Δάκρυα
καλλωπισμός της ψυχής
Αν θέλης να στολίζης την ψυχή, να προσθέτης τη βοήθεια της προσευχής, και την εξομολόγησι των αμαρτημάτων και να μη παραλείπης να πλένης το πρόσωπό σου με τη συνεχή ροή των δακρύων της μετανοίας... Φρόντιζε πιο πολύ την ψυχή, και κάθε μέρα να την πλένης με τα θερμά δάκρυα. Διότι με αυτό το ευλογημένο νερό απαλλάσσεται η ψυχή από τη βρωμιά και γίνεται λαμπρότερη.
Ε.Π.Ε. 2,638
ανώφελα στην άλλη ζωή
Εκεί, μετά θάνατον, είναι ανώφελα τα δάκρυα, εδώ όμως επιφέρουν κέρδος... Είναι καλό να κλαίη κανείς, μάλιστα δε κατά τη νύχτα.
Ε.Π.Ε. 5,264
χαρμολύπη
Γνωρίζουν καλά αυτό που λέω, όσοι έχουν δοκιμάσει, πόση ευφροσύνη χαρίζουν οι πηγές αυτών των δακρύων. Τα δάκρυα μπορούν να σβήσουν την άσβεστη φωτιά, τον ποταμό εκείνο, που τρέμει μπροστά στο βήμα της κρίσεως.
Ε.Π.Ε. 5,264
θαύμα μείζον
Ποιος είναι μακαριώτερος από τον προφήτη Νάθαν; Μέσα σε λίγη ώρα μετέστρεψε τον Δαβίδ. Από εχθρό, που η ψυχή του διψούσε για αίμα και σφαγή, τον έκανε να θρηνεί και να κλαίη γοερώς. Δεν θαυμάζω τόσο πολύ τον Μωυσή, που από σκληρή πέτρα έκανε να ξεπηδήσουν νερά, όσο θαυμάζω τον Δαβίδ, που από τα σκληρά του μάτια ξεπήδησαν δάκρυα (μετανοίας).
Ε.Π.Ε. 8α,256
σεμνός πόνος, όχι θρήνος
Τι, λέει, μπορεί κάποιος να μη δακρύζη αφού είναι άνθρωπος; Και εγώ δεν το εμποδίζω αυτό, αλλ’ εμποδίζω τους κοπετούς, το να θρηνείς υπερβολικά. Δεν είμαι σκληρόψυχος· δεν είμαι ασυγκίνητος. Ξέρω, ότι η φύσις επιθυμεί την καθημερινή συναναστροφή. Δεν είναι δυνατόν να μη λυπήται κανείς. Αυτό άλλωστε το έδειξε και ο Χριστός, που δάκρυσε για το Λάζαρο. Αυτό και συ να κάνης. Να  δακρύσης αλλά ήρεμα. Αν έτσι δακρύσης, δεν δυσπιστείς στην ανάστασι, αλλά και δείχνεις τη λύπη σου για το χωρισμό.
Ε.Π.Ε. 14,196

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 13-14)

Η αγάπη του Χριστού

"Η μέση οδός και η βασιλική οδός της αγάπης"

"Πρέπει επίσης παιδί μου, είπε ο Γέροντας, να μην ακολουθούμε τη μέση οδό του Χριστιανού, γιατί αυτή είναι πολύ δύσκολη.
Πρέπει να ξεπεράσουμε το στάδιο αυτό και ν' ανέβουμε ψηλά με την αγάπη στον Χριστό.
Τότε είναι όλα εύκολα. Όταν αγαπήσουμε τον Χριστό, δεν πέφτουμε σε μαρτυρίες και τότε είμεθα εκτός της μέσης οδού
και είμεθα πραγματικοί Χριστιανοί".
[Τζ 108]

"Πώς να αγαπήσουμε τον Χριστό"

Πώς μπορούμε Παππούλη μου, να αγαπήσουμε τον Χριστό;
Η αγάπη μας προς τον Χριστό, παιδί μου, πραγματοποιείται ως εξής:
Σηκώνουμε τον εσωτερικό μας εαυτό προς τον Θεό και τον επικαλούμεθα.
Βλέποντας όμως τη φύση, τα δέντρα, τα λουλούδια, τα πουλιά, τις μέλισσες, τα άνθη, τη θάλασσα, τα ψάρια, τα άστρα, το φεγγάρι, τον ήλιο, και τα τόσα άλλα υπέροχα δημιουργήματα Του,
στρέφουμε το νου προς τον Θεό και δοξάζοντάς Τον, μέσα απ' αυτά,
προσπαθούμε να καταλάβουμε πόσο ωραία και θαυμάσια είναι και αγωνιζόμαστε να τα αγαπήσουμε.
Όταν τα αγαπήσουμε όλα αυτά, τότε η αγάπη ανεβαίνει προς τον Δημιουργό μας και έτσι πραγματικά και αληθινά Τον αγαπάμε.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αγάπη των δημιουργημάτων, αλλά ακόμη περισσότερη πρέπει να είναι η αγάπη μας προς τον συνάνθρωπο μας.
Γι' αυτό πρέπει να πραγματοποιούμε επισκέψεις στα Νοσοκομεία, στις Φυλακές, στα Ορφανοτροφεία, στα Γηροκομεία κλπ.
και γι' αυτό το σκοπό και μόνο θα πρέπει να γίνονται αυτές. Τ
ότε η αγάπη μας είναι ειλικρινής".
[Τζ 109]

(Ανθολόγιο Συμβουλών Αγίου Πορφυρίου,σελ. 43-44)

για μένα τόση αγάπη;
Για μένα ο Χριστός έλαβε δούλου μορφή. Για μένα έπαθε όσα έπαθε.
Για μένα, το δούλο, τον εχθρό του, τον αχάριστο. Αλλά τόσο πολύ με αγάπησε, ώστε τον εαυτό του παρέδωσε στην κατάρα.
Ας μην ντρεπώμαστε, λοιπόν, για την άφατη αγάπη του Σταυρού. Αυτός δεν ντράπηκε να σταυρωθή για σένα, και συ ντρέπεσαι για το Σταυρό του;
Ε.Π.Ε. 20,402

του Θεού και αρετή δική μας
Αν η αγάπη του Θεού έσωζε μόνη της, θα έπρεπε όλοι να σωθούν.
Αν πάλι η σωτηρία προέρχεται μόνο απ’ τη δική μας αρετή, τότε ήταν περιττή η (ένσαρκος) παρουσία Του και όλα τα έργα της θείας οικονομίας.
Ε.Π.Ε. 20,424

και πίστις, ξυνωρίδα
Σε όλες τις περιπτώσεις συνενώνει και συναρμόζει την πίστι και την αγάπη, που συναποτελούν το θαυμαστό «δίδυμο».
Ε.Π.Ε. 20,446

έδωσε τον Υιό Του και τους αγίους Του
Τόσο τους αγάπησε ο Θεός, ώστε έδωσε και τον Υιό Του υπέρ αυτών, αλλά και έκανε και τους εργάτες Του να ταλαιπωρούνται υπέρ αυτών.
Ε.Π.Ε. 20,572

να μάθουμε την αγάπη
Ας φροντίσουμε, να μάθουμε την αγάπη του Θεού. Μεγάλο πράγμα είναι αυτό. Τίποτε δεν μας ωφελεί τόσο.
Τίποτε δεν μας οδηγεί με τόση δύναμι στην κατάνυξι. Η αγάπη μας ελεεί.
Μας απαλλάσσει από το φόβο της κολάσεως.
Ε.Π.Ε. 20,580

