Πόσο μεγάλο καλό είναι η συνεχής προσευχή, το μαθαίνουμε από τη Χαναναία εκείνη του Ευαγγελίου, που δεν σταματούσε να κραυγάζει: «Ελέησέ με, Κύριε!» (Ματθ. 15:22).

Κι έτσι, αυτό που αρνήθηκε ο Χριστός στους αποστόλους, τους μαθητές Του, το πέτυχε εκείνη με την υπομονή της. Ο Θεός, βλέπετε, προτιμά για τα δικά μας ζητήματα να Τον παρακαλάμε εμείς οι ίδιοι, που είμαστε και υπεύθυνοι, παρά να Τον παρακαλούν άλλοι για λογαριασμό μας. Όταν έχουμε την ανάγκη ανθρώπων, χρειάζεται και χρήματα να δαπανήσουμε και δουλόπρεπα να κολακέψουμε και πολύ να τρέξουμε. Γιατί οι άρχοντες του κόσμου τούτου όχι μόνο δεν μας δίνουν εύκολα ό,τι τους ζητάμε, αλλά συνήθως ούτε καν να μας μιλήσουν δεν καταδέχονται.

Πρέπει πρώτα να πλησιάσουμε τους ανθρώπους που είναι κοντά τους -υπηρέτες, γραμματείς, υπαλλήλους κ.ά- και να τους καλοπιάσουμε, να τους εκλιπαρήσουμε, να τους προσφέρουμε δώρα. Έτσι θα εξασφαλίσουμε τη μεσολάβησή τους στους αρμόδιους αξιωματούχους, για το διακανονισμό της όποιας υποθέσεώς μας.

Ο Θεός, απεναντίας, δεν θέλει μεσολαβητές. Δεν χρειάζεται να Τον παρακαλούν άλλοι για μας. Προτιμά να Τον παρακαλάμε εμείς οι ίδιοι. Μας χρωστάει χάρη, μάλιστα, όταν του ζητάμε ό,τι έχουμε ανάγκη. Μόνο Αυτός χρωστάει χάρη όταν Του ζητάμε, μόνο Αυτός δίνει εκείνα που δεν Του δανείσαμε. Κι αν δει ότι επιμένουμε στην προσευχή με πίστη και καρτερία, πληρώνει δίχως να απαιτεί ανταλλάγματα. Αν, όμως, δει ότι προσευχόμαστε με νωθρότητα, αναβάλλει την πληρωμή· όχι γιατί μας περιφρονεί ή μας αποστρέφεται, αλλά γιατί, όπως είπα, με την αναβολή αυτή μας κρατάει κοντά Του. Αν, λοιπόν, εισακούστηκες, ευχαρίστησε το Θεό. Αν δεν εισακούστηκες, μείνε κοντά Του, για να εισακουστείς. Αν, πάλι, Τον έχεις πικράνει με τις αμαρτίες σου, μην απελπίζεσαι.

Όταν πικράνεις έναν άνθρωπο, αλλά στη συνέχεια παρουσιάζεσαι μπροστά του και το πρωί και το μεσημέρι και το βράδυ, ζητώντας ταπεινά συγχώρηση, δεν θα κερδίσεις τη συμπάθειά του; Πολύ περισσότερο θα κερδίσεις τη συμπάθεια του ανεξίκακου Θεού, αν και το πρωί και το μεσημέρι και το βράδυ και κάθε ώρα επικαλείσαι την ευσπλαχνία Του με την προσευχή.

Ας τ’ ακούσουν όλα αυτά όσοι προσεύχονται με ραθυμία και βαρυγγωμούν, όταν ο Κύριος αργεί να ικανοποιήσει το αίτημά τους. Τους λέω: “Παρακάλεσε το Θεό!”. Και μου απαντούν: “Τον παρακάλεσα μια, δυο, τρεις, δέκα, είκοσι φορές, μα δεν έλαβα τίποτα”. Μη σταματήσεις, ώσπου να λάβεις. Σταμάτησε, όταν λάβεις. Ή μάλλον, ούτε και τότε να σταματήσεις την προσευχή. Πριν λάβεις, να ζητάς. Και αφού λάβεις, να ευχαριστείς!

Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

 

Τίποτα δεν είναι μεγαλύτερο από την καθαρή καρδιά, γιατί μία τέτοια καρδιά γίνεται θρόνος του Θεού. Και τι είναι ενδοξότερο από το θρόνο του Θεού; Ασφαλώς τίποτα.

Λέει ο Θεός γι’ αυτούς που έχουν καθαρή καρδιά: «Θα κατοικήσω ανάμεσά τους και θα πορεύομαι μαζί τους. Θα είμαι Θεός τους, κι αυτοί θα είναι λαός μου». (Β' Κορ. 6, 16).

Ποιοί λοιπόν είναι ευτυχέστεροι απ’ αυτούς τους ανθρώπους; Και από ποιο αγαθό μπορεί να μείνουν στερημένοι; Δεν βρίσκονται όλα τ’ αγαθά και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος στις μακάριες ψυχές τους; Τι περισσότερο χρειάζονται; Τίποτα, στ’ αλήθεια, τίποτα! Γιατί έχουν στην καρδιά τους το μεγαλύτερο αγαθό: τον ίδιο το Θεό!

Πόσο πλανιούνται οι άνθρωποι που αναζητούν την ευτυχία μακριά από τόν εαυτό τους, στις ξένες χώρες και στα ταξίδια, στον πλούτο και στη δόξα, στις μεγάλες περιουσίες και στις απολαύσεως, στις ηδονές και σ’ όλες τις χλιδές και ματαιότητες, που κατάληξή τους έχουν την πίκρα! Η ανέγερση του πύργου της ευτυχίας έξω από την καρδιά μας, μοιάζει με οικοδόμηση κτιρίου σε έδαφος που σαλεύεται από συνεχείς σεισμούς. Σύντομα ένα τέτοιο οικοδόμημα θα σωριαστεί στη γη...

Αδελφοί μου! Η ευτυχία βρίσκεται μέσα στον ίδιο σας τον εαυτό, και μακάριος είναι ο άνθρωπος που το κατάλαβε αυτό. Εξετάστε την καρδιά σας και δείτε την πνευματική της κατάσταση. Μήπως έχασε την παρρησία της προς το Θεό; Μήπως η συνείδηση διαμαρτύρεται για παράβαση των εντολών του; Μήπως σας κατηγορεί για αδικίες, για ψέματα, για παραμέληση των καθηκόντων προς το Θεό και τον πλησίον; Ερευνήστε μήπως κακίες και πάθη γέμισαν την καρδιά σας, μήπως γλίστρησε αυτή σε δρόμους στραβούς και δύσβατους...

Δυστυχώς, εκείνος που παραμέλησε την καρδιά του, στερήθηκε όλα τ’ αγαθά κι έπεσε σε πλήθος κακών. Έδιωξε τη χαρά και γέμισε με πίκρα, θλίψη και στενοχώρια. Έδιωξε την ειρήνη και απόκτησε άγχος, ταραχή και τρόμο. Έδιωξε την αγάπη και δέχτηκε το μίσος. Έδιωξε, τέλος, όλα τα χαρίσματα και τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, που δέχτηκε με το βάπτισμα, και οικειώθηκε όλες τις κακίες εκείνες, που κάνουν τον άνθρωπο ελεεινό και τρισάθλιο.

Αδελφοί μου! Ο Πολυέλεος Θεός θέλει την ευτυχία όλων μας και σ’ αυτή και στην άλλη ζωή. Γι’ αυτό ίδρυσε την αγία του Εκκλησία. Για να μας καθαρίζει αυτή από την αμαρτία, να μας αγιάζει, να μας συμφιλιώνει μαζί του, να μας χαρίζει τις ευλογίες του ουρανού.

Η Εκκλησία έχει ανοιχτή την αγκαλιά της, για να μας υποδεχθεί. Ας τρέξουμε γρήγορα όσοι έχουμε βαριά τη συνείδηση. Ας τρέξουμε και η Εκκλησία είναι έτοιμη να σηκώσει το βαρύ φορτίο μας, να μας χαρίσει την παρρησία προς το Θεό, να γεμίσει την καρδιά μας με ευτυχία και μακαριότητα...

