Ευχές
συμπροσευχές, ακουόμενες
Δεν λέμε τις ευχές για να διδάξουμε τον Θεό, σαν να τις αγνοή. Τις λέμε, για να μάθουμε εμείς να προσευχώμαστε όπως πρέπει και να παρακαλούμε τον Θεό. Γι’ αυτό και πρέπει να ακούγωνται από τον προσευχόμενο, αφού η προσευχή γίνεται κατά Θεό, όχι για το Θεό.
Ε.Π.Ε. 17,220
άξιοι
Η ευχή είναι μεγάλο αγαθό και σωτήριο και φυλακτήριο των ψυχών μας. Είναι όμως σπουδαίο, όταν πράττουμε άξια της ευχής και δεν καθιστούμε αναξίους τους εαυτούς μας.
Ε.Π.Ε. 24,188
Ευωδία
Χριστού ο χριστιανός
Το «ευωδία Χριστού» μου φαίνεται πως έχει διπλή εξήγησι. Ή εννοεί αυτό, ότι πεθαίνοντας προσέφερναν οι απόστολοι τους εαυτούς τους θυσία, ή ότι είμαστε ευωδία της σφαγής του Χριστού.
Ε.Π.Ε. 19,160
ελκύει
Όπως ακριβώς το ευωδιαστό μύρο δεν κρατάει για τον εαυτό του την ευωδία, έτσι κι εκείνοι οι γενναίοι χριστιανοί δεν κρατούν μόνο για τον εαυτό τους την αρετή, αλλά με τη φήμη τους ωφελούν πολλούς και τους κάνουν ακόμη καλύτερους.
Ε.Π.Ε. 22,374
Έχθρα
κατά του διαβόλου
Θέλεις να είσαι μνησίκακος και εχθρός; Να είσαι εχθρός όχι του δικού σου μέλους, αλλά του διαβόλου. Γι’ αυτό ο Θεός μας ώπλισε με θυμό, για να μη στρέφουμε το ξίφος εναντίον των αδελφών μας, αλλά για να βυθίζουμε ολόκληρη τη μάχαιρα στο στήθος του διαβόλου.
Ε.Π.Ε. 21,64
μόνο μια, η κατά του διάβολου
Ένα μόνο εχθρό μας παρήγγειλε ο λόγος του Θεού να έχουμε, το Διάβολο. Μ’ αυτόν καμμιά συμφιλίωσις. Για τον αδελφό μας όμως ποτέ να μην έχουμε κακία στην καρδιά. Αλλά κι αν παρουσιαστή κάποια μικροψυχία, ας είναι περαστική. Ας μη ξεπερνά το μήκος της μέρας.
Ε.Π.Ε. 32,638
Εχθροί
έχουν όλοι οι άγιοι
Και οι απόστολοι είχαν εχθρούς τους ψευδαποστόλους. Και οι προφήτες τους ψευδοπροφήτες. Σκοπός μας δεν είναι ποτέ να μην έχουμε εχθρούς, αλλά να μην υπάρχουν δικαιολογημένα εχθροί και εύλογα... Όταν εγώ μισώμαι και δεν μισώ, εκείνος με έχει εχθρό, όχι εγώ αυτόν.
Ε.Π.Ε. 5,310
αγάπη σ’ αυτούς
Έτσι να τους αντιμετωπίζουμε, χωρίς θυμό και τραχύτητα. Αν τους αποστομώνουμε με θυμό, δεν θεωρείται αυτό θάρρος, αλλά πάθος. Αν όμως με αγάπη, πραγματικά τότε έχουμε δύναμι.
Ε.Π.Ε. 15,492
του Χριστού
Θανάτωσαν το Χριστό, θανάτωσαν τους προφήτες, βρίζουν το Θεό, είναι κοινοί εχθροί της οικουμένης.
Ε.Π.Ε. 22,402
οι εμμένοντες στην ακαθαρσία
Ας μη γίνουμε κι εμείς εχθροί του Χριστού. Διότι δεν είναι εχθροί Του μόνο οι άπιστοι και οι Ιουδαίοι, αλλά κι αυτοί, που έχουν ακάθαρτη ζωή.
Ε.Π.Ε. 25,50
αγάπη και συγχώρησις
Όσο είναι καιρός, ας φροντίσουμε να συμφιλιώσουμε αυτόν που διάκειται εχθρικά μαζί μας. Αν αυτό το πετύχουμε, τότε θα μπορέσουμε με καθαρή συνείδησι να προφέρουμε κατά την ώρα των φρικτών μυστηρίων κι εκείνα τα λόγια της προσευχής· «Και συγχώρεσέ μας τις αμαρτίες μας, όπως κι εμείς συγχωρούμε όσους αμάρτησαν σε μας».
Ε.Π.Ε. 26,78-82

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 281-283)