μάθημα
Να φροντίσουμε να μάθουμε την αγάπη. Παντού ο απόστολος Παύλος θέτει ως αίτια των πάντων την αγάπη.
Ε.Π.Ε. 20,580

στους εχθρούς
Μέχρι την τελευταία Του αναπνοή ο Κύριος υπέρ των εχθρών τα πάντα έκανε. Υπέρ αυτών φρόντιζε.
Και μετά το Σταυρό τί δεν έκανε γι’ αυτούς;
Δεν έστειλε τους Αποστόλους;
Δεν έκανε τόσα θαύματα; Έτσι πρέπει ν’ αγαπάμε τους εχθρούς.
Έτσι να μιμούμαστε το Χριστό.
Ε.Π.Ε. 20, 586

κατορθώματα της
Η αγάπη του Θεού ένωσε τον ουρανό με τη γη. Η αγάπη του Θεού θρόνιασε τον άνθρωπο στο βασιλικό θρόνο.
Η αγάπη του Θεού φανέρωσε το Θεό στη γη. Η αγάπη του Θεού έκανε δούλο τον Κύριο του σύμπαντος.
Η αγάπη του Θεού έδωσε τον Αγαπητό υπέρ των εχθρών, τον Υιό υπέρ των μισούντων, τον Κύριο υπέρ των δούλων, τον Θεό υπέρ των ανθρώπων, τον Ελεύθερο υπέρ των υπηρετών.
Αφού ευχαριστήσουμε για όλα αυτά τον Θεό, ας αγωνιστούμε ν’ αποκτήσουμε κάθε αρετή, και προ παντός με προσοχή την αγάπη.
Ε.Π.Ε. 20, 664-666

και πίστις
Καμμία ωφέλεια απ’ την αγάπη, αν δεν υπάρχη πίστις. Μάλλον δεν θα μπορούσε να υπάρχη διαφορετικά αγάπη.
Ε.Π.Ε. 21,340

σπλάχνα Χρίστου
Δεν ανέφερε απλώς ο Παύλος την αγάπη, αλλ’ αυτό που είναι θερμότερο: την καρδιά του Χριστού.
Σαν να έχω γίνει πατέρας σας, λόγω της συγγένειας με το Χριστό.
Ε.Π.Ε. 21,388

να νηστεύης, ν’ αγαπάς
Δεν μπορείς να νηστεύσης, ούτε να ζήσης μόνος, ούτε να κοιμηθής κατά γης, ούτε να κάνης ολονύκτια αγρυπνία;
Είναι όμως δυνατόν να πάρης αμοιβή για όλα αυτά, αν μεθοδεύσης το πράγμα με διαφορετικό τρόπο,
δηλαδή, με το να περιποιήσαι τον ασθενή και να τον ξεκουράζης και να τον ανακουφίζης από τους πόνους του.
Ε.Π.Ε. 21, 388

ακόρεστη
Είναι ακόρεστο αγαθό η αγάπη. Αυτοί που αληθινά αγαπώνται, δεν θέλουν πουθενά να σταματήση η αγάπη τους.
Διότι δεν υπάρχει μέτρο αυτού του καλού.
Ε.Π.Ε. 21,390

όχι μόνο σ’ όσους μας αγαπούν
Όποιος αγαπά δεν θέλει να σταματήση ν’ αγαπά τον αγαπώμενο με κανένα τρόπο. Διότι δεν υπάρχει μέτρο του καλού που λέγεται αγάπη.
Ε.Π.Ε. 21,454

και ομόνοια
Παντού συμβουλεύει ο απόστολος Παύλος δίνει συμβουλή για ομόνοια.
Ε.Π.Ε. 21,454

πνευματική
Η πνευματική αγάπη είναι ανώτερη από όλες τις αγάπες ... Κατεβαίνει από πάνω, από τον Ουρανό.
Ε.Π.Ε. 22, 82

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, Τόμος Α΄, σελ. 44-46)

414. Ερώτηση.
Εάν στον αμαρτωλό γίνονται οπτασίες δεν οφείλει να πιστεύει γενικά ότι προέρχονται από το Θεό;
Απόκριση:Όταν γίνεται αυτό στον αμαρτωλό, είναι φανερό ότι προέρχεται από τους πονηρούς δαίμονες, για να απατήσουν την άθλια ψυχή του και να την οδηγήσουν στην απώλεια. Δεν πρέπει λοιπόν ποτέ να τους πιστεύει κανείς, αλλά ν’ αναγνωρίζει τις αμαρτίες του και την ασθένεια του και να ζει πάντα με τρόμο και φόβο.
415.Ερώτηση
Άραγε και όταν εμφανίζονται με το σχήμα του Δεσπότη Χριστού, και τότε πρέπει να τους αποστρεφόμαστε;
Απόκριση:Τότε πολύ περισσότερο πρέπει να αποστρεφόμαστε και να αναθεματίζουμε την πονηρία και την πλάνη τους. Ποτέ λοιπόν να μη πλανηθείς, αδελφέ, μ’ αυτή τη δαιμονιώδη πληροφορία• διότι οι θεϊκές οπτασίες γίνονται μόνο στους αγίους, και πάντοτε προηγείται γαλήνη και ειρήνη και ευθυμία στις καρδιές τους. Και όμως αυτοί, αν και γνωρίζουν την αλήθεια, κρίνουν ανάξιους τους εαυτούς τους. Πόσο περισσότερο πρέπει οι αμαρτωλοί να μη τους πιστεύουν ποτέ, γνωρίζοντας την αναξιότητα τους;
416.Ερώτηση
Πες μας, δέσποτα, πώς τολμά ο διάβολος είτε με οπτασία είτε με φαντασία ονείρων να δείξει τον Δεσπότη Χριστό ή την άγια Κοινωνία;
Απόκριση:Δεν μπορεί αυτός να δείξει ούτε τον ίδιο τον Δεσπότη Χριστό, ούτε την αγία Κοινωνία, αλλά ψεύδεται και παίρνει το σχήμα οποιουδήποτε ανθρώπου και απλού άρτου. Χωρίς αμφιβολία δεν μπορεί να δείξει τον άγιο Σταυρό, διότι δε βρίσκει να τον τυπώσει με άλλο σχήμα. Επειδή γνωρίζουμε το αληθινό σημείο και τον τύπο αυτού, δεν τολμά να τον χρησιμοποιήσει, διότι μ’ αυτόν καταργήθηκε η δύναμή του και από αυτόν δέχθηκε τη θανατηφόρα πληγή. Δεν γνωρίζουμε κατά σάρκα τον Δεσπότη Χριστό και προσπαθεί να μας πείσει με το ψέμα, ότι είναι αυτός, για να καταστραφούμε, πιστεύοντας την πλάνη ως αλήθεια. Όταν λοιπόν δεις στο όνειρο τον τύπο του Σταυρού, μάθε ότι το όνειρο είναι αληθινό και προέρχεται από το Θεό• αλλά φρόντισε να λάβεις τη διάκριση αυτού από τους αγίους και να μη έχεις εμπιστοσύνη στον δικό σου λογισμό. Είθε ο Κύριος να φωτίσει τους λογισμούς της διάνοιας σου, αδελφέ, για να αποφύγεις κάθε απάτη του εχθρού.
418.Ερώτηση
Άκουσα ότι, εάν σε κάποιον εμφανισθεί όνειρο για τρίτη φορά, και αυτό είναι αληθινό. Είναι σωστό αυτό, πάτερ;
Απόκριση:Δεν είναι ούτε αυτό σωστό, ούτε πρέπει να πιστεύεις αυτό το όνειρο• διότι εκείνος που εμφανίζεται μία φορά σε κάποιον με ψέμα, μπορεί και τρεις και πολλές φορές να το κάνει αυτό. Μη χλευασθείς λοιπόν, αλλά πρόσεχε τον εαυτό σου, αδελφέ.
(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18Β, σελ.329-333)

239- ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΑ. Ο Τερτυλλιανός είδε τη σκιά της αναστάσεως σε όλη τη φύσι.