Πάτερ λέγομαι Μπάφας Ιωάννης και μένω στο Αλιβέρι Βόλου. Το τηλέφωνο μου είναι 24210.......
Την ημέρα που έγινε το επεισόδιο ήμασταν στη Θεσσαλονίκη. Ο μικρός Παρασκευάς έπαιζε με παιδιά εκεί κοντά μας και κάποιο τον χτύπησε στο μάτι. Το ματάκι του σκίστηκε πολύ βαθειά. Τον πήγαμε αμέσως στο νοσοκομείο “Άγιος Δημήτριος”. Εκεί οι γιατροί μου είπανε ότι το ματάκι του παιδιού είναι χαμένο.

Σε λίγο έρχεται και ο γιατρός κ.Κωνσταντίνος Πολυχρονίου:
“...Το ματάκι του το έχει χάσει το παιδί! Θα κάνω βέβαια ότι είναι δυνατόν αλλά μην τρέφετε πολλές ελπίδες.......!”
Το παιδί το έβαλαν αμέσως στο χειρουργείο και η εγχείρηση κράτησε 2,5 ώρες. Όταν βγήκε ο γιατρός έκανε ένα μορφασμό που δεν προμήνυε κάτι αισιόδοξο και σχεδόν μουρμούρισε:
“..Έκανα ότι μπορούσα. Προσπάθησα το καλύτερο, όμως το τραύμα ήταν πολύ βαθύ και αδύνατη η κόλληση του, μόνο ο Θεός θα μπορούσε να κάνει κάτι.....”
Η οικογένεια μου πάτερ, είναι θρησκευόμενη. Πιστεύουμε πολύ και ο Κύριος πάντοτε μας βοηθά. Φέραμε εικόνες των Αγίων μας στο κρεβατάκι του παιδιού και παρακαλούσαμε να μεσιτεύσουν οι άγιοι προς τον Κύριο για το ματάκι του παιδιού μας.

Είχαν περάσει τρεις μέρες από την εγχείρηση και ο γιατρός κ.Πολυχρονίου ήρθε να εξετάσει το παιδί μαζί με άλλους γιατρούς:
- “....Δυστυχώς δεν έχει καμία βελτίωση. Βέβαια δεν μπορούμε να πούμε τίποτα ακόμα πριν βγάλουμε τους επιδέσμους, αλλά σας είπα από την αρχή ότι δεν υπάρχουν ελπίδες μόνον 1% ελπίζουμε και αυτό με τη βοήθεια του Θεού. Πρέπει να γίνουν και άλλες εγχειρήσεις μέσα στο χρόνο....”
Το απόγευμα μία κυρία μας έφερε μία εικόνα του Ταξιάρχη Μανταμάδου. Εμείς τον ταξιάρχη δεν τον γνωρίζαμε, είχαμε ακούσει για τον Άγιο Ραφαήλ. Μας μίλησε για τον θαυμαστό άγιο Ταξιάρχη και σταύρωσε τρεις φορές το ματάκι του. Εμείς γονατίσαμε μπροστά στην εικόνα που την είχαμε βάλει στο προσκέφαλο του παιδιού και παρακαλούσαμε τον Αρχάγγελο μέσα από την καρδιά μας. Αυτά που μας είχε πει η γυναίκα μας είχανε εντυπωσιάσει πολύ.

Στο σημείο αυτό ο κ.Μπάφας πνίγηκε σε λυγμούς και διέκοψε την αφήγηση πλημμυρισμένος από συγκίνηση. Έπειτα από αρκετή ώρα συνέχισε.........:
....Το βράδυ της ίδιας μέρας, η αδελφή της γυναίκας μου στο Βόλο, βλέπει στο όνειρο της πως ένας Άγγελος στα χρυσά ντυμένος ήρθε στο νοσοκομείο, στο κρεβάτι που ήταν ο Παρασκευάς και του σταύρωσε το ματάκι του....
Το πρωί ήρθε από τον Βόλο με τον άνδρα της. Όταν είδε την εικόνα του Ταξιάρχη στο κρεβατάκι του παιδιού, έβαλε τις φωνές λέγοντας λόγια ασυνάρτητα. Μετά από ώρα που συνήλθε, μας είπε το όνειρο και πως το πρόσωπο του Αγγέλου που είδε στο όνειρο της ήταν το ίδιο με της εικόνας του Ταξιάρχη που μας έφερε η άγνωστη κυρία!

Στις 11 το πρωί ήρθαν πολλοί γιατροί μαζι και ο κ.Πολυχρονίου, έβγαλαν τους επιδέσμους εξέτασαν πολύ ώρα το ματάκι του με κάποιο μεγάλο φακό. Έξω στο διάδρομο μου μίλησαν:
“.... Το παιδί σου δεν βλέπει. Βέβαια το περιμέναμε, θα κάνουμε και άλλες εγχειρήσεις αργότερα αλλά και πάλι οι πιθανότητες είναι ίδιες....”
Μπήκα στο θάλαμο ένα ράκος, πλησίασα το κρεβατάκι του παιδιού. Το ματάκι του ήταν λυμένο από τους επιδέσμους. Μου φάνηκε ότι η κόρη του ματιού του κινήθηκε στην ίδια ευθεία με την κόρη του άλλου ματιού. Δίπλα στο κρεβατάκι του υπήρχε ένα μπαλάκι μικρό.
“..Θέλεις να παίξουμε με ένα μπαλάκι Παρασκευά;
“.. Θέλω..” μου απαντά
Δένω το καλό του ματάκι και αφήνω το χτυπημένο ακάλυπτο.
“...Έλα σήκω..” του λέω και το παιδί σηκώθηκε, κατέβηκε και αρχίσαμε να παίζουμε! ΕΒΛΕΠΕ!
Τρέχω γρήγορα και το λέω στους γιατρούς. Δεν με πίστεψαν και χαμογελούσαν πικραμένα. Στην επιμονή μου ήρθαν και όταν το διαπίστωσαν, είπαν όλοι με ένα στόμα:
''.. Μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε να γίνει και έγινε!!!! και στρεφόμενοι σε εμάς είπαν: “...Κάποιο Άγιο έχει το παιδί, επιστημονικώς δεν θα έπρεπε να βλέπει..!!”
Την ίδια μέρα οι γιατροί σταμάτησαν τα φάρμακα και κάθε θεραπεία, μου έδωσαν εξιτήριο και φύγαμε. Πριν ευχαριστήσω το γιατρό κ.Πολυχρονίου, τον ρώτησα:
“..Γιατρέ, λέγατε για άλλες εγχειρήσεις, μήπως θα έπρεπε να ξαναπεράσουμε;..”
Εκείνος χαμογέλασε και μου είπε:
“..Να τον πάτε στον γιατρό, τον άγιο, που έχετε προστάτη σας. Εγώ πια είμαι αχρείαστος για το παιδί σας, ο Παρασκευάς είναι υγιέστατος..”
Δεν δέχτηκε να πάρει χρήματα και μου είπε να ανάψω και για εκείνον ένα κεράκι στον Άγιο μας. Έτσι πάτερ ήρθαμε όλοι εδώ, η γυναίκα μου, τα παιδιά μου, η κουνιάδα μου με τον σύζυγο της και φυσικά ο Παρασκευάς.
Πριν καλά-καλά τελειώσει ο κ.Μπάφας, βούρκωσε και έκρυψε το πρόσωπο του στις δύο παλάμες του. Εμείς αρκεστήκαμε να κάνουμε το σταυρό μας και να ψελλίσουμε: “..Αρχάγγελε του Θεού, πρέσβευε υπέρ ημών..”

Πρωτοπρεσβυτέρου Ευστρατίου Δήσσου, ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΜΑΝΤΑΜΑΔΟΥ, Τόμος Ε`

- Γέροντα, βλέπω ότι δεν προχωράω πνευματικά και στενοχωριέμαι.

- Μια φορά κάποιος είχε φυτέψει ένα κλήμα και, ενώ δεν είχε πιάσει ακόμη ρίζες, είχε την απαίτηση να βγάλη σταφύλια, να κάνη άφθονο κρασί, για να πίνη, να ευφραίνεται και να μεθάη.

Έτσι κάνεις κι εσύ. Φύτεψες μια κληματσίδα και θέλεις αμέσως να πιης κρασί. Αυτό δεν γίνεται.

Το κλήμα δεν το φυτεύεις σήμερα και αύριο πίνεις κρασί. Σε έναν χρόνο μπορεί να φας μερικά τσαμπιά. Σε δυο χρόνια θα φας σταφύλια και σε πέντε χρόνια θα πιης και κρασί.

