541. Ανάμεσα στον Θεό και σ’ εμένα, ανάμεσα στον πλησίον και σ’ εμένα, συχνά ενεργούν και κινούνται σκοτεινές και κακές δυνάμεις. Το γνωρίζω εκ πείρας, με απόλυτο βεβαιότητα.

542. Έχε νηπιακή απλότητα στις σχέσεις σου με τους ανθρώπους και με τον Θεό. Η απλότης της καρδιάς είναι το ύψιστο και πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου. Ο ίδιος ο Θεός είναι τελείως απλός, γιατί είναι τελείως πνευματικός και τελείως αγαθός. Μην αφήνεις λοιπόν την καρδιά σου μοιρασμένη ανάμεσα στο καλό και το κακό.

543. Η αγάπη που έχει για μας ο Θεός, ο εν Τριάδι Θεός, είναι τόσο μεγάλη, τόσο απροσμέτρητος, ώστε μπροστά της κάθε ανθρώπινη κακία, που στρέφεται εναντίον μας, είναι εντελώς ασήμαντος, ένα τίποτε. Ο Θεός μας αγαπά. Αυτό αρκεί και υπεραρκεί. Τι μπορούν να μας κάμουν οι άνθρωποι, όταν ο Θεός μας αγαπά;

544. Στον ναό του Θεού, οι απλές, πιστές ψυχές νοιώθουν ότι βρίσκονται στο σπίτι του Ουράνιου Πατρός μας. Νοιώθουν ελευθερία, χαρά, φως. Εδώ, οι αληθινοί χριστιανοί παίρνουν μια πρόγευσι της μελλούσης βασιλείας, που ετοιμάσθηκε γι’ αυτούς «από καταβολής κόσμου» (Ματθ. κε’ 34), της μελλούσης ελευθερίας από κάθε αμαρτία και από τον θάνατο, της μελλούσης ειρήνης και ευλογίας. Πότε παίρνεις αυτή την πρόγευσι; Όταν είσαι στραμμένος με όλο σου το είναι στον Θεό. Όταν του προσεύχεσαι θερμά. Όταν έχης αποφασίσει ανένδοτα να του αφιερώσης τη ζωή σου και είσαι ενάρετος στον καθημερινό σου βίο.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 225-226)

540. Εμπιστοσύνη στον Θεό σημαίνει να στηρίξουμε σ’ Αυτόν τη ζωή μας, το μέλλον μας και να περιμένουμε ήσυχοι την εκπλήρωσι των υποσχέσεών του. Η ελπίδα προέρχεται από την πίστι όπως το ρεύμα από την πηγή, πιστεύουμε, ότι ο Κύριος είναι πανάγαθος και ελεήμων. Ότι μας αγαπά σαν Πατέρας. Ότι θέλει το καλό μας και μόνο το καλό μας. Είναι πάνσοφος και παντογνώστης και, άρα, γνωρίζει καλύτερα από ό,τι εμείς οι ίδιοι τι πράγματι μας είναι αναγκαίο και χρήσιμο. Είναι παντοδύναμος και μπορεί όλα να τα πραγματοποιήση προς όφελός μας. Είναι άγιος και δίκαιος, άρα και όλα τα λόγια του είναι αλήθεια. Οι υποσχέσεις του είναι αμετακίνητες. Η μεγαλύτερη απόδειξις της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο είναι ότι δεν φείσθηκε ούτε τον ίδιο Μονογενή του Υιό, αλλά τον παρέδωσε για χάρι μας στον Σταυρό και τον θάνατο. Ας αισθανθούμε λοιπόν βαθειά το έλεος, τη σοφία, τη δύναμι και την αγιότητα του Θεού και ας του εμπιστευθούμε όλη μας τη ζωή, όπως το μικρό παιδί εμπιστεύεται τον εαυτό του στην αγκάλη της μητέρας του ή όπως το πλοίο εμπιστεύεται στις άγκυρές του. «Μακάριοι πάντες οἱ πεποιθότες ἐπ᾿ αὐτῷ (Ψαλμ. β’ 13). «Κύριος στερέωμά μου καὶ καταφυγή μου καὶ ῥύστης μου… ἐλπιῶ ἐπ᾿ αὐτόν» (Ψαλμ. ιζ’ 3). «Εὐλογημένος ὁ ἄνθρωπος, ὃς πέποιθεν ἐπὶ τῷ Κυρίῳ» (Ιερεμ. ιζ’ 7). «Ου φοβηθήσομαι από μυριάδων λαού των κύκλω συνεπιτιθεμένων μοι» (Ψαλμ. γ’ 7).

