ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΝΟΕΜΒΡ.-ΔΕΚΕΜΒΡ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΝΟΕΜΒΡ.-ΔΕΚΕΜΒΡ.
π. Νικόλαος (ΧΩΡΙΣ ΡΑΝΤΕΒΟΥ)
Δευτέρα: 12.30-2 μ. & 7-10 μ.μ.
Τρίτη: 12.30-2 μ. & 8.40 - 10 μ.μ.
Τετάρτη: 8.40 - 10 μ.μ.
Πέμπτη: 12.30-2 μ. & 7-10 μ.μ.
Παρασκευή:12.30 -2 μ. & 7-10 μ.μ.
Σάββατο: 12.30-2.30μ. & 7-9.30 μ.μ.

Κυριακή: 8.20-9.30 βράδυ

 

Αυξομείωση μεγέθους γραμμάτων.
E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Δέστε και πάλι έχουμε εορτή πνευματική και πανήγυρη. Έλαμψε πάλι σε μας σήμερα το αΐδιο φως που γεννάται αϊδίως από φως άκτιστο. Πάλι ευδόκησε να μας αυγάσει, να μας λούσει μέσα και έξω από μας με το απαύγασμα της δόξας του Θεού Πατρός και με τον χαρακτήρα της υποστάσεως του, τον ενανθρωπήσαντα Θεό Λόγο, που είναι η ακτινοβολία της δόξας και το αποτύπωμα και η σφραγίδα της ένδοξης φύσεως και ουσίας του Θεού Πατρός (Εβρ. α’ 3). Πάλι μας επισκέφθηκε φιλάνθρωπα η φωτολαμπίδα του άκτιστου φωτός, που δεν έχει τέλος και η εικόνα της αγαθότητας του Θεού, ο Θεός Λόγος.

Πάλι μας φώτισε το φώς του ηλίου της δικαιοσύνης που είναι φως πιο πάνω, επέκεινα και πανταχού παρόν, φως από τον ήλιο. Πάλι ήλθε ανάμεσα μας το αληθινό φως, το φως εκείνο που φωτίζει κάθε άνθρωπο, ο οποίος έρχεται, γεννάται σε αυτό τον κόσμο (Ιωάν. α’ 9). Πάλι καταφώτισαν τις ψυχές των πιστών οι ακτίνες του αρρήτου φωτός και η λάμψη της αστραπής του και απεδίωξε μακριά το σκοτάδι της πλάνης και τη ζοφώδη αμαρτία, και απεδίωξε τα έργα του σκοταδιού του διαβόλου, και τύφλωσε τελείως τα ζοφώδη πονηρά πνεύματα μαζί με τον άρχοντα τους διάβολο και τους παρέδωσε στην αφεγγή, σκοτεινή παννυξία (πλήρες σκότος) και έσβησε τελείως τα νυκτώδη και σκοτεινά δόγματα των άθεων, και εξαφάνισε το θράσος των τυράννων, όπως η λαίλαπα τη σκόνη και τους παρέδωσε στο σκοτάδι.

Φώτισε τα ψυχικά μάτια της πίστεως των πιστότατων και θεοστεφών μας βασιλέων της Ρωμανίας (Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, 330 – 1453 μ.Χ.) και δυνάμωσε θεία χάριτι με πολλή δύναμη και την αλήθεια και την κρατική εξουσία της Ρωμανίας. Το άκτιστο φως αυτό φώτισε το νουν των σημερινών και των παλαιών αρχιερέων του να ορθοτομούν το Λόγο της αληθείας. Φώτισε βέβαια και το νουν των αρχόντων και μεγιστάνων για να δικάζουν με δικαιοσύνη (ούτε να αδικούν τους αδύνατους, ούτε να χαρίζονται στους ισχυρούς όταν φταίνε), όσους έχει τιμήσει με τη μεγίστη αύτη υπεροχή να είναι κριτές και δικαστές (δόθηκε, λέγει στην Παλαιά Διαθήκη, από τον Κύριο και Θεό στους δικαστές εσάς η εξουσία και η δύναμη από τον Ύψιστο).

Το άκτιστο φως βεβαίωσε, σφράγισε τα θεία δόγματα της Εκκλησίας του Χριστού. Το φως της αλήθειας λάμπρυνε το πλήρωμα της γης, όλο τον κόσμο. Και εορτάζομε σήμερα όλοι όσοι είμαστε φιλόχριστοι, ευτυχισμένοι και χαρούμενοι, με τον τρόπο του φωτός, φωτεινά, την θεϊκή Μεταμόρφωση του μεγάλου αυτού άκτιστου φωτός, ώστε αφού αφήσουμε εμείς τα σκοτεινά έργα και αφού λάβουμε τα όπλα του φωτός όπως είναι ή ημέρα να πορευθούμε με ωραίο πνευματικό τρόπο. Διότι γι’ αυτό το λόγο και τους ιερούς μαθητές του ό Χριστός τους ανεβάζει ιδιωτικώς σε όρος υψηλό και τους κάνει μάρτυρες αυτής της θεοσημείας, του θαύματος αυτού. Και μεταμορφώνεται μπροστά στους μαθητές αυτούς. Και τους έδειξε τα ενδύματα του σαν φως, το πρόσωπο του βέβαια άστραψε σαν τον ήλιο (δεν έγινε αυτό πού δεν ήταν, αλλά αυτό που έκρυβε με την ανθρώπινη φύση και ήταν πάντοτε το ίδιο, αυτό και φανέρωσε, όσο μπορούσαν τα μάτια τής ψυχής τους να δουν).