Να αγωνίζεσαι λοιπόν και να κάνης υπομονή, αν θέλης να απολαύσης καρπούς πνευματικούς.

- Γέροντα, δεν έχω συνηθίσει να περιμένω και εύκολα χάνω την υπομονή μου.

- Χρειάζεσαι υπομονή και σύνεση. Βλέπεις, πολλές φορές, ενώ κάνει κανείς υπομονή μια-δυο ώρες, για να ψηθή το φαγητό, δεν περιμένει δυο λεπτά να κρυώση, αλλά, χωρίς να σκεφθή, τρώει και καίγεται. Λοιπόν...

Όταν επιστρέψω στο Άγιον Όρος, θα σου στείλω μία εικόνα της Αγίας Υπομονής.

Μου έστειλαν τρείς εικόνες, δύο Οσίων και μία της Αγίας Υπομονής· των Οσίων τις έδωσα και τις δύο ευλογία, της Αγίας Υπομονής την κράτησα...

Αγίου Παΐσίου Αγιορείτου

 Ήταν στην αυλή της Καλύβης του ο Γέροντας (Παΐσιος), όταν τον επισκέφθηκε κάποιο πνευματικό του τέκνο. Επανελάμβανε συνεχώς από την καρδιά του: «Δόξα σοι ο Θεός», πάλιν και πολλάκις.

 Σε μια στιγμή ο Γέροντας του είπε: «Αχρηστεύεται κανείς με την καλή έννοια»;

-Ποιος, Γέροντα;

-Ήσυχα καθόμουν στο Κελλί μου, ήρθε και με παλάβωσε. Ωραία περνούν επάνω. 

-Τι συμβαίνει, Γέροντα; 

-Θα σου πω, αλλά μην το πεις σε κανέναν.

 Του διηγήθηκε τότε το εξής:

«Είχα γυρίσει από τον κόσμο, όπου είχα βγει για ένα εκκλησιαστικό θέμα. (Με το μακαρίτη Τρίτση).

Την Τρίτη, κατά η ώρα 10 το πρωί, ήμουν μέσα στο Κελί μου και έκανα τις Ώρες. Ακούω χτύπημα στην πόρτα και μια γυναικεία φωνή να λέει: «Δι' ευχών των αγίων Πατέρων ημών…». 

 Σκέφθηκα:

«Πώς βρέθηκε γυναίκα μέσα στο Όρος;». Εν τούτοις ένιωσα μια θεία γλυκύτητα μέσα μου και ρώτησα:

-Ποιος είναι;

-Η Ευφημία! (απαντά).

-Σκεφτόμουν, «ποια Ευφημία; Μήπως καμιά γυναίκα έκανε καμιά τρέλα και ήρθε με ανδρικά στο Όρος; Τώρα τι να κάνω;». Ξαναχτυπά. Ρωτάω: «Ποιος είναι;». «Η Ευφημία», απαντά και πάλι. Σκέφτομαι και δεν ανοίγω. Στην τρίτη φορά που χτύπησε, άνοιξε μόνη της η πόρτα, που είχε σύρτη από μέσα. Άκουσα βήματα στον διάδρομο. Πετάχτηκα από το Κελί μου και βλέπω μια γυναίκα με μανδήλα. Την συνόδευε κάποιος, που έμοιαζε με τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο οποίος εξαφανίσθηκε.

 Παρ’ όλο πού ήμουν σίγουρος ότι δεν είναι του πειρασμού, γιατί λαμποκοπούσε, την ρώτησα ποια είναι·

-Η μάρτυς Ευφημία, (απαντά).

-Αν είσαι η μάρτυς Ευφημία, έλα να προσκυνήσουμε την Αγία Τριάδα. Ό,τι κάνω εγώ να κάνης και συ.

 Μπήκα στην Εκκλησία, κάνω μια μετάνοια λέγοντας: «Εις το όνομα του Πατρός». Το επανέλαβε με μετάνοια. «Και του Υιού». «Και του Υιού», είπε με ψιλή φωνή.

-Πιο δυνατά, ν’ ακούω, είπα και επανέλαβε δυνατότερα.

-Ενώ ήταν ακόμα στο διάδρομο έκανε μετάνοιες, όχι προς την Εκκλησία, αλλά προς το Κελί μου. Στην αρχή παραξενεύτηκα, αλλά μετά θυμήθηκα ότι είχα μια μικρή χάρτινη εικονίτσα της Αγίας Τριάδος, κολλημένη σε ξύλο, πάνω από την πόρτα του Κελιού μου. Αφού προσκυνήσαμε και για τρίτη φορά.

-«Και του Αγίου Πνεύματος»

 Μετά είπα: «Τώρα, να σε προσκυνήσω και εγώ». Την προσκύνησα και ασπάστηκα τα πόδια της και την άκρη της μύτης της. Στο πρόσωπο το θεώρησα αναίδεια να την ασπασθώ.

-Ύστερα κάθισε η Αγία στο σκαμνάκι και εγώ στο μπαουλάκι και μου έλυσε την απορία που είχα (στο εκκλησιαστικό θέμα).

 -Μετά μου διηγήθηκε την ζωή της. Ήξερα ότι υπάρχει μια αγία Ευφημία, αλλά τον βίο της δεν τον ήξερα. Όταν μου διηγείτο τα μαρτύρια της, όχι απλώς τα άκουγα, αλλά σαν να τα έβλεπα· τα ζούσα. Έφριξα! Πα, πα, πα!

 -Πώς άντεξες τέτοια μαρτύρια; ρώτησα.

-Αν ήξερα τι δόξα έχουν οι Άγιοι, θα έκανα ό,τι μπορούσα να περάσω πιο μεγάλα μαρτύρια.

-Μετά απ’ αυτό το γεγονός για τρεις μέρες δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Σκιρτούσα και συνεχώς δόξαζα τον Θεό. Ούτε να φάω, ούτε τίποτα… συνεχώς δοξολογία».

 Σε επιστολή του αναφέρει: «Σ’ όλη μου τη ζωή δεν θα μπορέσω να εξοφλήσω την μεγάλη μου υποχρέωση στην αγία Ευφημία, η οποία ενώ ήταν άγνωστη μου και χωρίς να είχε καμιά υποχρέωση, μου έκανε αυτή την μεγάλη τιμή…».

 Διηγούμενος το γεγονός πρόσθεσε με ταπείνωση ότι παρουσιάστηκε η αγία Ευφημία, «όχι γιατί το αξίζω, αλλά επειδή με απασχολούσε εκείνο τον καιρό ένα θέμα που είχε σχέση με την κατάσταση της Εκκλησίας γενικά, και για δύο άλλους λόγους».

Εντύπωση έκανε στον Γέροντα «πώς αυτή η μικροκαμωμένη και αδύνατη άντεξε τόσα μαρτύρια; Να πεις ήταν καμία… (εννοούσε σωματώδης και δυνατή). Μια σταλιά ήταν».

Μέσα σε αυτήν την παραδεισένια κατάσταση συνέθεσε προς τιμήν της Αγίας ένα στιχηρό προσόμοιο: «Ποίοις ευφημιών άσμασιν ευφημήσωμεν την Ευφημίαν, την καταδεχθείσαν από άνωθεν και επισκεφθείσασαν κάτοικον μοναχόν ελεεινόν εν τη Καψάλα. Εκ τρίτου την θύραν πάλιν του έκρουσε, τετάρτη ηνοίχθη μόνη εκ θαύματος και εισελθούσα με ουράνιον δόξαν, του Χριστού η Μάρτυς, προσκυνούντες ομού Τριάδα την Αγίαν».

 Και ένα εξαποστειλάριο κατά το «Τοις μαθηταίς συνέλθωμεν…», που άρχιζε: «Μεγαλομάρτυς ένδοξε του Χρίστου Ευφημία, σ’ αγαπώ πολύ-πολύ μετά την Παναγία…». (Φυσικά αυτά δεν τα είχε για λειτουργική χρήση, ούτε τα έψαλλε δημοσίως).

Παρά την συνήθειά του βγήκε πάλι στην Σουρωτή και έκανε τις αδελφές μετόχους αυτής της ουράνιας χαράς. Με την βοήθειά του και τις οδηγίες του αγιογράφησαν την Αγία, όπως του εμφανίσθηκε.

 Ο Γέροντας φιλοτέχνησε το αρνητικό της εικόνος της Αγίας σε μήτρα ατσάλινη με την οποία έκανε πρεσσαριστά εικονάκια και τα μοίραζε ευλογία στους προσκυνητές εις τιμήν της αγίας Ευφημίας. Κατά το σκάλισμα δυσκολεύτηκε να κάνη τα δάχτυλα του αριστερού της χεριού.