Αλλά το να έχουμε εμπιστοσύνη στον Θεό, δεν θα πη ότι μπορούμε να είμαστε αμελείς και ράθυμοι. Η ουσία της χριστιανικής ελπίδος είναι ζώσα, ενεργητική. Σημαίνει αγώνα και προσπάθεια στον στίβο των αρετών. Σημαίνει πλησίασμα του Θεού με την πρόοδο στις αρετές. «Ὅν τρόπον ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖ ἡ ψυχή μου πρός σέ, ὁ Θεός. Εδίψησεν ἡ ψυχή μου πρὸς τὸν Θεὸν τὸν ζῶντα· πότε ἥξω καὶ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ τοῦ Θεοῦ;» (Ψαλμ. μα’ 2, 3).

 (Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 224-225)

Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα απ’ αυτό που λέγεται μετάνοια και εξομολόγηση. Αυτό το μυστήριο είναι η προσφορά της αγάπης του Θεού στον άνθρωπο. Μ’ αυτό τον τέλειο τρόπο απαλλάσσεται ο άνθρωπος απ’ το κακό. Πηγαίνουμε, εξομολογούμαστε, αισθανόμαστε τη συνδιαλλαγή μετά του Θεού, έρχεται η χαρά μέσα μας, φεύγει η ενοχή. Στην Ορθοδοξία δεν υπάρχει αδιέξοδο. Δεν υπάρχει αδιέξοδο, γιατί υπάρχει ο εξομολόγος, που έχει την χάρη να συγχωρεί. Μεγάλο πράγμα ο πνευματικός!

Εγώ από μικρός το είχα – και τώρα ακόμη. Όταν συνέβαινε να αμαρτήσω, το εξομολογιόμουνα και μου έφευγαν όλα. Πετούσα απ’ τη χαρά μου. Είμαι αμαρτωλός, αδύνατος· καταφεύγω στην ευσπλαχνία του Θεού, σώζομαι, γαληνεύω, τα ξεχνάω όλα. Κάθε μέρα σκέπτομαι ότι αμαρτάνω, αλλά επιθυμώ ό,τι μου συμβαίνει να το κάνω προσευχή και να μην το κλείνω μέσα μου.

Η αμαρτία κάνει τον άνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά. Το μπέρδεμα δεν φεύγει με τίποτα. Μόνο με το φως του Χριστού γίνεται το ξεμπέρδεμα. Την πρώτη κίνηση την κάνει ο Χριστός. «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες…». Μετά εμείς οι άνθρωποι αποδεχόμαστε αυτό το φως με την αγαθή μας προαίρεση, που την εκφράζουμε με την αγάπη μας απέναντί Του, με την προσευχή, με τα μυστήρια.

Για να μετανοήσει η ψυχή, πρέπει να ξυπνήσει. Εκεί, στο ξύπνημα αυτό, γίνεται το θαύμα της μετανοίας. Κι εδώ βρίσκεται η προαίρεση του ανθρώπου. Το ξύπνημα, όμως, δεν έγκειται μόνο στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος μόνος δεν μπορεί. Επεμβαίνει ο Θεός. Τότε έρχεται η θεία χάρις. Χωρίς τη χάρη δεν μπορεί να μετανοήσει ο άνθρωπος. Η αγάπη του Θεού θα κάνει το παν. Μπορεί να μεταχειρισθεί κάτι -μία ασθένεια ή κάτι άλλο, εξαρτάται- για να φέρει τον άνθρωπο σε μετάνοια. Άρα η μετάνοια δια της θείας χάριτος κατορθούται. Απλά και απαλά εμείς θα κάνουμε μία κίνηση προς τον Θεό κι από κει και πέρα έρχεται η χάρις.