Και μεταμορφώθηκε τότε για να δείξει ότι έχει έλθει στον κόσμο για να αναβιβάσει από τα κάτω προς τα άνω τον κόσμο, σώζοντας όλη την ανθρώπινη φύση και αναφέροντας την και ξαναδίνοντας της το αρχέτυπο κάλλος και αξίωμα και καθόλου πλέον να μην σέρνεται χάμω με χαμαιζηλεία (σαν το γουρούνι) και να ξεχνάει τα ανώτερα πνευματικά χαρίσματα και την αιώνιο ζωή, αλλά αφού βάλει μέσα στην καρδιά μας θεία σκαλοπάτια για να ανεβαίνουμε μυστικά από τη γη στον ουρανό, να ζητούμε τα άνω βασίλεια και να βάλουμε στο νουν μας την ημέρα εκείνη της ανέκφραστης και δευτέρας Παρουσίας του Χρίστου. Διότι πως εμείς οι αμαρτωλοί έχοντας ακάθαρτα μάτια εξ αιτίας των παθών μας, θα μπορέσουμε να δούμε τις θεϊκές λάμψεις της άρρητης εκείνης φωτοχυσίας, όπου βέβαια οι θεϊκοί μαθητές, οι όποιοι τόσο καιρό ακολουθούσαν τον Χριστό, μη μπορώντας να υποφέρουν λίγη αυγή, φως της Μεταμορφώσεως του, έπεσαν μπρούμυτα στο έδαφος;

Αν λοιπόν εκεί στο όρος Θαβώρ οι μαθητές δεν μπόρεσαν να δουν καθαρά τη Μεταμόρφωση του Χριστού, αλλά έπεσαν μπρούμυτα με τα πρόσωπα κάτω, πες μου, με τί είδους μάτια θα κοιτάξουμε κατάματα τότε, εμείς που συζούμε με τις αμαρτίες, προς τον Χριστό; Τότε, όχι όταν μεταμορφώθηκε πάνω στο Θαβώρ, αλλά όταν θα κατέλθει από τον ουρανό με θεϊκή δόξα και θα προκαλέσει μεγάλο σεισμό και στον ουρανό και στη γη, όπως έχει γραφθεί; Ακόμη μια φορά εγώ σείω τον ουρανό και τη γη, λέγει στην Αγία Γραφή.

Όταν έλθει ο Χριστός με φωνές σαλπίγγων, με τις δυνάμεις των ουρανών, τους αγγέλους και με φωνές χαρούμενες και με τριαδικούς ύμνους και με ανέκφραστο φως και όταν δούμε να καταφθάνει με χίλιες χιλιάδες και μύριες μυριάδες φωτεινών αγγέλων κοντά μας, πώς άραγε θα αντικρύσουμε τη δόξα του Χριστού και το απρόσιτο φως του, του οποίου το φως της μεταμορφώσεως δεν μπόρεσαν να δουν οι απόστολοι, πώς εμείς οι αμαρτωλοί θα μπορέσουμε να δούμε την ανεκλάλητη δόξα της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού; Διότι λέγει στην Αγία Γραφή ότι δεν υπάρχει καμία κοινωνία του φωτός και του σκοταδιού, το φως δεν μοιάζει σε τίποτα με το σκοτάδι (Β’ Κορ. ς’ 14). Διότι σκοτάδι είναι η αμαρτία και σκοτάδι είναι ο διάβολος και όσα του αρέσουν. Είναι αδύνατον να κοινωνήσει το σκοτάδι που είπαμε με το φως του μεγάλου Θεού και με την πάμφωτή του βασιλεία. Αν βέβαια εμείς οι αμαρτωλοί επιστρέψουμε προς τον Κύριο και κάνουμε γι’ αυτόν καρπό άξιο της μετανοίας, είμαι πεπεισμένος, σύμφωνα με τις παναληθείς υποσχέσεις του Χριστού, ότι όχι μόνο απλώς θα δούμε την άρρητη δόξα του Χριστού, αλλά και μαζί με τον Χριστό, με τη θεϊκή του χάρη, θα α¬πολαύσουμε τη βασιλεία του Χριστού και τότε πάντως εν Χριστώ θα πει ακριβώς όλος ο λαός το αμήν, γένοιτο, γένοιτο.

Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου

(μετάφραση: ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ ΜΟΝΑΧΟΣ, πηγή: "Διακόνημα")