Είπε: «Παιδεύτηκα να κάνω το χέρι της, αλλά μετά έβαλα έναν καλό λογισμό: «Ίσως επειδή και εγώ την παίδεψα την καημένη».

 (Πηγή: Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, σελίδες: 224-228. Έκδοσις Καλύβης Αναστάσεως, Καψάλα, Άγιον Όρος, 2004)

 Η Αγία Ευφημία εορτάζεται στις 16 Σεπτεμβρίου, και 11 Ιουλίου η ανάμνηση του θαύματος στην λύση που επέφερε στην εν Χαλκηδόνα Δ’ Οικουμενική σύνοδο.

Ο Κατακλυσμός του Νώε ήταν παγκόσμιος σε όλη τη γη ή τοπικός; Η Επιστήμη και η σωστή ερμηνεία της Αγίας Γραφής.

(αρχιμανδρίτου π. Ιωήλ Γιαννακοπούλου)

Η έκτασις του Κατακλυσμού.  Το ερώτημα επί της εκτάσεως του Κατακλυσμού δύναται ευκόλως να λυθή, εάν ορθώς τοποθετηθή.  Τοποθετείται δε ορθώς το ζήτημα ουχί εάν τεθή η ερώτησις εάν ο Κατακλυσμός ήτο γεωγραφικώς και ανθρωπολογικώς γενικός ή περιορισμένος, διότι είναι κατάδηλον, ότι πρόκειται περί αγιογραφικών εκφράσεων, αίτινες δηλούν γενικόν Κατακλυσμόν, αλλά εάν ερωτήσωμεν ποίαν γενικότητα έχει υπ’ όψιν της η Αγία Γραφή.  Απαντώντες εις το ερώτημα τούτο δυνάμεθα να είπωμεν βάσει των προ του Κατακλυσμού και μετά τούτον αναφερομένων Βιβλικών γενεαλογιών, ότι εκ των πολλών υιών και θυγατέρων του Αδάμ και της Εύας υπό της Αγίας Γραφής γενεαλογούνται οι απόγονοι δύο υιών του Αδάμ, του Κάιν και του Σηθ.  Εκ τούτων κατάγονται αι δύο σειραί Κανανιτών και Σηθιτών και εκ τούτων ο Νώε και οι υιοί αυτού, επί της εποχής των οποίων έγινε ο Κατακλυσμός.  Η Αγία Γραφή σιωπά δια τους απογόνους των άλλων υιών και θυγατέρων του Αδάμ των μνημονευομένων εν 5, 4.  Κάμνει λόγον μόνον περί των προγόνων του περιουσίου λαού του Θεού, των Κανανιτών και Σηθιτών.  Επομένως εναντίον τούτων και ουχί κατά παντός του ανθρωπίνου γένους στρέφεται ο Κατακλυσμός.  Άρα η έννοια της γενικότητος του Κατακλυσμού δεν αφορά εις ολόκληρον το ανθρώπινον γένος, αλλά γενικώς όλους τους απογόνους των Κάιν – Σηθ.  Αύτη είναι η ανθρωπότης εις τα όμματα του συγγραφέως η περιγραφομένη εν τοις κεφαλαίοις 4 – 9.  Πλην των συγχρόνων του Νώε και εν ωρισμένη και τη αυτή γεωγραφική περιοχή κατοικούντων ανθρώπων, δυνάμεθα να παραδεχθώμεν, ότι υπήρχον κι άλλοι λαοί μακράν της Αρμενίας κατοικούντες Μεσογειακοί, βορειοαφρικανικοί κ.λ.π.  Κατά συνέπειαν αι αγιογραφικαί εκφράσεις ‘πάσα σαρξ’, ‘πάσα γη’ πρέπει να εννοηθούν υπό το ανωτέρω πρίσμα.  Ητοι πάσα η γη, ην κατώκουν οι διεφθαρμένοι απόγονοι των Σηθ – Κάιν και πρόγονοι του Αβραάμ, του Πατριάρχου του περιούσιου λαού του Θεού.  Εις την αυτήν έννοιαν πρέπει να εννοηθούν και τα σχετικά αγιογραφικά χωρία: Σοφ. Σειράχ 44: 17 – 19, Εβρ. 11: 7, 11, Πέτρ. 2: 4 – 9,  3: 5.

Προς ενίσχυσιν της απόψεως ταύτης παρατηρούμεν τα εξής:  Η Αγία Γραφή πολλάκις χρησιμοποιεί εκφράσεις γενικάς προς έκφρασιν  σχετικής εννοίας.  Λ.χ. ‘Εν τη ημέρα ταύτη ενάρχου δούναι τον τρόμον σου και τον φόβον σου επί προσώπου πάντων των εθνών των υποκάτου του ουρανού οίτινες ακούσαντες το όνομά σου ταραχθήσονται’. (Δευτ. 2, 25).  ‘Και λοιμός ην επί προσώπου πάσης της γης…και πάσαι αι χώραι ήλθον…’ (Γενέσ. 41,56–57). ‘Ήσαν δε εν Ιερουσαλήμ κατοικούντες Ιουδαίοι…από παντός έθνους των υπό τον ουρανόν’. (Πράξ. 2, 5).  ‘Και εγένετο εκεί πόλεμος διεσπαρμένος επί προσώπου πάσης της γης’. (ΙΙ Βασιλ. 18, 8). Ενώ είναι γνωστόν, ότι ο πόλεμος ήτο μεταξύ Δαυίδ και Αβεσσαλώμ εις το όρος Εφραίμ.  ‘Πάντες βασιλείς της γης εζήτουν το πρόσωπον Σολομών του ακούσαι της φρονήσεως αυτού’ (ΙΙΙ Βασιλ. 10, 24).  Εν Ησαία (13, 5) ‘έρχεσθαι εκ γης πόρρωθεν απ’ άκρου θεμελίου του ουρανού Κύριος και οι οπλόμαχοι αυτού καταφθείραι πάσαν την οικουμένην’.  Παρόμοιαι εκφράσεις εις σχήμαν ρητορικόν  και υπερβολής υπάρχουν εις όλους τους λαούς, ως ‘alle Welt Weisst’ (όλος ο κόσμος γνωρίζει) ή ‘die ganze Stadt sprieht davon’ (όλη η πόλις ομιλεί περί αυτού) παρά τοις Γερμανοίς, ‘tout le monde’ (όλος ο κόσμος) παρά τοις Γάλλοις κ.λ.π.   

Πλην τούτου ο τρόπος της διηγήσεως του Κατακλυσμού υποδηλοί Κατακλυσμόν σχετικόν και ουχί γενικόν, διότι ο εκθέτων το γεγονός τούτο δεικνύεται τηρών ημερολόγιον  ακριβές των συμβαινόντων και αυτόπτης μάρτυς των εν τω σημειωματαρίω του σημειουμένων.  Ως αυτόπτης λοιπόν μάρτυς των συμβαινόντων του Κατακλυσμού δεικνύει ο συγγραφέας, ότι έχει υπ’ όψιν μερικόν και ουχί γενικόν Κατακλυσμόν.  Μερικά παραδείγματα:  Η περιστερά επιστρέφει, διότι υπήρχεν ακόμη ύδωρ επί της γης.  Ο Νώε βλέπει τας κορυφάς των ορέων υψουμένας υπέρ τα ύδατα και την γην καλυπτομένην υπό του ύδατος.  Ταύτα, εννοείται, είναι εκείνα, εις τα οποία φθάνει το βλέμμα του Νώε ως ανθρώπου.  Έπειτα το κήρυγμα της μετανοίας του Νώε δεν είναι δυνατόν να απευθύνεται εις ολόκληρον την γην, αλλά εις ωρισμένον μέρος ταύτης.  Τούτο είναι σπουδαίο επιχείρημα κατά των δεχομένων γενικόν ανθρωπολογικώς Κατακλυσμόν.  Τα χωρία της Γενέσεως 7: 3,  19 – 20  όπου γίνεται λόγος περί ολόκληρης της γης, όπου θα εξηπλούντο τα εις την κιβωτόν εισελθόντα ζώα μετά τον Κατακλυσμόν και ότι το ύδωρ του Κατακλυσμού εκάλυψεν όλα τα όρη τα υπό τον ουρανόν πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοιαν, την οποίαν εδώσαμεν ανωτέρω, ότι γενικότης είναι η εις το όμμα του Νώε προσπίπτουσα και ουχί η απόλυτος γενικότης ζώων και ορέων.