Ο ήλιος, που το βράδυ βυθίζεται στον τάφο και αφίνει τον κόσμο στο σκοτάδι, γρήγορα αντικαθιστά με τις φωτοφόρες αχτίδες του την προμηνύτρα αυγή.

Τα δένδρα, που το χειμώνα μοιάζουν νεκρωμένα μέσ’ τους αχνούς της παγωνιάς, την άνοιξι αλλάζουν χρώμα, γεμίζουν φύλλα, ευωδιάζουν. Μια νέα ζωή αρχίζει.

Οι σπόροι, αν δεν σαπίσουν στην κρύα γη, δεν βάζουν καινούριο βλαστάρι.

Οι εποχές διαδέχονται η μια την άλλη. Ο θάνατος της μιας σημαίνει τη ζωή της άλλης.

Όλα εδώ κάτω πεθαίνουν και ξαναζωντανεύουν, όλα γερνούν και ξανανοιώνουν, όλα πέφτουν και ανασταίνονται.

Η ίδια τύχη περιμένει και τον άνθρωπο. Θα πεθάνη εδώ, αλλά θ’ αναστηθή στην αιωνιότητα.

241- Η ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΛΙΝΟΥ. Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πριν πεθάνει συνέταξε την ακόλουθη επιγραφή για τον τάφο του:

«Ενθάδε κείται ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, πρώην τυπογράφος. Το σώμα του ως το εξώφυλλον βιβλίου, οι δε σελίδες του δεν ευρίσκονται εδώ. Το εξώφυλλον θα γίνη τροφή των σκωλήκων, αλλά το βιβλίον θα μείνη. Θα επανεκδοθή ωραιότερον και με καλύτερον εξώφυλλον κατά την ημέραν της κρίσεως και από τον εκδοτικόν οίκον των Βασιλέων των Ουρανών».

(Θησαυρός Γνώσεων και Ευσεβείας, Υακίνθου Γρατιανουπόλεως, σελ. 111-112)

5. «Εύας και προμήτορος Συ επανόρθωσις» (Π).
Μεταξύ όμως της «πρώτης» και της «δεύτερης» Εύας, της Θεοτόκου, υπάρχουν κι άλλες αντιστοιχίες. Στην πρώτη δημιουργία υπάρχει μια ιεραρχική σειρά: Θεός – Αδάμ – Εύα. Στην περίπτωσι όμως της «δεύτερης» Εύας, ο «έσχατος Αδάμ» (ο Χριστός, Α΄ Κορ. ιε' 45) έρχεται μετά την νέαν Εύαν (βλ. Λ, 199). Έτσι η ιεραρχική σειρά τώρα είναι: Νέα Εύα – Νέος Αδάμ – Θεός! Η αντίστροφη δηλαδή σειρά ακριβώς! Πρόκειται για την αντίστροφη κίνησι της ιστορίας!
Με την πρώτη ιεραρχική σειρά, ο Θεός άρχισε την ιστορική κίνηση που θα οδηγούσε τον άνθρωπο στη θέωσι, σύμφωνα με το προαιώνιο σχέδιό Του, όπως είπαμε. Δυστυχώς όμως η κίνησις της ιστορίας πήρε αντίθετη κατεύθυνσι και αντί να φέρη τον άνθρωπο στον Θεό τον ωδήγησε στην εξορία της Γης. Η κίνησις της ιστορίας αποδείχθηκε τελικά καθοδική. Η ανοδική κίνησις έμελλε ν’ αρχίση ουσιαστικά με την Ενσάρκωσι: από τη «νέα Εύα» στον Θεό Δημιουργό. Έτσι, η «νέα Εύα», η Θεομήτωρ αποδείχθηκε η «επανόρθωσις» της λανθασμένης κινήσεως της «προμήτορος Εύας».
Με κάθε γυναίκα απόγονο της «Εύας», αρχίζει στον κόσμο μια ανθρώπινη κίνησις. Η κίνησις αυτή μπορεί να είναι καθοδική ή ανοδική. Μπορεί δηλαδή από μια γυναίκα να αρχίση μια ιεραρχία καταπτώσεως που προχωρεί από την ύπαρξι στην ανυπαρξία και το μηδέν· μπορεί όμως να ξεκινήση και μια πορεία ανοδική που τέρμα της έχει την αιώνια ύπαρξι και ζωή, τον Θεό. Γι΄ αυτό έχει μεγάλη σημασία ο χριστιανικός προσανατολισμός κάθε γυναίκας. Η χριστιανή γυναίκα, σύζυγος και μητέρα, με Οδηγήτρια την Παναγία γίνεται και αυτή οδηγός στην ανοδική πορεία της οικογένειας και του κόσμου προς τον Θεό...

(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ. 27)

ΔΥΟ ΝΕΟΙ μοναχοί κατέβηκαν στην πόλη να πουλήσουν τα πανέρια τους. Χωρίστηκαν για λίγο και στο διάστημα αυτό ο ένας έπεσε σε μεγάλο σαρκικό αμάρτημα. Ύστερα, σκοτισμένος από την απόγνωση, δεν ήθελε με κανένα τρόπο να γυρίσει πίσω στην έρημο.

- Πήγαινε μόνος. Εγώ θα μείνω εδώ, είπε στον άλλον, μόλις συναντήθηκαν.

- Γιατί, αδελφέ μου, τί σου συμβαίνει; τον ρωτούσε με καλοσύνη εκείνος, χωρίς να υποπτεύεται την αίτια.

- Ε, να λοιπόν, αφού επιμένεις να μάθεις, όταν χωριστήκαμε, πήγα σε γυναίκα. Τώρα έχασα πια την ψυχή μου. Τί να κάνω στην έρημο;

Ο αγνός νέος ταράχτηκε στο άκουσμα της αμαρτίας που είχε πέσει ο αδελφός του. Δεν το έδειξε όμως. Για να τον γλυτώσει μάλιστα από τα αρπακτικά νύχια της απελπισίας, προσποιήθηκε πώς είχε πάθει το ίδιο κι αυτός.

- Ας πάμε πίσω στην έρημο, αδελφέ, του είπε με δάκρυα στα μάτια, και ας κοπιάσουμε κι οι δυό μαζί. Ο Θεός, σαν φιλάνθρωπος Πατέρας που είναι, θα δει την μετάνοια μας και θα μας συγχωρέσει.

M‘ αυτά και άλλα λόγια παρηγορητικά τον έπεισε να τον ακολουθήσει. Όταν ανέβηκαν στην σκήτη εξομολογήθηκαν μαζί και κανονίστηκαν αυστηρά από τους Πατέρες.

Έναν ολόκληρο χρόνο μετανοούσε κι αγωνιζόταν ο αθώος για χάρη του ενόχου, παίρνοντας επάνω του όλη την ντροπή μιας σοβαρής αμαρτίας, που δεν είχε ούτε καν διανοηθεί. Ο Θεός δεχθηκε την προσφορά του και τον ικανοποίησε μ’ αυτόν τον τρόπο:

Μια νύχτα, ενώ προσευχόταν ένας από τους μεγάλους Γέροντες εκεί στην σκήτη, άκουσε φωνή να του λέει:

- Για την πολλή αγάπη του αθώου συγχωρώ τον ένοχο.