Μπορεί να μου πείτε: «Τότε με την χάρη γίνονται όλα». Αυτό είναι ένα λεπτό σημείο. Γίνεται κι εδώ εκείνο ακριβώς που λέω. Δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε τον Θεό, αν ο Θεός δεν μας αγαπήσει. Ο Απόστολος Παύλος το λέγει πολύ ωραία: «Νῦν δὲ γνόντες Θεόν, μᾶλλον δὲ γνωσθέντες ὑπὸ Θεοῦ…». Το ίδιο συμβαίνει και με τη μετάνοια. Δεν μπορούμε να μετανοήσουμε, αν ο Κύριος δεν μας δώσει μετάνοια. Και αυτό ισχύει για τα πάντα. Δηλαδή ισχύει το Γραφικό: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν». Αν δεν υπάρχουν προϋποθέσεις για να εγκύψει μέσα μας ο Χριστός, μετάνοια δεν έρχεται. Οι προϋποθέσεις είναι η ταπείνωση, η αγάπη, η προσευχή, οι μετάνοιες, ο κόπος για τον Χριστό. Αν δεν είναι το συναίσθημα αγνό, αν δεν υπάρχει απλότητα, αν η ψυχή έχει ιδιοτέλεια, δεν έρχεται η θεία χάρις. Συμβαίνει τότε να πηγαίνουμε να εξομολογούμαστε, αλλά να μην αισθανόμαστε ανακούφιση.

Η μετάνοια είναι πολύ λεπτό πράγμα. Η μετάνοια η αληθινή θα φέρει τον αγιασμό. Η μετάνοια μας αγιάζει.

(Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, "Βίος και λόγοι", 3η έκδ., Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής – Χρυσοπηγής, Χανιά, 2003)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 25-27. Υποχρεώσεις των μαθητών του Χριστού.
14.25 Συνεπορεύοντο(1) δὲ αὐτῷ ὄχλοι πολλοί(2),
καὶ στραφεὶς εἶπεν πρὸς αὐτούς,
25 Μαζί με τον Ιησού βάδιζε πολύς λαός, κι εκείνος
στράφηκε και τους είπε:
(1) Η προς την Ιερουσαλήμ πορεία εξακολουθεί,
αλλά δεν καθορίζεται εδώ το σημείο και ο τόπος του ταξιδιού.
(2) Πολύ πλήθος ακολουθεί τον Ιησού και όλοι αυτοί είναι
διατεθειμένοι να πιστέψουν ότι ο Ιησούς είναι
ο Μεσσίας και ότι επίκειται η εγκαθίδρυση της βασιλείας του.
Παραμένουν λοιπόν κοντά του για να μη χάσουν
τις αναμενόμενες ευλογίες και τιμές τις οποίες
ο Μεσσίας θα έδινε πλούσια στους ακολούθους του (p).
Ο Ιησούς αντιλαμβάνεται την παρανόηση και πλάνη
του πλήθους και διαφωτίζοντας αυτό, σχεδόν λέει σε αυτούς:
Ανεβαίνετε μαζί μου στα Ιεροσόλυμα σαν σε κάποιο πανηγύρι.
Μάθετε όμως καλά, τι σημαίνει να είναι κάποιος πραγματικός
ακόλουθός μου. Πρέπει κάποιος να απαρνηθεί ό,τι αγαπημένο,
ακόμη και την ίδια του τη ζωή για να γίνει αληθινός μαθητής μου (g).