"Δεν ήθελε να μας μετασκευάσει σε αντίγραφά του"
Ο Γέροντας σεβόταν την ιδιαιτερότητα της προσωπικότητας του άλλου,
διότι αυτός ήταν "εικών της αρρήτου δόξης του Θεού, ει και στίγματα φέρων πταισμάτων".
Τον δεχόταν όπως ήταν, έστω και παραμορφωμένον από την αμαρτία. Δεν επιχειρούσε να τον αλλάξει βίαια,
αλλά προσευχόταν μυστικά να θελήσει εκείνος να αλλάξει, αγαπώντας το Χριστό.
Αν και βρισκόταν τόσο ψηλά, βλέποντάς μας να έρπουμε τόσο χαμηλά, δεν ήθελε να μας ισοπεδώσει,
για να μας μετασκευάσει σε αντίγραφά του. Σεβόταν την ελευθερία μας, ακόμη και στις κακές επιλογές της,
ευχόμενος αυτές να γίνουν καλύτερες, αλλά από εμάς τους ίδιους.
Είχε όλη την ευχέρεια να προβλέψει το μέλλον μας, να μας καταπλήξει με τα χαρίσματά του,
να μας επηρεάσει βαθύτατα και να μας βάλει εύκολα στο δρόμο που ήθελε, αλλά δεν το έκανε,
προτιμώντας να επιλέξουμε εμείς το δρόμο μας, ελεύθερα και υπεύθυνα.
Επιθυμούσε ν' ανεβούμε ψηλά, να τον πλησιάσουμε, για να μπορέσει να μοιρασθεί μαζί μας τα πλούσια δώρα, που του πρόσφερε η Θεία Χάρις.
Έβλεπε, ότι κι εμείς θέλαμε να βρεθούμε εκεί ψηλά κοντά του, αλλά χωρίς να κοπιάσουμε •
έτσι, άνετα, ως δια μαγείας. Και λυπόταν πολύ γι' αυτό, αν και δε μας το έλεγε καθαρά, και μας άφηνε εκεί που βρισκόμασταν,
ώσπου να καταλάβουμε, να φιλοτιμηθούμε και να πάρουμε το ανηφορικό μονοπάτι μας.
Μας απεκάλυπτε έμμεσα την αλήθεια αυτή.
[Γ 403π.]

"Μην του ξαναπροτείνεις να έλθει σε μένα"
Ανακάλυψα κάποτε, ότι ένας πολύ γνωστός μου, ήταν συγγενής του π. Πορφυρίου.
Μόλις το έμαθα, εξέφρασα στο γνωστό μου τη χαρά μου και του πρότεινα να επισκεφθούμε μαζί το Γέροντα.
Εκείνος, που θυμόταν αμυδρά το Γέροντα από το χωριό του, δεν απήντησε στην πρότασή μου,
ούτε όχι, φραστικώς, ούτε ναι, πρακτικώς. Όλο και μου ζητούσε αναβολή της επισκέψεως,
προφανώς φοβούμενος ειρωνικά σχόλια των φίλων του, δεδομένου ότι, ως κοσμικός, δεν είχε σχέσεις με την Εκκλησία
και ήταν δυσμενώς προκατειλημμένος έναντι όλων των κληρικών.
Όταν το ανέφερα στο Γέροντα, χάρηκε, επειδή γνώριζα πολύ ένα συγγενή του, που τον θυμόταν αρκετά καλά,
αλλά μου είπε: "Μην του ξαναπροτείνεις να έλθει σε μένα, μην του το υπενθυμίζεις, μην τον πιέζεις.
Άφησέ τον τελείως ελεύθερο και ανεπηρέαστο. Αν θελήσει,θα έρθει μόνος του. Και έτσι πρέπει πάντα να γίνεται.
Να σεβόμαστε την ελευθερία του άλλου. Πάντως εγώ τον αγαπώ και προσεύχομαι γι' αυτόν".
Μετά από χρόνια, πληροφορήθηκα ότι τον επισκέφθηκε ένα βράδυ, μυστικά, μόνος του, χωρίς φυσικά να μου πεί τίποτε.
Γι' αυτό ούτε κι εγώ του είπα τίποτε σχετικό και τον άφησα με την εντύπωση ότι το αγνοώ.
Ο Γέροντας είχε επισκέπτες φανερούς, αλλά είχε και επισκέπτες "Νικοδήμους".
Τους αποδεχόταν και τους σεβόταν όλους, εξ ίσου.
[Γ 330π.]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιο Πορφύριος, σελ.153-155)

Αμαρτία
Ανοησία
Τίποτε χειρότερο άπ’ την αμαρτία δέν υπάρχει, άγαπητέ μου.
Όταν καταφέρει να μπει στη ζωή μας καί στην ψυχή μας,
όχι μόνο μας γεμίζει άπό ντροπή, αλλά κάνει και ανόητους
όσους ήσαν πριν συνετοί και πλήρεις σοφίας.
Ε.Π.Ε. 2,448

ηδονή και οδύνη
Τέτοια είναι η αμαρτία. Προτού να κάνει την εμφάνιση της και να πραγματοποιηθεί,
σκοτίζει τη σκέψη. Εξαπατά το νου. Όταν όμως πραγματοποιηθεί,
τότε αποκαλύπτει την πονηρή της απρέπεια.
Η σύντομη αισχρή ηδονή σταλάζει μέσα μας συνεχή την οδύνη και τον πόνο.
Αφαιρεί την ελευθερία της συνειδήσεως.
Περιβάλλει με ντροπή αυτόν που αιχμαλωτίστηκε.
Ε.Π.Ε. 2,582

