"Φυλάξου από το πνεύμα της ακηδίας, γιατί αυτό γεννά κάθε κακό"

Ακηδία: Ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ συμβουλεύει για την μελαγχολία και την ακηδία.

Υπάρχει λόγος να σκεφθούμε ότι το πνεύμα της ακηδίας του έκανε επίθεση στην αρχή της μοναχικής του ζωής.

«Είναι δύσκολο», λέει, «να αποφύγει αυτήν την ασθένεια κάποιος που μόλις έχει αρχίσει την μοναχική του ζωή, διότι είναι η πρώτη που του επιτίθεται. Επομένως, πριν από όλα πρέπει κανείς να φυλάγεται από αυτήν».

«Συμβαίνει μερικές φορές κάποιος που βρίσκεται σε αυτήν την κατάσταση του πνεύματος να σκέφτεται ότι θα ήταν πιο εύκολο για αυτόν να καταστραφεί ή να στερηθεί από κάθε αίσθημα και συνείδηση, παρά να παραμείνει περισσότερο σε αυτήν την ανεξήγητα βασανιστική κατάσταση του πνεύματος.

Πρέπει να προσπαθήσει κανείς να βγει από αυτήν όσο το δυνατόν συντομότερα. Φυλάξου από το πνεύμα της ακηδίας, γιατί αυτό γεννά κάθε κακό». «Χιλιάδες πειρασμοί πηγάζουν από αυτό: ταραχή, θυμός, μομφή, γογγυσμός του ανθρώπου για την μοίρα του, ρυπαροί λογισμοί, συνεχής αλλαγή τόπου»…

…«Η ψυχή, γεμάτη από την λύπη και γινόμενη ως παράφρων και έξω από τα λογικά της, είναι ανίκανη να δεχθεί με ηρεμία μία καλή συμβουλή ή να απαντήσει ταπεινά σε ερωτήσεις που της γίνονται».

Ίσως σκεφθούμε ότι το κακό πνεύμα της μελαγχολίας (ακηδίας) επιτέθηκε ακόμα και στον Όσιο. Αλλά αυτός αμέσως και αποφασιστικά βρήκε τον τρόπο να διαφύγει από αυτό. Το πρώτο «φάρμακο» «με την βοήθεια του οποίου σύντομα βρίσκει κανείς παρηγοριά στην ψυχή του» είναι «η πραότητα της καρδιάς», όπως διδάσκει ο Άγ. Ισαάκ ο Σύρος.

Άλλη θεραπεία βρήκε στην εργασία και στους αγώνες. «Αυτή η αρρώστια θεραπεύεται με προσευχή, αποχή από την αργολογία, με εργόχειρο, ανάλογα με τη δύναμη του καθενός, με την ανάγνωση του Λόγου του Θεού και με την υπομονή· γιατί γεννιέται από την δειλία, την ραθυμία και την αργολογία».

Και οι δύο αυτοί τρόποι οδηγούν πάνω απ’ όλα στην απλή, αγόγγυστη εκπλήρωση της υπακοής. Εδώ υπάρχει και ταπείνωση και αγώνας. «Πάνω απ’ όλα», έλεγε ο Όσιος, «ο δόκιμος πρέπει να καταπολεμά την μελαγχολία (ακηδία) με αυστηρή και άνευ αντιρρήσεων εκπλήρωση όλων των καθηκόντων που του έχουν αναθέσει.

«Όταν οι ασχολίες σου μπουν σε πραγματική σειρά, τότε η ανία δεν θα βρει πουθενά τόπο στην καρδιά σου. Οι άνθρωποι που έχουν πλήξη είναι εκείνοι που η ζωή τους δεν είναι σε τάξη. Και έτσι η υπακοή είναι το καλύτερο φάρμακο εναντίον αυτής της επικίνδυνης αρρώστιας». Και όλα αυτά μαζί οδηγούν στην τελευταία θεραπεία των πνευματικών ασθενειών – την απάθεια.