Ύστερα από αυτή την διαβεβαίωση, οι Πατέρες έλυσαν και τους δύο από το επιτίμιο, χωρίς να μάθουν ποτέ ποιος ήταν ο πραγματικός φταίχτης.

(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ. 17-18 )

Υπάρχουν διάφορες ομάδες που συνιστούν Εκκλησίες Μορμόνων και έχουν μεταξύ τους διαφορές. Όμως όλες στηρίζονται στο πρόσωπο και στη διδαχή του Joseph Smith (1805-1844).
α) Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων
των Τελευταίων Ημερών
1. Ιστορία
Ο J. Smith γεννήθηκε στο Sharon της πολιτείας Man¬chester, όμως η οικογένειά του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και τελικά εγκαταστάθηκε στο Manchester.
Ο Smith ισχυρίζεται πως το 1820 εμφανίσθηκαν σ’ αυτόν ο Θεός Πατέρας και ο Υιός και τον διαβεβαίωσαν πώς όλες οι εκκλησίες είναι «βδέλυγμα». Τρία χρόνια αργότερα δέχθηκε την πρώτη επίσκεψη του «αγγελιοφόρου του Θεού» Moroni, που του φανέρωσε πως ο Κύριος έχει γι’ αυτόν ιδιαίτερη αποστολή ανάμεσα σε έθνη, φυλές και γλώσσες. Επρόκειτο να κηρύξει το «αιώνιο ευαγγέλιο» του Θεού, γραμμένο σε δύο χρυσές πλάκες, φυλαγμένο από το 421 μ.Χ. μαζί με δύο λίθους, το Ουρίμ και Θουρίμ, είδος «προφητικών γυαλιών» στο Λόφο Cumorah πλησίον της Νέας Υόρκης. Οι πλάκες ήταν γραμμένες «σε αρχαία αιγυπτιακή γραφή». Όταν θα ερχόταν ο καιρός να του παραδοθούν, δεν θα έπρεπε να τις δείξει σε κανένα χωρίς εντολή, και να τις επιστρέψει αμέσως μετά από την μετάφρασή τους (Die Kostliche Perle, σ. 48-53).
Το 1827 του επετράπη να πάρει τα μυστηριώδη κείμενα και με τα «προφητικά γυαλιά» (Ουρίμ και Θουρίμ) άρχισε να τα μεταφράζει. Το 1829 οι μεταφραστικές εργασίες τελείωσαν και οι πλάκες επιστράφηκαν στον Moroni. Το κείμενο εκδόθηκε το 1930 σαν «Το Βιβλίο του Μορμόν».