συγγνώμη αμαρτημάτων
Ας μιμούμαστε τον Κύριο μας. Και τα μεν αμαρτήματα εις βάρος μας,
ας τα αφήνουμε και ας συγχωρούμε τους αμαρτάνοντες.
Για όσα όμως αμαρτήματα κάνουν εις βάρος του θελήματος του Θεού,
ας ζητάμε ευθύνες.
Ε.Π.Ε. 3,106

συγγνώμη αμαρτημάτων
Συγχωρούμε όσα εις βάρος μας κάνουν οι άλλοι.
Όσα όμως εις βάρος της πίστεως πράττουν,
τα ελέγχουμε με πολλή αυστηρότητα.
Ε.Π.Ε. 3,108

φθείρει την ελευθερία
Όταν παρεισέφρησε η αμαρτία, κατέστρεψε την ελευθερία
και τη φυσική της αξία, και εισήγαγε τη δουλεία.
Ε.Π.Ε. 3,252

και ελευθερία
Ας απελευθερωθούμε και ας μη γινόμαστε δούλοι της αμαρτίας.
Κι αφού αποκτήσουμε την αληθινή ελευθερία, θα επιτύχουμε
τα απερίγραπτα εκείνα αγαθά (της βασιλείας των ουρανών).
Ε.Π.Ε. 3,262

βάσανος στη συνείδηση
Μέχρις ότου συντελεστεί η αμαρτία, τυφλώνει το νου.
Ύστερα όμως ξεσηκώνεται η συνείδηση.
Βασανίζει το νου χειρότερα από κάθε άλλο κατήγορο
και δείχνει τον παραλογισμό των όσων έγιναν.
Ε.Π.Ε. 4,660

πηγή κακών
Από κει που είναι η πηγή της αμαρτίας,
από κει και η πληγή της τιμωρίας.
Ε.Π.Ε. 5,106

χείμαρροι και ποταμοί
Να εξαφανίσουμε την αμαρτία, που ‘ναι η πηγή όλων των κακών.
Αν σταματήσουν οι χείμαρροι των παθών,
τότε θα ευφράνουν την ψυχή μας οι ποταμοί των υδάτων του Θεού.
Ε.Π.Ε. 5,110

πριν και μετά τη διάπραξη της
Προτού να διαπραχτεί η αμαρτία, καμουφλάρει απαίσιο πρόσωπό της.
Με την τρέλα της ηδονής σκεπάζει το φρικτό της πρόσωπο.
Όταν όμως διαπραχτεί και ξεθυμάνει σιγά σιγά η ηδονή της επιθυμίας,
τότε επέρχεται ο έλεγχος της συνειδήσεως και ξεγυμνώνεται το κακό μπροστά μας,
τότε κυρίως φαίνεται πόσο βλαβερή είναι η αμαρτία.
Ε.Π.Ε. 6,208

τυραννία
Η αμαρτία είναι πραγματικά τύραννος φοβερός.
Προστάζει πονηρά παραγγέλματα. Ξευτελίζει όσους την υπακούουν.
Γι’ αυτό, σας παρακαλώ, ας αποφεύγουμε με σκληρό αγώνα και επιμέλεια την τυραννία της.
Ας την πολεμάμε. Ποτέ ας μη συμφιλιωνόμαστε μαζί της.
Κι αφού λευτερωθούμε απ’ τη σκλαβιά της, ας μένουμε ελεύθεροι πνευματικά.
Ε.Π.Ε. 7,22

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 143-145)