«Όποιος έχει νικήσει τα πάθη του έχει κατανικήσει και την θλίψη»…

(από το βιβλίο «Ο Άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ – Πνευματική Βιογραφία» – Αρχιμανδρίτου π. Λάζαρου Μουρ, Εκδόσεις Άθως)

136. Τι διδάσκουν περί έργων οι Διαμαρτυρόμενοι;

Αφ’ ενός μεν δεν δέχονται τη διάκριση του νόμου του Θεού σε εντολές και συμβουλές, καμία δε αξία δεν απονέμουν στην αγαμία, τις νηστείες, το μοναχικό βίο κ.τ.ο., αφ’ ετέρου δε δεν αποδέχονται την πλήρη τέλεση του θείου νόμου, θεωρούντες ότι κάθε έργο αγαθό, αυστηρά κρινόμενο, είναι απόβλητο από το Θεό και αξιοκατάκριτο.

Είναι φανερό, ότι στα διδάγματα αυτά οδηγούνται οι Διαμαρτυρόμενοι επηρεαζόμενοι από τις ανθρωπολογικές τους αντιλήψεις. Εφ’ όσον δια της πτώσεως καταστράφηκε η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο και νεκρώθηκε πνευματικά η φύση του, ο πεσμένος στην αμαρτία άνθρωπος δεν μπορεί να πράξει το αγαθό, πολύ δε λιγότερο να τελέσει τον ευαγγελικό νόμο. Κατ’ αυτούς η τέλεση του νόμου του Θεού είναι ιδανικό ανέφικτο σε κάθε άνθρωπο. Οι Διαμαρτυρόμενοι συγχέουν, ως φαίνεται, το άπειρο θέλημα του Θεού, το οποίο όντως είναι ανέφικτο σε κάθε κτιστή φύση, από την πρακτική εφαρμογή του υπό τη μορφή εντολών, που είναι έστω και δύσκολα εφικτή στον άνθρωπο. Στο πεδίο της χάριτος οι πιστοί, επικουρούμενοι από την ενίσχυση του Αγίου Πνεύματος, μπορούν να πλησιάσουν το ηθικό ιδεώδες του Ευαγγελίου, άλλοι περισσότερο και άλλοι ολιγότερο, ανάλογα με τον τύπο του καθενός, τις δυνατότητες που έχει και τις περιστάσεις της ζωής.

Η πιο πάνω διδασκαλία του Προτεσταντισμού δεν είναι σύμφωνη με τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής, η οποία επιτάσσει εμφαντικά την τέλεση των θείων εντολών, από την οποία εξαρτά τη σωτηρία του ανθρώπου. Όπως δε είναι παράλογο να ζητεί κανείς από κάποιον να κάνει το ανέφικτο και ακατόρθωτο, πολύ περισσότερο είναι ακατανόητο πώς ο άγιος και δίκαιος Θεός μπορεί ν’ απαιτεί την τέλεση του νόμου του, η οποία είναι ανέφικτη στον άνθρωπο. Έπειτα είναι εντελώς ακατανόητη η τιμωρία των αμαρτωλών για τις όποιες παραβάσεις του νόμου του Θεού. Διότι, οι θείες εντολές ή είναι δυνατές και συνεπώς αναγκαίες, η δε παράβασή τους συνεπάγεται τιμωρία και ποινές, ή είναι ανέφικτες, οπότε η παράβασή τους δεν είναι επικριτέα και κολάσιμη.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 197-198)

“Μετανοείτε”
                                       (Ματθ. δ΄ 17, Μαρκ. α΄ 15)

“Η μετάνοια, όπως νομίζω, δεν περιορίζεται ούτε σε

χρονικά διαστήματα ούτε σε πράξεις, αλλά καλλιεργείται

με την τήρηση των εντολών του Χριστού. Μερικές εντολές,

όπως π.χ. η αγάπη, είναι πιο περιεκτικές, καθώς περιέχουν

πολλές από τις μεμονωμένες, και με ένα πρόσταγμα κόβουν

πολλές κακίες. Γι’ αυτό και όσοι αγαπούν τον Θεό και έχουν

ακλόνητη πίστη, σπεύδουν να κάνουν τις περιεκτικές εντολές,

αλλά δεν προσπερνούν και τις μεμονωμένες, όταν τύχει να τις

συναντήσουν”.