Το 1829 ο Smith μαζί με τον Oliver Gowdery έλαβαν «από τον Ιωάννη τον πρόδρομο» την ααρωνική ιεροσύνη και την υπόσχεση της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ, για να είναι οι δύο πρώτοι πρεσβύτεροι της εκκλησίας. Τότε βάπτισε ο ένας τον άλλο (Die Kostliche Perle, σ. 55-56). Ο Smith μαζί με πέντε άλλα άτομα ίδρυσε το 1830 στη Fayette της Νέας Υόρκης την «Εκκλησία Ιησού Χριστού». Το 1838 πήρε το σημερινό όνομα.
Το 1842 εγκαινιάσθηκε στο Kirtland/Ohio ο πρώτος ναός και χαρακτηρίστηκε τόπος της «Σιών», ορμητήριο που θα μετέβαλλε σε αληθινή Σιών ολόκληρη την Αμερικανική Ήπειρο (Berett, σ. 78). Παρ’ όλο ότι το πρόγραμμα παρουσιάσθηκε σαν σχέδιο Θεού, αποδείχθηκε λανθασμένο. Η κίνηση δημιούργησε νέο κέντρο στο Illinois, όπου ο Smith εγκαταστάθηκε σε βαλτώδη περιοχή, την οποία αγόρασε, μαζί με πολλές οικογένειες μορμόνων, όπως αποκαλούντο οι οπαδοί του. Η περιοχή πήρε το όνομα Nauvoo, εξελίχθηκε σε πλούσια πόλη με πρώτο δήμαρχο τον ίδιο τον Smith. Δημοσίευμα εφημερίδας του R. Foster εξόργισε τον J. Smith και διέταξε την αστυνομία της πόλης του να καταστρέψει το τυπογραφείο της εφημερίδας. Ο ιδιοκτήτης κατέφυγε στα δικαστήρια και ο Smith καταδικάσθηκε σε φυλάκιση. Τη νύχτα της 26ης Ιουνίου 1844, 100 οπλοφόροι όρμησαν στη φυλακή και δολοφόνησαν τον «προφήτη».
Ακολούθησαν οι διωγμοί. Ο νέος «προφήτης» Brighan Young (1801-1877) οδήγησε 15.000 οπαδούς, στα μέσα του χειμώνα (1845/46), στις Δυτικές περιοχές. Τον Ιούλιο του 1847, μετά μία παροιμιώδη πορεία, έφθασαν στην πε¬διάδα της μεγάλης λίμνης Salt Lake, όπου ο Young σχημάτισε την «πρώτη κυβέρνηση» (1850), όταν η Salt Lake City περιλήφθηκε στις ΗΠΑ.
Η κίνηση παρουσίασε έντονη ιεραποστολική δραστηριότητα. Ισχυρίζεται πως πήρε την εντολή από το Θεό, με ορμητήριο τη «Νέα Σιών» να κηρύξει στην Αμερική και σ’ όλο τον κόσμο το «αληθινό ευαγγέλιο» (Βιβλίο Μορμόν, 3 Νεφί 11,41)• κάθε μέλος λογίζεται Ιεραπόστολος. Τα νεαρά άτομα υποχρεούνται να εκπληρώσουν Ιεραποστολική θητεία δύο ετών με πλήρη απασχόληση. Με δικά τους έξοδα ή έσοδα της οικογένειάς τους μεταβαίνουν συνήθως σε περιοχές του εξωτερικού.
Οι οπαδοί της κίνησης προσφέρουν οικονομική ενίσχυση με την παροχή της «δεκάτης» που πρέπει να τηρείται (3 Νεφί σ. 24). Όμως η προσφορά του ενός δέκατου από τα εισοδήματα θεωρείται το «κατώτερο όριο» και συνιστάται η «διάταξη Ενώχ», δηλαδή η προσφορά στον Κύριο ολόκληρης της περιουσίας του κάθε οπαδού. Υπογράφεται «αγοραστήριο» και ανατίθεται στον πρώην ιδιοκτήτη η διαχείριση ενός τμήματος της περιουσίας που πρόσφερε, ανάλογα με τις ικανότητές του.
Στην Ελλάδα η κίνηση έφθασε κατά το τέλος της δεκαετίας του 1970 και σχηματίσθηκε κοινότητα στην Αθήνα (Μαιάνδρου 15, 115 28 Ιλίσια), με «πρόεδρο του κλάδου» τον Παύλο Νασόπουλο.
2. Διοίκηση
Η κίνηση είναι δομημένη ιεραρχικά. Στην κορυφή βρί¬σκεται η «πρώτη προεδρία», που αποτελείται από τον πρόεδρο και δύο συμβούλους (Hinckley, σ. 21-22). Ο πρόεδρος λογίζεται «θεία αυθεντία» και επιλέγεται με «θεία διάταξη». Είναι «οραματιστής, αποκαλυπτής, ερμηνευτής και προφήτης»• «έχει στην κατοχή του όλες τις δωρεές του Θεού». Παρομοιάζεται με το Μωυσή, που υπηρετούσε ως «στόμα Θεού».
Στην επομένη βαθμίδα βρίσκεται το «Συμβούλιο των Δώδεκα Αποστόλων». Αυτοί εκλέγουν μεταξύ τους τον «προφήτη». Το 1984 η υδρόγειος χωρίστηκε σε 13 περιοχές• έδρα του Συμβουλίου είναι το Salt Lake City. Ακόμη υπάρχει το «Συμβούλιο των Εβδομήκοντα», όπως και διάφορα τοπικά συμβούλια (Lehre und Biindnisse, σ. 11-13. σ. 107. Hinckley, σ. 23).
Η εκκλησία διαιρείται σε «πασσάλους» (Ήσ. λγ' 20. νδ' 2), που περιλαμβάνουν επι μέρους κοινότητες (Hinckley, σ. 24). Όπου δεν υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ορ¬γανώνονται ιεραποστολές. Η Ελλάδα έχει κέντρο της την Φρανκφούρτη Γερμανίας. Εκεί υπάγεται και η Μ. Βρετανία και ολόκληρη η Ευρώπη και η Αφρική. Περιφερειακός εκπρόσωπος των δώδεκα αποστόλων είναι ο Ιώχαν Βάνδρα (Βιέννη).
Η κίνηση γνωρίζει την ιεροσύνη του Ααρών (διάκονοι, διδάσκαλοι, ιερείς) και την ιεροσύνη του Μελχισεδέκ (πρεσβύτεροι, εβδομηκοντάδες, αρχιερείς, πατριάρχαι, απόστολοι), που κατέχουν τα κλειδιά όλων των ευλογιών αυτής της ζωής και της άλλης! Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι οι αποφά¬σεις λαμβάνονται στο παγκόσμιο κέντρο της οργάνωσης και μέσω της ιεραρχίας διοχετεύονται σε όλες τις κοινότητες προς υλοποίηση.
3. Διδασκαλία
Η κίνηση κηρύττει το «αμερικανικό ευαγγέλιο». Υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άποικοι της Αμερικής ήταν οι Ιαρεδίτες, μια φυλή που με θεία μεσολάβηση δεν εθίγη από τη σύγχυση στη Βαβέλ. Με την ηγεσία του προφήτη Ιαρέδ κατασκεύασαν πλοία και μετά από ταξίδι 344 ημερών έφθασαν στη «γη της επαγγελίας», δηλαδή στην Αμερική (Έθήρ 1,33. 6, 4-12). Όμως διαιρέθηκαν και μετά από αδελφοκτόνο πόλεμο πλησίον του λόφου Cumorah, γύρω στο 590 π.Χ., κατεστράφησαν (Έθήρ 15).
Γύρω στο 600 π.Χ. έφθασαν στη «γη της επαγγελίας» και άλλοι άποικοι, υπό την ηγεσία του προφήτη Λεχί, απόγονοι της φυλής Μανασή (Άλμα 10,3. Α΄ Νεφί 17,8). Και
αυτοί διαιρέθηκαν σε Νεφίτες και Λαμανίτες, οπαδοί των παιδιών του Λεχί, Νεφί και Λαμάν. Οι Νεφίτες ήσαν ευσεβείς. Αντίθετα οι Λαμανίτες ήσαν άθεοι• έγιναν άγριοι και απέκτησαν σκούρο χρώμα. Απόγονοι των Λαμανιτών είναι οι σημερινοί Ινδιάνοι. Το 400 μ.Χ. οι δύο ομάδες συγκρούσθηκαν στον ίδιο λόφο Cumorah και οι Νεφίτες εξολοθρεύτηκαν (Άλμα 45, 10-14. Μορμόν 8, 2-7).
Ο Χριστός, μετά την ανάστασή του παρουσιάσθηκε στους Νεφίτες και εξέλεξε δώδεκα αποστόλους. Τους κήρυξε το ευαγγέλιο και τους έδωσε εξουσία να βαπτίζουν, να συγχωρούν αμαρτίες και να κηρύττουν το ευαγγέλιο στα πέρατα του κόσμου, με κέντρο την Αμερική (Γ' Νεφί 11, 10-12,1). Έτσι δημιουργήθηκε η αμερικανική χριστιανική εκκλησία, η οποία εκήρυττε το αμερικανικό ευαγγέλιο, που ο ίδιος ο Χριστός ενεπιστεύθη στους Αμερικανούς αποστόλους.
Όλα αυτά καταγράφησαν από τους κατά καιρούς προφήτες σε πλάκες. Το 320 μ.Χ. ο προφήτης Αμμαρών ενταφίασε αυτές τις πλάκες, τις όποιες αργότερα παρέλαβε ο προφήτης Μορμόν, που ήταν ο τελευταίος προφήτης των Νεφιτών. Ο προφήτης αυτός ενταφίασε τις πλάκες στο λόγο Cumorah, από όπου τις παρέλαβε ο Joseph Smith με θεία αποκάλυψη (4 Νεφί 48).
Αυτό είναι το «καθαρό και γνήσιο πλήρες ευαγγέλιο», που διασώθηκε και αποκαλύφθηκε με θαυμαστό τρόπο, προκειμένου να οικοδομηθεί και πάλι πάνω σ’ αυτό η πρωταρχική εκκλησία του Χριστού. Έτσι δικαιώνεται η παγκόσμια αποστολή της Αμερικής. Οι πρώτοι κάτοικοί της κατάγονται από το αρχαίο Ισραήλ, δέχθηκαν το γνήσιο ευαγγέλιο, ενώ το ευαγγέλιο που κηρύττεται στην Ευρώπη νοθεύτηκε, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να υποταγούν στο Σατανά (Α' Νεφί 13, 26-29) και να μεταβάλλουν τη χριστιανική Εκκλησία σε «μητέρα των πορνών» και των βδελυγμάτων της γης (Α' Νεφί 13,34. 14,9).
Οι Ευρωπαίοι μετανάστες γνώρισαν την αληθινή εκκλησία στην Αμερική και άρχισε η εργασία για την απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης από το «βδέλυγμα εκκλησία», που είναι του Διαβόλου (Α' Νεφί 13, 5-6).
Η κίνηση διακηρύσσει πώς πιστεύει στη Βίβλο, όμως προσθέτει πώς η Βίβλος πρέπει να ερμηνεύεται σωστά. Ταυτόχρονα πιστεύει σαν το λόγο του Θεού και «Το βιβλίο του Μορμόν». «Πιστεύουμε σε όλες τις αποκαλύψεις του Θεού, σε όλα όσα τώρα αποκαλύπτει και πιστεύουμε ότι έχει ακόμα πολλά σπουδαία πράγματα ν’ αποκαλύψει σχετικά με τη βασιλεία του Θεού» (άρθρα πίστης). Εκτός από «Το βιβλίο του Μορμόν» η κίνηση έχει και αλλά δύο ιερά βιβλία: «Διδασκαλία και Συνθήκες» (Lehre und Bϋndnisse) και «Το ατίμητο μαργαριτάρι» (Die Kostliche Perle).
Η εκκλησία της Ευρώπης δεν μπορεί να ερμηνεύσει σωστά τη Βίβλο, ούτε να δεχθεί αποκαλύψεις, γιατί δεν υπάρχει εκεί αληθινός προφήτης. Γι αυτό και οι κληρικοί της δεν μπορούν να τελέσουν αληθινά μυστήρια. Η εκκλησία αυτή βρίσκεται σε αποστασία. Για να κατανοήσουν οι άνθρωποι τη Βίβλο πρέπει να συνδεθούν με την αληθινή εκκλησία, που υποκαταστάθηκε το 1830 με τον Joseph Smith. (Ποιά εκκλησία είναι σωστή; σελ. 27-28).
Ο J. Smith, με την εξουσία των «κλειδιών» που του δόθηκε από τον Θεό, ξανασυγκρότησε την εκκλησία του Ιησού Χριστού στη γη και της έδωσε την οργανωτική δομή της πρώτης εκκλησίας. Έτσι υπάρχουν σήμερα δύο εκκλησίες: «Η μία είναι η εκκλησία του Αρνίου του Θεού και η άλλη η εκκλησία του Διαβόλου... όποιοι δεν ανήκουν στην εκκλησία του Αρνίου του Θεού, ανήκουν στη μητέρα του βδελύγματος και αυτή είναι η πόρνη ολοκλήρου του κόσμου» (Α' Νεφί 14,10. Βλ. και «Μια σημαντική είδηση για το λαό της Ελλάδος»).
Βασική σκέψη της κίνησης είναι πώς η παγκόσμια ανάπτυξη βασίζεται στο νόμο της εξέλιξης κάθε ον ανέρχεται σε όλο και μεγαλύτερη τελειότητα.