Παιδιά και πνευματική ζωή

-Γέροντα, μια μητέρα δίνει αγιασμό στο παιδί της και το παιδί τον φτύνει. Τί να κάνη;
-Να κάνη προσευχή για το παιδί της. Ίσως και ο τρόπος που δίνει στο παιδί τον αγιασμό να του προκαλή αντίδραση.
Για να είναι τα παιδιά στον δρόμο του Θεού, πρέπει και οι γονείς να ζουν σωστά πνευματικά.
Μερικοί γονείς που θρησκεύουν προσπαθούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να γίνουν καλά παιδιά,
όχι γιατί τους απασχολεί η σωτηρία της ψυχής τους, αλλά γιατί θέλουν να έχουν καλά παιδιά.
Περισσότερο δηλαδή τους στενοχωρεί τί θα πη ο κόσμος για τα παιδιά τους, παρά μήπως πάνε στην κόλαση.
Τότε πώς να βοηθήση ο Θεός; Σκοπός δεν είναι να πηγαίνουν τα παιδιά με το ζόρι στην εκκλησία,
αλλά να αγαπήσουν την εκκλησία. Να μην κάνουν το καλό με το ζόρι, αλλά να το αισθανθούν ως ανάγκη.
Η αγία ζωή των γονέων πληροφορεί τις ψυχές των παιδιών και υποτάσσονται φυσιολογικά.
Έτσι μεγαλώνουν με ευλάβεια και με διπλή υγεία, χωρίς ψυχικά τραύματα.
Αν οι γονείς ζορίζουν το παιδί τους από φόβο Θεού, βοηθάει ο Θεός και βοηθιέται το παιδί.
Αν όμως το κάνουν από εγωισμό, τότε δεν βοηθάει ο Θεός.
Πολλές φορές ταλαιπωρούνται τα παιδιά από την υπερηφάνεια των γονέων.
-Γέροντα, μερικές μητέρες μας ρωτούν τί προσευχή να κάνουν παιδιά τριών- τεσσάρων ετών;
-Να τις πήτε: «Εσύ, μάνα είσαι• κοίταξε πόσο αντέχει το παιδί σου». Να μη βάζουν τυπικό.
-Εδώ, Γέροντα, τα παιδάκια που φέρνουν οι γονείς στις αγρυπνίες μήπως κουράζονται;
-Στον όρθρο να τα αφήνουν λίγο να ξεκουραστούν και στην Θεία Λειτουργία να τα παίρνουν στον ναό.
Οι μητέρες, χωρίς να ζορίζουν τα παιδιά, πρέπει να τα μαθαίνουν από μικρά να προσεύχονται.
Στα χωριά της Καππαδοκίας οι κάτοικοι ζούσαν έντονα την ασκητική παράδοση.
Πήγαιναν με τα παιδιά τους στα ασκητήρια και εκεί έκαναν μετάνοιες και προσεύχονταν με δάκρυα,
και έτσι μάθαιναν και τα παιδιά να προσεύχονται. Οι Τσέτες, όταν πήγαιναν το βράδυ να τους ληστέψουν,
περνούσαν έξω από τα εκκλησάκια, άκουγαν κλάματα και απορούσαν. «Καλά, τί γίνεται; έλεγαν.
Αυτοί την ημέρα γελάνε και την νύχτα κλαίνε;». Δεν μπορούσαν να καταλάβουν τί συμβαίνει.
Με τις προσευχές των μικρών παιδιών μπορούν να γίνουν θαύματα. Ό,τι ζητούν από τον Θεό, τους το δίνει,
γιατί έχουν αθωότητα και ο Θεός ακούει την καθαρή προσευχή τους.
Θυμάμαι, μια φορά που οι γονείς μας είχαν πάει στο χωράφι, με είχαν αφήσει στο σπίτι με τα δυο μικρότερα αδέλφια μου.
Ξαφνικά ο ουρανός μαύρισε και άρχισε καταρρακτώδης βροχή. «Τί θα κάνουν τώρα οι γονείς μας; είπαμε.
Πώς θα έρθουν στο σπίτι;». Τα δυο μικρά άρχισαν να κλαίνε.
«Ελάτε, τους είπα, θα παρακαλέσουμε τον Χριστό να σταματήση την βροχή».
Γονατίσαμε και τα τρία μπροστά στο εικονοστάσι και προσευχηθήκαμε. Σε λίγα λεπτά η βροχή σταμάτησε.
Οι γονείς πρέπει να βοηθούν με διάκριση τα παιδιά από μικρά να πλησιάσουν στον Χριστό
και να ζήσουν από μικρά τις ανώτερες χαρές, τις πνευματικές.
Όταν αρχίσουν να πηγαίνουν στο σχολείο, πρέπει σιγά-σιγά να τα μάθουν να μελετούν κάποιο πνευματικό βιβλίο
και να τα βοηθούν να ζουν πνευματικά. Τότε θα είναι αγγελούδια και με την προσευχή τους θα έχουν μεγάλη παρρησία
προς τον Θεό. Τέτοια παιδιά είναι κεφάλαια πνευματικά για τα σπίτια.
Ειδικά τα Συναξάρια πολύ βοηθούν τα μικρά παιδιά στην πνευματική ζωή.
Εγώ μικρός έπαιρνα κάτι Συναξαράκια που υπήρχαν εκείνα τα χρόνια και έφευγα στο δάσος• μελετούσα, προσευχόμουν.
Πετούσα από την χαρά μου. Από δέκα μέχρι δεκαέξι ετών, που άρχισε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος,
έζησα αμέριμνος την πνευματική ζωή.
Οι παιδικές χαρές είναι καθαρές• τυπώνονται στον άνθρωπο και πολύ τον συγκινούν, όταν μεγαλώση.
Αν τα παιδιά ζουν πνευματικά, θα ζουν χαρούμενα σ’ αυτήν την ζωή και στην άλλη θα χαίρωνται αιώνια κοντά στον Χριστό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 159-161)

…Επίσης ο μυστικός Πατήρ της Eκκλησίας μας, ο άγιος Διάδοχος, επίσκοπος Φωτικής, μας διδάσκει ότι «ταρτάριοι άρχοντες» και «σκοτειναί παρατάξεις», δηλαδή οι πονηροί δαίμονες, τελωνίζουν την ψυχήν κατά την έξοδόν της και προσπαθούν να την κρατήσουν, γεγονός το οποίον κατατρομάζει την ψυχήν.

Και οι μεν πονηροί δαίμονες κατακρατούν την αμαρτωλήν ψυχήν, ενώ η ψυχή που φεύγει δια την άλλην ζωήν με εξομολόγησιν και με την αγάπην του Θεού και έχει παρρησίαν ενώπιον του Θεού, μεταφέρεται από «τους αγγέλους της ειρήνης» προς τον Κύριον και προσπερνά τις δαιμονικές φάλαγγες.

("Το Μυστήριον Του Θανάτου", Νικολάου Π. Βασιλειάδη, εκδ. Σωτήρ, σ. 361)

