσφορά προς το Θεό, στην οποία μετέχει ως σύνολο το σώμα του Χριστού (κλήρος και λαός) μια φορά μόνο μπορεί να τελεσιουργείται. Αντίθετα η Λατινική Εκκλησία, αποκλίνουσα από το έθος και την πράξη της αρχαίας Εκκλησίας, επιτρέπει την καθημερινή τέλεση πολλών θυσιών στο ίδιο θυσιαστήριο και στον ίδιο ναό και μάλιστα από τον ίδιο ιερέα και χωρίς τη συμμετοχή του λαού του Θεού. Είναι φανερό ότι στην πράξη αυτή αποσκοπείται η έξαρση…

179. Ποιος είναι ο θυτήριος χαρακτήρας της θείας ευχαριστίας; Η θεία ευχαριστία δεν είναι μόνο μυστήριο, η μεταβολή δηλαδή του άρτου και του οίνου εις σώμα και αίμα Χριστού, αλλά και θυσία πραγματική, η θυσία του Γολγοθά συνεχιζόμενη και εφαρμοζόμενη για τη σωτηρία των πιστών. Ήδη στην Π. Διαθήκη υπάρχουν προτυπώσεις του θυτήριου χαρακτήρα της θείας ευχαριστίας, κυριότερη των οποίων είναι η θυσία του πασχάλιου αμνού. Ο δε προφήτης Μαλαχίας παρουσιάζει τον Κύριο να μη προσδέχεται τις θυσίες των Εβραίων, αλλά την μία και καθαρή θυσία, την οποία προσφέρουν σ’ αυτόν σε κάθε τόπο, τα έθνη από Ανατολών ηλίου έως…

178. Τί φρονούν περί θείας ευχαριστίας οι υπόλοιποι Προτεστάντες; Οι Αναμορφωτές, απορρίπτοντες όλοι την περί πραγματικής παρουσίας του Χριστού διδασκαλία του Λουθήρου, δεν έχουν ωστόσο ενιαία μεταξύ τους περί του μυστηρίου αντίληψη. Όπως και εις όλα τα αλλά ζητήματα, έτσι και εδώ επηρεάζονται λίγο πολύ από τις ιδιαίτερες θεολογικές και εκκλησιολογικές προκαταλήψεις τους. Οι Ζβιγγλιανοί, φρονούντες ότι το Πνεύμα το Άγιο δεν έχει ανάγκη από εξωτερικά μέσα και αγωγούς για να ενεργήσει στις ψυχές των ανθρώπων, διδάσκουν οτι τα στοιχεία της ευχαριστίας δεν είναι πραγματικά το σώμα και το αίμα του Κυρίου, αλλ΄ εικονίζουν απλώς αυτά, όπως με εικονική έννοια…

177. Τί είναι η Ubiquitas; Είναι θεωρία λουθηρανική συναφής προς τον εναρτισμό, δια της οποίας ομοίως καταβάλλεται προσπάθεια ερμηνείας της παρουσίας του Χριστού στο μυστήριο της θείας ευχαριστίας. Ο όρος, παραγόμενος από τη λατινική λεξη ubique (= παντού), αναφέρεται στο σώμα του Χριστού, το οποίο, ως πανταχού παρόν, είναι παρόν και στη θεία ευχαριστία. Η θεωρία είναι πολύ απλουστευτική, απόβλητη και εσφαλμένη. Το χριστολογικό της υπόβαθρο είναι εντελώς σαθρό. Βασίζεται σε μια πολύ κακή αντίληψη περί αντιδόσεως των ιδιωμάτων των φύσεων στο Χριστό. Ενώ κατά την ορθή αντίληψη οι φύσεις αντιδίδουν τα ιδιώματά τους η μία στην άλλη στο θεανδρικό…

176. Τί είναι ο εναρτισμός (Impanatio); Είναι δόγμα των Λουθηρανών, δια του οποίου καταβάλλεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η πραγματική παρουσία του σώματος και του αίματος του Χριστού στη θεία ευχαριστία. Οι Λουθηρανοί δέχονται την ευχαριστία ως μυστήριο στο οποίο «εν τω άρτω, συν τω άρτω και υπό τον άρτον» (in pane, cum pane, sub pane) μεταδίδεται το σώμα του Χριστού στους μεν πιστούς εις σωτηρίαν, στους δε απίστους εις κατάκριμα. Ομοίως εν τω οίνω μεταδίδεται το αίμα του Κυρίου. Η παρουσία αυτή του Κυρίου δεν είναι μεν μετουσίωση, είναι όμως πραγματική και υποστατική και όχι απλώς δυναμική. Ως παράδειγμα διασαφητικό…

175. Τί φρονούν οι Προτεστάντες περί της παρουσίας του Χριστού στην ευχαριστία; Αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες προτεσταντικές παραφυάδες (Σωκινιανούς, Αρμινιανούς), οι οποίοι, εξετάζοντας ορθολογιστικά την έννοια των μυστηρίων, θεωρούν την ευχαριστία ως απλή τελετή κατά την οποία καταγγέλλεται ο θάνατος του Κυρίου και με ύμνους πανηγυρίζονται και δοξάζονται τα λυτρωτικά του αποτελέσματα, οι άλλες προτεσταντικές Ομολογίες δέχονται την ευχαριστία ως μυστήριο μεταδοτικό της θείας χάριτος, αν και διαφωνούν μεταξύ τους ως προς τον τρόπο της παρουσίας του Χριστού στην ευχαριστία. (Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 245)