Είναι ζωντανή η παρουσία των Άγιων
-Γέροντα, θα ήθελα να δω τον Άγιο Αρσένιο.
-Το ότι επιδιώκεις να δεις τον Άγιο Αρσένιο είναι επικίνδυνο,
γιατί ο εχθρός μπορεί να σου παρουσιάσει φαντασία και έπειτα
να σου πει ο λογισμός ότι κάτι είσαι, διότι δήθεν αξιώθηκες να δεις τον Άγιο.
Στην συνέχεια, αφού σου κολλήσει το «κάτι είσαι», θα σου παίζει
συνέχεια σινεμά ο εχθρός με την φαντασία. Γι’ αυτό να έχεις
τον Άγιο Αρσένιο σε ευλάβεια, αλλά να μην επιδιώκεις να τον δεις.
Το αν σου παρουσιασθή ή όχι, είναι δική του δουλειά.
-Όταν, Γέροντα, εμφανίζεται ένας Άγιος σε κάποιον, ένας τρίτος τον βλέπει;
-Δεν υπάρχει κανόνας σ’ αυτό. Άλλοτε τον βλέπει, άλλοτε ακούει μόνον
την φωνή του, άλλοτε τίποτε. Αυτά δεν μπαίνουν σε καλούπια ούτε εξηγούνται.
Είναι ζωντανή η παρουσία των Αγίων! Και όταν ακόμη εμείς δεν τους βρίσκουμε,
εκείνοι μας βρίσκουν! Όταν έφυγα από τον «Τίμιο Σταυρό» και πήγα στην «Παναγούδα»,
το Καλύβι ήταν εγκαταλελειμμένο. Ίσα που βόλεψα κάπως ένα κελλί, για να μείνω.
Είχα πάρει μαζί μου ό,τι πράγματα είχα. Τα Μηναία τα είχα ακόμη στα κουτιά.
Ήρθε η ώρα να κάνω Εσπερινό. Αλλά που να βρω τα Μηναία!...
Πήρα το ημερολόγιο να δω ποιος Άγιος γιορτάζει. Είχα χάσει όμως και τα γυαλιά,
και δεν έβλεπα τα μικρά γράμματα από το ημερολόγιο,
για να δω τον εορταζόμενο Άγιο, να κάνω κομποσχοίνι για τον Εσπερινό.
Τρία τέταρτα έψαχνα τίποτε. «Θα περάσει η ώρα ψάχνοντας, είπα.
Ας πω: "Άγιοι της ημέρας, πρεσβεύσατε υπέρ ημών”». Αφού έκανα κομποσχοίνι
στον Χριστό και στην Παναγία, ύστερα άρχισα να λέω:
«Άγιοι της ημέρας, πρεσβεύσατε υπέρ ημών, Άγιοι της ημέρας...».
Την νύχτα πάλι, για να μη χασομερώ με το ψάξιμο των γυαλιών,
έλεγα το ίδιο: «Άγιοι της ημέρας, πρεσβεύσατε υπέρ ημών».
Τότε βλέπω μπροστά μου έναν Αξιωματικό Λαμπροφόρο, με πολλή αγάπη
και πατρική στοργή, να με πλησιάζει με καλοσύνη και να μου σκορπάει
μια ανέκφραστη αγαλλίαση. Επειδή τον είδα τόσο πολύ καλό, έλαβα το θάρρος
και τον ρώτησα: «Πού υπηρετούσατε και πώς λέγεσθε;». Εκείνος μου είπε:
«Είμαι ο Άγιος Λουκιλλιανός». Εγώ όμως δεν άκουσα καλά και τον ρώτησα:
«Ο Άγιος Λογγίνος;». «Όχι, μου απήντησε, ο Άγιος Λουκιλλιανός».
Επειδή το όνομά του μου φάνηκε παράξενο, τον ξαναρωτάω: «Ο Άγιος Λουκιανός;».
«Όχι, μου απάντησε πάλι εκείνος, ο Άγιος Λουκιλλιανός».
Τότε του είπα: «Έχω και εγώ τραύματα από τον πόλεμο». Δίπλα στον Άγιο στεκόταν
και ένας νεαρός Γιατρός, με άσπρη ποδιά ήταν ο Άγιος Παντελεήμων,
στον οποίο είπε να με εξετάσει. Αφού με εξέτασε, άκουσα που έλεγε
την διάγνωση στον Άγιο Λουκιλλιανό: «Τα τραύματά του έχουν θεραπευθεί
μόνο για το δίπλωμα θα τα λάβουμε ύπ’ όψιν μας». Στη συνέχεια ένιωθα
μεγάλη χαρά και διπλή ξεκούραση. Έψαξα καλά, βρήκα τα γυαλιά και κοίταξα
στο ημερολόγιο, ήταν η μνήμη του Αγίου Μάρτυρος Λουκιλλιανού. Το απόγευμα
πήγα σε κάποιους γνωστούς μου Πατέρες και διάβασα και το Συναξάρι του Αγίου.
Ακόμη ο Άγιος με χορταίνει με την αγάπη του και με ξεκουράζει ψυχικά
και σωματικά με την παραδεισένια χαρά που μου έδωσε.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.114-116)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 1-7. Η παραβολή του χαμένου προβάτου.
15.6 καὶ ἐλθὼν εἰς τὸν οἶκον(1) συγκαλεῖ(2) τοὺς φίλους
καὶ τοὺς γείτονας λέγων αὐτοῖς, Συγχάρητέ μοι, ὅτι εὗρον
τὸ πρόβατόν μου τὸ ἀπολωλός(3).
6 έρχεται στο σπίτι και προσκαλεί τους φίλους και τους γείτονες
και τους λέει: “χαρείτε μαζί μου, γιατί βρήκα το πρόβατό μου
που είχε χαθεί”.(1) Αξιοσημείωτη και η εκδοχή:
Προφανώς κατά την ανάληψη ο Ιησούς Χριστός
επέστρεψε στο σπίτι. Και σε αυτόν το χρόνο ειδικά γνωστοποίησε
στα ουράνια όντα όσα συντελέστηκαν στη γη. Και υπονοώντας
ότι υπάρχουν διάφορες τάξεις ουράνιων κατοίκων εκτός από τους αγγέλους,
λέει ότι συγκάλεσε τους φίλους και τους γείτονες (b).
(2) Είναι σημάδι μεγάλης χαράς το ότι επιζητά να καταστήσει
συμμέτοχους σε αυτήν και άλλους (p). Τι πιο συγκινητικό από την μικρή
αυτή γιορτή, στην οποία συγκαλεί τους φίλους του και τους γείτονές
του και όπου δέχεται με χαρά τα συγχαρητήριά τους (g).
(3) Δεν λέει «το οποίο έχασα», όπως λέγεται στο σ. 9 για τη δραχμή,
αλλά το «απολωλός», διότι το μεν πρόβατο χάθηκε
από την δική του άγνοια και ανοησία (Ψαλμ. ριη 176), ενώ η δραχμή
χάθηκε από απροσεξία της γυναίκας (p). Σημείωσε με πόση ικανοποίηση
και στοργή λέει για το χαμένο πρόβατο «βρήκα το πρόβατό μου».
Μολονότι αυτό από δική του ανοησία αποπλανήθηκε, ο ποιμένας
το ονομάζει πρόβατο δικό του. Δεν έστειλε κάποιον δούλο του να το ξαναβρεί.
Το αναζήτησε ο ίδιος. Ο ίδιος ο Υιός του ουράνιου Πατέρα είναι ο ποιμένας
των προβάτων ο μέγας. Και αυτός ήλθε να ζητήσει και να σώσει το χαμένο.
Και όταν το ξαναβρίσκει αποκαθιστά σε αυτό ακέραια τα δικαιώματά του.
«Βρήκα το πρόβατό μου», λέει. Τι ασφάλεια και τι ανάπαυση
και τι χορτασμός και τι ειρήνη να είναι κάποιος κοντά
στο Χριστό ως πρόβατο δικό του!

Εις το Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Υπάρχουν στη ζωή μας ευλογημένες ή τραγικές στιγμές, όπου μπορούμε να δούμε ένα πρόσωπο να μας αποκαλύπτεται μέσα από ένα φως που το χαρακτηρίζει ένα βάθος, μία υπέροχη υπερκόσμια ομορφιά που δεν είχαμε πριν υποψιαστεί.