Μακάριος εκείνος που την ώρα της καταιγίδας βλέπει ήδη το ουράνιο τόξο, εκείνος που την ώρα που οι δυσκολίες είναι στο ζενίθ τους δε χάνει την ειρήνη του και έχει ακλόνητη την ελπίδα του στο Θεό πως όλα θα πάνε καλά! Ο χριστιανός πρέπει να είναι προετοιμασμένος πάντα για κάθε δυσκολία. Πρότυπο μας και Θεός μας είναι ο Εσταυρωμένος Χριστός! Ο Θεάνθρωπος έπαθε πάνω στη γη, η πάναγνη Μητέρα Του είδε το μονάκριβο παιδί της να σταυρώνεται και όλοι οι άγιοι μαρτύρησαν, είτε με το μαρτύριο του αίματος θανατωμένοι από τους εχθρούς του Χριστού είτε με το μαρτύριο της συνειδήσεως θανατώνοντας οι ίδιοι τον εμπαθή και αμαρτωλό εαυτό τους. Ζούμε σε μια εποχή πολύ δύσκολη… είναι αλήθεια! Αλλά και ποια εποχή δεν είχε δυσκολίες; Εμείς δεν ξέρουμε κάθε φορά γιατί ο Θεός επιτρέπει να πειρασθούμε. Ούτε πρέπει να βγάζουμε επιπόλαια και βιαστικά συμπεράσματα…
Αυτό που γνωρίζουμε σίγουρα είναι πως μετά τη Σταύρωση έρχεται η Ανάσταση και αν ζούμε τη ζωή μας σταυροαναστάσιμα, έχοντας κάνει δηλαδή μέσα μας την εικόνα του Εσταυρωμένου Χριστού και την εικόνα του κενού Τάφου Του, μια εικόνα, τότε τίποτα δεν μπορεί να μας κλονίσει, τίποτα δεν μπορεί να μας χωρίσει από την Αγάπη Του. Γνωρίζουμε επίσης ότι δεν θα αφήσει να πειρασθούμε περισσότερο απ’ ό,τι μπορούμε και ότι μαζί με τη δοκιμασία θα μας δώσει και την έκβαση. (Α΄ Προς Κορινθίους, κεφ.ι΄,13) Τέλος, γνωρίζουμε ότι η Εκκλησία Του είναι ακατάβλητη. Κανείς δεν μπορεί να τη νικήσει γιατί την ίδρυσε ο ίδιος με τη θυσία Του και γιατί το Άγιο Πνεύμα τη στηρίζει και τη διασφαλίζει. Η κιβωτός που έφτιαξε ο Νώε με εντολή του Θεού έφτασε ασφαλής στον προορισμό της. Η κιβωτός στην ουσία ήταν του Θεού, όχι του Νώε. Ο Νώε συμμετείχε προσφέροντας στο Θεό το σώμα του και την πίστη του. Έτσι λοιπόν η τελική νίκη ήταν εξασφαλισμένη.
Παρ’όλα αυτά το ταξίδι δεν ήταν ανέμελο. Η κιβωτός έπεφτε πολλές φορές σε τεράστιες φουρτούνες, σε ξέρες, σε αναποδιές. Πιθανόν ο Νώε και η οικογένεια του πολλές φορές να λύγιζαν αλλά έμειναν στην κιβωτό ως στο τέλος εμπιστευόμενοι ως συνετοί που ήταν το Θεό. Πόσο μάλλον αυτή η κιβωτός του Χριστού, η κιβωτός της Καινής Διαθήκης, η Εκκλησία Του, έχει εξασφαλισμένη την τελική νίκη, τη σωτηρία των ψυχών και των σωμάτων μας. Γι’ αυτό λοιπόν ας μη δειλιάζουμε και ας μη χάνουμε την ελπίδα μας ό,τι κι αν συμβαίνει! Όλες οι δυσκολίες μπροστά στη Δόξα και τη Δύναμη του Τριαδικού μας Θεού είναι πολύ ασήμαντες. Τις βλέπουμε τεράστιες γιατί είμαστε απομακρυσμένοι από το Θεό. Όσο όμως πλησιάζουμε κοντά Του, όσο βρισκόμαστε σε σχέση Αγάπης με τον Πατέρα, με τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, κάθε εμπόδιο γίνεται πολύ χαμηλό. Μακριά από το Χριστό είμαστε σαν τα μυρμήγκια και τα εμπόδια ανυπέρβλητα, όμως κοντά Του γινόμαστε αετοί και τα εμπόδια φαίνονται μυρμήγκια. Ας μη χάνουμε λοιπόν ούτε την ελπίδα μας, ούτε την ειρήνη μας, ούτε τη χαρά μας. Όπως έλεγε και ο Μέγας Αθανάσιος ‘ Συννεφάκι είναι και γρήγορα θα περάσει’.(Κ.Δ.Κ)

Η αποτροπή της καταστροφής

Το μεσημέρι της Πέμπτης, 7 Ιουνίου 1956, άρχισε να συννεφιάζη, ν’ αστράφτη και να βροντά στο χωριό των Τρικάλων Πλάτανος, που εφημέρευε ο ευλαβέστατος παπα-Δημήτρης Γκαγκαστάθης.

«Έδειχνε μεγάλο κακό, διηγείται ο ίδιος, που αν αυτό ερχόταν στο χωριό μας, δεν θα έμενε τίποτε όρθιο και ζωντανό!

Μόλις βάραιναν πολύ τα σύννεφα και έφθασαν στα σύνορα του χωριού, τρέχω στους Ταξιάρχες και γονυπετής, μετά δακρύων, τους παρακάλεσα να παραμερίσουν το μεγάλο αυτό κακό και να το ρίξουν στ’ άκαρπα ξύλα και στ’ άγρια βουνά. Και, ω του θαύματος! Εισακούσθηκε η δέησις μου και αμέσως το γύρισαν πίσω.

Το ένα σύννεφο γύρισε Σλάτινα, Σπαθάδες, Κοβέλτσικα, Μπρεβέντα και Κόζακα, όπου άσπρισε ο τόπος από την μεγάλη ποσότητα του χαλαζιού, και δεν άφησε τίποτε. Το άλλο γύρισε προς το Κούρσοβο, Σβόρο, Νεράιδα και Κατσαούνη και κει έπεσε πολύ που διήρκεσε δύο μέρες και έκανε μεγάλες καταστροφές.
Το χωριό μας σώθηκε χάρις στους Παμμεγίστους Ταξιάρχες».