                 (Άγιος Μάρκος ο Ασκητής, Ευεργετινός Β΄ σελ. 126)

135. Τι φρονούν σχετικά οι Ρωμαιοκαθολικοί;

Φαίνεται μάλλον να παραθεωρούν την εξ υποκειμένου εκτίμηση των εκτάκτων έργων. Τα έργα αυτά κατ’ αυτούς είναι υπέρτακτα (Opera supererogationes), δηλαδή ξεφεύγουν από τον κύκλο των κοινών καθηκόντων του ανθρώπου και έχουν περισσεύουσαν αξιομισθία, η οποία μπορεί να διατεθεί υπέρ των υστερούντων μελών της Εκκλησίας.

Τα διδάγματα αυτά είναι επιλήψιμα και επικίνδυνα. Επιλήψιμα, διότι η έννοια της περισσεύουσας αξιομισθίας των υπερτάκτων έργων προσκρούει στην αξιομισθία του Κυρίου της οποίας συγχωρούνται οι αμαρτίες του ανθρώπου και στη χάρη του Αγίου Πνεύματος δια της οποίας τελούνται όλα τα αγαθά έργα. Επικίνδυνα δε, γιατί προάγουν στην ευαγγελική ταπείνωση και οδηγούν στο φαρισαϊσμό. Βέβαια η διάκριση των υπερτάκτων έργων γενικά δεν είναι αντίθετη προς την αντίστοιχη ορθόδοξη θεώρηση, όπως την είδαμε πιο πάνω. Η διαφορά αρχίζει από το στοιχείο της περισσεύουσας αξιομισθίας των έργων τούτων, επί των οποίων θα στηθεί η διδασκαλία της Ρωμαϊκής Εκκλησίας περί θησαυρού αξιομισθίας των αγίων και διανομής της στους έχοντας ανάγκη πιστούς. Τα διδάγματα αυτά είναι εντελώς ασύστατα, όπως θα δούμε στη συνέχεια.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 196-197)

H ευγνωμοσύνη των βαρβάρων
Ενώ ο όσιος Σάββας ασκήτευε στην έρημο του Ρουβά, στην Παλαιστίνη, συναντήθηκε με τέσσερις σαρακηνούς, πεινασμένους και φοβερά εξαντλημένους. Τους συμπόνεσε πολύ και τους έβαλε να καθήσουν. Πήρε μετά το σακκίδιο του και το άδειασε μπροστά τους. Δεν είχε μέσα τίποτε άλλο παρά μόνο ρίζες μελαγρίων και καρδιές καλαμιών. Οι βάρβαροι πήραν, έφαγαν και χόρτασαν. Ύστερα επεσήμαναν σε ποιο σπήλαιο μένει.
Έπειτα από λίγες μέρες, ήρθαν και του έφεραν ψωμιά, τυριά και χουρμάδες. Ο όσιος θαύμασε την ευγνωμοσύνη που έδειξαν, ήρθε σε κατάνυξη, δάκρυσε και είπε:
-Αλλοίμονο, ψυχή μου… Πόσο σύντομα ήρθαν αυτοί οι βάρβαροι να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους και να ανταποδώσουν τη μηδαμινή ευεργεσία που τους έκανα! Τί θα γίνω εγώ ο ελεεινός, που ενώ κάθε μέρα απολαμβάνω τόσα και τόσα θεία χαρίσματα και δωρεές από τον Θεό, εν τούτοις περνώ τη ζωή μου με τόσο μεγάλη αμέλεια και ραθυμία, χωρίς να προσπαθώ να Τον ευχαριστώ για τις δωρεές αυτές.
Και έμεινε αρκετό χρόνο σ’ αυτή την κατάνυξη, περνώντας όλη τη μέρα κι όλη τη νύχτα με προσευχή.
( Βίος οσίου Σάββα)
( Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Γ΄, σελ. 156)