Ο μερικός ούτος Κατακλυσμός φαίνεται, ότι αντίκειται εις την παράδοσιν της εκκλησίας, ήτις είναι ομόφωνος, παραδεχομένη γενικόν Κατακλυσμόν.  Είναι όμως γνωστόν, ότι οι Πατέρες και θεολόγοι της Εκκλησίας έζησαν εις εποχήν, καθ’ ην δεν υπήρχον τόσαι γεωγραφικαί και επιστημονικαί γνώσεις, όσαι υπάρχουν σήμερον.  Συνεπώς ήτο επόμενον αι περιορισμέναι εκείναι γνώσεις των να επιδράσουν εις την τοιαύτην ερμηνείαν του αγιογραφικού Κατακλυσμού ως επέδρασαν και επί της πεποιθήσεώς των περί της κινήσεως του ηλίου πέριξ της γης και ουχί της γης πέριξ του ηλίου.  Η ερμηνεία όμως εκείνη των Πατέρων ως μη αναφερομένη εις δογματικά ή ηθικά ζητήματα, ουδόλως θίγει την αξιοπιστίαν της Παραδόσεως και επ’ ουδενί λόγω δεσμεύει ημάς να έχωμεν διάφορον γνώμην.

Επίσης πάλαι ποτέ επιστεύετο, ότι ο Κατακλυσμός ήτο γενικός και ουχί μερικός, διότι οι γνωστοί τότε μύθοι ωμίλουν περί γενικού Κατακλυσμού.  Αυξηθεισών  όμως των εθνολογικών επιστημονικών γνώσεων απεδείχθη, ότι τούτο είναι πεπλανημένον, διότι ευρέθη ολόκληρος σειρά γνωστών λαών, οίτινες ουδένα μύθον αναφερόμενον εις κατακλυσμόν έχουν ευθύς άμα τη αρχή της ιστορίας των.  (π.χ. Αιγύπτιοι, Άραβες, Κινέζοι, Αφρικανοί και τινες Ασιατικοί λαοί).  Εις τινας άλλους λαούς υπάρχουν μύθοι αναφέροντες κατακλυσμούς, αλλά οι κατακλυσμοί ούτοι είναι τοπικοί.  Άλλως τε η πληροφορία περί γενικού Κατακλυσμού μόνον εκ θείας Αποκαλύψεως ηδύνατο να προέλθη.  Μία τοιαύτη όμως εκδοχή δεν ευοδούται υπό του κειμένου, το οποίον ομιλεί περί γεγονότων Κατακλυσμού γενομένων ορατών.

Προβάλλεται η εξής αντίρρησις:  ‘Εάν ο Κατακλυσμός ήτο μερικός δεν υπήρχε λόγος κατασκευής της κιβωτού δια την σωτηρίαν του Νώε και της οικογενείας αυτού, διότι ο Θεός ηδύνατο να σώσει τούτους και δια της μεταβάσεώς των εις άλλον τόπον’.  Βεβαίως ηδύνατο να γίνει τούτο.  Αλλά η κιβωτός είχε και παιδαγωγικήν σημασίαν, διότι η επί μακρόν χρονικό διάστημα κατασκευή της ενώπιον των οφθαλμών των ανθρώπων της εποχής του Νώε υπεβοήθη το κήρυγμα μετανοίας τούτου προς εκείνους.

Αι επιστήμαι Φυσική και Ζωολογία εγείρουν πλείστας και σοβαροτάτας αντιρρήσεις κατά της εκδοχής γενικού, παγκοσμίου Κατακλυσμού, ώστε οι αντιπρόσωποι της θεωρίας ταύτης είναι υποχρεωμένοι - εάν δεν θελήσουν να συσσωρεύσωσι θαύματα επί θαυμάτων – να παραδεχθούν ότι προ του Κατακλυσμού υπήρχον φυσικαί συνθήκαι ουσιωδώς διάφοροι των κατά τον Κατακλυσμόν τοιούτων.  Όπερ αδύνατον.

Επομένως δεν είναι ορθόν να προσκολληθώμεν εις θεωρίαν αντικειμένην εις την επιστήμην και μη ευνοουμένην και υπό της Αγίας Γραφής ρητώς.

(αρχιμανδρίτου π. Ιωήλ Γιαννακοπούλου : «Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Ο΄» έκδ. «Λυδία», Θεσ/νίκη 1986, ο οποίος εις τον 1ο τόμο, Παραρτήματα Προβλημάτων, Πρόβλημα 14ο, σελ. 433–442)

Πηγη: http://oodegr.co/oode/genesis/katak1.htm (από όπου και οι υπογραμμίσεις)

Η μακροβιότητα των ανθρώπων πριν από τον Κατακλυσμό είναι καταπληκτική. Σχεδόν όλοι πέθαναν, αφού έζησαν από 365 έτη (ο Ενώχ) μέχρι 969 έτη (ο Μαθουσάλα. Αδάμ 930, Σηθ 912, Ενώς 905, Καϊνάν 910, Μαλελεήλ 895, Ιάρεδ 962, Λάμεχ 753, Νώε 950).

Μερικοί είπαν, ότι τα «έτη» αυτά δεν είναι έτη όπως τα εννοούμε σήμερα, αλλά μήνες· άλλοι είπαν, ότι τα «έτη» είναι τρίμηνα ή εξάμηνα. Εάν δεχτούμε ότι τα έτη είναι μήνες, τότε η ηλικία του Αδάμ υποβιβάζεται σε 78 περίπου έτη και του Νώε σε 79 έτη· είμαστε δηλαδή στα σημερινά φυσιολογικά όρια. Αλλά τι γίνεται με την ηλικία των άλλων Πατριαρχών; Αυτοί, σύμφωνα με έναν τέτοιο υπολογισμό, θα πρέπει να απέκτησαν τέκνα στην ηλικία 16,15, και 14 ετών. Εάν δε δεχτούμε ως ηλικία των πατριαρχών, κατά την οποία άρχισαν να αποκτούν παιδιά, εκείνη που σημειώνει η Εβραϊκή ή η Σαμαρειτική Πεντάτευχος, τότε οι πατριάρχες αυτοί θα πρέπει να απέκτησαν τέκνα στην ηλικία των 8,7,6 και 5 ετών!... Ούτε όμως ως τρίμηνα ή εξάμηνα δυνάμεθα να ερμηνεύσουμε τα «έτη» του κεφαλαίου τούτου. Διότι μετά τον κατακλυσμό, που η ηλικία των ανθρώπων φθάνει πλέον τα σημερινά όρια της ζωής, η Αγία γραφή χρησιμοποιεί και πάλι την ίδια λέξη, δηλαδή «έτη». Εξ’ άλλου ο Κατακλυσμός έγινε το 601ο έτος της ζωής του Νώε· το έτος όμως εκείνο η Αγία γραφή διαιρεί σαφώς σε 12 μήνες (Γεν. κεφ. 7 και 8). Έχουμε όμως και άλλο επιχείρημα· ο Πατριάρχης Ιακώβ, ο οποίος έζησε 130 έτη, όταν σύγκρινε την ηλικία του με εκείνη των πατέρων του, την βρήκε μικρή (Γεν. μζ 9).

Όλα αυτά πείθουν, ότι τα έτη της ηλικίας των Πατριαρχών πρέπει να τα εννοήσουμε με τη σύγχρονη διάρκεια των 12 μηνών.

Άλλωστε περί μακροζωΐας των προ του Κατακλυσμού ανθρώπων μιλούν και οι παραδόσεις των αρχαίων Αιγυπτίων, Βαβυλωνίων, Ινδών, Κινέζων και Ιαπώνων. Είναι όμως και τούτο άξιο προσοχής· ενώ οι αριθμοί των ετών στους λαούς αυτούς είναι καταπληκτικά εξογκωμένοι (ο Άλωρος ζει 36.000 έτη, ο Άλάπαρος, ο νεώτερος όλων, 10.800, ο Μεγάλαρος 64.800 έτη κλπ.) οι αριθμοί της Αγίας Γραφής συγκρινόμενοι με εκείνους είναι «νηφάλιοι, περιορισμένοι».