Τούτο συμβαίνει όταν τα μάτια της ψυχής μας είναι ανοιχτά, σε μια στιγμή που η καρδιά μας είναι αγνή· γιατί δεν είναι μόνο τον ίδιο τον Θεό που θα αντικρύσει αυτός που έχει αγνή καρδιά· είναι επίσης και η Θεϊκή εικόνα, το φως που θα λάμπει στο σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής, της ζωής που μπορούμε να διακρίνουμε όταν η καρδιά μας ησυχάζει, γίνεται αγνή και διάφανη.

Αλλά υπάρχουν άλλες στιγμές, όπου μπορούμε να δούμε ένα πρόσωπο που νομίζαμε ότι πάντα το γνωρίζαμε, μέσα σ' ένα φως που είναι μία αποκάλυψη. Αυτό συμβαίνει όταν κάποιος λάμπει από χαρά, από αγάπη μέσα από μια αίσθηση λατρείας και ευλάβειας. Συμβαίνει επίσης όταν ένα πρόσωπο βιώνει το σταυρικό σημείο του πόνου, αλλά όταν ο πόνος παραμένει αγνός, χωρίς μίσος, μνησικακία, πικρία, δίχως καμία πρόσμειξη κακού, όταν ο αγνός πόνος λάμπει, όπως έλαμψε αόρατα σε πολλούς ανθρώπους από τον σταυρό του Χριστού.

Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι είδαν οι Απόστολοι, όταν ήταν στο Όρος της Μεταμορφώσεως. Είδαν τον Χριστό σ' όλη του τη δόξα, όταν τους αποκαλύφθηκε η ολοκληρωτική παράδοση στο Θέλημα του Πατρός του, η τελική και οριστική αποδοχή του Ανθρώπινου προορισμού του στη γη. Ακούσαμε ότι ο Μωυσής και ο Ηλίας, στάθηκαν δίπλα του· ο ένας αντιπροσωπεύοντας τον Νόμο και ο άλλος τους Προφήτες: και οι δύο είχαν μιλήσει για τον καιρό που θα ερχόταν η σωτηρία, όταν ο Άνθρωπος του πόνου θα σηκώσει στους ώμους του το φορτίο του κόσμου, όταν ο Αμνός του Θεού, από τον καιρό της δημιουργίας του κόσμου, θα έπαιρνε στους ώμους του την τραγωδία της ανθρωπότητας. Ήταν η στιγμή που ο Χριστός μέσα από την Ανθρώπινή Του φύση, μέσα από την θριαμβευτική και ταπεινή υποταγή, δόθηκε τελικά στον Σταυρό.

Την προηγούμενη εβδομάδα Τον ακούσαμε να λέει ότι ο Υιός του Ανθρώπου θα παραδοθεί στα χέρια των ανθρώπων, και θα τον σταυρώσουν, αλλά την Τρίτη ημέρα θα αναστηθεί. Εκείνη, ήταν μία κρίσιμη στιγμή, και έλαμψε μέσα στην δόξα της τέλειας, θυσιαστικής, σταυρικής αγάπης της Αγίας Τριάδας, και την ευαίσθητη αγάπη του Ανθρώπου Ιησού, όπως την αποκαλεί ο Απόστολος Παύλος. Οι Απόστολοι είδαν το λαμπερό, θεϊκό φως να ρέει μέσα από την διάφανη σάρκα του Χριστού που έπεφτε πάνω σε όλα τα πράγματα γύρω του, αγγίζοντας τον βράχο και τα φυτά καλώντας τα να απαντήσουν με το δικό τους φως. Και μόνο εκείνοι δεν κατάλαβαν, επειδή σ' ολάκερη, την κτίση μόνο ο άνθρωπος αμάρτησε και τυφλώθηκε. Και όμως, τους έδειξε το μυστήριο, και όμως εισήλθαν σ' εκείνο το σύννεφο που είναι η θεϊκή δόξα, που τους γέμισε με δέος, φόβο, αλλά ταυτόχρονα με μια τέτοια αγαλλίαση και θαυμασμό!

Ο Μωυσής είχε εισέλθει σ' εκείνο το σύννεφο και του επιτράπηκε να μιλήσει στον Θεό, όπως έναν φίλος μιλάει σ' έναν φίλο· του επιτράπηκε να δει τον Θεό να περνάει δίπλα του χωρίς Όνομα, χωρίς πρόσωπο· και τώρα, την στιγμή της Μεταμορφώσεως βλέπουν το πρόσωπο του Θεού. Είδαν το πρόσωπο και την δόξα του να ακτινοβολεί πέρα από την τραγωδία. Αυτό που αντιλήφθηκαν ήταν η δόξα, το θαύμα ότι ήταν εκεί μέσα στην δόξα του Θεού, στην παρουσία του Θεού που τους αποκαλύφθηκε. Ήθελαν να μείνουν εκεί για πάντα, όπως κάνουμε τις στιγμές που κάτι μας γεμίζει με θαυμασμό, με λατρεία, με δέος, με ανείπωτη χαρά, αλλά ο Χριστός τους είπε ότι είχε έλθει η ώρα να κατέβουν στην κοιλάδα, να αφήσουν το Όρος, επειδή αυτό ήταν η αρχή της Σταυρικής πορείας, και έπρεπε να καταδυθεί σ' ό,τι είναι τραγικό στην ανθρώπινη ζωή. Τους έφερε στην κοιλάδα για να αντιμετωπίσουν την αγωνία του πατέρα που το παιδί του δεν μπορούσε να θεραπευτεί, με την αδυναμία των μαθητών να κάνουν κάτι για το παιδί, με την προσδοκία των ανθρώπων που δεν μπορούσαν να στραφούν παρά μόνο σ' Εκείνον -είναι εκεί όπου τους οδήγησε.