Το ασκητικό ταξίδι
Όταν ασκήτευα στη λαύρα των Πυργίων, κοντά στον Ιορδάνη, διηγείται ο επίσκοπος Ρωσσού Θεόδωρος, ήρθε κάποτε ο γέροντας Πέτρος, που καταγόταν από τον Πόντο, και με παρακάλεσε:
-Κάνε αγάπη, αδελφέ Θεόδωρε, και συνόδεψέ με να πάω στο όρος Σινά, επειδή το έχω τάμα.
Εγώ, μη θέλοντας να τον λυπήσω, συμφώνησα.
Μόλις όμως περάσαμε τον Ιορδάνη, μου λέει:
-Ας τάξουμε στον Θεό να μη φάμε τίποτε μέχρι το Σινά.
Του απαντώ:
-Πάτερ, αυτό είναι δύσκολο για μένα! Δεν μπορώ να κάνω τέτοιο τάμα.
Εκείνος γονάτισε και έκανε και το δεύτερο αυτό τάμα. Έτσι δεν έφαγε τίποτε μέχρι που φθάσαμε στην αγία μονή του Σινά! Εκεί, αφού μετέλαβε τα άχραντα μυστήρια, γεύτηκε τροφή.
Ξεκινήσαμε μετά για την Αλεξάνδρεια. Και σ’ αυτή την πολυήμερη οδοιπορία, πάλι δεν έφαγε τίποτε! Μόλις φθάσαμε στην πόλη, πήγαμε στο ναό του αγίου Μηνά. Εκεί πάλι κοινώνησε και στη συνέχεια έφαγε.
Μετά πήραμε τον δρόμο του γυρισμού. Και πάλι ο γέροντας Πέτρος δεν έβαλε τίποτε στο στόμα του μέχρις ότου φθάσαμε στην Ιερουσαλήμ! Και μόνον αφού κοινώνησε στον Πανάγιο Τάφο, άγγιξε τροφή.
Έτσι, σ’ όλο το δύσκολο και πολυήμερο ταξίδι ο γέροντας έφαγε τρεις φορές: Μια στο Σινά, μια στην Αλεξάνδρεια και μια στην Ιερουσαλήμ! ( Λειμωνάριον)
( Χαρίσματα και Χαρισματούχοι, Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Γ΄, σελ.111-112)

Μπορούμε να ενωθούμε κάνοντας μυστική ζωή
Μόνο με τη θεία χάρη μπορούν δύο άνθρωποι να ενωθούν πραγματικά. Μπορούνε λέγοντας την ευχή να ενωθούν μυστικά κι ας είναι χιλιόμετρα μακριά ο ένας από τον άλλον. Και δίνει πολύ χαρά η ένωση αυτή. Μπορούμε να ενωθούμε, αν κάνουμε μυστική ζωή, χωρίς να λέμε λόγια για την αγάπη. Έτσι, αβίαστα ενώνεσαι με τη μυστική ζωή, με έρωτα. Αυτός που αγαπά στέλνει καλή δύναμη. Αυτή πάει πλούσια αλλά απαλά, σαν " θρούς ", καθώς το γράφει η Παλαιά Διαθήκη. Πολύ χάρηκα που τη βρήκα τη λέξη αυτή. Μπορείς να μάθεις να στέλνεις καλή δύναμη στον άλλο κι εκείνος να σε πλησιάζει, χωρίς να ξέρει το γιατί.
[200 χρόνια μετά. Εκδ. Ακρίτας, σ.372]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.381-382)