ελεημοσύνη με ευχαριστία
Ο απόστολος Παύλος ονομάζει την προσφορά απλότητα, που ετοιμάζει ευχαριστία στο Θεό. Διότι δεν αρκεί μόνο να γίνεται η ελεημοσύνη, αλλά να γίνεται υπόθεσις πολλής ευχαριστίας.
Ε.Π.Ε. 24,464
πηγή αγαθών
Ένα μόνο πράγμα ζητείται από μας, να ευχαριστούμε το Θεό για όλα. Και θα τα έχουμε όλα με αφθονία.
Ε.Π.Ε. 25,90
για όλα
Ας φροντίζουμε να ευχαριστούμε το Θεό για όλα και να υπομένουμε με γενναιότητα όλα όσα μας συμβαίνουν.
Ε.Π.Ε. 25,364
για τις άφατες ευεργεσίες
Όσοι είστε στρατιώτες του Χριστού να φροντίζετε να είστε ευγνώμονες για όλες τις παρεχόμενες σε σας απερίγραπτες δωρεές.
Ε.Π.Ε. 30,366
στο φαγητό
Πού είναι τώρα όλοι εκείνοι, που παραθέτουν πλούσια γεύματα και που δεν καταδέχονται ούτε πριν από το φαγητό να προσεύχωνται, ούτε μετά το φαγητό να ευχαριστούν το Θεό, αλλά νομίζουν, ότι μπορούν όλα να τα κάνουν χωρίς φόβο;
Ε.Π.Ε. 30,494
το αντίθετο της βλασφημίας
Τίποτε δεν είναι πιο ωραίο από την ευχαριστία, όπως τίποτε χειρότερο δεν υπάρχει από τη βλασφημία. Ας μην απορούμε, όταν αναμένοντες πνευματικά πράγματα, υποφέρουμε πολλές δοκιμασίες.
Ε.Π.Ε. 31,616
ζημιά της η βλασφημία
Μεγάλος θησαυρός είναι η ευχαριστία. Μεγάλος πλούτος. Ακατάβλητο αγαθό. Ισχυρό όπλο. Όπως άλλωστε και το αντίθετο, η βλασφημία· επιτείνει τη ζημιά και μας κάνει να χάσουμε περισσότερα των όσων ήδη έχουμε χάσει.
Ε.Π.Ε. 31,620
για όλα τα θλιβερά
Και όταν μ’ έδιωχναν, ευλογούσα. Και όταν επανήλθα, ευλογώ. Διαφορετικά πράγματα, αλλ’ ένα το αποτέλεσμα και στα δύσκολα και στα εύκολα, η δοξολογία του Θεού. Να είναι ευλογημένο το όνομα του Θεού, που επέτρεψε να διωχτώ. Να είναι και πάλι ευλογημένο, που με κάλεσε να ξαναγυρίσω. Να είναι ευλογημένο, που επέτρεψε τη βαρυχειμωνιά. Να είναι ευλογημένο, που σταμάτησε την τρικυμία κι έγινε γαλήνη. Και αυτά τα λέω, για να σας κάνω να δοξάζεται το Θεό. Συνέβησαν καλά; Δόξασε τον Θεό, και διατηρούνται τα καλά. Συνέβησαν δοκιμασίες; Δόξασε τον Θεό, και φεύγουν τα κακά.
Ε.Π.Ε. 33,412
αντί ευχαριστίες, βλασφημία!
Εσύ βλαστημάς τον Θεό για πράγματα, που άλλοι Τον ευχαριστούν;
Ε.Π.Ε. 34,584
για τη θεία Κοινωνία
Θέλετε να σας πω τίνος έργο κάνουν και αυτοί που αναχωρούν από τη λατρευτική σύναξι πριν να συμπληρωθή η ιερή ακολουθία, και αυτοί που δεν απευθύνουν τους ευχαριστήριους ύμνους στο τέλος της θείας Κοινωνίας; Αν ο Ιούδας δεν έβγαινε από την ιερή σύναξι του Μυστικού Δείπνου, δεν θα γινόταν προδότης. Ο Ιούδας, που εγκατέλειψε το Τραπέζι, τάχθηκε με τους αντιχρίστους Ιουδαίους. Οι άλλοι Μαθητές, που παρέμειναν στο Τραπέζι, αφού ύμνησαν με το Δεσπότη Χριστό, βγήκαν μαζί Του. Βλέπεις, ότι η ευχαριστία μετά τη θεία Κοινωνία γίνεται σύμφωνα με την πράξι των Μαθητών και του Χριστού, που ύμνησαν το Θεό μετά τη θεία Ευχαριστία;
Ε.Π.Ε. 35,516-518

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 279-281)

Τον Αύγουστο η Εκκλησία εορτάζει το τέλος της επίγειας ζωής της Παναγίας, τον θάνατό της, γνωστό ως Κοίμηση, μια λέξη όπου το όνειρο, η μακαριότη­τα, η ειρήνη, η ηρεμία και η χαρά ενώνονται.

Τίποτε δεν γνωρίζουμε για τις συνθήκες που πε­ριβάλλουν τον θάνατο της Παναγίας, της μητέρας του Χριστού. Διάφορες ιστορίες, διανθισμένες με παιδι­κή αγάπη και τρυφεράδα, έχουν φθάσει ως εμάς από τον πρώιμο Χριστιανισμό, αλλά, ακριβώς λόγω της ποικιλίας τους, δεν νιώθουμε υποχρέωση να υπερα­σπιστούμε την “ιστορικότητα” καμιάς απ’ αυτές. Στην Κοίμηση, η αγάπη και η μνημόνευση της Εκ­κλησίας δεν επικεντρώνονται στο ιστορικό και πραγ­ματικό πλαίσιο, ούτε στην ημερομηνία και στον τό­πο όπου αυτή η μοναδική γυναίκα, αυτή η Μητέρα όλων των μητέρων, ολοκλήρωσε την επίγεια ζωή της. Οποτεδήποτε και οπουδήποτε κι αν αυτό συνέβη, η Εκκλησία, αντ’ αυτού, παρατηρεί την ουσία και το νόημα του θανάτου της, μνημονεύοντας τον θάνατο αυτής που ο Υιός της, σύμφωνα με την πίστη μας, κατέβαλε τον θάνατο, ανέστη εκ νεκρών, και μας υποσχέθηκε την τελική ανάσταση και τη νίκη της α­θάνατης ζωής.

Ο θάνατός της αναλύεται καλύτερα μέσα από την εικόνα της Κοιμήσεως, που είναι τοποθετημένη στο κέντρο της Εκκλησίας εκείνη την ημέρα, ως κέ­ντρο όλου του εορτασμού. Η Θεοτόκος νεκρή βρί­σκεται στο νεκροκρέβατό της. Οι απόστολοι του Χρι­στού είναι συναγμένοι γύρω της, και από πάνω της στέκεται ο ίδιος ο Χριστός, κρατώντας στα χέρια τη Μητέρα Του, η οποία είναι ζωντανή και αιώνια ενω­μένη μαζί Του. Εδώ βλέπουμε τον θάνατο κι ό,τι έ­χει ήδη περάσει σ’ αυτό τον συγκεκριμένο θάνατο: όχι ρήξη αλλά ένωση. Όχι λύπη αλλά χαρά. Και σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο, όχι θάνατος αλλά ζωή. “Εν τη γεννήσει σου σύλληψις άσπορος, εν τη κοιμήσει σου νέκρωσις άφθορος”, ψάλλει η Εκκλησία, βλέπο­ντας αυτή την εικόνα. “Εν τη γεννήσει την παρθε­νίαν εφύλαξας. εν τη κοιμήσει τον κόσμον ου κατέλιπες, Θεοτόκε…”.