Και ειπώθηκε ότι διάλεξε αυτούς τους τρεις μαθητές επειδή μαζί, μέσα από την σύμπνοια που τους χαρακτήριζε, είχαν τις τρεις μεγάλες αρετές που τους έκαναν να μοιραστούν με τον Θεό, το μυστήριο της ενσαρκώσεως, της σταύρωσης, της Θεότητάς του, να έλθουν αντιμέτωποι με την κάθοδό του στον Άδη μετά τον θάνατό του και να λάβουν τα νέα της ανάστασής του: την πίστη του Πέτρου, την αγάπη του Ιωάννη, την ευθύτητα του Ιάκωβου.

Υπάρχουν στιγμές που και εμείς βλέπουμε κάτι που μας υπερβαίνει, και πόσο πολύ ευχόμαστε να μπορούσαμε να μείνουμε για πάντα σ' αυτήν την μακαρία κατάσταση· και δεν είναι μοναχά, επειδή δεν είμαστε ικανοί, που δεν μας επιτρέπεται να παραμείνουμε εκεί, αλλά επειδή ο Κύριος λέει: «Βρίσκεστε στο Όρος της Μεταμορφώσεως, είδατε τον Χριστό έτοιμο να σταυρωθεί για να ζήσει ο κόσμος- πηγαίνετε τώρα μαζί του, πηγαίνετε στο Όνομά του, πηγαίνετε τώρα και φέρτε του τους ανθρώπους ώστε να μπορέσουν να ζήσουν!

Αυτή είναι η κλήση που μας έχει δοθεί από τον Κύριο. Μακάρι να μας δώσει πίστη και την αγνότητα της καρδιάς που θα μας επιτρέψει να δούμε τον Θεό στο πρόσωπο κάθε αδελφού! Δεν είπε ένας από τους Πατέρες της Ερήμου: «Αυτός που έχει δει τον αδελφό του, έχει δει τον Θεό»· και να υπηρετούμε ο ένας τον άλλο με θυσιαστική αγάπη με την ευφραίνουσα χαρά της προσφοράς του ενός προς τον άλλον, όπως ο Χριστός έδωσε την ζωή του για μας. Αμήν.

+ Μητροπολίτης Σουρόζ Αντώνιος Bloom

Ευχαριστία
το μόνο για τις άπειρες ευεργεσίες Του
Τίποτε άλλο δεν ζητάει ο Θεός των όλων από τον άνθρωπο, υστέρα από τις μύριες ευεργεσίες Του, παρά μόνο την ευγνωμοσύνη και το να μάθουμε να Τον ευχαριστούμε για όσα μας χαρίζει.
Ε.Π.Ε. 3,356
θεία Λειτουργία
Τα φρικώδη μυστήρια, που τελούνται στην καθημερινή μας σύναξι, ονομάζονται «ευχαριστία». Διότι είναι ανάμνησις των πολλών ευεργετημάτων. Και φανερώνεται το αποκορύφωμα της προνοίας του Θεού. Και δι’ όλων μας ετοιμάζει να ευχαριστούμε τον Κύριο.
Ε.Π.Ε. 10,158
πριν και μετά το φαγητό
«Ευλογημένος ο Θεός, που με τρέφει από τη νεότητά μου, που δίνει τροφή σε κάθε ζώσα ύπαρξι. Γέμισε την καρδιά μας με χαρά και ευφροσύνη. Έχοντας πάντοτε κάθε αυτάρκεια, να περισσεύουμε σε κάθε έργο καλό, δια του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που μαζί με Σένα, Πατέρα, και με το Άγιο Πνεύμα, αρμόζει κάθε δόξα, τιμή και δύναμις στους αιώνες των αιώνων. Αμήν. Δόξα σε Σένα Κύριε! Δόξα σε Σένα Άγιε! Δόξα σε Σένα, Βασιλιά! Μας έδωσες τροφές και μας εύφρανες. Γέμισέ μας με Πνεύμα Άγιο, για να βρεθούμε αρεστοί μπροστά Σου και όχι καταντροπιασμένοι, όταν θα αποδίδης στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του». Αξίζει, λοιπόν, να θαυμάσουμε ολόκληρο αυτό τον ύμνο. Επειδή συνήθως το υλικό τραπέζι και το πολύ φαγητό αποχαυνώνει και βαρύνει τον άνθρωπο, χρησιμοποιούν οι μοναχοί την προσευχή αυτή σαν χαλινάρι κατά το χρόνο της τραπέζης, ενθυμούμενοι τη μέρα της κρίσεως. Άλλωστε ξέρουν τι έπαθαν οι Ισραηλίτες από την πολυτελή τραπεζα (Δευτ. 32,15).
Ε.Π.Ε. 11,228
για όλα
Η ευχαριστία δεν γίνεται μόνο για τη συγκεκριμένη μέρα, αλλά για ολόκληρη τη ζωή.
Ε.Π.Ε. 11,230
δια παντός
Ας ευχαριστούμε πάντοτε το Θεό. Ας Τον υμνούμε πάντοτε. Και ας φροντίζουμε για τη σωφροσύνη και τις άλλες αρετές. Και ας φέρουμε στις πόλεις τη ζωή της ερήμου (των μοναχών).
Ε.Π.Ε. 11,240
για τη χάρι
Αυτός που ευχαριστεί, ευχαριστεί και διότι ευεργετήθηκε και διότι έλαβε τη χάρι. Η δε χάρις δεν είναι οφειλή ούτε αμοιβή ούτε ανταπόδοσις.
Ε.Π.Ε. 18,36
γιατί λέγεται η θ. Κοινωνία;
Όταν λέω «ευλογία», εννοώ ευχαριστία. Όταν μιλάω για ευχαριστία, εξηγώ και θυμίζω όλο το θησαυρό της ευεργεσίας του Θεού και τις μεγάλες Του δωρεές. Το Ποτήριο το ωνόμασε ευλογίας, επειδή, όταν το κρατάμε στα χέρια, ανυμνούμε τον Κύριο, με θαυμασμό και έκπληξι για την απερίγραπτη δωρεά.
Ε.Π.Ε. 18α, 22
και προσφορά
Αν προσέρχεσαι και συ για ευχαριστία, μη κάνης τίποτε που να είναι ανάξιο της ιερής ακολουθίας. Να προσέρχεσαι, για να ευχαριστής για όσα απήλαυσες. Αλλά και συ ν’ ανταποδίδης ευγνωμοσύνη και να μην αποκόπτης τον εαυτό σου από τον άλλον. Ο Χριστός εξ ίσου σε όλους και για όλους έδωσε, λέγοντας: «Λάβετε, φάγετε». Ο Χριστός έδωσε εξ ίσου το σώμα Του. Και συ ούτε τον κοινό άρτο δεν μοιράζεσαι με τους άλλους. Για όλους ομοίως μοιράστηκε ο Χριστός. Έγινε σώμα εξ ίσου για όλους.
Ε.Π.Ε. 18α,200
θεία Ευχαριστία
Όταν μιλάω για ευλογία, την ευχαριστία εννοώ. Κι όταν μιλάω για ευχαριστία, ξετυλίγω όλο το θησαυρό της ευεργεσίας του Θεού και υπενθυμίζω τις μεγάλες εκείνες δωρεές. Διότι κι εμείς, όπως με το άγιο Ποτήριο μιλάμε για τις άφατες ευεργεσίες του Θεού που απολαύσαμε, έτσι προσεγγίζουμε και κοινωνάμε, ευχαριστώντας, γιατί απάλλαξε το ανθρώπινο γένος από την πλάνη, γιατί ενώ ήμασταν μακριά, μας έφερε κοντά, γιατί μας ανέδειξε αδελφούς Του και συγκληρονόμους Του. Για όλα αυτά και τα παρόμοια, με ευχαριστία προσερχόμαστε στη θεία Κοινωνία.
Ε.Π.Ε. 18α,200
για την ελεημοσύνη
Για την ελεημοσύνη ευχαριστούν, λένε το Θεό. Για τη δική σας αγάπη και τη δική σας συμβολή Τον παρακαλούν να αξιωθούν να σας δουν. Το ποθούν πολύ όχι για τα χρήματα, αλλά για να δουν με τα μάτια τους τη χάρι, που σας έδωσε ο Θεός.
Ε.Π.Ε. 19,522