(παπα-Δημήτρης Γκαγκαστάθης)

("Χαρίσματα και Χαρισματούχοι", Ι. Μονή Παρακλήτου, τόμος Β΄, σ. 176)

ΑΓΙΟΥ ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΦΩΤΙΚΗΣ

Όσοι αγωνίζονται για τη σωτηρία τους..., την εγκράτεια των τροφών πρέπει να την ασκούν προσέχοντας ώστε να μη φτάσουν να σιχαθούν καμιά απ’ αυτές, γιατί κάτι τέτοιο είναι επικατάρατο και τελείως δαιμονικό. Δεν απέχουμε από τις τροφές γιατί είναι κακές - μη γένοιτο· αλλά αποφεύγουμε τις πολλές και απολαυστικές τροφές για να χαλιναγωγούμε τα μέλη της σάρκας που βρίσκονται σε έξαψη. Επίσης και για να μοιράζομε το περίσσευμα στους φτωχούς, κάτι που είναι γνώρισμα ειλικρινούς αγάπης.

Το να τρώμε και να πίνομε απ’ όλα όσα μας παραθέτουν, ευχαριστώντας το Θεό, δεν είναι καθόλου αντίθετο με την πνευματική γνώση· γιατί όλα τα δημιουργήματα είναι πολύ καλά (Γεν. 1, 31). Το να απέχομε όμως ευχαρίστως από τα πολλά και ευχάριστα φαγητά, αυτό είναι δείγμα μεγαλύτερης πνευματικής διακρίσεως και γνώσεως. Αλλά δεν θα καταφρονήσομε ευχαρίστως τα ευχάριστα αυτού του κόσμου, αν με όλη μας την πνευματική αίσθηση και με πληροφορία καρδιάς δεν γευθούμε την γλυκύτητα του Θεού.

Όταν το σώμα είναι βαρύ από πολλά φαγητά, κάνει το νου δειλό και δυσκίνητο· ενώ όταν ατονεί από την μεγάλη εγκράτεια, κάνει το θεωρητικό μέρος της ψυχής να γίνεται σκυθρωπό και να αποφεύγει τους λόγους. Πρέπει λοιπόν να κανονίζομε τις τροφές ανάλογα με την κατάσταση του σώματος, ώστε όταν είναι υγιές να χαλιναγωγείται όπως πρέπει, και όταν είναι άρρωστο να περιθάλπεται με μέτρο. Γιατί δεν πρέπει να ατονεί στο σώμα ο αγωνιστής, αλλά να έχει την απαραίτητη αντοχή για τον αγώνα, ώστε και οι σωματικοί κόποι να συμβάλλουν ανάλογα στην κάθαρση της ψυχής.

Η νηστεία είναι βέβαια αφορμή για καύχηση, αλλά όχι απέναντι στο Θεό. Είναι ένα εργαλείο που βοηθεί όσους θέλουν να αποκτήσουν σωφροσύνη. Δεν πρέπει λοιπόν οι αγωνιστές της ευσεβείας να έχουν μεγάλη ιδέα γι’ αυτήν, αλλά μόνο να περιμένουν με πίστη στον Θεό, την εκπλήρωση του σκοπού τους. Οι τεχνίτες δεν καυχιούνται για τα εργαλεία της τέχνης τους ποτέ, αλλά περιμένει ο καθένας τα αποτελέσματα της προσπάθειάς του, για να δείξει με αυτό την ακρίβεια της τέχνης του.

(Ορθόδοξη Ανθολογία, Τόμος 2ος, "ΝΗΣΤΕΙΑ", Ε. Ν. Χρυσοχόος, σ. 78-79.
Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών. Άγιος Διάδοχος Φωτικής. Λόγος Ασκητικός, τόμος Α΄, σελ. 298)