Προσωπική οδηγία για τη νοερή προσευχή
Ένας αδελφός που προσευχόταν νοερά λέγοντας την ευχή " Κύριε Ιησού Χριστέ, Ελέησόν με ", όπως τη δίδασκε ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο βιβλίο του " Ο Αόρατος Πόλεμος ", για αρκετό καιρό.
Μιά μέρα που πήγε στον Άγιο Γεράσιμο, όπου υπηρετούσε ο Παππούλης, του λέει του αδερφού :
" Άκουσε, παιδί μου • τώρα θα σταματήσεις να προσεύχεσαι με αυτόν τον τρόπο και θα εφαρμόσεις έναν άλλο, που θα σου πω εγώ τώρα.
Θα αφήσεις το χώρο της καρδιάς και θα έρχεσαι στο κέντρο του κεφαλιού σου και μέσα εκεί ακριβώς, θα λες " Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ και Λόγε του Θεού του Ζώντος, Ελέησόν με ", πολλή ηρεμία, απαλότητα και γλυκύτητα. Να μην ταράζεσαι από τις διάφορες εικόνες που θα σου φέρνει ο πονηρός, ούτε να βιάζεσαι όταν λες τις λέξεις αυτές, και να προσέχεις καλά το νόημά τους.
Είναι έτσι σαν να χτυπά εκεί μέσα μιά καμπάνα πολύ δυνατά προς τα εσωτερικά τοιχώματα του εγκεφάλου. Τότε οι εξωτερικοί λογισμοί του πονηρού δεν μπορούν να μπουν μέσα, γιατί εξοστρακίζονται και ωφελείσαι τα μέγιστα. Να μη δίνεις σημασία στις διάφορες εικόνες που θα βλέπεις, να μην τις απωθείς με απότομο τρόπο, αλλά ήρεμος και πράος να συνεχίζεις να λές αυτή την ευχή ". Συγχρόνως του είπε και ο Παππούλης, με τη δική του φωνή, τρεις φορές το " Κύριε Ιησού Χριστέ, Ελέησόν με ", και ήταν ο τρόπος που του το είπε τόσο καλός και τόσο γλυκιά η φωνή του, που είπε μέσα του : " Αποκλείεται ο Θεός με μιά τέτοια προσευχή να μην τον ελεήσει αυτόν τον άνθρωπο ".
Δυσκολεύτηκε βέβαια ο αδελφός στην αρχή λόγω της αλλαγής του τρόπου προσευχής, που του έμαθε ο Παππούλης, αλλά προσπαθούσε και προσπαθεί μήπως τα καταφέρει μιά μέρα καλύτερα, γιατί διάβασε και σε μιά ετήσια έκδοση της Ιεράς κοινοβιακής Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους (Περιόδου Β', έτους 1978, αρθμ. 3, και έτους 1979, αριθ. 4) ότι υπάρχουν οκτώ είδη προσευχής και αυτός που του μάθαινε ο Παππούλης ήταν ένας ανώτερος τρόπος προσευχής στον οποίο έπρεπε να περάσει.
Εδώ, δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η περίπτωση αφορούσε άτομα σε δική του πνευματική κατάσταση, γιατί σε άλλους ο Παππούλης συμβούλευε διαφορετικά, και τέτοιες οδηγίες είναι τελείως προσωπικές και δίνονται από διακριτικό Γέροντα και δεν αντιγράφονται.
[ Τζ. 134π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.382-383)

«Πολλοί θα μου πουν εκείνη την ημέρα: Κύριε, Κύριε, στο δικό σου όνομα δεν κηρύξαμε και στο δικό σου όνομα δε βγάλαμε δαιμόνια;… Και τότε θα τους πω: Ποτέ δε σας γνώρισα…» (Ματθαίος 7:22-23)

Ο Ουμπέρτο Έκο γράφει: «Ανατράφηκα ως Καθολικός και, παρ΄ότι έχω εγκαταλείψει τη θρησκεία, το Δεκέμβριο θα στολίσω ως συνήθως μια χριστουγεννιάτικη φάτνη για τον εγγονό μου». Πολλοί που ανατράφηκαν σε «χριστιανικές» χώρες, σήμερα είναι αγνωστικιστές κι εγκατέλειψαν τη θρησκεία τους. Κρατούν μόνο «τη φάτνη», το περίβλημα, χωρίς την ουσία. Η θρησκεία πολλών μοιάζει με μια καλοστολισμένη βιτρίνα με χριστουγεννιάτικο διάκοσμο. Μην καυχάσαι για το δόγμα σου, αν η ζωή σου είναι αντίθετη με το πιστεύω σου. Τότε είσαι σαν το κάλπικο νόμισμα, που είναι κατάλληλο μόνο για το καλάθι των αχρήστων. Ο Χριστός είπε, να μην Τον λέμε Κύριε, αν δεν κάνουμε αυτά που μας παραγγέλλει. Ο Χριστός δε θέλει απαθείς θεατές της πολυθρόνας, αλλά ακολούθους πρόθυμους να περπατήσουν στα ίχνη Του. Και πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι ο Χριστιανισμός δεν είναι ένας άλλος –ισμός, αλλά είναι μια σχέση με το Χριστό.
Έχεις εσύ αυτή την προσωπική σχέση με το Θεό, που έγινε άνθρωπος στο πρόσωπο του Χριστού για να μας σώσει από την αμαρτία;