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 275-276)

 

Ευπιστία
και δυσπιστία
Όπως ακριβώς το να πιστεύη κανείς απλώς και ως έτυχε, είναι δείγμα επιπολαιότητας, έτσι και το να εξετάζη κανείς και να ερευνά πέραν του μέτρου, πάνω από το κανονικό, είναι δείγμα χονδροειδούς διάνοιας και εγωισμού. Γι’ αυτό και ο Θωμάς είναι αξιοκατάκριτος. Δεν πίστευσε στους άλλους Αποστόλους, που του είπαν: «Είδαμε τον Κύριο». Κατηγορείται όχι τόσο διότι δεν πίστευσε σ’ αυτούς, όσο διότι θεωρούσε αδύνατο το γεγονός, δηλαδή, την ανάστασι του Χριστού από τους νεκρούς. Δεν είπε, «Δεν σας πιστεύω», αλλ’ είπε: «Αν δεν βάλω το χέρι μου στο σημάδι των καρφιών, δεν θα πιστεύσω».
Ε.Π.Ε. 14,718
Ευσέβεια
στην πίστι, ασέβεια στη ζωή
Ποιο το όφελος να είμαστε ευσεβείς στην πίστι και στη ζωή μας ασεβείς; Το ότι είναι δυνατόν ν’ ασεβείς στη ζωή, άκουσε το μακάριο Παύλο: Λένε ότι ξέρουν το Θεό, ενώ με τα έργα τους Τον αρνούνται (Τιτ.α΄ 16).
Ε.Π.Ε. 23,228-230
το όντως καλό
Ας δούμε το όντως καλό, το κατά φύσιν καλό, την ευσέβεια, την αρετή, ώστε να κερδίσουμε τα αγαθά που μας έχει υποσχεθεί.
Ε.Π.Ε. 23,440
η αληθινή ιδιοκτησία
Ενός μόνο κτήματος είσαι ιδιοκτήτης. Λέγεται ευσέβεια. Αυτήν, και όταν έρθη ο θάνατος, δεν μπορεί να την κλέψη.
Ε.Π.Ε. 31,380
Εύσημος λόγος
κατανοητός
Πολύ περισσότερο πρέπει να επιδιώκουμε το «εύσημον», τη σαφήνεια, στους έμψυχους και λογικούς ανθρώπους και στα πνευματικά χαρίσματα.
Ε.Π.Ε. 18α,458
Ευταξία
στη λατρεία, και δη στη θ. Κοινωνία
Όπου είναι Μυστήρια, εκεί σιγή αρμόζει. Με πολλή, λοιπόν, σιγή, με πολλή τάξι, με την πρέπουσα ευλάβεια, ας πλησιάζουμε την ιερή Θυσία. Έτσι θα αποσπάσουμε τη συμπάθεια και το έλεος του Θεού, θα καθαρίσουμε την ψυχή μας και θα απολαύσουμε τα αιώνια αγαθά.
Ε.Π.Ε. 35,514-518
εξωτερική και εσωτερική
Η εξωτερική ευταξία είναι εικόνα της καταστάσεως μέσα στην ψυχή.
Ε.Π.Ε. 36,88
Ευτρόπιος
λόγος προς αυτόν
«Ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης». Τα λόγια αυτά τα βλέπω γραμμένα και στους τοίχους και στα ρούχα και στην αγορά και στο σπίτι και στους δρόμους και στις πόρτες και στις πύλες και προ παντός στη συνείδησι καθενός.
Ε.Π.Ε. 33,88

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 272-274)

 