ριζ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί σημαίνει το να οργισθής χωρίς λόγο στον αδελφό σου;». Και είπε: «Κάθε αδικία οπού θα σου κάμη ο αδελφός σου για δικό του όφελος και θα του οργισθής, χωρίς λόγο οργίζεσαι. Και αν σου βγάλη το δεξί μάτι και σου κόψη το δεξί χέρι και οργισθής μαζί του, χωρίς λόγο οργίζεσαι. Αν όμως σε χωρίζη από τον Θεό, τότε να οργισθής».
ριη΄. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί να κάμω με τις αμαρτίες μου;». Του λέγει ο γέρων: «Όποιος θέλει να λυτρωθή από αμαρτίες, με τον κλαυθμό λυτρώνεται απ΄ αυτές. Και όποιος θέλει να αποχτήση αρετές, με τον κλαυθμό τις αποχτά. Γιατί το κλάμμα είναι η οδός οπού μας παρέδωσαν η Γραφή και οι πατέρες μας, λέγοντας: Κλάψετε. Άλλη οδός, εκτός απ΄ αυτή, δεν υπάρχει».
ριθ’. Ρώτησε ένας αδελφός τον Αββά Ποιμένα: «Τί είναι μετάνοια για την αμαρτία;». Και είπε ο γέρων: «Το να μη την ξανακάνη τινάς. Γι αυτό «ονομάσθηκαν άμωμοι οι δίκαιοι, γιατί παράτησαν τις αμαρτίες και δίκαιοι έγιναν».
ρκ΄. Είπε πάλι, ότι η πονηριά των ανθρώπων πίσω τους είναι κρυμμένη.
ρκα’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα: «Τί να κάμω με τις ταραχές αυτές, οπού με αναστατώνουν;». Του λέγει ο γέρων: «Ας κλάψουμε ενώπιον της αγαθότητος του Θεού, σε κάθε ταλαιπωρία μας, ώσπου να μας ελεήση».
ρκβ’. Πάλι τον ρώτησε ο αδελφός: «Τί να κάμω με τις ανώφελες φιλίες οπού έχω;». Και εκείνος είπε: «Είναι άνθρωποι οπού ψυχομαχούν και έχουν τον νου τους στις φιλίες του κόσμου τούτου. Άφησέ τις και μη τις αγγίζεις. Μόνες τους θα αποξενωθούν».
ρκγ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Μπορεί ο άνθρωπος να είναι νεκρός;». Και του λέγει: «Αν φθάση στην αμαρτία, γίνεται σαν πεθαμένος. Και αν φθάση στο αγαθό, θα ζήση και θα το πράττη».
ρκδ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν ότι έλεγε ο μακάριος Αββάς Αντώνιος: «Η δύναμη του ανθρώπου είναι να αναλάβη την ευθύνη των κακών του πράξεων ενώπιον του Κυρίου και να περιμένη πειρασμό έως τη στερνή του πνοή».
ρκε’. Ρωτήθηκε ο Αββάς Ποιμήν: «Σε ποιόν αφορά το ρητό της Γραφής: Μη φροντίσετε για την αυριανή μέρα»; Απαντά ο γέρων: «Για άνθρωπο οπού ήταν σε πειρασμό και ωλιγωρούσε ειπώθηκε, να μη φροντίση, λέγοντας: Πόσο καιρό έχω σ΄ αυτόν τον πειρασμό; Αλλά μάλλον να λογαριάζη κάθε μέρα το σήμερα».
ρκστ’. Είπε πάλι: «Η διδαχή του πλησίον είναι έργο όποιου υγιαίνει στο φρόνημα και έχει απαλλαγή από τα πάθη. Γιατί, τί το όφελος να χτίσης σπίτι άλλου και το δικό σου να καταστρέψης;».
ρκζ’. Είπε πάλι: «Τί το όφελος, να πάη τινάς σε τέχνη και να μη τη μάθη;».
ρκη΄. Είπε πάλι: «Όλα τα υπέρμετρα προέρχονται από τους δαίμονες».  
ρκθ΄. Είπε πάλι: «Όταν είναι να χτίση τινάς σπίτι, συνάζει πολλά και διάφορα υλικά, για να μπορέση να το στήση. Έτσι και εμείς ας πάρουμε λίγο από κάθε αρετή». 
ρλ’. Ρώτησαν μερικοί από τους πατέρες τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Πώς ο Αββάς Νισθερώος κατώρθωσε να ανεχθή τόσο πολύ τον μαθητή του;». Τους λέγει ο Αββάς Ποιμήν: «Αν ήμουν εγώ, ακόμη και το μαξιλάρι θα του έβαζα κάτω από το κεφάλι του». Του λέγει ο Αββάς Ανούβ: «Και τί θα έλεγες στον Θεό;». Αποκρίνεται ο Αββάς Ποιμήν: «θα του έλεγα λοιπόν, ότι συ το είπες:  Έκβαλε πρώτον την δοκόν εκ του οφθαλμού σου και τότε διαβλέψεις εκβαλείν το κάρφος εκ του οφθαλμού του αδελφού σου».
ρλα’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Η πείνα και ο νυσταγμός δεν μας άφησαν να δούμε αυτά τα ασήμαντα».
ρλβ’. Είπε πάλι: «Πολλοί αποδείχθηκαν δυνατοί, λίγοι όμως δεν παρώξυναν».
ρλγ’. Είπε πάλι, στενάζοντας: «Όλες οι αρετές εισήλθαν σ΄ αυτό το σπίτι, εκτός από μια αρετή. Και, χωρίς αυτήν, είναι σε δύσκολη θέση ο άνθρωπος». Τον ρώτησαν λοιπόν, ποιά είναι. Και είπε: «Το να μεμφθή ο άνθρωπος τον εαυτό του».
ρλδ’. Έλεγε συχνά ο Αββάς Ποιμήν, ότι τίποτε άλλο δεν μας χρειάζεται παρά νήφουσα διάνοια.
ρλε’. Ρώτησε κάποιος από τους πατέρες τον Αββά Ποιμένα: «Ποιος είναι αυτός όπου λέγει: Μέτοχος εγώ είμι πάντων των φοβουμένων σε»; Και είπε ο γέρων: «Το Άγιο Πνεύμα το λέγει».
ρλστ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν, ότι ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Σίμωνα, λέγοντας: «Αν βγω από το κελλί μου και βρω τον αδελφό μου να έχη τον νου του σε άλλα, έχω και εγώ, μαζί του, τον νου μου σε άλλα. Και αν τον βρω να γελά, γελώ και εγώ μαζί του. Μπαίνοντας λοιπόν στο κελλί μου, δεν βρίσκω πλέον ανάπαυση». Του λέγει ο γέρων: «Τί θέλεις λοιπόν; Να βγής από το κελλί σου, να βρής όσους γελούν και να γελάσης και συ μαζί τους και αυτούς όπου μιλούν και να μιλήσης και συ μαζί τους και γυρίζοντας υστέρα στο κελλί σου, να βρής τον εαυτό σου όπως ήσουν;». Λέγει ο αδελφός: «Αλλά τί να κάμω;». Και του αποκρίνεται ο γέρων: «Μέσα, να έχης συγκεντρωμένη την προσοχή σου. Και έξω, πάλι να έχης συγκεντρωμένη την προσοχή σου».
ρλζ’. Έλεγε ο Αββάς Δανιήλ: «Πήγαμε κάποτε στον Αββά Ποιμένα και φάγαμε μαζί. Και αφού φάγαμε μαζί, μας λέγει: Πηγαίνετε να αναπαυθήτε λιγάκι, αδελφοί. Πήγαν λοιπόν οι αδελφοί να αναπαυτούν λιγάκι και εγώ έμεινα να μιλήσουμε μαζί μόνοι. Και σηκώθηκα και πήγα στο κελλί του. Μόλις λοιπόν με είδε να τον πλησιάζω, έκαμε πώς κοιμόταν. Γιατί αυτό συνήθιζε να κάνη πάντοτε ο γέρων, να κρύβη το έργο του».
ρλη΄. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: Αν δής κάτι ή ακούσης, μη το διηγείσαι στον πλησίον σου. Γιατί είναι αναστάτωση του πειρασμού».
ρλθ’. Είπε πάλι: «Για πρώτη φορά, φύγε. Για δεύτερη, φύγε. Την τρίτη όμως φορά, γίνε σαν ξεγυμνωμένο σπαθί».
ρμ΄. Είπε πάλι ο Αββάς Ποιμήν στον Αββά Ισαάκ: «Αλάφρωσε κατά ένα μέρος την αγιότητά σου και θα έχης ανάπαυση κατά τις λίγες μέρες σου».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