Ο J. Smith δήλωσε το 1844 στο Nauvoo πως και ο Θεός υπόκειται στο νόμο της συνεχούς προόδου κάποτε ήταν «εξυψωμένος άνθρωπος» με «μορφή ανθρώπου» (Die Lehre des Propheten 291). Γίνεται ακόμη διάκριση μεταξύ του Ελοχίμ και του Ιεχωβά. Ελοχίμ είναι ο «οργανωτής» του ουρανού και της γης, πατέρας όλων των πνευμάτων του ανθρωπίνου γένους. Ο ίδιος εγέννησε και τον Ιεχωβά, που έγινε οικοδόμος του Ελοχίμ και ταυτίζεται με τον Ιησού Χριστό. Κατά την άποψη των μορμόνων, όπως εκφράζεται από τον Orson Pratt, ο Ελοχίμ είχε ένα αριθμό συζύγων, με τις όποιες εγέννησε τα πνεύματά μας και το πνεύμα του Ιησού. Μία από αυτές ήταν στη γη, με την οποία εγέννησε τη σκηνή του Ιησού (Orson Pratt, The Seer 1853/54, σ. 172). Ο Pratt, που χαρακτηρίσθηκε «απόστολος Παύλος της εποχής του» προσθέτει πώς είναι φυσικό να έχουν και οι θεοί σωματικές ανάγκες. Σαν τροφή λαμβάνουν «ουράνια χορταρικά και φρούτα»• έχουν επίσης και γυναίκες και γεννούν Υιούς και θυγατέρες. Κι όταν ο χώρος στενεύει, οργανώνουν νέους κόσμους (Pratt, σ. 37). Ο κόσμος οργανώθηκε σαν ένα «σχολείο» με σκοπό την ανώτερη εξέλιξη των πνευμάτων που θα ενσαρκωθούν σ’ αυτόν.
Ο άνθρωπος είναι σαρκωμένο πνεύμα με ελεύθερη βούληση και μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στο καλό και στο κακό, ώστε να ανέλθει σε ανώτερα επίπεδα εξέλιξης•«όπως είναι ο άνθρωπος, ήταν κάποτε ο Θεός• όπως είναι ο Θεός, μπορεί κάποτε να γίνει ο άνθρωπος» (Lundwall, σ. 151).
Αυτός είναι και ο σκοπός της πτώσης, για να περάσει ο άνθρωπος ένα δεύτερο στάδιο εξέλιξης. Το σχέδιο του Θεού ήταν ο πολλαπλασιασμός του Αδάμ και της Εύας. Όμως ο Αδάμ, σαν ενσάρκωση του Μιχαήλ, ήταν αθάνατος και δεν μπορούσε να εκτελέσει αυτό το σχέδιο με την Εύα. Γι αυτό και ο Αδάμ, «με υπολογισμό και σοφία», έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό και έγινε θνητός, ώστε να μπορέσει να ενωθεί με την Εύα. Η πτώση αυτή λογίζεται από τους μορμόνους ευλογία!
Χωρίς την πτώση ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί. «Ο Αδάμ έπεσε για να υπάρχουν άνθρωποι, και οι άνθρωποι υπάρχουν για να έχουν χαρά» (Β' Νεφί 2,2225). Κατά την άποψη της κίνησης η πολυγαμία αποτελεί προσφορά υπηρεσίας στο σχέδιο του Θεού, γιατί με τη γέννηση των πολλών παιδιών ο άνδρας συμβάλλει στην ενσάρκωση μεγάλου αριθμού πνευμάτων και επιταχύνει τη διαδικασία του «θείου σχεδίου». Μ’ αυτό τον τρόπο ο άνδρας ασκεί το λειτούργημα του ιερέα και εξυψώνει το προσωπικό του επίπεδο σωτηρίας. Κατά τον «προφήτη» Young μόνο πολύγαμοι μπορούν να γίνουν θεοί (Journal of Discourses 11, ο. 268 εξ.).
Για την κίνηση τα πάντα στρέφονται προς τον νόμο της διαρκούς προόδου. Κάθε τι που αντιστρατεύεται σ’ αυτό το νόμο είναι κακό. Γι’ αυτό και η εν Χριστώ αγαμία (Α' Κορ. ζ΄ 7.
32-35) θεωρείται βδελυκτή διδασκαλία. Γιατί ο άνθρωπος στερεί τις υπηρεσίες του στο έργο της σάρκωσης των πνευμάτων. Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις αναπτύχθηκε στην κίνηση η άποψη πώς και ο Χριστός ήταν πολύγαμος και είχε παιδιά (Orson Hyde, Journal of Discourses 11,81,82,210. O. Pratt, The Seer 1853, σ. 159 εξ.). Η άποψη όμως αυτή δεν επικράτησε μεταξύ των μορμόνων.
Όταν με τη βοήθεια των πολυτέκνων συμπληρωθεί ο αριθμός των πνευμάτων που πρέπει να ενσαρκωθούν, θα ακολουθήσουν τα μεγάλα γεγονότα των εσχάτων καιρών, με επίκεντρο την Αμερική, όπου θα συγκεντρωθούν οι «άγιοι των τελευταίων ημερών». Θα ακολουθήσουν φυσικές καταστροφές, όμως οι «άγιοι» θα είναι ασφαλισμένοι στην αμερικανική «Σιών», που θα βασιλεύει με ασφάλεια.
Τότε θα εμφανισθεί ο Χριστός και θα ενωθεί με τη γήινη εκκλησία, που θα αναλάβει για χίλια χρόνια την κυβέρνηση της γης (Smith, Der Weg Zur Vollkommenheit, a 180182). Ο Σατανάς θα δεθεί. Οι μορμόνοι και οι λοιποί δίκαιοι θα αναπτυχθούν, η γη θα ανανεωθεί.
Μετά τα χίλια χρόνια θα γίνει ο τελικός πόλεμος με το Σατανά, ο οποίος μαζί με τις δυνάμεις του θα καταστραφεί. Θα ακολουθήσει η δεύτερη ανάσταση και η τελική κρίση. Οι μορμόνοι θα εισέλθουν στην ουράνια βασιλεία και οι λοιποί δίκαιοι στη γήινη, ενώ οι κακοί θα ζήσουν στην υπόγεια βασιλεία. Όμως ο νόμος της διαρκούς προόδου θα συνεχίσει να υπάρχει και πέρα από την κατάσταση αυτή.
Οι μορμόνοι διακρίνουν μεταξύ κοινοτικών αιθουσών και ναών. Στο ναό μπορούν να μπουν μόνο μορμόνοι, επιδεικνύοντας ειδικό σημείωμα εισόδου.
Η κίνηση δεν επιτρέπει σε νέγρους να γίνουν ιερείς το μαύρο χρώμα αποτελεί έλλειψη που σχετίζεται με μια προηγούμενη εποχή. Στα ανώτατα τμήματα της ουράνιας μακαριότητας φθάνουν μόνο όσοι είναι κάτοχοι της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ.
Οι ιερείς με ιεροσύνη του Μελχισεδέκ τελούν στο ναό μυστικές τελετές, που εξασφαλίζουν την πρόοδο και μετά το θάνατο. Έτσι τελούνται «ουράνιοι γάμοι», που δεν καταλύονται μετά το θάνατο. Σφραγίζονται τα παιδιά στους γονείς και οι γονείς στα παιδιά, ώστε να διατηρείται η ενότητα της οικογένειας και μετά το θάνατο. Τέτοιες τελετές μπορούν να γίνουν και για λογαριασμό αποθανόντων. Μάλιστα οικοδομήθηκε ειδικό βαπτιστήριο, «για να μπορούν οι αγιοί μου να βαπτίζονται γι’ αυτούς που έχουν πεθάνει» (Lehre und Bϋndnisse 124,29.36).
Οι Ιερείς του Μελχισεδέκ βοηθούν τους «πιστούς», ώστε να εξασφαλίσουν την «είσοδο στους ουρανούς», περνώντας με επιτυχία τον «έλεγχο» του αγγέλου, που θα τους ρωτήσει να του πουν την «αναγνωριστική λέξη» και τον ειδικό χαιρετισμό, ο οποίος ασκείται στο ναό των μορμόνων (πρβλ. Lehre und Bϋndnisse 129).
Η εκπλήρωση της εντολής της διαρκούς προόδου εξαρτάται και από την τήρηση των τεσσάρων νόμων: Πίστη, μετάνοια, βάπτισμα, επίσπευση των σκοπών του Θεού και τήρηση των εντολών της «εκκλησίας»: παροχή του ενός δέκατου των εισοδημάτων (Lehre und Bϋndnisse 119, 4-6), φιλανθρωπία, σεξουαλική καθαρότητα έξω από το γάμο, πολυτεκνία, αποχή από δυνατά ποτά, τσάι, καφέ, αλκοόλ, καπνό και μειωμένη χρήση κρέατος (Lehre und Bϋndnisse 89). Μέλος της εκκλησίας γίνεται κανείς με το βάπτισμα με νερό «στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του 'Αγίου Πνεύματος» (Μορόνι 6, 1-4. Lehre und Bϋndnisse 20, 6874). Ο νηπιοβαπτισμός αποτελεί βλασφημία εναντίον του Θεού (Μορόνι 8,9). Η ευχαριστία αποτελεί ανάμνηση (Γ’ Νεφί 18,7).
4) Κριτική της ομάδας
Όλες οι πληροφορίες του «ιερού βιβλίου» των Μορμόνων για τους προγόνους των Αμερικανών δεν δικαιώνονται ιστορικά. Στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο «Μορμόν». Γι’ αυτό ο αναγνώστης καλείται να πιστέψει στην αλήθεια των αποκαλύψεων του Smith και να ζητήσει γι’ αυτές την βεβαίωση του Αγίου Πνεύματος (Μορόνι 10,4). Όμως η αξιοπιστία του δεν φαίνεται να αντέχει σε σοβαρό έλεγχο. Παρουσιάζονται τα ονόματα Λεχί, Νεφί, Λαμάν σαν πολύ γνωστές προσωπικότητες. Όμως δεν αναφέρονται σε κανένα γενεαλογικό δένδρο της Παλαιάς Διαθήκης, ούτε ανευρίσκονται σε κανένα αρχαιολογικό εύρημα της Αμερικής.
Ακόμη παρατηρούμε πώς ενώ υπάρχουν πολλές θεωρίες για τους πρώτους αποίκους της Αμερικής, καμία από αυτές δεν έχει και την ελάχιστη ακόμη συγγένεια με τη διήγηση του βιβλίου Μορμόν. Εξάλλου οι γλώσσες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα ήθη και έθιμα, οι συνήθειες των Ινδιάνων της Αμερικής δεν παρουσιάζουν καμία απολύτως ομοιότητα με τον εβραϊκό λαό. Επομένως το βιβλίο Μορμόν αποτελεί νοθεία της αμερικανικής ιστορίας.
Νεώτερες έρευνες στο ζήτημα της προέλευσης του βιβλίου Μορμόν απέδειξαν πως πρόκειται για μυθιστόρημα του Salomon Spaulding, πρεσβυτεριανού κληρικού, που συνέγραψε το 1812-1816 σε αρχαίο ύφος, για να κάνει πειστική την αρχαιότητα του κειμένου. Τελικά τα χειρόγραφα αυτά εκλάπησαν και δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό του. Ειδικοί γραφολόγοι των ΗΠΑ βεβαίωσαν πώς τα χειρόγραφα του βιβλίου Μορμόν στα αρχεία της εκκλησίας στο Salt Lake City προέρχονται από το χέρι του Spaulding (βλ. συλλογικό έργο: Gowdrey...).
Δεν υπάρχει αμφιβολία πώς ολόκληρη η διδαχή της ομάδας αυτής είναι αντιχριστιανική. Παρουσιάζει τον Θεό να αλλοιώνεται, παρά την αντίθετη Γραφική διδασκαλία (Μαλακ. γ' 6. Ιακ. σ' 1. Ιω. δ' 24). Εξάλλου ο Θεός κατά την αγία Γραφή δεν είναι οργανωτής ενός κόσμου που προϋπήρχε, αλλά Δημιουργός. Τέλος η πτώση του ανθρώπου δεν είναι ευλογία, αλλά μια σκληρή πραγματικότητα (Γεν. γ' 17-24. Ρωμ. ε' 12).
β) Άλλες ομάδες Μορμόνων
Η κίνηση των μορμόνων διασπάσθηκε σε πολλές ομάδες. Η πιο σημαντική είναι η Αναδιοργανωμένη Εκκλησία του Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών». Συγκροτήθηκε από εκείνους που έμειναν στο Nauvoo κατά το 1845/ 46, μετά την αναχώρηση του Β. Young και των πιστών του. Το 1860 εκλήθη σ’ αυτή την εκκλησία σαν «προφήτης, οραματιστής και αποκαλυπτής» ο γυιός του Joseph Smith. Η ομάδα αυτή ισχυρίζεται πώς επανέφερε τη διδαχή της κίνησης στην πρώτη καθαρότητα και απέρριψε όλες τις μετέπειτα διδασκαλίες που διαμορφώθηκαν στο Salt Lake City. Το σημερινό κέντρο της ομάδας αυτής βρίσκεται στο Independence (ΗΠΑ).
Μια άλλη ομάδα είναι η «Εκκλησία του Χριστού, Temple Lot». Η ομάδα αυτή αγόρασε την περιοχή, όπου με βάση «θεία αποκάλυψη» από το έτος 1831 επρόκειτο να οικοδομηθεί ο «ναός». Η κίνηση διατηρεί το μέρος μέχρι την εποχή που θα κατασκευασθεί εκεί ο ναός!
Υπάρχουν ακόμη και άλλες σχισματικές ομάδες, όπως η Εκκλησία του Θεού με το μήνυμα του Ηλία», η «Εκκλησία του Ιησού Χρίστου (Bickertonites)», η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού (Cutlerites)» και η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ήμερων (Strangites)».
(π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, Εγχειρίδιο αιρέσεων... σελ.529-541)