Ευλογία
ο Χριστός
Ο Χριστός είναι πηγή φιλανθρωπίας. Ποτέ δεν σταματά να μας ποτίζη με τα νάματα της ευλογίας Του. Αν, λοιπόν, σκεπτώμαστε αυτές τις ευλογίες και φροντίζουμε να προσφέρουμε ευχαριστίες στο Θεό για τις ευεργεσίες που ήδη έχει προσφέρει και που θα μας προσφέρη, και προετοιμάζουμε έτσι τον εαυτό μας, ώστε να μη φανή ανάξιος των ευεργεσιών του Θεού, και άριστο βίο θα μπορέσουμε να δείξουμε και την κακία θα μπορέσουμε ν’ αποφύγουμε.
Ε.Π.Ε. 3,130
καρπών της γης
Αν έχης κάτι, δώσε το στην Εκκλησία. Έτσι το χωράφι σου θα ευλογηθή. Ποιο από τα αγαθά δεν θα υπάρχη εκεί; Είναι μικρό να ευλογήται το πατητήρι σου; Είναι μικρό να παίρνη ο Θεός μερίδιο και προσφορές από τους πρώτους σου καρπούς;
Ε.Π.Ε. 15,528
πνευματική
Έγινες αθάνατος, έγινες ελεύθερος, έγινες δίκαιος, έγινες αδελφός, έγινες συγκληρονόμος, συμβασιλεύεις, συνδοξάζεσαι. Όλα σου χαρίστηκαν.
Ε.Π.Ε. 20,418
Ευμετάβλητα
όλα τα ανθρώπινα
Γιατί έχεις μεγάλη ιδέα, άνθρωπε, για τον εαυτό σου, αφού είσαι συγγενής της γης, ομοούσιος με τη στάχτη; Σήμερα είσαι πλούσιος, αύριο φτωχός. Σήμερα υγιής, αύριο άρρωστος. Σήμερα χαρούμενος, αύριο λυπημένος. Σήμερα σε δόξα, αύριο σε ατιμία. Σήμερα νέος, αύριο γέρος. Μήπως στέκεται απ’ τα ανθρώπινα τίποτε σταθερό και μόνιμο; Γιατί λοιπόν υπερηφανεύεσαι, άνθρωπε, που είσαι καπνός και ματαιότητα;
Ε.Π.Ε. 8α,396
τα ανθρώπινα
Εύκολα κατρακυλάει και μεταβάλλεται η φύσις των ανθρώπων. Η νεότητα βιάζεται να γίνη γερατειά. Η ομορφιά τρέχει να γίνη ασχήμια. Η ρωμαλεότητα να γίνη αδυναμία, η υγεία μεταπίπτει σε αρρώστια, η δόξα σε ευτελισμό, ο πλούτος σε φτώχεια, η τιμή σε περιφρόνησι. Μοιάζει η ζωή με ποτάμι, που δεν θέλει πουθενά να σταθή, αλλά τρέχει βιαστικά προς το γκρεμό.
Ε.Π.Ε. 18α,296
Ευνούχος της Κανδάκης
μελετά τη Γραφή στο δρόμο
Σκέψου εκείνον τον ευνούχο της Κανδάκης. Και στο δρόμο ακόμα δεν αμέλησε την ανάγνωσι της Γραφής, και μάλιστα πάνω στην άμαξα. Ας τ’ ακούνε αυτά όσοι δεν καταδέχονται να διαβάζουν τη Γραφή στο σπίτι τους, και θεωρούν το έργο αυτό ως πάρεργο... Να ο ευνούχος. Και ξένος ήταν και αξιωματούχος, δυο πράγματα, που σπρώχνουν στην αδιαφορία. Κι όχι μόνο. Ήταν σπουδαίος στην κοσμική θέσι, ήταν πλούσιος, βρισκόταν στην οδοιπορία, ταξίδευε με αμάξι... Και όμως!
Ε.Π.Ε. 3,458
διάβαζε τη Γραφή
Να ντραπούμε και πλούσιοι και φτωχοί βλέποντας εκείνον τον ευνούχο της Κανδάκης. Κοίτα πως απέκτησε τα δόγματα πλήρως. Διότι ο Προφήτης Ησαΐας όλα τα περιελάμβανε, και τη σάρκωσι, και το σταυρικό πάθος, και την ανάστασι, και την ανάληψι, και τη μέλλουσα κρίσι, αλήθειες, που του άναψαν σφόδρα την επιθυμία. Ας ντραπήτε όσοι εξακολουθείτε να παραμένετε αφώτιστοι.
Ε.Π.Ε. 15,546
Εκείνος διάβαζε, εμείς όχι
Κανένας από σας δεν έχει στα χέρια το βιβλίο του Θεού. Για όλα ενδιαφέρεστε, όχι όμως για το ιερό Βιβλίο.
Ε.Π.Ε. 15,560
διαβάζει, κι ας μη καταλαβαίνη
Λένε: Δεν καταλαβαίνω όσα διαβάζονται στη σύναξι, ούτε ξέρω τι είναι όσα λέγονται. Επειδή θορυβείς, επειδή προκαλείς ταραχή, επειδή δεν ήρθες στην εκκλησία με ψυχή γεμάτη ευλάβεια. Ναι, στη Γραφή δεν είναι όλα σαφή, για να μη περιπέσης σε αμέλεια (ν’ αγωνίζεσαι για τη σωστή τους ερμηνεία), ούτε πάλι είναι όλα ασαφή, για να μη σε πιάνη απόγνωσις. Θυμήσου τον ευνούχο της Κανδάκης. Τίποτε απ’ αυτά δεν είπε, αλλά πήρε στα χέρια του τη Γραφή και διάβαζε, μολονότι δεν καταλάβαινε. Εσύ, αν και γύρω σου διαθέτεις αφθονία δασκάλων, αν και έχης τόσους που διαβάζουν προς ακρόασι του εκκλησιάσματος, μου προβάλλεις δικαιολογίες και προφάσεις.
Ε.Π.Ε. 18α,520
Ευπερίστατος
η αμαρτία
Ευπερίστατο λέει την αμαρτία, που εύκολα μας παρασύρει και μας καταβάλλει, ή εκείνην που εύκολα αντιμετωπίζεται από μας και την αποφεύγουμε. Πιθανότερο το δεύτερο, διότι είναι εύκολο, αν θέλουμε, να νικήσουμε την αμαρτία.
Ε.Π.Ε. 25,244