ργ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Σε καιρό οπού είχα θλίψη, ζήτησα από ένα των αγίων κάτι χρήσιμο. Και μου το έδωσε χάρισμα, από αγάπη. Αν λοιπόν και σ΄ εμένα τα φέρη δεξιά ο Θεός, να το δώσω και εγώ χάρισμα, από αγάπη, σε άλλους ή μάλλον σ΄ αυτόν οπού μου το έχει δώσει;». Του λέγει ο γέρων: «Το σωστό, για τον Θεό, είναι να δοθή σ΄ εκείνον. Γιατί του ανήκει». Του λέγει ο αδελφός: «Αν λοιπόν του το πάω και δεν θελήση να το πάρη, αλλά μου πη να το δώσω όπου θέλω, από αγάπη, τί να κάμω;». Του λέγει ο γέρων: «Έχει βέβαια αυτό το δικαίωμα. Και αν τινάς σου δώση μόνος του, χωρίς να του έχης ζητήσει, αυτό είναι δικό σου. Αν όμως συ ζητήσης, είτε σε μοναχό είτε σε λαϊκό, και δεν θέληση να το πάρη, αυτή είναι η βάση: Να το ξέρη εκείνος και να το δώσης για χάρη του, από αγάπη».
ρδ’. Έλεγαν για τον Αββά Ποιμένα, ότι ποτέ δεν ήθελε να προσθέση δικά του λόγια σε ό,τι είχε πη άλλος γέρων, αλλά προτιμούσε σε όλα να τον επαινή.
ρε’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Πολλοί από τους πατέρες μας αποδείχθηκαν ανδρείοι στην άσκηση. Αλλά στη λεπτότητα των λογισμών, με την προσευχή, ελάχιστοι».
ρστ΄. Ενώ βρισκόταν κάποτε ο Αββάς Ισαάκ στον Αββά Ποιμένα, ακούσθηκε λάλημα πετεινού. Και του λέγει: «Υπάρχουν τέτοια εδώ, Αββά;». Και εκείνος του αποκρίνεται και του λέγει: «Ισαάκ, τί με αναγκάζεις να μιλήσω; Συ και οι όμοιοί σου τα ακούτε. Όποιον όμως νήφει, δεν τον μέλει γι΄ αυτά».
ρζ’. Έλεγαν, ότι, αν έρχονταν μερικοί στον Αββά Ποιμένα, τους έστελνε πρώτα στον Αββά Ανούβ, γιατί εκείνος ήταν μεγαλύτερος στα χρόνια. Ο δε Αββάς Ανούβ τους έλεγε: «Πηγαίνετε στον αδελφό μου Ποιμένα, γιατί αυτός έχει το χάρισμα του λόγου». Αν δε ο Αββάς Ανούβ βρισκόταν κοντά στον Αββά Ποιμένα εκεί, δεν μιλούσε καθόλου ο Αββάς Ποιμήν όσο εκείνος ήταν παρών.
ρη’. Ένας λαϊκός, πολύ ευλαβής στον βίο του, πήγε στον Αββά Ποιμένα. Συνέβη δε να έλθουν στον γέροντα και άλλοι αδελφοί, ζητώντας του να τους πη κάτι ωφέλιμο. Και λέγει ο γέρων στον πιστό λαϊκό: «Μίλα στους αδελφούς». Αλλά εκείνος τον παρακαλούσε, λέγοντας: «Συγχώρησέ με, Αββά. Εγώ για να μάθω ήλθα». Αλλά, αναγκασμένος από τον γέροντα, είπε: «Εγώ λαϊκός είμαι και η δουλειά μου είναι να πουλώ και να εμπορεύωμαι χορταρικά. Λύνω τα δεμάτια και τα χωρίζω σε μικρά μέρη. Αγοράζω φθηνά και πουλώ ακριβά. Πλήν, δεν ξέρω να μιλήσω μες από τη Γραφή, θα πω όμως μια παραβολή. Ένας άνθρωπος είπε στον φίλο του: Επειδή θέλω να δω τον βασιλέα, έλα μαζί μου. Του λέγει ο φίλος: Έρχομαι μαζί σου έως τα μισά του δρόμου. Και λέγει σε άλλο φίλο του: Έλα συ και πήγαινέ με στον βασιλέα. Και του άπαντά: Σε πηγαίνω έως το παλάτι του βασιλέως. Λέγει δε και σ΄ έναν τρίτο: Έλα μαζί μου στον βασιλέα. Και εκείνος είπε: Έρχομαι και σε πηγαίνω στο παλάτι και στέκομαι και μιλώ και σε εισάγω στον βασιλέα». Τον ρωτούσαν δε, ποιο ήταν το νόημα της παραβολής. Και αποκρίθηκε και τους είπε: «Ο πρώτος φίλος είναι η άσκηση, οπού φέρνει έως τον δρόμο. Ο δεύτερος είναι η αγνεία, οπού φθάνει έως τον ουρανό. Ο δε τρίτος είναι τα έργα του ελέους, όπου εισάγουν έως τον βασιλέα Θεό με ελευθεροστομία». Και οι αδελφοί, έχοντας οικοδομηθή, έφυγαν.
ρθ΄. Ένας αδελφός καθόταν έξω από την κώμη του και για πολλά χρόνια δεν μπήκε σ΄ αυτήν και έλεγε στους αδελφούς: «Τόσα χρόνια πέρασαν και δεν μπήκα στην κώμη. Ενώ σεις κάθε φορά μπαίνετε». Μίλησαν δε στον Αββά Ποιμένα γι΄ αυτόν. Και λέγει ο γέρων: «Εγώ συνήθιζα να πηγαίνω τη νύχτα και να τριγυρίζω την κώμη, για να μη καυχάται ο λογισμός μου ότι δεν πήγαινα σ΄ αυτή».