Ακούμε πολύ συχνά τους ανθρώπους να λένε ‘δεν αλλάζει ο άνθρωπος, ‘ πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι’. Από μικρή σε διάφορες περιστάσεις, πάνω σε συζητήσεις άκουγα στο περιβάλλον μου να καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα. Μια αντίληψη βαθιά ριζωμένη μέσα τους που όταν την άκουγα σκεφτόμουν ‘ δεν μπορεί, για να το λένε με τόση βεβαιότητα έτσι θα είναι!’Καθώς μεγάλωνα με έπιασα πολλές φορές να εκστομίζω κι εγώ αυτή την κουβέντα… ‘ δεν αλλάζει ο άνθρωπος!’ Κι εγώ με την ίδια σιγουριά με την οποία με είχαν εμποτίσει οι οικείοι μου.
Ήρθε όμως η ζωή να μου ανατρέψει αυτή την ιδέα! Για την ακρίβεια ήρθε ο Χριστός και τα έφερε όλα τούμπα! Ο άνθρωπος λοιπόν, αν το θελήσει, αλλάζει συν Θεώ! Και το κλειδί για αυτή την αλλαγή είναι η μετάνοια! Η Θεία Χάρη έρχεται τότε και όχι απλά σε αλλάζει αλλά σε καινουριώνει! Σε κάνει την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου κι ακόμα παραπάνω! Είδα μέσα σε μερικά χρόνια συθέμελες αλλαγές τόσο σε εμένα όσο και σε άλλους ανθρώπους στο περιβάλλον μου που ξεκλείδωσαν την πόρτα της καρδιάς τους για να μπει μέσα ο Κύριος για να εργαστεί… γιατί εκεί είναι το μέρος εργασίας του Κυρίου μας! Και δε μιλάω για επιφανειακές αλλαγές αλλά για βαθύτερες αλλοιώσεις της ψυχής! Μιλάω για άμβλυνση των παθών, για εξομάλυνση γωνιών, για εξυγίανση ψυχών! Ναι, λοιπόν ο άνθρωπος αλλάζει!
Άλλωστε αυτός είναι και ο προορισμός μας! Να μεταμορφωθούμε… να αγιασθούμε… να θεωθούμε! Και ο δρόμος και ο τρόπος γι’ αυτό καλείται πνευματική ζωή! Και τότε θα δούμε το θυμώδη να γίνεται πράος, τον ανυπόμονο εγκρατής, το φοβισμένο θαρραλέος, τον αλαζόνα και εγωιστή ταπεινός και πολλά άλλα που όμως για να τα δεις υπάρχει μια προϋπόθεση… να τα ζητήσεις! ‘Αιτείτε και δοθήθεται υμίν, ζητείτε, και ευρήσετε, κρούετε και ανοιγήσεται υμίν’. [ Κατά Ματθαίον κεφ.ζ’ 7]. Δηλαδή ‘Να ζητάτε από το Θεό και θα δοθεί σε σας αυτό που ζητάτε , αρκεί να μην είναι επιβλαβές για σας και χτυπάτε τη θύρα της θείας προστασίας και θα σας ανοιχθεί’. Αν επιτρέψουμε στο Θεό να εργαστεί μέσα μας θα βιώσουμε θαυμαστά πράγματα στη ζωή μας! Ό,τι δώσουμε σε Εκείνον θα το θεραπεύσει! Και τα πάθη μας θα γίνουν αρετές και η καρδιά μας από εμπόλεμη ζώνη, γη της Επαγγελίας!
Και να ξέρεις πως αν πας προς το Χριστό θα κάνεις το μεγαλύτερο δώρο στον εαυτό σου γιατί έτσι βάζεις την ψυχή σου στο δρόμο για τη Βασιλεία των Ουρανών και την αιώνια Ζωή μαζί Του! (Α.Κ.Β)