Τα λόγια μιας βαθύτατης και πολύ όμορφης προ­σευχής που απευθύνεται στην Παναγία έρχονται τώ­ρα στο νου μας, “Χαίρε αυγή μυστικής ημέρας!” (Α­κάθιστος Ύμνος). Το φως που ξεχύνεται από την Κοίμηση προέρχεται ακριβώς απ’ αυτή την άδυτη, μυστική Ημέρα. Παρατηρώντας αυτόν τον θάνατο, και στεκόμενοι δίπλα σ’ αυτό το νεκροκρέβατο, κα­ταλαβαίνουμε ότι ο θάνατος δεν ισχύει πλέον, ότι η διαδικασία του θανάτου ενός ανθρώπου έχει γίνει τώρα μία πράξη ζωής, μία είσοδος σε μία ευρύτερη ζωή, όπου βασιλεύει η ζωή. Αυτή που δόθηκε εντε­λώς στον Χριστό, που Τον αγάπησε έως τέλους· συ­ναντιέται μ’ Αυτόν σ’ εκείνες τις φωτεινές πύλες του θανάτου, κι εκεί ο θάνατος μεταστρέφεται αμέσως σε χαρμόσυνη συνάντηση -η ζωή θριαμβεύει, η χαρά και η αγάπη κυριαρχούν πάνω στα πάντα.

Για αιώνες η Εκκλησία στοχάστηκε κι εμπνεύστηκε από τον θάνατο Αυτής που υπήρξε μητέρα του Χριστού· που έδωσε ζωή στον Σωτήρα και Κύ­ριό μας· που Του δόθηκε ολοκληρωτικά μέχρι τέ­λους και στάθηκε δίπλα Του στον Σταυρό. Και παρατηρώντας η Εκκλησία τον θάνατό της, ανακάλυψε και βίωσε τον θάνατο όχι ως φόβο, τρόμο, τέλος, αλλ’ ως αστραποβόλα και αυθεντική Αναστάσιμη χαρά. “Ποίοις πνευματικοίς άσμασιν, ανυμνήσωμέν σε, Παναγία; Διά γαρ της αθανάτου Κοιμήσεώς σου ηγίασας τα σύμπαντα…” Εδώ, σ’ έναν από τους πρώτους ύμνους της εορτής, βρίσκουμε αμέσως να εκφράζεται η βαθιά ουσία της χαράς της: “Νέκρωσις άφθορος”, αθάνατη κοίμηση. Ποιό είναι όμως το νόημα αυτής της αντιφατικής και φανερά παράλο­γης συνυπάρξεως αυτών των λέξεων; Στην Κοίμηση, μας αποκαλύπτεται όλο το χαρμόσυνο μυστήριο αυτού του θανάτου και γίνεται χαρά μας, επειδή η Παρθένος Μαρία είναι ένας από μας. Αν ο θάνατος είναι ο τρόμος και η θλίψη του χωρισμού, η κάθοδος στην τρομερή μοναξιά και το σκοτάδι, τότε τίποτ’ απ’ όλα αυτά δεν είναι παρόν στον θάνατο της Παρθένου Μαρίας, αφού ο θάνατός της, όπως και ολόκληρη η ζωή της, είναι μια συνάντηση, αγάπη, συνεχής κίνηση προς το αιώνιο, άδυτο φως της αιω­νιότητας και μια είσοδος σ’ αυτό. “Η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον”, λέγει ο άγ. Ιωάννης ο Θεολόγος, ο απόστολος της αγάπης (Α’ Ιωάν. 4,18). Γι’ αυτό δεν υπάρχει φόβος στην άφθορη κοίμηση της Παρθένου Μαρίας. Εδώ ο θάνατος έχει κατα­ληφθεί εκ των ένδον, έχει ελευθερωθεί απ’ ό,τι τον γεμίζει με τρόμο και απελπισία. Ο ίδιος ο θάνατος γίνεται ζωή θριαμβεύουσα. Ο θάνατος γίνεται “αυγή μυστικής ημέρας”. Έτσι στη γιορτή δεν υπάρχει ού­τε λύπη, ούτε νεκρώσιμα μοιρολόγια, ούτε στενοχώ­ρια, αλλά μόνο φως και ζωή. Προσεγγίζοντας την πόρτα του αναπόφευκτου θανάτου μας, είναι σαν να τη βρίσκουμε ορθάνοικτη, με το φως να ξεχύνεται από τη νίκη που πλησιάζει από την ερχόμενη επικράτηση της Βασιλείας του Θεού.

Στη λάμψη αυτού του ασύγκριτου φωτός της εορτής, στις αυγουστιάτικες αυτές μέρες, όταν ο φυ­σικός κόσμος φθάνει στο αποκορύφωμα της ομορ­φιάς του και γίνεται ύμνος δοξολογίας και ελπίδας και σύμβολο ενός άλλου κόσμου, ακούγονται τα λό­για της Κοιμήσεως, “τάφος και νέκρωσις ουκ εκράτησεν ως γαρ ζωής Μητέρα προς την ζωήν μετέστησεν ο μήτραν οικήσας αειπάρθενον…”. Ο θάνατος δεν είναι πλέον θάνατος. Ο θάνατος ακτινοβολεί αι­ωνιότητα και αθανασία. Ο θάνατος δεν είναι πλέον ρήξη αλλά ένωση. Δεν είναι λύπη, αλλά χαρά. Δεν είναι ήττα, αλλά νίκη. Αυτά είναι όσα εορτάζουμε την ημέρα της Κοιμήσεως της Παναγίας Παρθένου, καθώς τα προεικονίζουμε, τα προγευόμαστε και τα απολαμβάνουμε από τώρα, στην αυγή της μυστικής και αιώνιας Ημέρας.

(π. Αλέξανδρος Σμέμαν, "Η Παναγία", εκδ. Ακρίτας, σελ. 51- 55)

Κυρία των Αγγέλων, γενεές των γενεώ και εδώ στη γη σε μακαρίζουν...

Στην Παναγία

Στεφάνωμα του νικητή η θεία σου Κοίμηση,

στην ταπεινή σου αφάνεια και στης ζωής το μόχθο

αγώνων τέλος κι η μετάσταση, αιώνια δόξα.

Η νεκρική σπηλιά και της Γεθσημανή ο τάφος

για πάντα να κρατήσουν δεν μπορούν τ’ άφθαρτο σκήνος.

Τρανό το θαύμα τούτο και στη γνώση αχώρητο,

με αγγέλων συνοδεία το λόγο βεβαιώνει τον προφητικό.

Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου Πεποικιλμένη.

Παντάνασσα του Ουρανού, Κυρία των Αγγέλων,

γενεές των γενεώ και εδώ στη γη σε μακαρίζουν

μα εγώ μητέρα σε νιώθω και δακρύζω».