ρι’. Ένας αδελφός ζήτησε από τον Αββά Ποιμένα να του πη κάτι ωφέλιμο. Και του λέγει: «Όταν καίεται από κάτω το καζάνι, δεν μπορεί να το αγγίξη η μύγα η κάποιο άλλο από τα ζωύφια. Όταν όμως είναι κρύο, τότε κάθεται πάνω του. Έτσι συμβαίνει και με τον μοναχό. Όσο επιμένει στις πνευματικές πράξεις, δεν βρίσκει ο εχθρός σημείο επαφής για να τον καταβάλη».
ρια’. Έλεγε ο Αββάς Ιωσήφ για τον Αββά Ποιμένα, ότι έδωσε την έξης ερμηνεία στο ευαγγελικό ρητό ο έχων ιμάτιον πωλησάτω αυτώ και αγορασάτω μάχαιραν: «Όποιος έχει ανάπαυση, ας την αφήση και ας ακολουθήση τη στενή οδό».
ριβ’. Ρώτησαν μερικοί από τους πατέρες τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: Αν δούμε κάποιον αδελφό να αμαρτάνη, πρέπει να τον ελέγξουμε;». Τους αποκρίνεται ο γέρων: «Όσο για μένα, αν χρειαζόταν να περάσω από εκεί και τον έβλεπα να αμαρτάνη, θα τον προσπερνούσα χωρίς να τον ελέγξω».
ριγ’. Είπε ο Αββάς Ποιμήν: «Είναι γραμμένο, ότι πρέπει να δίνης μαρτυρία για όσα είδαν τα μάτια σου. Εγώ όμως σας λέγω, ότι, ακόμη και αν ψηλαφήσετε με τα χέρια σας, μη μαρτυρήσετε. Ένας αδελφός έπαθε κάτι τέτοιο και βγήκε γελασμένος. Του φάνηκε ότι είδε τον αδελφό του να αμαρτάνη με μια γυναίκα. Και αφού τον έσπρωξε δυνατά ο πειρασμός, πήγε και τους σκούντησε με το πόδι του, νομίζοντας ότι εκείνοι ήταν, και τους είπε: Πάψετε πλέον, έως πότε; Και να, επρόκειτο για δυο δεμάτια σιταριού. Γι αυτό σας είπα, ότι, ακόμη και αν ψηλαφήσετε με τα χέρια σας, μη κατηγορείτε».
ριδ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί να κάμω, οπού ο πειρασμός με σπρώχνει προς τη σαρκική αμαρτία και με πιάνει εύκολα ο θυμός;». Λέγει ο γέρων: «Γι αυτό ο Δαυίδ έλεγε, ότι το μεν λιοντάρι το χτυπούσα, τη δε αρκούδα την απέπνιγα. Αυτό σημαίνει ότι τον μεν θυμό τον απέκοπτε, τη δε σαρκική αμαρτία την έλαβε με κόπους».
ριε’. Είπε πάλι: «Μεγαλύτερη αγάπη δεν μπορεί τινάς να βρή από την προσφορά της ίδιας μας της ζωής για χάρη του πλησίον μας. Αν, έτσι, ακούση τινάς λόγο πονηρό, ήγουν λυπηρό γι΄ αυτόν, και ενώ μπορεί και ο ίδιος να απαντήση όμοια, αγωνίζεται όμως να μη μιλήση, ή, αν αδικηθή και υπομένη και δεν εκδικήται, αυτός προσφέρει τη ζωή του για χάρη του πλησίον».
ριστ’. Ένας αδελφός ρώτησε τον Αββά Ποιμένα, λέγοντας: «Τί είναι υποκριτής;». Του λέγει ο γέρων: «Υποκριτής είναι όποιος διδάσκει τον πλησίον του κάτι, όπου ο ίδιος δεν έφτασε. Γιατί είναι γραμμένο: Τί βλέπεις το κάρφος το εν τω οφθαλμώ του αδελφού σου και ιδού η δοκός εν τω οφθαλμώ σου; Και τα υπόλοιπα».

(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996)

" Μικράκι είναι, όμως… πολλά καταλαβαίνει ! "
Έλεγε ο σοφός Γέροντας Πορφύριος ότι οι γονείς πρέπει να προσέχουν τη συμπεριφορά τους, ακόμη και μπροστά στα νήπια και δεν πρέπει να σκέπτονται και να λένε : " μικράκι είναι και δεν καταλαβαίνει ". Προσέξτε, έλεγε, ένα μικρό παιδάκι, που αρκουδίζει, πως κοιτάζει από πάνω μέχρι κάτω τον οποιοδήποτε νέο επισκέπτη που θα μπει στο σπίτι. Μέσα χρόνο 2-3 δευτερολέπτων το μικρό αυτό παιδάκι, που εσύ δεν υπολογίζεις, έχει μελετήσει τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου εκείνου και τον έχει ψυχολογήσει μέσα και έξω.
[Πορ. 39]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.293)