Η μακροζωΐα, η οποία παρατηρείται επίσης στα ζώα και στα φυτά των χρόνων εκείνων, έχει και τη φυσική εξήγησή της. Τότε η ζωή των ανθρώπων δεν ήταν τόσο κοπιαστική, αγχώδης, γεμάτη λύπες και πόνους, όσο θα γινόταν αργότερα· διότι η αμαρτία δεν είχε προφθάσει να διαβρώσει το ανθρώπινο γένος τόσο, όσο το διέβρωσε με την πάροδο των αιώνων. Ούτε οι ασθένειες είχαν λάβει την έκταση και την δύναμη, που έλαβαν με το πέρασμα των χρόνων. Η γη δεν είχε ακόμη προφθάσει να αγριεύσει πολύ και ήταν πλουσιότερη σε βλάστηση, η ατμόσφαιρα επίσης ήταν καθαρότερη, ο αέρας περισσότερο υγιεινός.

Εξ άλλου η μακροβιότητα εκείνη ήταν «λαμπρόν υπόλειμμα της Παραδεισίου δόξας» του ανθρώπου.

Ο σημαντικότερος όμως λόγος της μακροζωΐας των Πατριαρχών εκείνων είναι άλλος. Τούτο ήταν έργο της Πάνσοφης Πρόνοιας του Θεού.

Αφ’ ενός μεν για την ταχεία αύξηση και τον πολλαπλασιασμό του ανθρωπίνου γένους.

Αφ’ ετέρου δε για να διατηρείται η προφορική παράδοση της δημιουργίας του ανθρώπου, της πτώσης του, της ιστορίας του, των δωρεών του Θεού κ.τ.ο. Εφόσον ούτε βιβλία υπήρχαν ακόμη, αφού η γραφή ήταν άγνωστη, έπρεπε η μία γενιά να παραδίδει στην επόμενη όλη αυτή τη σπουδαία γνώση προφορικά. Για να παραδίδεται όμως αυτή η γνώση καθαρή, ακριβής και ανόθευτος, έπρεπε να λέγεται και να επαναλαμβάνεται. Έτσι οι άνθρωποι θα μάθαιναν πολύ καλά την ιστορία και τη θρησκεία τους και θα οργάνωναν τα της λατρείας τους.

Για αυτό ο Θεός προνόησε, ώστε όλοι οι Πατριάρχες, εκτός του Νώε, να γεννηθούν πριν πεθάνει ο πρωτόπλαστος άνθρωπος, ο Αδάμ. Με αυτόν τον τρόπο ελάμβαναν από αυτόν ζωντανή, πλήρη και λεπτομερή εξιστόρηση του πώς έγινε η δημιουργία, πώς ήταν ο Παράδεισος, πώς αμάρτησαν ο Αδάμ και η Εύα, τι συνέβη μετά την πτώση, ποιες υποσχέσεις τους έδωσε ο Θεός και ποιες οδηγίες για το πώς πρέπει να τον λατρεύουν. Εάν δε κανείς από τους Πατριάρχες αμφέβαλλε για κάτι από εκείνα που διδασκόταν, είχε την ευκολία να απευθυνθεί προς τον Αδάμ και να συζητήσει προσωπικά μαζί του· μετά δε τον θάνατο του Αδάμ μπορούσε να απευθυνθεί προς τον Μαθουσάλα και εν συνεχεία προς τους υπόλοιπους. Για αυτό ο Αδάμ έζησε και είδε όλους τους απογόνους του μέχρι και τον Λάμεχ, τον γιο του Σηθ. Ο Λάμεχ πάλι έζησε μέχρι τον Σημ, τον γιο του Νώε.

Τόσο μεγάλη και σοφή πρόνοια έλαβε ο αγαθός Θεός, ώστε να διαφυλαχτεί η ιστορία του ανθρώπου και του κόσμου, η γνώση του θείου θελήματος και η καθαρότητα της θείας λατρείας μέχρι την εποχή του Νώε, οπότε έγινε ο Κατακλυσμός. Άλλωστε ο κατακλυσμός, ο οποίος κατέστρεψε τον κόσμο (Λουκ. ιζ 17), άρχισε το ίδιο έτος, που πέθανε ο Μαθουσάλα. Αλλά ο Σημ, ο ένας από τους τρεις γιους του Νώε, έζησε μέχρι τον Αβραάμ και έτσι το ευλογημένο παιδί του δικαίου Νώε παρέδιδε στον άλλο μέγα Πατριάρχη, τον απόγονό του Αβραάμ, όσα παρέλαβε από τους Πατριάρχες, που έζησαν πριν από τον Κατακλυσμό.

(στο:Η Παλαιά Διαθήκη,τόμος Α΄,Γένεσις, Ν.Π. Βασιλειάδη, εκδ. ο Σωτήρ, Σελ. 48-50)

«καὶ ἐγένετο ἑσπέρα καὶ ἐγένετο πρωΐ, ἡμέρα μία» (Γένεσις 1,5)

«Ημέρα μία». Ο όρος yom στην εβραϊκή δηλώνει την ημέρα, νοούμενη ως ημερονύκτιο ή νυχθήμερο, το έτος, τον καιρό, μια χρονική περίοδο της ζωής και επιρρηματικά το σήμερα. Στη βιβλική του χρήση η έννοιά του ως «ημέρα», με την οποία προσδιορίζεται συνήθως στους Ο΄(μετάφραση των 70), προσδιορίζει μια χρονική περίοδο άλλοτε περιορισμένης και άλλοτε ακαθόριστης ή μακράς διάρκειας.

Στον παρόντα στίχο, ειδικά, η χρονική διάρκεια της yom-ημέρας υπολογίζεται, όπως ήδη ελέχθη, από πρωί σε πρωί και όχι από βράδυ σε βράδυ, όπως είχε καθιερωθεί στη θρησκευτική παράδοση των ιουδαϊκών εορτών και του Σαββάτου και θεσμοθετηθεί στο μωσαϊκό νόμο. Αυτός ο υπολογισμός δεν έχει βέβαια σχέση με ό,τι ακριβώς ισχύει σήμερα επιστημονικώς, δηλ. με το χρόνο των 24 ωρών, που απαιτείται για μια πλήρη περιστροφή της γης περί τον άξονά της. Σχετίζεται όμως με τη χρονική περίοδο μεταξύ φωτός-σκότους (πρωί) και σκότους-φωτός (εσπέρα), η οποία κατά τον ιερό συγγραφέα ορίζεται από την διαδοχική εναλλαγή των δύο αυτών φαινομένων. Ως εκ τούτου η ημέρα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αορίστου, αλλά ορισμένης διάρκειας χρονική περίοδος.

Σ’ αυτήν την πραγματικότητα, της οποίας εμπειρία μάς επιτρέπει να αποκτήσουμε η φυσική παρατήρηση και οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις που έχουμε από αυτήν, προσκρούει κάθε αντίθετη άποψη, η οποία επεκτείνει το όριο της δημιουργικής ημέρας σε μακρά χρονική περίοδο, ετών ή αιώνων, ή την εκλαμβάνει ως ισοδύναμη με γεωλογικές περιόδους (146) (Δες και D.Gowan, «From Eden to Babel.A commentary on the book of Genesis 1-11», σ.22.Το θέμα της δημιουργικής ημέρας διαπραγματεύεται ο J.E. Young στη μελέτη του «the days of Genesis», WTS 25 (1962), 1-24).

Προσκρούει δε επειδή εισηγείται αμέσως την εξέλιξη των διαφόρων στρωμάτων της δημιουργίας μέχρι τον άνθρωπο και οδηγεί κατ’ επέκταση στη θεωρία της εξέλιξης των ειδών, εισάγοντας έτσι ξένα κοσμολογικά στοιχεία στη βιβλική διήγηση της Γενέσεως και νοθεύοντας το θρησκευτικό της νόημα. Βεβαίως δια μέσου των αιώνων υφίσταται κάποια φυσική εξέλιξη στην κτίση, αλλά αυτή –πρέπει να διευκρινήσουμε- έχει άμεση σχέση με την επισυμβάσα στο μεταξύ πτώση του ανθρώπου και την ως εκ τούτου διατάραξη της ισορροπίας και της τάξης σε αυτήν. Για αυτό δεν επιτρέπεται, για λόγους απολογητικούς, η μετατροπή των έξι ημερών σε έξι μακρές χρονικές περιόδους, κατά τη διάρκεια των οποίων συντελέστηκε η δημιουργία. Γιατί μια τέτοια αντίληψη καταστρέφει την αναλογία πάνω στην οποία βασίζεται η καθιέρωση του Σαββάτου ως της εβδόμης ημέρας με τη θεολογική της βαρύτητα, και η διαδοχή των έξι ημερών, που καταλήγουν στο Σάββατο, χάνουν τη σημασία τους. Συνάμα δε αντιστρατεύεται και στην απλή έννοια του στίχου, ο οποίος, όπως ελέχθη, χρησιμοποιεί εδώ την ημέρα, όπως χρησιμοποιείται και στη λαϊκή γλώσσα, ως περίοδο δηλ. φωτός και σκότους, που αργότερα θα προσδιοριστεί ως εικοσιτετράωρη.