[ποίημα του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Κρήτης Τιμοθέου (Παπουτσάκης, 1915-2006)]

Όταν ο πατριάρχης Ιακώβ, αναχωρώντας από τη πατρική εστία, εξαιτίας της κατ’ αυτού απειλής του αδελφού του Ησαύ, έφθασε κοντά στη δύση του ηλίου σε έρημο τόπο, πήρε έναν λίθο, τον έβαλε κάτω από το κεφάλι του και κοιμήθηκε. Είδε τότε σκάλα στηριγμένη στη γη, της οποίας η κεφαλή έφθανε στον ουρανό και οι Άγγελοι του Θεού ανέβαιναν και κατέβαιναν σε αυτήν, ο δε Κύριος στηριζόταν πάνω της… Όταν σηκώθηκε ο Ιακώβ από τον ύπνο, είπε: «Ως φοβερός ο τόπος ούτος! Ουκ έστι τούτο αλλ’ ή οίκος Θεού και αύτη η πύλη του ουρανού» (Γεν. 28:17).

Η σκάλα εκείνη η μυστική ήταν τύπος και εικόνα της νοητής κλίμακας, της Υπεραγίας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας, της οποίας την σεβάσμια Κοίμηση περιχαρώς εορτάζουμε.

Μετά την παράβαση και παρακοή των πρωτοπλάστων, μεταξύ ουρανού και γης δεν υπήρχε καμία επικοινωνία. Πεθαίνοντας οι άνθρωποι μετέβαιναν στον Άδη. Πέρασαν περίπου πέντε χιλιάδες έτη και δεν βρισκόταν μέσον για να επικοινωνήσει η γη με τον ουρανό, ο άνθρωπος με τον Θεό. Υπήρχε τείχος. Υπήρχε φραγμός αδιάρρηκτος. Βρέθηκε, τέλος, το μέσον που χάλασε τον μεσότοιχο, διέρρηξε τον φραγμό, κατέβασε από τους ουρανούς τον Θεό, ανέβασε τον άνθρωπο στον ουρανό, ένωσε τα επίγεια με τα επουράνια και έγινε εύκολη η διάβαση και η ανάβαση των ανθρώπων από τη γη στα ουράνια. Όλα, όλα αυτά γνωρίζετε, αγαπητοί μου, ποιος τα επετέλεσε; Η πανύμνητη Παρθένος που εορτάζουμε σήμερα!

Ω μεγαλεία, μεγαλεία της Παρθένου! Τα μεγαλεία σου, Παρθένε, ποιος θα τα διηγηθεί! Αν εκείνος ο ουρανόπεμπτος αρχάγγελος Γαβριήλ, που υπηρέτησε στο μέγα αυτό μυστήριο, εξεπλάγη από θαυμασμό, πώς εμείς οι ταλαίπωροι, υλικοί και χοϊκοί να μην έλθουμε σε απορία και έκσταση; Αλλά ας παραλείψουμε τα του ύψους του μυστηρίου, και ας στραφούμε στο ζήτημα της σωτηρίας. Στο πώς δηλαδή θα σωθούμε και πώς θα μπορέσουμε να ανεβούμε στον ουρανό μέσω της νοητής κλίμακας, της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Όσοι, αγαπητοί μου αδελφοί, επιθυμείτε να ανεβείτε από τη γη στον ουρανό, να γίνετε πολίτες της άνω Ιερουσαλήμ, συμπολίτες των Αγγέλων και οικείοι του Θεού, υιοί Θεού και θεοί κατά χάριν, ελάτε και ακούστε. Στρέψετε τα αυτιά της ψυχής και του σώματος και προσέξτε τους λόγους μου, του ελαχίστου και ευτελούς. Σας μιλώ με αγάπη και αλήθεια και με συγκίνηση καρδιάς. Σας λέω με πλήρη πεποίθηση ότι δεν θα βρείτε άλλο μέσον ούτε ευκολότερο ούτε ασφαλέστερο να ανεβείτε στους ουρανούς από αυτή τη νοητή κλίμακα, την Παναγία Παρθένο και Θεοτόκο Μαρία.

Κανείς ας μη διστάσει. Κανείς ας μη δειλιάσει. Κανείς ας μην αμφιβάλλει. Και αν κανείς είναι βεβαρημένος και βαρυφορτωμένος από πολλές και ποικίλες αμαρτίες, ας γίνει πρόθυμος, ας έχει θάρρος, ας μην απελπίζεται.

Αλλά πώς και με ποιον τρόπο είναι δυνατόν να ανεβούμε από τη γη στους ουρανούς; Τόσο ύψος! Αυτό είναι κόπος, κίνδυνος, φόβος. Αυτό κι εγώ το ομολογώ, ότι είναι κόπος και πόνος, αλλά υπάρχει μέσον εύκολο, η Παναγία Παρθένος, η νοητή κλίμακα, μέσω της οποίας θα ανέλθουμε στους ουρανούς.

Όσοι πιστεύετε στον Θεό, πιστεύετε ότι υπάρχει μέλλουσα κρίση και ανταπόδοση και ότι «οι τα αγαθά ποιήσαντες απελεύσονται εις ανάστασιν ζωής, οι δε τα φαύλα πράξαντες εις ανάστασιν κρίσεως» (Ιω. 5:29), και γι’ αυτό ζείτε ενάρετη ζωή, για να αξιωθείτε της ουρανίου βασιλείας, μη λησμονείτε, αλλά πάντοτε, στο στάδιο της παρούσας ζωής, να επικαλείσθε την Θεοτόκο, διότι αυτή με τη μεσιτεία της μπορεί να σας εισαγάγει στους ουρανούς.

Όσοι είστε αμαρτωλοί, απορρίψτε με ειλικρινή και καθαρή μετάνοια και εξομολόγηση τις αμαρτίες και επικαλεσθείτε με όλη σας την ψυχή τη Θεοτόκο, για να μπορέσετε να ανεβείτε στους ουρανούς. Δεν βρίσκεται άλλο μέσον να σας βοηθήσει περισσότερο από την Παναγία. «Πολλά ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου».

Αυτή είναι η πρόξενος της σωτηρίας μας. Αυτή κατέρριψε τον μεσότοιχο της μεταξύ ημών και του Θεού έχθρας. Αυτή συμφιλίωσε εμάς με τον Θεό και μας απάλλαξε από τη αιώνια καταδίκη και μας προξένησε την αφθαρσία. Αυτή είναι η γέφυρα η μετάγουσα προς την αιώνιον ζωήν, η κλίμακα που μας ανεβάζει στους ουρανούς και η ολκάς (το πλοίο) που μας οδηγεί στο ακύμαντο λιμάνι του Παραδείσου. Αυτή είναι των αμαρτωλών η σωτηρία και των Αγγέλων ο γλυκασμός. Ο ιατρός των νοσούντων και η τροφή των πεινώντων. Των πονεμένων ο πλούτος και των τυφλών η βακτηρία. Των αδικουμένων προστάτης και των ξένων η παράκληση.