412.Ερώτηση του ιδίου πρός τον ίδιο.
Εάν μου συμβεί να μακροθυμήσω σε κάτι και υψηλοφρονεί ο λογισμός, τι πρέπει τότε να σκέπτομαι;
Απόκριση: Σου είπα ήδη, ότι, εάν σου συμβεί να κάνεις οποιοδήποτε αγαθό, οφείλεις να γνωρίζεις ότι αυτή η δωρεά είναι του Θεού, προερχόμενη από την αγαθότητα του• διότι όλους τους ελεεί. Και πρόσεχε τον εαυτό σου, μήπως εξαιτίας της ασθενείας σου χάσεις το έλεος που σου παρέχει αυτός, πράγμα που γίνεται σε όλους τους αμαρτωλούς.
    Εάν λοιπόν αυτός το έδωσε καλώς, εσύ να μη το χάσεις κακώς. Και ο τρόπος της απώλειας του πράγματος είναι αυτός• το να επαινέσεις τον εαυτό σου που μακροθύμησε και να ξεχάσεις το Θεό που σε ευεργέτησε. Και όχι μόνο αυτό, αλλά προξενείς και κατάκριση στον εαυτό σου, τολμώντας ν’ αποδώσεις αυτό στον εαυτό σου, ενώ μάλλον πρέπει να αναπέμπεις την ευχαριστία στον φιλάνθρωπο Θεό. Διότι ο Απόστολος λέγει• «τι έχεις λοιπόν που δεν το έλαβες; και εάν το έλαβες, γιατί καυχιέσαι σαν να μη το έλαβες;».
    Λέγε λοιπόν στο λογισμό που σε επαινεί για οποιοδήποτε πράγμα, ότι αυτοί που πλέουν στη θάλασσα, κι αν ακόμα τους συμβεί να βρουν γαλήνη, βρίσκονται ακόμα στο πέλαγος και προσδοκούν την τρικυμία και τον κίνδυνο και το ναυάγιο, και καθόλου δεν τους ωφέλησε η πρός στιγμή γαλήνη. Διότι τότε και μόνο έχουν την ασφάλεια, όταν φθάσουν μέσα στο λιμάνι• πολλοί μάλιστα ναυάγησαν και σ’ αυτό ακόμα το στόμιο του.
    Έτσι λοιπόν και ο αμαρτωλός, εφόσον βρίσκεται μέσα στον κόσμο, οφείλει να τρέμει πάντοτε το ναυάγιο. Να μη πλανηθείς λοιπόν ποτέ να πιστέψεις στο λογισμό που σε επαινεί για κάποιο καλό πράγμα• διότι το καλό είναι του Θεού και δεν μπορούμε να πάρουμε θάρρος ότι θα παραμένει μαζί μας εξ’ αιτίας της αμέλειας μας. Πώς λοιπόν θα τολμήσουμε να υψηλοφρονήσουμε;

(Βαρσανουφίου Έργα, ΕΠΕ, Φιλοκαλία, τομ. 18Β, σελ.325-327