Συνεπώς, ό,τι πρέπει να γνωρίζουμε εν αναφορά γενικά με τις ημέρες της δημιουργίας είναι ότι ο ιερός συγγραφέας περιγράφοντας το δημιουργικό έργο του Θεού κινείται σε σχηματικά πλαίσια. Εντάσσει δηλ. την έκφραση της δημιουργικής ενέργειας του Θεού σε δικά του χρονικά καλούπια. Το κατανέμει έτσι σε έξι εργάσιμες ημέρες, που καταλήγουν στην εβδόμη, την ημέρα της ανάπαυσης, για να συμμορφωθεί με τη διαίρεση του χρόνου, που ήδη ίσχυε για τους Εβραίους. Με άλλα λόγια η αποκάλυψη του θείου έργου γίνεται με αυτόν τον τρόπο των έξι ημερών κατά συγκατάβαση προς το «ατελές» της αντιληπτικής ικανότητας του ανθρώπου, προκειμένου να τον βοηθήσει να στοχαστεί το υπέροχο και θαυμαστό έργο της δημιουργίας (147)(«ινα μαθης ότι δια το ατελές της ημετερας διανοίας ταύτη εχρήσατο τη συγκαταβάσει της διηγήσεως»(Ιω. Χρυσοστόμου, Εις την Γένεσιν, ομιλ Γ΄, σ. 34).

Στην πραγματικότητα βέβαια ο κόσμος δημιουργήθηκε αμέσως και στο σύνολό του χωρίς χρονικές διακοπές, όπως εύστοχα ερμηνεύει ο Μ. Βασίλειος· «εν κεφαλαίω (στο σύνολό τους) εποίησεν ο Θεός, τουτέστιν αθρόως (με τη μία) και εν ολίγω (χωρίς διακοπή)»(148)(Εις την Εξαήμερον, Α΄,6,σ. 17Α).

Ή, όπως εξηγεί ο Γρηγόριος Νύσσης, «συλλήβδην και εν ακαρεί»(149)(Περί της Εξαημέρου, σ. 72Β), δηλαδή στο σύνολό του και σε βραχύτατο χρόνο. Αυτό κατανοείται κατά τη διδασκαλία του Νύσσης ως εξής: Στην αρχή δημιουργήθηκαν τα πάντα με τη θεία βούληση αμέσως και στο σύνολό τους ως καταβολές. Στη συνέχεια επέρχεται στα πλαίσια της αναγκαίας τάξης και αλληλουχίας η δια της θείας δυνάμεως και σοφίας τελείωση των επί μέρους κτισμάτων. Ομοίως και ο Μ. Αθανάσιος αποφαίνεται ότι τα κτίσματα δεν δημιουργήθηκαν σε διαδοχικές περιόδους, αλλά «σε μία ημέρα και με το ίδιο πρόσταγμα κλήθηκαν στο είναι»(150)(Κατά Αρειανών, 2,48,PG 26,249B).

Επ’ αυτού είναι σαφής η Π. Διαθήκη, όταν στη Γένεση (2,5), μετά την απαρίθμηση των έξι δημιουργικών ημερών, μιλά για μια ημέρα κατά την οποία δημιουργήθηκε ολόκληρο το σύμπαν. Όταν επίσης δια στόματος του σοφού Σειράχ βεβαιώνει· «ο ζων εις τον αιώνα έκτισεν τα πάντα κοινή (αμέσως)» (Σοφ. Σειρ. 18,1). Περαιτέρω η Αγ. Γραφή προσδιορίζει στα πλαίσια των σχέσεων του Θεού με το χρόνο, τη διάρκεια και την έννοια της δημιουργικής ημέρας, η οποία δεν έχει ανθρώπινες αναλογίες, όπως υποστηρίζουν οι Ωριγένης (151)(Περί Αρρχών, 4,7,PG 11,353B) και Αυγουστίνος(152)(De Civitate Dei,11,6,PL 11,278), καθόσον «χίλια έτη εν οφθαλμοίς σου ως η ημέρα η εχθές, ήτις διήλθεν»(153)(Ψαλμ. 89,4, δες «μία ημέρα παρά Κυρίω ως χίλια έτη και χίλια έτη ως ημέρα μία»(Β΄Πέτρ. 3,8)). Διευκρινίζει ότι το άμεσο και ακαριαίο της δημιουργίας εννοείται μόνο σε σχέση με το δημιουργό Θεό, ο οποίος, ως κείμενος πέραν του χρόνου, αχρόνως δημιούργησε τον κόσμο. Σε σχέση όμως με τα δημιουργήματα απαιτείται χρόνος για τη μορφοποίησή τους. Άρα, ενώ ο Θεός υπέρκειται του χρόνου, ο χρόνος εξαρτάται από αυτόν.

Η πατερική θεολογία ερμηνεύει εσχατολογικά τη δημιουργική ημέρα. Σύμφωνα με αυτήν οι έξι ημέρες αντιστοιχούν σε ισάριθμες φάσεις εντός των οποίων πραγματώνεται η δημιουργία. Αυτές οι φάσεις-ημέρες της δημιουργίας είναι σύμβολα. Διότι δεν εξαντλούνται στον αριθμό έξι, αλλά στον αριθμό οκτώ. Η εβδόμη ημέρα, το Σάββατο, συμβολίζει το διάστημα από την πραγματοποίηση της δημιουργίας μέχρι τη συντέλεια του κόσμου. Η ογδόη ημέρα, η Κυριακή, «ημέρα Κυρίου ανέσπερος, αδιάδοχος και ατελεύτητος», συμβολίζει τη Δευτέρα παρουσία, τη μέλλουσα κρίση, τη βασιλεία του Θεού και την αιωνιότητα. Τα σύμβολα αυτά, επομένως, δεν σημαίνουν ούτε ελάχιστο χρόνο, ούτε εκατομμύρια χρόνια· είναι απλώς συμβολικές παραστάσεις των οκτώ φάσεων.(155)(N. Ματσούκα,Δογματική και Συμβολική Θεολογία,Γ,σ.177)

Λόγω της συμβολικότητάς της η δημιουργική ημέρα αποκτά επίσης την έννοια της περιόδου ή ορθότερα του αιώνα. Ο αιώνας στην Π. Διαθήκη δηλώνει χρονικό διάστημα ακαθόριστης διάρκειας, εκτεινόμενο από το παρελθόν στο μέλλον. Το διάστημα αυτό σε σχέση με το Θεό εκφράζει την αιωνιότητα, η οποία δεν έχει αρχή και τέλος και δε σχετίζεται με τη μεταβολή και διαδοχή των γεγονότων και φαινομένων. Σε σχέση με την κτίση νοείται ως προς τα όντα φαινόμενα, που διαδέχονται το ένα το άλλο και έχουν αρχή και τέλος, και συνδέεται πάντοτε με αυτά.

Εν προκειμένω λοιπόν η ημέρα ταυτίζεται κατά την πατερική θεολογική σκέψη με τον αιώνα· «ώστε καν ημέραν είπης, καν αιώνα, την αυτήν ερείς έννοιαν»(158)(Μ.Βασιλείου, ο.π. Β΄,8,σ. 52Α.). Ταυτίζεται δε υπό την έννοια ότι, αν και τα πάντα δημιουργούνται μέσα στο χρόνο, εντούτοις κατατείνουν στην αιωνιότητα του Θεού. Ενώ η δημιουργία όλη κινείται σε χρονικά όρια, κατά τις ανθρώπινες αναλογίες, η χρονική κίνησή της εκτείνεται στον άπειρο χρόνο του Θεού, κατά τους θείους όρους. Έτσι κατανοείται θεολογικά και η σύμπτωση του αιώνα με την ογδόη ημέρα.