Και τι να πω; Στους πάντες είναι τα πάντα η Μητέρα του Θεού και μητέρα ημών των χριστιανών. Όλοι όσοι βρισκόμαστε σε θλίψεις, συμφορές και ανάγκες προς αυτήν καταφεύγουμε, και όλοι όσοι με πίστη προστρέχουμε, τα αιτήματα λαμβάνουμε. «Ουδείς προστρέχων επί σοι κατησχυμένος από σου εκπορεύεται, αγνή Παρθένε Θεοτόκε…».

Όσοι όμως είναι άπιστοι, όσοι είναι βλάσφημοι και υβριστές της Θεοτόκου, όχι μόνον τα αιτήματά τους δεν λαμβάνουν, αλλά θα έχουν και αντίδικη την Παναγία, εάν δεν σπεύσουν να μετανοήσουν.

Ας σπεύσουμε, αγαπητοί φιλόχριστοι, με τη μετάνοια και την εξομολόγηση να καθαρίσουμε τον εαυτό μας από κάθε αμαρτία, πριν έλθει η ώρα και η στιγμή του θανάτου. Ας επικαλούμαστε πάντοτε την Παναγία, γέροντες, νέοι, γυναίκες, παιδιά. Όλοι στο στόμα μας ας έχουμε το όνομα της Παναγίας. Το πρωί όταν σηκωνόμαστε, το βράδυ όταν πρόκειται να αναπαυθούμε, το όνομα της Παναγίας, του Ιησού και των Αγίων Του ας μη λείπει από το στόμα μας. Και όταν είμαστε υγιείς και όταν ασθενείς και όταν ψυχορραγούμε, ας εκπνεύσουμε με το όνομα της Παναγίας και του Ιησού στο στόμα, για να δοξασθούμε μαζί τους στους αιώνες. Αμήν.

(από το περιοδικό «Όσιος Φιλόθεος της Πάρου» 29, Εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, σ. 67)

Στα σοβαρά ετοιμάζεσθε ν’ αναχωρήσετε; Δεν το πιστεύω. Θα υποφέρετε νομίζω, λίγο και μετά θα σηκωθήτε υγιής.

Θα έλθη φυσικά και για μας η ώρα του θανάτου. Ο θάνατος δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς ν’ αποφύγη. Άλλος χθες, άλλος σήμερα, άλλος αύριο, όλοι αναχωρούμε για την αιώνια ζωή.

Σημασία δεν έχει το πότε, αλλά το πώς θα φεύγει κανείς. Ετοιμαστήκατε καθόλου;

Αλλοιώς κανείς αντικρύζει τον θάνατο από μακρυά και αλλοιώς από κοντά. Ο υγιής και ακμαίος δυσκολεύεται να νοοήση τον εαυτό του στα πρόθυρα της άλλης ζωής. Ο θάνατος είναι μεγάλο μυστήριο για όλους. Φωτίζεται αρκετά με την πίστη στον Χριστό, παραμένει όμως βασικά σαν μυστήριο. Δεν υπάρχει λόγος να θλιβώμαστε με ανώφελους φόβους. Ο ίδιος ο Κύριος πέθανε και πέρασε το κατώφλι του θανάτου. Έτσι έκανε ευκολώτερη την διάβασι αυτή για μας. Βαδίζοντας κι εμείς στα ίχνη Του ας μην φοβηθούμε διότι μαζί Του θα βρεθούμε στην αιώνια μακαριότητα.

****
Μακάριος εκείνος που διαρκώς περιμένει την ώρα του θανάτου και καθημερινά ετοιμάζεται.

Ποιος είναι ικανός να πη: «Εάν γαρ και πορευθώ εν μέσω σκιας θανάτου, ου φοβηθήσομαι κακά, ότι συ μετ’ εμού ει»; Εκείνος που στη ζωή του κοπίασε και κοπιάζει να ευαρεστήση τον Κύριο. Γι’ αυτόν ο θάνατος είναι μία μετάβασις σε άλλη περιοχή γεμάτη παρηγοριά.

Βέβαια το πλησίασμα του θανάτου ίσως δημιουργεί κάποιο φόβο. Ας έχετε όμως θάρρος. Ο Κύριος νίκησε τον θάνατο. Αυτός θ’αναδείξη νικητή και κάθε πιστό.

Ο εχθρός θα κάνει την τελευταία του κίνηση. Ο πιστός που ετοιμάσθηκε δεν θα δειλιάσει αλλά θα παραδώσει τον εαυτό του στον Κύριο. Άγγελοι θα πλησιάσουν και θ’ απομακρύνουν κάθε διαμονική επήρεια. Δεν βαδίζουμε προς το άγνωστο και η ελπίδα μας δεν θα μας πλανέψει.

****
Βαθειά θλίψη επικρατεί όταν κάποιος πεθαίνη. Αλλά τι είναι ο θάνατος; Είναι η μετάβασις από μία μορφή ζωής στην άλλη, όπως το πέρασμα από το ένα δωμάτιο στο άλλο.

Δεν θλίβομαι για τους νεκρούς όταν είμαι βαθειά πεπεισμένος ότι σώθηκαν και βρίσκονται κοντά στον Θεό. Γιατί να λυπάμαι όταν αυτοί χαίρονται; Εάν αυτοί μας βλέπουν, δεν θα τους είναι δυσάρεστα τα πικρά μας δάκρυα;

Θα πω καλύτερα κλαίμε για τον εαυτό μας, επειδή τους χάσαμε. Και αυτό δεν είναι σωστό. Διότι δεν παύουν να είναι κοντά μας και να μας ευεργετούν, όχι βέβαια ορατά. Τώρα μάλιστα είναι ακόμα περισσότερο κοντά μας.

****
Αληθινή ζωή δεν είναι αυτή που ζούμε εδώ στην γη, αλλά εκείνη που θα ζήσουμε στον ουρανό. Εάν αυτή εδώ ήταν η αληθινή ζωή, τότε δεν θα πεθαίναμε. Εδώ στην γη προετοιμαζόμαστε για τον ουρανό, όπου δεν υπάρχη η κοσμική τάξις των πραγμάτων αλλά η αγγελική.

(Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, "Απάνθισμα Επιστολών", εκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής)

Προσευχή για τον πνευματικό μας αγώνα
-Γέροντα, ο Άββάς Ίσαάκ γράφει: «Πώς ζητάς να αγαπήσεις τον Θεό, ενώ δεν έχεις
καθαρισθεί από τα πάθη;». Άν κάποιος δεν έχει καθαρισθεί από τα πάθη του και έχει πόθο
να αγαπήσει τον Θεό, μπορεί αυτό να έχει μέσα αναίδεια;
-Όχι, γιατί να έχει αναίδεια; Άγωνίζεται κανείς να καθαρισθεί από τα πάθη και
συγχρόνως θέλει να αγαπήσει τον Θεό. Παράλληλα γίνονται και τα δύο. Άν όμως κάποιος
αδιαφορεί για τα πάθη του και ζητά στην προσευχή του να αγαπήσει τον Θεό, αυτός έχει
αναίδεια.
-Γέροντα, διάβασα κάπου ότι το δώρημα στην προσευχή είναι ανάλογο με την πίστη και με
την θερμότητα της καρδιάς.
-Εσύ τι ζητάς από τον Θεό;
-Να με απαλλάξει, Γέροντα, από την σκληρότητα και να μαλακώσει την καρδιά μου,
όταν προσεύχομαι.
- «Ζητείτε και θα λάβετε», είπε ο Χριστός. Άν αυτό που ζητάς είναι καθαρό και για
το συμφέρον σου, θα το λάβεις. Άν ζητάς από τον Θεό δύναμη, για να προσεύχεσαι να
συγχωρήσει τις αμαρτίες σου και να βοηθήσει τους άλλους, αυτό είναι καλό και θα σου το
δώση. Άν όμως ζητάς να σου δοθεί το χάρισμα της προσευχής, για να νιώθεις ευχαρίστηση,
χαρά στην προσευχή, πώς να σου το δώση;
-Γέροντα, μερικές φορές εύχομαι να μου δώση ο Θεάς θείο φωτισμό είναι σωστό το
αίτημά μου;
-Να προσπαθήσεις πρώτα κι εσύ και μετά να ζητάς και από τον Θεό τον θείο
φωτισμό, γιατί ο Θεός θέλει πρώτα την δική μας προσπάθεια και ύστερα δίνει ό,τι του
ζητάμε. Να σκέφτεσαι, να προσεύχεσαι, να προσέχεις και να ενεργείς με σύνεση, και μετά
θα έρθη ο θείος φωτισμός. Όταν, ας υποθέσουμε, σε ρωτούν για ένα θέμα, να μη βιάζεσαι
να απαντήσεις, αλλά να ζητάς από τον Θεό να σε φωτίσει. «Θεέ μου, να λες, φώτισε με να
πω αυτό που πρέπει», και ο Θεός θα σου δίνη λόγο ανάλογα με την περίπτωση. Ή βιαστική
απάντηση είναι του μυαλού ενώ η απάντηση που περνά μέσα από την προσευχή, είναι του
Θεού.
-Γέροντα, η έλλειψη εγρηγόρσεως με κάνει να φοβάμαι να ζητήσω από τον Θεό να
με βοηθήσει σε κάποια προσπάθειά μου, γιατί βλέπω ότι δεν αξιοποιώ τις ευκαιρίες που
μου δίνει.
-Να ζητάς την βοήθεια του Θεού και συγχρόνως να Τον παρακαλάς να σου δίνη και
εγρήγορση, για να μπόρεσης να αξιοποιήσεις την ευκαιρία που θα σου δώση.
-Είναι σωστό, Γέροντα, να παρακαλούμε τον Θεό
να πάμε στον Παράδεισο;
-Εγώ δεν παρακαλώ τον Θεό να πάω στον Παράδεισο. Τον παρακαλώ να με βοηθά να μην
Τον στενοχωρώ με την συμπεριφορά μου. Όμως, αν πάω στην
κόλαση, δεν θα λυπήσω τον Θεό; Επομένως, ούτε αυτό
θα γίνη, αφού Τον παρακαλώ να με βοηθήσει να μην
Τον στενοχωρώ.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.(122-124)
  