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 269-272)

 

629. Όταν ο αδελφός σου αμαρτάνη εναντίον σου κατά οποιοδήποτε τρόπο – λόγου χάριν, αν σε κατηγορή ή διαστρέφη τα λόγια σου – μην τον καταδικάσης μέσα σου. Συλλογίσου τι καλές πλευρές έχει στον χαρακτήρα του. Κάθε άνθρωπος, όσο αχρειωμένος και αν είναι, δεν παύει να έχη και κάποιες καλωσύνες. Οι χρυσωρύχοι δεν λογαριάζουν την άμμο που περιβάλλει τους κόκκους του χρυσού, παρά μονάχα αυτούς τους κόκκους. Και όσο λίγοι και αν είναι, αυτούς υπολογίζουν και ξεπλένουν το μίγμα για να τους αποκτήσουν. Κατά παρόμοιο τρόπο και ο Θεός ενεργεί με μας, ξεπλένοντας μας από τα προσμίγματα της αμαρτίας.

630. Να εργάζεσαι το αγαθό με αποφασισμένη διάθεσι. Να είσαι τρυφερός στη συμπεριφορά σου προς τους άλλους, χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο της αγάπης και της πραότητας. Αλλά και στην πράξι, να είσαι συμπαθής και οικτίρμων. Μη σε πτοούν οι ήσκιοι που ρίχνει ο Διάβολος σε κάθε καλό έργο, για να σου κλονίση τον ζήλο. Λέγε: «Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ» (Φιλιππ. δ’ 13), έστω και αν είμαι ο πιο αμαρτωλός ανάμεσα στους ανθρώπους. «πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι» (Μαρκ. θ’ 23).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 250-251)

626. Μη φυλάς κακία στην καρδιά σου για κανέναν και για τίποτε. Μην περιφρονήσης τον πλησίον σου για κανένα λόγο. «πρὸπάντων τὴν εἰς ἑαυτοὺς ἀγάπην ἐκτενῆ ἔχοντες, ὅτι ἀγάπη καλύπτει πλῆθος ἁμαρτιῶν» (Α’ Πετρ. δ’ 8).

627. Η ζωή του χριστιανού πρέπει να είναι διαρκής εγρήγορσις και προσοχή πάνω στον εαυτό του, δηλαδή πάνω στην καρδιά του. Γιατί οι αόρατοι εχθροί είναι έτοιμοι να την κυριεύσουν κάθε στιγμή. Κάθε στιγμή, πνέουν μένεα εναντίον μας.

628. Στην παρούσα ζωή, προσπαθείς με όλη σου τη δύναμι να αποφεύγης κακοπάθειες για το σώμα σου και θλίψεις για την ψυχή σου. Το πρώτο, το λατρεύεις. Την άλλη, δεν θέλεις να τη στεναχωρής. Αλλά γιατί δεν προσπαθείς να αποφύγης το αιώνιο πυρ, που είναι απείρως τρομερώτερο από τη γήινη φωτιά; Φτωχά πλάσματα, γυρίστε στον Θεό, μετανοήστε! Αλλοιώς σας περιμένει το ακοίμητο πυρ.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 250)

624. Γιατί πρέπει να ευχαριστούμε τον Θεό και τους καλούς, γεμάτους αγάπη ανθρώπους για το κάθε τι; Μα για το καλό το δικό μας, πρώτα – πρώτα. Θα αποκτήσουμε έτσι καρδιά πιο τρυφερή και πιο λεπτή. Είναι τόσο ωφέλιμο για την ψυχή να καλλιεργή κανείς το αίσθημα της εξαρτήσεώς μας σε όλα από τον Θεό και τους καλούς ανθρώπους. Να τους αγαπά και να τους ευγνωμονή. Και, συνάμα, να συνειδητοποιή ότι ο ίδιος είναι ένα τίποτε χωρίς τον Θεό και ότι χωρίς τη βοήθεια των εναρέτων ανθρώπων δεν θα μπορούσε πολλά να κατορθώση.

625. Όταν κάποιος υφιστάμενός σου πέφτη σε σφάλμα, μην τον επιτιμήσεις με θυμό και μην τον προσβάλης. Μη βγης από την αγάπη στη συμπεριφορά σου απέναντί του. Δός του να καταλάβη ότι δεν σε λύπησε ο ίδιος, αλλά η ανωμαλία που προκάλεσε. Μην του θίξης την αξιοπρέπεια, υψώνοντας μπροστά του τον εαυτό σου και ταπεινώνοντας εκείνον. Αν έχης αυτόν τον εγωϊσμό, καλύτερα άφησε τη διόρθωσι του άλλου και κύτταξε να διορθώσης τον εαυτό σου. «ἔκβαλε πρῶτον ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ σοῦ τὴν δοκόν, καὶ τότε διαβλέψεις ἐκβαλεῖν τὸ κάρφος ἐκ τοῦ ὀφθαλμοῦ τοῦ ἀδελφοῦ σου» (Ματθ. ζ’ 5). Στην αντίθετη περίπτωσι, θα εξερεθίσης τον αδελφό σου και καθόλου δεν θα τον ωφελήσης. Να είσαι επιεικής για τους άλλους, όταν ακούς τα σφάλματά τους, ενθυμούμενος ότι και συ, επίσης, έχεις πέσει σε παρόμοια ή και σε μεγαλύτερα. Μαλώνεις κάποιον, λόγου χάριν, γιατί ρέπει στο ποτό. Αλλά αν και συ ρέπης στο ποτό ή σε κάποια άλλη υλική απόλαυσι, δεν είσαι το ίδιο αμαρτωλός με τον αδελφό σου; Διόρθωσε λοιπόν πρώτα τον εαυτό σου και ύστερα μπορείς να καταφερθής για τα παραπτώματα των άλλων. Κατηγορείς τους άλλους ενώ και συ φταίς. «ἰατρέ, θεράπευσον σεαυτόν» (Λουκ. δ’ 25).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 249-250)

katafigioti

lifecoaching