«Όμως αυτά που ήταν για μένα κέρδη, αυτά ακριβώς τα θεώρησα ζημία σε σύγκριση με το Χριστό…για τον οποίο τα απαρνήθηκα όλα. Και πραγματικά τα θεωρώ ότι είναι σκουπίδια για πέταμα προκειμένου να κερδίσω το Χριστό και να βρεθώ ενωμένος μαζί του..» (Φιλιππησίους 3:7-9)

Ο Γερμανός πρίγκηπας Nicolas Ludwig Zinzendorf (1700-1760) ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Halle όταν αποφάσισε ν’ αφιερώσει τη ζωή του και τα πλούτη του στο Θεό και στο έργο Του. Μια μέρα πήγε να επισκεφτεί μια πινακοθήκη, όπου την προσοχή του την έλκυσε ένας πίνακας που παρουσίαζε το σταυρικό θάνατο του Χριστού. Κάτω από τον πίνακα διάβασε τη φράση: «Να τι έκανα για σένα, εσύ τι έκανες για μένα;». Αυτό ήταν που τον έκανε να καταλάβει ότι η ζωή του ανήκε στο Θεό κι έπρεπε να την επενδύσει για το σκοπό Του. Μετά την αποφοίτησή του απ’ το Πανεπιστήμιο, οδήγησε εκατοντάδες νέους στην ιεραποστολή και ήταν το όργανο που χρησιμοποίησε ο Θεός για να ιδρυθεί μια τεράστια ιεραποστολική κίνηση το 16ο αιώνα που έστειλε κάπου 3.000 ιεραποστόλους σε πολλά μέρη της γης! Δεν μπορούμε να γίνουμε όλοι σαν αυτόν τον νέο, αλλά μας καλεί όλους ο Θεός να Τον υπηρετήσουμε με κάποιον τρόπο. Εκείνος μας κάνει ικανούς και μας έχει δώσει μερικά ιδιαίτερα χαρίσματα που είναι μοναδικά. Αυτά πρέπει να επενδύσουμε στην υπηρεσία Του και να μην τα σπαταλήσουμε άδικα.

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

323. Η πηγή κάθε αληθινής χαράς, κάθε αληθινής ειρήνης βρίσκεται στον ναό. Εκεί ενισχυόμαστε στην αρετή. Εκεί η χάρις του Θεού μας απαλλάσσει από την αμαρτία. Υπόσχονται πολλά και οι τόποι της κοσμικής χαράς, όπως τα άσεμνα θεάματα και τα κέντρα διασκεδάσεων. Αλλά ό,τι προσφέρουν, ούτε από μακριά δεν μπορεί να συγκριθή με αυτό που μας χαρίζει ο εκκλησιασμός. Η Εκκλησία αναπαύει την ανθρώπινη ψυχή όπως η μητέρα αναπαύει το παιδί στα γόνατά της. Πόσο θα έπρεπε να αγαπάμε την Εκκλησία σαν τόπο, σαν κτίριο! Και αυτό κάνουν όσοι αναγνωρίζουν την αξία της. Και η Εκκλησία δέεται: «Ὑπὲρ ῶν μετὰ πίστεως, εὐλαβείας καὶ φόβου εἰσιόντων. Υπὲρ τῶν κοπιώντων εν αυτή». Υπέρ των αγαπώντων την ευπρέπειαν αυτής».

324. Ο Σταυρός αγιάσθηκε από τον Χριστό, που πέθανε επάνω του και έχυσε το Αίμα του για μας. Γι’ αυτό η θέα ή η παρουσία του Σταυρού είναι φοβερή στους δαίμονες. Γι’ αυτό και η Εκκλησία αγιάζει τα ύδατα, βυθίζοντας σ’ αυτά τον Σταυρό. Με τον Αγιασμό, χαρίζει στους πιστούς υγεία σωματική και πνευματική και τρέπει σε φυγή τους δαίμονες.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 138-139)