Να ζητούμε το έλεος του Θεού για τον εαυτό μας και για τους άλλους
-Όταν, Γέροντα, προσεύχομαι για κάποιον και νιώσω κατάνυξη,
τότε σταματώ να εύχομαι για εκείνον και κάνω ευχή για τον εαυτό μου.
-Γιατί; Δεν έχει ανάγκη εκείνος από προσευχή;
-Εχει, Γέροντα, αλλά σκέφτομαι να κάνω εκείνη την ώρα ευχή για μένα,
γιατί δεν ξέρω πότε θα νιώσω πάλι κατάνυξη.
-Καλά, εσύ να καλοπερνάς και για τον άλλον να λες: «Δεν βαριέσαι»;
Τουλάχιστον να λες: «Ελέησον ημάς». Μέσα στο «ημάς» περιλαμβάνεται
και ο εαυτός σου και όλοι οι άλλοι.
Εγώ λέω: «Κύριε Ίησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς.
Ελέησε όλους κι έμενα το κτήνος».
Πολύ βοηθάει να χωρίζουμε την προσευχή μας σε τρία μέρη: ένα για τον εαυτό μας,
ένα για τους ζώντες και ένα για τους κεκοιμημένους. Άν και με αυτόν τον τρόπο
πάλι για τον εαυτό μας κάνουμε περισσότερη προσευχή, γιατί ο εαυτός μας είναι ένας,
ενώ οι ζώντες και οι κεκοιμημένοι είναι αμέτρητοι.
-Γέροντα, νιώθω ότι δεν θα μου φθάσει όλη μου η ζωή για να ζητώ το έλεος του Θεού.
-Θα σε ελεήσει ο Θεός. Μόνο να προσεύχεσαι απλά και συνέχεια, ζητώντας ταπεινά
το έλεός του για τον εαυτό σου κα για όλους τους ανθρώπους. Όταν ζητάμε το έλεος του
Θεού και αγωνιζόμαστε χωρίς άγχος ταπεινά, με φιλότιμο, ο Θεός θα δώση και σ’ εμάς και
στους άλλους ό,τι χρειάζεται.
-Μήπως, Γέροντα, έκτος από το έλεος του Θεού χρειάζεται να ζητώ και κάτι άλλο;
-Μέσα στο έλεος του Θεού υπάρχουν όλα.  Άλλά, αν χρειάζεσαι και κάτι
συγκεκριμένο, μπορείς να το ζητήσης από τον Θεό.
-Γέροντα, ο Μέγας Βασίλειος λέει: «Στην προσευχή σου, μετά την δοξολογία Που θα
κάνεις, να ζητάς μόνον την Βασιλεία των Όυρανών». Τι εννοεί;
-Εννοεί να ζητάμε πρώτα την Βασιλεία των Όυρανών και υστέρα όλα τα αλλά
«προστεθήσεται ημίν» όπως είπε ο Χριστός, όχι να ζητάμε και αυτό και εκείνο και το άλλο,
και να ξεχνάμε τον προορισμό μας.
-Ή Άγία Γραφή, Γέροντα, λέει να προσευχόμαστε για το καθετί. Όι Πατέρες όμως
απέφευγαν να προσεύχωνται για προσωπικά τους θέματα. Εγώ πώς να προσεύχομαι;
-Να προσεύχεσαι για κάθε ανάγκη που έχει η ψυχή σου και να δίνης λιγότερη
σημασία στις ανάγκες του σώματος. Και στο «Πάτερ ημών», όταν λέμε «τον άρτον ημών τον
επιούσιον δός ημίν σήμερον», δεν ζητάμε
μόνον την υλική τροφή, αλλά και ό,τι μας χρειάζεται, για να ζήσουμε πνευματικά, όπως
θέλει ο Θεός.
Μια φορά, στο Καλύβι του Τίμιου Σταυρού, αντί για λίγο κρασί που περίμενα σαν φάρμακο
για το πρόβλημα που είχα στα έντερα, μου έφεραν από το μοναστήρι κατά λάθος ένα
μπουκάλι ξίδι. Δεν είπα τίποτε, γιατί σκέφθηκα ότι έτσι ήθελε ο Θεός. Πέρασαν περίπου
σαράντα ημέρες, και με το βρόχινο νερό που έπινα επιδεινώθηκε η κατάσταση. Μια μέρα
υπέφερα πολύ. Καιγόμουν για νερό, αλλά φοβόμουν να πιω, επειδή την προηγούμενη μέρα
που ξεθάρρεψα λίγο, είχα όλη την νύχτα πρόβλημα. Κάποια στιγμή που μπήκα στον ναό,
για να ανάψω τα καντήλια, είδα ένα μπουκάλι κρασί μπροστά στο τέμπλο, κάτω από την
εικόνα της Παναγίας. Το μεν μπουκάλι ήταν δικό μου, το γνώρισα αλλά από πού γέμισε;
Όύτε είχε έρθει κάνεις εκείνες τις ήμερες, και εγώ πολλές φορές είχα μπει στον ναό και δεν
υπήρχε τίποτε μπροστά στο τέμπλο. Ήταν στυφό κρασί, φάρμακο, όπως με ωφελεί. Την ίδια
ημέρα μου έφεραν κι ένα μεγάλο μπουκάλι κρασί από το μοναστήρι.
-Γέροντα, αν ζητήσω κάτι από τον Θεό με όλη μου την καρδιά, θα μου το δώση;
-Άν σε συμφέρει, θα σου το δώση αν δεν σε συμφέρει, πώς να σου το δώση; Είδες τι
έπαθαν οι Εβραίοι που επέμεναν να τους δώση ο Θεός βασιλιά, ενώ τους προειδοποίησε
ότι δεν ήταν ακόμη έτοιμοι γι’ αυτό; Εγινε βασιλιάς ο υπερήφανος Σαούλ, που τους έβαζε
βαρείς φόρους και τους βασάνιζε.
Πολλές φορές νομίζουμε ότι αυτό που ζητάμε από τον Θεό είναι καλό, ενώ δεν είναι. Ό
Θεός όμως ο Όποίος είναι φύσει αγαθός, γνωρίζει τι χρειάζεται για τον καθέναν. Γι’ αυτό να
λέμε: «Θεέ μου, ο λογισμός μου λέει ότι αυτό θα με βοηθήσει.  Άλλά Εσύ γνωρίζεις
καλύτερα τι συμφέρει στην ψυχή μου. «Γενηθήτω το θέλημά σου».
Όπότε, όταν με την καρδιά μας πούμε: «γενηθήτω το θέλημά σου», θα γίνει το θέλημα του
Θεού, που τελικά θα είναι για το συμφέρον της ψυχής μας.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.(119-122)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 1-7. Η παραβολή του χαμένου προβάτου.
15.7 λέγω ὑμῖν(1) ὅτι οὕτω(2) χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐρανῷ(3) ἐπὶ ἑνὶ(4)
ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι ἢ(5) ἐπὶ ἐνενήκοντα ἐννέα δικαίοις(6) οἵτινες
οὐ χρείαν ἔχουσιν μετανοίας(7).
7 Σας βεβαιώνω πως έτσι θα γίνει χαρά και στον ουρανό για τη μετάνοια
ενός αμαρτωλού, παρά για ενενήντα εννιά δικαίους, που δεν έχουν ανάγκη από μετάνοια».
(1) Αντί για το «αμήν λέγω υμίν» που είναι στον Ματθαίο. Τα λόγια αυτά
έχουν μέσα τους μεγάλη σοβαρότητα. Είναι σαν να έλεγε σε αυτούς:
Ακούστε λοιπόν, τι γίνεται στον ουρανό για αυτό, για το οποίο εσείς γογγύζετε.
Πανηγυρίζουν εκεί για τη μετάνοια καθενός από αυτούς τους αμαρτωλούς,
τους οποίους εσείς θεωρείτε απόβλητους. Πόσο λοιπόν είστε μακριά
από τα συναισθήματα αυτών που ζουν στους ουρανούς! (g).
(2) «Όπως υπέδειξε η παραβολή» (Ζ).
(3) Το ουρανός εδώ δεν είναι ραββινικό συνώνυμο του Θεού, αλλά σημαίνει
όλους όσους κατοικούν στον ουρανό (L). Αξιόλογη και η επόμενη:
Ο αρχιποιμένας Ιησούς Χριστός έχει ειδικά τα πνεύματα των δικαίων ως φίλους
και γείτονές του, οι οποίοι συμμετέχουν στη χαρά αυτή λόγω των στενών δεσμών
τους με τους ανθρώπους (b). Αξιοσημείωτη και η παρατήρηση: Ο Θεός ευφραίνεται
με όλα τα έργα του, ιδιαίτερα όμως χαίρεται βλέποντας την επιστροφή
των αμαρτωλών που μετανοούν.
(4) Πολύ μάλιστα περισσότερο, όταν οι αμαρτωλοί που επιστρέφουν είναι πολλοί (b).
Χαίρεται όμως ο Θεός όχι μόνο για την επιστροφή ολόκληρων εκκλησιών και λαών,
αλλά και για τη μετάνοια ενός μόνου αμαρτωλού, οσοδήποτε αυτός και αν φαίνεται
ασήμαντη ποσότητα στα μάτια των ανθρώπων. Και μπορεί κάποιος να πει,
ότι όσο μεγαλύτερος αμαρτωλός υπήρξε αυτός που επιστρέφει, τόσο η χαρά
στον ουρανό είναι μεγαλύτερη. Συχνά αυτοί που κατά το παρελθόν
τους παρεκτράπηκαν περισσότερο, δείχνουν και μεγαλύτερο ζήλο μετά την επιστροφή τους.
Παράδειγμα βεβαίως αυτού είναι ο Παύλος, για αυτό «και δόξαζαν με αυτόν το Θεό» (Γαλ. α 24).
Σε αυτούς που συγχωρήθηκε πολύ, πολύ και θα αγαπήσουν.
(5) Δηλαδή μάλλον ή=περισσότερο παρά.
(6) Δεν εννοεί ότι ο Θεός έχει μεγαλύτερη αγάπη σε έναν αμαρτωλό
παρά στους 99 δικαίους. Όπως και ο ποιμένας δεν θα προτιμούσε το ένα πρόβατο
από τα άλλα 99 της ποίμνης του. Αλλά παριστάνεται με αυτό ότι ο Θεός αναζητά
τον αμαρτωλό, τον φέρνει πίσω και με την επιστροφή αυτή γίνεται στον ουρανό
τέτοια εκδήλωση χαράς, σαν την οποία δεν παρουσιάστηκε ποτέ περίπτωση
να εκδηλωθεί εξ’ αφορμής των δικαίων. Οι Φαρισαίοι φαντάζονταν το Θεό να θαυμάζει
και να αγαπά τους δίκαιους και να επιθυμεί να μην μολυνθούν από κάποια επαφή
με τους αμαρτωλούς. Ο Ιησούς γνωστοποιεί ήδη τις πραγματικές διαθέσεις του Θεού (L).
Πρέπει λοιπόν να θεωρήσουμε ή ότι πρόκειται για ανθρωποπαθή έκφραση:
Οι άνθρωποι όταν ξαναβρίσκουν ό,τι νόμιζαν χαμένο χαίρονται περισσότερο
από ότι χαίρονται για αυτό που κατέχουν με ασφάλεια (Weiss). Όπως σε παιδί τους
που ασθενεί και κινδυνεύει τον έσχατο κίνδυνο, κατά την περίοδο της ανάρρωσής του,
η στοργή των γονέων φαίνεται να συγκεντρώνεται ολόκληρη σε αυτό, ενώ οι άλλοι αδελφοί του,
 μολονότι αγαπητοί και αυτοί στους γονείς, φαίνονται προς καιρό λησμονημένοι·
έτσι παρουσιάζεται και ο Θεός να χαίρεται μαζί με τους αγγέλους με την ανεύρεση
του χαμένου και να μην προσέχει τα τρόπαια της χάρης, τα συγκεντρωμένα
ήδη στη βασιλεία του (ο). Και συνεπώς εδώ παρουσιάζονται τα ουράνια σύμφωνα
με αυτά που συμβαίνουν στους ανθρώπους. Είναι περισσότερο αισθητή η χαρά μας
για την ανάκτηση της χαμένης υγείας από ασθένεια που παρεμβλήθηκε, από όσο,
εάν δεν μας συνέβαινε η ασθένεια και απολαμβάναμε αδιατάρακτη την υγεία μας.
Ή, τις λέξεις αμαρτωλός, δίκαιος και μετανοώ πρέπει να τις πάρουμε με την τελείως
εξωτερική έννοια, με την οποία την δέχονταν αυτοί που αντιμιλούσαν στον Ιησού=δικαίωση
όπως είστε εσείς, οι οποίοι μιλάτε σύμφωνα με τα οριζόμενα από τον λευϊτικό νόμο.
Η δικαιοσύνη σας αυτή δεν αξίζει τίποτα μπροστά στο Θεό (g). Δίνετε μεγάλη προσοχή
στην τήρηση των νομικών εξετάσεων και η τήρηση αυτή σας παρεμποδίζει να αισθανθείτε
την ανάγκη της μετάνοιας. Δες και Λουκ. ε 31 (p). Είναι για αυτό μεγαλύτερη η χαρά
για την επιστροφή των αμαρτωλών και τελωνών, που ακούνε τώρα με ειλικρινή
διάθεση το κήρυγμά μου, παρά η χαρά για όλες τις δοξολογίες και όλα τα
«ω Θεέ, σε ευχαριστώ» που λέτε εσείς οι Φαρισαίοι και οι άλλοι Ιουδαίοι
«που δικαιώνουν τους εαυτούς τους», οι οποίοι νομίζετε ότι δεν έχετε ανάγκη μετάνοιας.
Και οι δύο ερμηνείες σοβαρές.
(7) Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή: Εφόσον βρίσκονται μαζί με τον αρχιποιμένα
και προ πολλού μετανόησαν, δεν έχουν τώρα ανάγκη μετάνοιας. Οι δίκαιοι βρίσκονται
στον ευθύ δρόμο. Οι αμαρτωλοί επανέρχονται σε αυτόν (b).