(στο: Εν αρχή εποίησεν ο Θεός, Σταύρου Καλαντζάκη, Δρ. Θ. Καθηγητού Πανεπιστημίου, εκδ. Πουρναρα,2001, σελ. 123-128)

1)   Αν ρίξουμε ένα βλέμμα στον τρόπο της έκθεσης της εξαημέρου θα δούμε, ότι δεν πρόκειται για μεγάλα χρονικά διαστήματα, για γεωλογικές περιόδους, όπως νόμισαν κάποιοι, διότι το κείμενο μιλά ρητά «και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωί». Άρα μιλά για ημερονύκτιο. Ούτε όμως και για πραγματικά εικοσιτετράωρα ημερονύκτια πρόκειται, διότι ο ήλιος ο οποίος καθορίζει τα ημερονύκτια έγινε την τέταρτη ημέρα. Επομένως ο τόνος δεν πρέπει να δοθεί στη σειρά των δημιουργημάτων, αλλά στον αριθμό έξι. Η Βιβλική δηλαδή διήγηση της εξαημέρου είναι έξι οράματα, με τα οποία ο Θεός αποκάλυψε στους πρωτοπλάστους την δημιουργία του κόσμου.

Για καμία άλλη εποχή η αποκάλυψη υπήρξε αναγκαιότερη όσο για την αρχή της ανθρωπότητας. Η αποκάλυψη θα γινόταν με έκσταση όπως έγινε στον Αδάμ η αποκάλυψη της δημιουργίας της γυναίκας όπως ρητά αναφέρει η Αγία Γραφή (2,21). Επομένως η εξαήμερη δημιουργία είναι έξι οράματα εγκλειόμενα σε εικοσιτετράωρα χρονικά διαστήματα, με τα οποία ο Αδάμ είδε την εν χρόνω ενέργεια του Θεού. Η πρωταρχική αυτή παράδοση υπήρξε εν πρώτοις υποκείμενο προφορικής παράδοσης, η οποία καταγράφηκε ίσως πολύ πριν τον Μωϋσή.

2)   Εάν ρίξουμε προσεκτικότερο βλέμμα στο περιεχόμενο της εξαημέρου θα παρατηρήσουμε, ότι αυτή διαιρείται σε δύο αντίστοιχες τριάδες (στιχ. 3-13 και στιχ. 14-25) και έπειτα έρχεται η δημιουργία του ανθρώπου (στιχ. 26-29). Οι αντίστοιχες αυτές τριάδες έχουν σχέση μεταξύ τους και προς αλλήλας. Έχουν σχέση μεταξύ τους, διότι οι ημέρες της πρώτης τριάδος είναι χωρίσματα, ενώ οι μέρες της δεύτερης τριάδος είναι συμπληρώματα.

Και συγκεκριμένα: κατά την πρώτη ημέρα χωρίζεται το φως από το σκότος, την δεύτερη ημέρα χωρίζεται ο ουρανός από την θάλασσα, την τρίτη ημέρα χωρίζεται η θάλασσα από την ξηρά.

Στην δεύτερη τριάδα έχουμε τα συμπληρώματα ως εξής: Κατά την τέταρτη ημέρα έχουμε τον ήλιο για συμπλήρωση του φωτός της πρώτης ημέρας. Κατά την πέμπτη ημέρα έχουμε τα συμπληρώματα ουρανού και θάλασσας, δηλαδή τα πτηνά του ουρανού και τα ψάρια της θάλασσας. Κατά την έκτη ημέρα έχουμε τα χερσαία ζώα και τον άνθρωπο το συμπλήρωμα της ξηράς και των φυτών της τρίτης ημέρας, διότι πάνω στην ξηρά και δια των φυτών θα ζήσουν άνθρωποι και ζώα.

3)   Ο σκοπός: Αυτός είναι θρησκευτικός και παιδαγωγικός. Επομένως τα κοσμικά γεγονότα θίγει εν παρόδω και μιλά για την δημιουργία όπως εμφανίζεται αυτή στα μάτια μας. Αφήνει την επιστημονική έρευνα αυτών στην ανθρώπινη οξυδέρκεια όπως βεβαιώνουν Βασίλειος, Χρυσόστομος, Αυγουστίνος. Σύμφωνα με τον σκοπό αυτόν η αποκάλυψη κατέρχεται στην αντιληπτική ικανότητα κάθε ηλικίας και όλων των αιώνων, έτσι ώστε το αόρατο και πνευματικό να είναι ευκρινές και σαφές στους αδύνατους. Για αυτό η δημιουργική ενέργεια του Θεού εκθέτει αυτά με εικόνες ανθρώπινης ενέργειας (ομιλία του Θεού, έργο εξαήμερο, ανάπαυση κλπ.) τονίζει δε στα θεία αυτά έργα εκείνο το οποίο υποπίπτει στην άμεση αντίληψη και είναι δυνατόν να κατανοηθεί από τους απλούς ανθρώπους.

4)   Το κείμενο: Είναι απλό, φωτεινό και στα παιδιά αντιληπτό και η ερμηνεία δεν έχει κανένα δικαίωμα να απομακρυνθεί από την κυριολεξία, εφ’ όσον δεν παρίσταται επιτακτική ανάγκη για αυτό. Οι λέξεις «ημέρα, φως, πρωΐ, εσπέρα κλπ.» πρέπει να ληφθούν στη συνηθισμένη κυριολεξία τους. Η δε ομιλία του Θεού ως ανθρώπινη είναι ανθρωποπαθής Βιβλική έκφραση, η οποία δηλώνει, ότι στη δημιουργία πραγματοποιήθηκαν οι θείες σκέψεις και ότι τα δημιουργήματα είναι η φυσική αποκάλυψη της δύναμης, της σοφίας και της αγαθότητας του Θεού. Για αυτό η δημιουργία εκτίθεται ως έργο που έγινε σε έξι ημέρες μαζί με την ημέρα της ανάπαυσης της εβδόμης που ακολούθησε αυτές για συμβολισμό των έξι εργάσιμων ημερών, κατά τις οποίες ο άνθρωπος οφείλει να εργάζεται, και της έβδομης, του Σαββάτου, κατά την οποία υποχρεούται να αναπαύεται.

Συμπέρασμα: Από αυτά συνάγεται ότι η Βιβλική κοσμογονία δεν είναι επιστημονική, αστρονομική έκθεση της δημιουργίας, αλλά σχηματική ταξινόμηση των δημιουργημάτων για σκοπό θρησκευτικό ότι αυτά έγιναν από το Θεό, και έχουν σκοπό παιδαγωγικό, για να μας διδάξει, ότι πρέπει τις 6 ημέρες να εργαζόμαστε και την έβδομη να αναπαυόμαστε.

Κατά συνέπεια σε καμία αντίφαση δεν μπορεί να έλθει η βιβλική κοσμογονία με τις επιστημονικές παρούσες ή μεταγενέστερες αντιλήψεις, περί δημιουργίας του κόσμου.

(Η Παλαιά Διαθήκη, αρχιμ. Ιωήλ Γιαννακόπουλου, τόμος Α, έκδοσις «Λυδία» 1986, σελ. 408-410)

Κύριε...

Κύριε, δεν ξέρω τι να ζητιανέψω από Εσένα.

Μόνον Εσύ γνωρίζεις τι μου χρειάζεται.

Συ με αγαπάς περισσότερο από όσο εγώ ξέρω να αγαπώ τον εαυτό μου.

Κύριέ μου, δώσε στο δούλο Σου εκείνο που ούτε να ζητήσω δεν μπορώ.

Δεν τολμώ να σου ζητιανέψω ούτε απαλλαγή από πάθη, ούτε αρετές, ούτε απόλαυση χάριτος.

Στέκομαι μόνο μπροστά Σου με την καρδιά μου ανοιχτή απέναντί Σου.

Συ βλέπεις τις ανάγκες που εγώ δεν βλέπω, κοίταξέ με και πράξε κατά το έλεός Σου.

Χτύπησε και θεράπευσε, ρίξε με και ανύψωσέ με.

Πάλλομαι και σιωπώ μπροστά στην άγια θέλησή Σου και μπροστά στις κρίσεις Σου για μένα.

Προσφέρω τον εαυτό μου ως θυσία προς Εσένα.

Δεν υπάρχει μέσα μου άλλη επιθυμία παρά μόνο να εκπληρώσω το θέλημά Σου.

Μάθε με να προσεύχομαι. Έλα Εσύ ο Ίδιος μέσα μου να προσεύχεσαι. Αμήν.

Αγίου Φιλαρέτου Μόσχας