Οι άνθρωποι δεν κατανοούν τις Γραφές, τις βρίσκουν σχεδόν ακατανόητες. Μόνο όταν τους διδάξει το Άγιο Πνεύμα, τότε όλα γίνονται κατανοητά και η ψυχή αισθάνεται σαν να είναι στους ουρανούς.

Γιατί το ίδιο Άγιο Πνεύμα είναι και στους ουρανούς και στη γη και στην Αγία Γραφή και στις ψυχές όσων αγαπούν τον Θεό. Χωρίς Πνεύμα Άγιο οι άνθρωποι πλανώνται και αδυνατούν να γνωρίσουν αληθινά τον Θεό και την ανάπαυση κοντά Του, έστω κι αν μελετούν συνεχώς.

Πιστεύετε στο Ευαγγέλιο και στη μαρτυρία της Αγίας Εκκλησίας, και τότε θα γευθείτε, ήδη απ’ αυτή τη γη, τη μακαριότητα του παραδείσου.

Αληθινά, η βασιλεία του Θεού είναι μέσα μας: Η αγάπη του Θεού χαρίζει στην ψυχή τον παράδεισο. Πολλοί πρίγκιπες και άρχοντες εγκατέλειψαν τους θρόνους τους, όταν γνώρισαν την αγάπη του Θεού. Κι αυτό είναι ευνόητο, γιατί η αγάπη του Θεού είναι φλογερή.

Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος η χαρά της ψυχής φτάνει ως τα δάκρυα, και τίποτα επίγειο δεν μπορεί να συγκριθεί μαζί της.

Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης