Να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων

-Είπατε, Γέροντα, ότι θα κάνουμε ένα συνεργείο προσευχής.
Πότε θα γίνη;-Άπό σάς εξαρτάται... Την άλλη φορά θα δω σε τι κατάσταση
είστε και ανάλογα... Θα κάνουμε πνευματικό συνεργείο προσευχής.
Άν θα γίνεται προσευχή με πόνο, ξέρετε τι δύναμη θα έχει; Θα προσεύχεσθε
για τα προβλήματα του κόσμου και όσοι άνθρωποι ζητούν εκείνη την ώρα
βοήθεια από τον Θεό και βρίσκονται στην ίδια συχνότητα, θα δέχονται την βοήθεια Του.
Εγώ αισθάνομαι τις ψυχές που προσεύχονται, σαν κύματα-κύματα δυνάμεως
νιώθω την προσευχή τους. Πολλές φορές καταλαβαίνω και ποια ώρα έκανε προσευχή
ένας άρρωστος και βοηθήθηκε.
-Γέροντα, οι ψυχές για τις οποίες προσεύχεσθε το αισθάνονται;
-Ναι, αισθάνονται ότι τις «κάνω σεισμό», συγκλονίζονται. Όταν γίνεται προσευχή
με πόνο, ακόμη και άγνωστοι άνθρωποι το πληροφορούνται.
-Γέροντα, πότε η προσευχή μας για τους άλλους είναι περισσότερο
ευπρόσδεκτη στον Θεό;
-Όταν την αισθανόμαστε. Και την αισθανόμαστε, αν βάζουμε τον εαυτό μας
στην θέση των άλλων. Άν μπούμε δηλαδή στην θέση των άρρωστων ή των κεκοιμημένων,
αυτό θα μας βοηθήσει να προσευχηθούμε με πόνο, ο πόνος κατεβαίνει στην καρδιά
και η προσευχή μας γίνεται καρδιακή.
-Όταν, Γέροντα, είμαι πνιγμένη στους λογισμούς, δεν μπορώ να προσευχηθώ.
-Γιατί, καλό μου παιδί, κόλλησες στον εαυτό σου και δεν σκέφτεσαι
και λίγο τον κόσμο που υποφέρει; Ξέρεις πόσες οικογένειες είναι διαλυμένες,
πόσα κακόμοιρα παιδάκια είναι εγκαταλελειμμένα στους δρόμους ή σε ιδρύματα δίχως στοργή;
Πόσοι αυτήν την στιγμή φωνάζουν: «βοήθεια, βοήθεια!», και δεν υπάρχει κανείς
κοντά τους να τους βοηθήσει; Πόσοι βουλιάζουν στο πέλαγος, πόσοι αυτοκτονούν,
πόσοι υποφέρουν; Τόσοι άνθρωποι έχουν ανάγκη από τις προσευχές των μοναχών,
κι εμείς να χάνουμε τον πολύτιμο χρόνο μας με μπανταλούς λογισμούς ή παιδικά
παράπονα και να μην κάνουμε ούτε τα πνευματικά μας καθήκοντα όπως πρέπει;
Κοίταξε να βγεις από τον εαυτό σου και να κάνεις δικό σου τον πόνο των άλλων.
Ετσι και ειρήνη θα βρεις, και μισθό θα έχης από τον Θεό, και βοήθεια θα προσφέρεις
στους άλλους.{...}
-Γέροντα, όταν προσεύχεται κάποιος για έναν πονεμένο άνθρωπο,
ο νους πάει στον Χριστό ή στον πόνο του ανθρώπου;
-Άπό τον Χριστό δεν ζητάει βοήθεια; Ξεκινάει από τον πόνο του ανθρώπου, αλλά γυρίζει στον Χριστό.
-Όταν, Γέροντα, η καρδιά μου είναι σκληρή, θυμάμαι τις διάφορες δυσκολίες
που έχω περάσει και ζητώ από τον Θεό να βοηθήσει όσους περνούν παρόμοιες δυσκολίες.
-Καλό είναι αυτό. Να το κάνεις, αφού έτσι καταλαβαίνεις περισσότερο τον άλλον
και συμπάσχεις μαζί του. «Θεέ μου, να λες, όπως ευεργέτησες εμένα τόσο πολύ,
βοήθησε και τον αδελφό μου, που είναι καλύτερος από μένα».
-Όταν, Γέροντα, προσεύχομαι για την σωτηρία μιας ψυχής και παράλληλα παρακαλώ
τον Θεό να μην επιτρέψη να κακοπαθήσει, μήπως δεν είναι σωστό;
-Όχι, ευλογημένη, και αυτό μέσα στον πόνο είναι. O Θεός συγκινείται,
όταν αυτός που προσεύχεται έχει μέσα του αγάπη για τον πλησίον,
αλλά τελικά ο Θεός θα κάνει αυτό που συμφέρει στην ψυχή.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος",129-132)

Προσευχή για τον κόσμο με συναίσθηση της αμαρτωλότητος μας

-Γέροντα, μερικές φορές, όταν βλέπω πόσο υποφέρει ο κόσμος,
δεν μπορώ να κάνω προσευχή για τον εαυτό μου.
-Την προσευχή για τον εαυτό μας δεν την κάνουμε μόνο για τον εαυτό μας,
αλλά είναι απαραίτητη σαν μια προετοιμασία, για να σταθούμε μπροστά
στον Θεό με ευπρεπές ένδυμα. Για να μπορείς να δεις τον πόνο των άλλων,
χρειάζεται να έχεις κατά κάποιον τρόπο τακτοποιημένο τον εαυτό σου.
Και όταν προσεύχεσαι για τον εαυτό σου με πολλή συναίσθηση της αμαρτωλότητος σου,
τότε και ένα «Κύριε ελέησον» να πεις για τους άλλους,
αυτό το «Κύριε ελέησον» έχει μεγάλη δύναμη, γιατί έχει πολλή ταπείνωση,
η οποίαελκύει το μεγάλο έλεος του Θεού.
-Γέροντα, εγώ αισθάνομαι την ανάγκη
να κάνω πολλή προσευχή για τον εαυτό μου, αλλά ξεχνώ τους άλλους.
-Κοίταξε, για να γίνη η απέκδυση του παλαιού άνθρωπον, χρειάζεται να κάνουμε
προσευχή για τον εαυτό μας. Όταν όμως φουντώσει ο θείος έρωτας,
τότε ξεχνά κανείς τον εαυτό του και εύχεται για τους άλλους.
Εσύ, αφού πρώτα κάνεις λίγη ευχή για τον εαυτό σου, να θυμάσαι
μετά τον ταλαιπωρημένο κόσμο γενικά και εκείνους που απομακρύνθηκαν
από τον Θεό και τους κεκοιμημένους που δεν αξιοποίησαν τα χρόνια
που τους χάρισε ο Θεός, για να Τον πλησιάσουν, και μεταμελούνται τώρα ανώφελα πια,
και να λες την ευχή: «Κύριε Ίησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς».
Ετσι συμπεριλαμβάνεις στην προσευχή σου και τον εαυτό σου και όσους
σου ζήτησαν να ευχηθείς, αλλά και όλον τον κόσμο.
-Με απασχολεί, Γέροντα, ο πόνος των ανθρώπων, αλλά δεν έχω παρρησία,
για να ζητήσω από τον Θεό να βοηθήσει. Μου λέει ο λογισμός:
«Με την κακομοιριά που έχεις, πώς θα σε ακούση ο Θεός;».
-Μην ακούς το ταγκαλάκι που σε πιάνει από τα δεξιά και σε απελπίζει.
Να λες: «Θεέ μου, είμαι κακομοίρα, αλλά άκουσέ με,
γιατί εξ αιτίας μου αδικούνται οι άλλοι». {...}
-Γέροντα, όταν κάνω προσευχή για τον κόσμο, μου λέει ο λογισμός
πώς με σιχαίνεται ο Θεός, γιατί άφησα τον δικό μου νεκρό
και πάω να θάψω τους νεκρούς των άλλων.
-Τον δικό σου νεκρό δεν τον έθαψες, όταν έγινες μοναχή; Να λες: «Θεέ μου, πώς να ακούσης
εμένα την ανάξια δούλη Σου; Άλλά δεν είναι κρίμα που ο κόσμος έχει
τόσα προβλήματα και βασανίζεται; Σε παρακαλώ, βοήθησέ τον». Όταν ο άνθρωπος προσεύχεται
για τον πλησίον του με αγάπη και ταπείνωση και αγωνίζεται έχοντας συναίσθηση
της αμαρτωλότητος του, ο Θεός δεν τον σιχαίνεται, αλλά βοηθάει και τον ίδιο,
βοηθάει και τους άλλους. Ό Θεός σιχαίνεται εκείνον που θεωρεί τον εαυτό του άγιο
και προσεύχεται για τους άλλους που τους θεωρεί αμαρτωλούς.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.127-129)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 8-10. Η παραβολή της χαμένης δραχμής.
15.9 καὶ εὑροῦσα συγκαλεῖ(1) τὰς φίλας καὶ τας γείτονας(2) λέγουσα,
Συγχάρητέ μοι, ὅτι εὗρον τὴν δραχμὴν ἣν ἀπώλεσα(3).
9 Κι όταν τη βρει, φωνάζει τις φίλες και τις γειτόνισσες και τους λέει:
“χαρείτε μαζί μου, γιατί βρήκα τη δραχμή που είχα χάσει!”
(1) Υπάρχει και η γραφή συγκαλείται=καλεί μαζί της (δ).
Το μέσο ρήμα υποδηλώνει με λεπτότητα ό,τι για τον εαυτό της η γυναίκα αισθάνθηκε,
και την λύπη για την απώλεια και την χαρά για την ανεύρεση (g).
(2) Σαν γυναίκα καλεί γυναίκες φίλες και γειτόνισσες. Γυναίκες συγχαίρουν
την Νωεμίν και την Ρουθ (Ρουθ δ 14,17) (p).
(3) Την οποία έχασα εγώ. Προηγουμένως για το πρόβατο χρησιμοποίησε μετοχή
(«το χαμένο») αναφερόμενος στο πάθημα και την δεινή θέση του προβάτου·
τώρα ο αόριστος επισύρει την προσοχή στη λύπη, την οποία δοκίμασε η γυναίκα (g).

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 8-10. Η παραβολή της χαμένης δραχμής.
15.8 Ἢ(1) τίς(2) γυνὴ(3) δραχμὰς(4) ἔχουσα δέκα(5), ἐὰν ἀπολέσῃ δραχμὴν μίαν(6),
οὐχὶ ἅπτει λύχνον(7) καὶ σαροῖ τὴν οἰκίαν καὶ ζητεῖ ἐπιμελῶς(8) ἕως ότου εὕρῃ;
8 «Ποια γυναίκα, όταν έχει δέκα δραχμές και χάσει τη μία, δεν ανάβει το λυχνάρι,
δε σκουπίζει το σπίτι και δεν ψάχνει με επιμέλεια, ώσπου να τη βρει;
(1) Τα κύρια σημεία στα οποία διαφέρει η παρούσα παραβολή από την προηγούμενη
είναι οι μεταβολές από τον άνθρωπο σε γυναίκα και από το πρόβατο το οποίο από μόνο
του πλανήθηκε, σε νόμισμα που χάθηκε όχι από δική του ευθύνη, ούτε αισθάνεται
τις συνέπειες της απώλειας, όπως αισθάνθηκε αυτές το χαμένο πρόβατο.
Από αυτά έπεται, ότι ενώ ο άνθρωπος κινήθηκε από πολλή συμπάθεια μάλλον
παρά από συμφέρον, για επιστροφή του προβάτου, η γυναίκα καθαρά από συμφέρον
δικό της κινήθηκε για αναζήτηση της δραχμής (p). Αλλά και πάλι δεν μειώνεται
από αυτό το μεγαλείο της θείας αγάπης. Αντιθέτως μας αποκαλύπτεται μία πλευρά
της αγάπης αυτής, την οποία δεν θα τολμούσαμε αλλιώς να υποπτευθούμε.
Η αξία δηλαδή την οποία ο ίδιος ο αγαθός Θεός δίνει στον άνθρωπο.
Ο Θεός που δημιούργησε τον άνθρωπο κατ’ εικόνα του, τον προόρισε για σκοπό σοβαρό
και σπουδαίο μπροστά του, όπως και η γυναίκα φύλαγε τη δραχμή της προορίζοντάς
την για ωφέλιμη σε αυτήν χρήση. Ο αμαρτωλός λοιπόν δεν είναι μόνο αντικείμενο
της συμπάθειας και την ευσπλαχνίας του Θεού. Είναι ύπαρξη την οποία ο Θεός
από αγάπη έκανε χρήσιμη στον εαυτό του. Η πλευρά αυτή της θείας αγάπης
δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι περισσότερο συγκινητική από την άλλη; (g).
(2) Με την ερωτηματική μορφή ο Ιησούς επικαλείται τον τρόπο της ενέργειας
των ίδιων των ακροατών του (g).
(3) Λείπει το «από εσάς», διότι εκείνοι προς τους οποίους μιλούσε ο Ιησούς ήταν
κατά το πλείστον άνδρες. Διαλέγει όμως τώρα γυναίκα για τη νέα αυτή παραβολή
διότι αφού ποικίλο ακροατήριο είχε ο Κύριος, άνδρες, γυναίκες, νέους,
προσαρμόζει σε αυτούς τις παραβολές· για τον ποιμένα, για τη γυναίκα,
για τον άσωτο γιο (Wetstein). Και οι γυναίκες μπορούν να εργαστούν για την
επιστροφή των αμαρτωλών (p). Αξιόλογη και η παρατήρηση: Προτιμά στη δεύτερη
αυτή παραβολή γυναίκα, διότι η γυναίκα ως συναισθηματικότερη, και θλίβεται περισσότερο
για την απώλεια και χαίρεται ζωηρότερα για την ανεύρεση του χαμένου.
Έτσι λοιπόν παριστάνεται εντονότερα ο βαθμός και της λύπης για την απώλεια
του αμαρτωλού και της χαράς για την επιστροφή του.
(4) Αξιόλογη και έξυπνη η παρατήρηση: «Δείχνει ολοκάθαρα και με σαφήνεια
ότι πλαστήκαμε σύμφωνα με την εικόνα την βασιλική, δηλαδή του Θεού που είναι πάνω από όλους.
Διότι η δραχμή βεβαίως, είναι οπωσδήποτε νόμισμα που έχει απεικονίσεις βασιλικές» (Κ).
Η λέξη συναντιέται μόνο εδώ στην Κ.Δ., συχνά όμως στους Ο΄. Είναι λίγο μικρότερης αξίας
από το δηνάριο. Ισοδυναμούσε με το ¼ του σίκλου. Δέκα δραχμές θα άξιζαν όσο 8 χρυσά σελίνια,
ως αγοραστική αξία όμως υπερέβαιναν την αξία ολόκληρης της χρυσής λίρας (p).
Αξιόλογη και η παρατήρηση: Η δραχμή ήταν νόμισμα ασημένιο.
Η ψυχή από την αξία της φύσης της δεν είναι ένα ευτελές μέταλλο, σίδερο ή μόλυβδος, αλλά ασήμι.
(5) Για τον αριθμό 10 είναι αξιόλογη η παρατήρηση: από δραχμές «δέκα, δηλαδή από τελειότητα,
που σημαίνει, από πλήθος που είναι ολοκληρωμένο σε αριθμό. Διότι είναι τέλειος αριθμός
το δέκα αφού έχει την επανάληψη της μονάδας να συνεχίζεται» (Κ).
Πιθανώς οι 10 αυτές δραχμές να αποτελούσαν την όλη περιουσία της γυναίκας εκείνης
και συνεπώς αν και θα φαινόταν μικρή από μόνη της η αξία του χαμένου νομίσματος,
δεδομένου, ότι με πολλή επιμέλεια και φροντίδα φυλάχτηκαν από τη φτωχή γυναίκα
οι 10 αυτές δραχμές, ήταν βαριά για αυτήν αυτή η απώλεια (ο).
(6) Η αντικατάσταση του 100 με το 10 κάνει αισθητότερη και βαρύτερη τώρα
την απώλεια της μίας δραχμής (g).
(7) Τα σπίτια της Ανατολής συχνά δεν έχουν παράθυρα και το φως του λυχναριού
θα ήταν αναγκαίο για την έρευνα στο σπίτι και σε καιρό ημέρας (p).
(8) Τι περιγραφή των λεπτομερών και επίμονων αναζητήσεων, στις οποίες η γυναίκα
επιδίδεται για την ανεύρεση του πολύτιμου για αυτήν νομίσματος.
Το άναμμα του λύχνου, η μετακίνηση των επίπλων, ο καθαρισμός με τη σκούπα και
των πιο σκοτεινών και ακάθαρτων γωνιών, να η εικόνα του θείου έργου,
το οποίο συντελούσε ο Ιησούς συναναστρεφόμενος τους αμαρτωλούς και ζητώντας να τους σώσει (g).
Σκουπίζει το σπίτι. Η ασημένια δραχμή χάθηκε μέσα στα σκουπίδια του σπιτιού.
Ψυχή που βουτήχτηκε στον κόσμο και απορροφήθηκε από την αγάπη του, μοιάζει
με ασημένιο νόμισμα που έπεσε σε ακαθαρσίες· με μαργαριτάρι που έπεσε σε βόρβορο.
Αξιόλογη, αλλά όχι και αναντίρρητη η αλληγορία: «Όπως ακριβώς η γυναίκα κάνει όσα ειπώθηκαν,
έτσι και η φιλανθρωπία του Υιού του Θεού έκανε. Όταν δηλαδή χάθηκε μία δραχμή,
δηλαδή η ανθρώπινη φύση με το να χωθεί μέσα στα πάθη, άναψε λυχνάρι, δηλαδή φανέρωσε
στον κόσμο την σάρκα του, σύμφωνα με τον θεολόγο Γρηγόριο, που λάμπει όχι μόνο
με την αστραπή της θεότητας, αλλά και με το φως της καθαρότητας,
και φωτίζει αυτούς που είναι μέσα στο σκοτάδι της πλάνης. Και σκούπισε το σπίτι,
δηλαδή καθάρισε… τον κόσμο με το να… βγάλει έξω την βρωμιά των παθών που υπήρχε.
Και αφού αναζήτησε με επιμέλεια… βρήκε το ζητούμενο» (Ζ).

- Γέροντα, τον τελευταίο καιρό έχω πρόβλημα με την καρδιά και φοβάμαι μήπως πάθω κάτι.
- Μη φοβάσαι. Όλοι κάτι πρέπει να έχουμε, γιατί, όταν έχουμε κάτι, καθόμαστε στα πόδια του Χριστού και Τον παρακαλούμε να μας βοηθήσει.
- Γέροντα, σας παρακαλώ, ευχηθείτε να γίνω καλά.
- Δεν σε συμφέρει να κάνω προσευχή γι’ αυτό το θέμα. Αν κάνεις υπομονή με πίστη στο Θεό, θα πάρεις σύνταξη από το Υγειονομικό του Θεού, η οποία είναι μεγαλύτερη από την σύνταξη του ΟΓΑ. Διάβασα κάπου ότι ένας άρρωστος παρακαλούσε τον Άγιο Παντελεήμονα να τον κάνη καλά. Ο Άγιος όμως δεν τον θεράπευε και αυτός συνέχιζε να τον παρακαλή. Τελικά θεραπεύθηκε. Όταν πέθανε και πήγε στην άλλη ζωή, είδε ότι εξ αιτίας της θεραπείας του έχασε πολλά στεφάνια. Τότε είπε στον Άγιο Παντελεήμονα: "Γιατί με θεράπευσες, αφού γνώριζες ότι θα χάσω τα στεφάνια;".
- Γέροντα, μέχρι ποιο σημείο πρέπει να αφήσω τον εαυτό μου στα χέρια του Θεού σε θέματα υγείας;
- Πρώτα θα εμπιστευθείς τον Θεό, και μετά τον Θεό θα εμπιστευθείς τον άνθρωπο, τον γιατρό.
- Μια δύσκολη αρρώστια, Γέροντα, πώς πρέπει να την αντιμετωπίζουμε;
- Πριν καταφύγετε σε γιατρούς, να προηγείται προσευχή, αγρυπνία, για να βοηθήσει ο Θεός και να φωτίσει τους γιατρούς.
Βάλτε και λίγο λαδάκι από την καντήλα του Αγίου Αρσενίου, πιείτε και λίγο Αγιασμό, διαβάστε και κανέναν Ψαλμό.
- Γέροντα, εξ αιτίας της αρρώστιας μου δεν ανταποκρίνομαι στα πνευματικά μου καθήκοντα και αυτό με στενοχωρεί.
- Και τίποτε να μην κάνεις, τώρα που είσαι άρρωστη, ούτε κομποσχοίνια, ούτε μετάνοιες, μόνο «δόξα σοι ο Θεός» να λες, αυτό αρκεί.
- Όταν, Γέροντα, είμαι άρρωστη και πονάω, δεν μπορώ να συγκεντρωθώ στην προσευχή.
- Η προσευχή σ’ αυτήν την περίπτωση έχει και κόπο και πόνο, έχει και άσκηση, γι’ αυτό εισακούεται πιο πολύ από την προσευχή που κάνεις, όταν είσαι καλά.
Να αγαπάμε λίγο και τον πόνο. Η αρρώστια είναι μεγάλη ευλογία για τον άνθρωπο. Όταν ο άνθρωπος το καταλάβει αυτό, την δέχεται με χαρά και ψάλλει με χαρά: «Ευλογήσω τον Κύριον εν παντί καιρώ». Θυμάμαι, ο καημένος Γερό-Γαβριήλ στα Καρούλια, είχε πόνους, πόνους... Και όταν πονούσε, έψελνε. Ήταν τεντωμένος συνέχεια κάτω. Έλεγε: «Μου λένε "σταυρός, σταυρός!”, αλλά καρφιά δεν έχω! Χωρίς καρφιά, τι σταυρός είναι;». Πόσο καιρό κράτησε αυτό, Γέροντα;
- Αρκετό διάστημα κανα-δύο χρόνια. Ήταν τελείως μόνος του. Και να δείτε, το κελλί του είχε ανοίξει από κάτω μια ρωγμή και χειμώνα καιρό έφερνε από την θάλασσα ένα ...αεράκι φρέσκο φρέσκο! Αλλά εκείνος μέσα στους πόνους και στο κρύο έψελνε και δοξολογούσε τον Θεό.

Στην αρρώστια η ψαλμωδία είναι φάρμακο. Και βαριά άρρωστος να είναι κανείς, και να πονάει πολύ, άμα ακούση ψαλμωδία, μαλακώνει ο πόνος του. Αν μπορεί και ο ίδιος λίγο να ψάλει, τότε το γλεντάει. Να, εγώ απόψε που πονούσα, έψελνα στην διαπασών. Όσο κουράγιο είχα, το έδωσα εκεί. Ξέρεις πόση δύναμη μου έδωσε αυτή η ψαλμωδία;

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.124-126)

Ο π. Σεραφείµ είχε πάντα υπόψη του την προφητεία του διορατικού γέροντα Ιγνατίου του Χαρµπίν της Μαντζουρίας, ο οποίος το 1930 είχε πει: «Ότι άρχισε στη Ρωσία θα τελειώσει στην Αμερική».
Έλεγε «Είμαστε τα προϊόντα… µιας κοινωνίας όπου όλα είναι πλαστικά, συνθετικά και αποµιµήσεις – συµπεριλαµβανοµένου ενός συνθετικού Χριστιανισμού και µιας συνθετικής Ορθοδοξίας! – Ας είμαστε αρκετά ταπεινοί να το αναγνωρίσουμε».

Εδώ στη Δύση ζούμε σε έναν ανόητο παράδεισο ο οποίος µπορεί να χαθεί, και πιθανώς θα χαθεί σύντομα. Αρχίστε να προετοιμάζεστε – όχι με την αποθήκευση τροφίμων ή τέτοιων εξωτερικών πραγμάτων όπως µερικοί κάνουν ήδη στην Αμερική, αλλά με την εσωτερική προετοιμασία των Ορθόδοξων Χριστιανών.
Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, παραδείγματος χάριν, πώς θα επιζήσετε εάν µπείτε σε µια φυλακή ή ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, και ειδικά στα κελλιά τιμωρίας και απομόνωσης; Πώς θα επιβιώσετε; Θα τρελαθείτε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστηκα. Εάν το µυαλό σας δεν έχει τίποτα για να ασχοληθεί, τι θα έχετε στο µυαλό σας; Εάν είστε γεμάτοι με κοσμικές εντυπώσεις και δεν έχετε τίποτα πνευματικό στο µυαλό σας, εάν ζείτε απλώς µέρα τη µέρα… Πρέπει να έχετε Χριστό στην ψυχή σας…

***

Φαίνεται πως ο σατανάς εισέρχεται τώρα γυμνός στην ανθρώπινη ιστορία. Τα χρόνια που θα ακολουθήσουν υπόσχονται να είναι πιο τρομερά απ’ όσο μπορεί να φανταστεί εύκολα κανείς τώρα… Αυτό που απαιτείται είναι περισσότερη προσευχή και μετάνοια… Αν οι Χριστιανοί στην καθημερινή τους ζωή φλέγονταν πραγματικά από αγάπη για τον Θεό και από ζήλο για το Βασίλειό Του – που είναι πέραν του κόσμου τούτου – τότε οτιδήποτε άλλο απαραίτητο, θα ακολουθούσε ως φυσική συνέπεια.

Έχει ειπωθεί από τους αγίους Πατέρες, έλεγε ο π. Σεραφείμ Ρόουζ, πως πρέπει να βλέπουμε σε όλα όσα μας συμβαίνουν κάποιον λόγο σωτηρίας. Εάν μπορείτε να το κάνετε αυτό, τότε θα σωθείτε.

(Ιερομονάχου Δαμασκηνού, "π. Σεραφείμ Ρόουζ – Η ζωή και τα έργα του", Α΄ τόμος, εκδ.Μυριόβιβλός, Αθήνα 2006)

Ο μπάτουσκα Σεραφείμ αγαπούσε υπερβολικά τα παιδάκια, που παίζανε μαζί του, σαν νάτανε κ᾿ εκείνος μικρό παιδί. Τ᾿ αγκάλιαζε, τάσφιγγε στο στήθος του λέγοντας συγκινημένος: «Μικροί θησαυροί μου!».

….Η Λειτουργία μόλις είχε τελειώσει. Βγαίνοντας από την εκκλησία οι προσκυνητές έσπευσαν προς το κτίριο του μοναστηριού που στεγάζει το κελλί του περίφημου "σταρετς"’ πατέρα Σεραφείμ, που είχε τη φήμη ότι κάνει θαύματα, θεραπεύει αρρώστους και γνωρίζει το μέλλον. Γιατί, βασικά, αυτόν είχαν την επιθυμία να χαιρετήσουν.
Ανάμεσα σ’ αυτούς τους επισκέπτες βρισκόταν η οικογένεια του συγγραφέα Ακσάκωβ. Η Νάντια Ακσάκοβα, κοριτσάκι ακόμη, εκείνη την εποχή, θα θυμόταν για όλη της τη ζωή αυτό που είδε στην ”Έρημο του Σαρώφ”…
Ένας καλόγερος, τους έδειχνε το δρόμο. Σε λίγο οι προσκυνητές φτάνουν μπροστά σε μια χαμηλή πόρτα. Ο οδηγός είπε ”Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον ημάς τους αμαρτωλούς.”
Σιωπή. Το ”αμήν” που θα τους έδινε την άδεια να μπουν, δεν ακούστηκε από κανένα.
-Προσπαθήστε εσείς οι άλλοι, είπε ο γέροντας. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά πρόφεραν ο καθένας με τη σειρά τους την ευχή.
– Αν δεν απαντάη, θα πη πως δεν είναι μέσα στο κελλί του, είπε ο καλόγερος. Θα πήδηξε από το παράθυρο ακούγοντας στην αυλή το θόρυβο των αμαξιών σας. Πάμε να δούμε.

Ακολουθώντας τον οδηγό τους, οι προσκυνηταί, έστριψαν στη γωνία του κτιρίου και βρέθηκαν κάτω από το παράθυρο του κελλιού του πατρός Σεραφείμ. Κάτω στη γη, διακρινόταν καθαρά τα ίχνη δυο ποδιών που φορούσαν ”λάπτι”.
-Το ‘σκασε, αναστέναξε ο γέρο καλόγερος, κουνώντας το κεφάλι.
Για να τον δει κανείς, πρέπει να ψάξη στο βάθος του δάσους , όπου έχει ένα ερημητήριο.
-Δεν έχετε πολλές πιθανότητες να τον βρείτε, είπε ο ηγούμενος του μοναστηριού βλέποντας την ομάδα των προσκυνητών. Θα κρύβεται μεσ’ τους θάμνους, θα ξαπλώνη μεσ’ το χορτάρι. Πάρτε όσα πολλά παιδιά μπορείτε. Αφήστε τα να τρέξουν μπροστά από σας.

"Το δάσος -διηγείται η Νάντια Ακσάκοβα- γινόνταν όλο και πιο πυκνό. Η υγρή του σιωπή μας τύλιγε. Μόλις και μετά βίας βλέπαμε καθαρά κάτω από το θόλο των πανύψηλων ελατιών. Νοιώθαμε κάπως βαρειά μέσα σ’ αυτό το σκοτεινό δάσος. Ευτυχώς μια αχτίνα ήλιου έλαμψε ανάμεσα από τα φορτωμένα βελόνες κλαδιά. Πήραμε πάλι κουράγιο και βαλθήκαμε να τρέχουμε από κει που πρόβαλε το φως. Ένα πράσινο ξέφωτο πλημμυρισμένο από ήλιο, ανοίχτηκε μπροστά μας. Εκεί στα πόδια ενός ελάτου, που φύτρωνε ξέχωρα από τα’ άλλα, ένα γεροντάκι ζαρωμένο, σκυφτό ως το χώμα, έκοβε γρήγορα με το δρεπάνι του τα μεγάλα βλαστάρια των χορταριών. Ακούγοντας θόρυβο ανασηκώθηκε, έστησε το αυτί του προς τη μεριά του μοναστηριού και σαν τον παγιδευμένο λαγό, ώρμησε προς το δάσος, αλλά γρήγορα λαχανιάζοντας, στάθηκε, κοίταξε φοβισμένα προς τα πίσω και πέφτοντας μπρούμητα μεσ’ το χορτάρι έγινε άφαντος.
-π.Σεραφείμ, π.Σεραφείμ! είμασταν καμμιά εικοσαριά που τον φωνάζαμε έτσι.
Στο άκουσμα των παιδικών φωνών μας, δεν μπόρεσε να κρατηθή στην κρυψώνα του. Το γέρικο κεφάλι του φάνηκε πάνω από το χορτάρι. Με το δάχτυλο πάνω στο στόμα, έμοιαζε να μας ζητά να μην προδώσουμε την παρουσία του στους μεγάλους.
Αφού έκανε πέρα τα χόρτα για να μας ανοίξη ένα πέρασμα, κάθισε και μας έγνεψε να πλησιάσουμε. Η μικρή Λίζα πλησίασε πρώτη και αφού ρίχτηκε στην αγκαλιά του, ακούμπησε το δροσερό μαγουλάκι της στον τραχύ ώμο του γέροντα.
– Θησαυροί μου! Χρυσά μου! Μουρμούριζε σφίγγοντας καθένα πάνω στο αδύνατο στήθος του.
Γεμάτα εμπιστοσύνη, ευτυχισμένα, τον φιλούσαμε.
Αλλά ο νεαρός βοσκός ο Σιόμα γύρισε πίσω και έτρεξε προς το μοναστήρι φωνάζοντας: «Απ’ εδώ! Απ’ εδώ! Εκεί είναι ο πάτερ Σεραφείμ».
Ντραπήκαμε. Οι φωνές μας και τα αγκαλιάσματά μας μας φάνηκαν σαν προδοσία.

Γυρνώντας πάλι πίσω στο μοναστήρι, η μικρή Λίζα, που ο γέροντας είχε σφίξει πρώτη στην αγκαλιά του, πλησίασε την αδελφή της και παίρνοντάς της το χέρι, είπε: «Ο π.Σεραφείμ κάνει πως είναι γέρος στην πραγματικότητα όμως είναι παιδί σαν κι εμάς, έτσι δεν είναι Νάντια»;
Πράγματι, ποτέ, σ’ όλη της τη ζωή, γράφει στα γερατειά της η Νάντια Ακσάκωφ, δεν συνάντησε βλέμμα με τέτοια παιδική καθαρότητα σαν του πατέρα Σεραφείμ. Ποτέ δεν είδε ένα χαμόγελο όμοιο με το δικό του. "Έτσι γελά ένα νεογέννητο", – λένε οι γρηές παραμάννες- "όταν παίζη στον ύπνο του με τους Αγγέλους".

(από το βίο του αγίου Σεραφείμ του Σάρωφ, της Ειρήνης Γκοραΐνωφ , εκδ. Τήνος, Αθήνα, σελ 5-7, μτφρ . Πίτσα Κ. Σκουτέρη)

“…Κατά τη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου κάποιος στο στρατόπεδο μοίρασε στους στρατιώτες την Καινή Διαθήκη σε μικρά καλοδεμένα βιβλιαράκια. Πήρες και συ και με εκνευρισμό παρατήρησες ότι στον πόλεμο είναι απαραίτητο το ατσάλι και το μολύβι και όχι τα βιβλία. «Εδώ εάν δε μας σώσει το ατσάλι, το βιβλίο δεν θα μας σώσει σίγουρα!».

Τέτοιου είδους σχόλιο έκανες, αφού μέχρι εκείνη την ημέρα τίποτα δεν εναπέθετες στην πίστη στο Θεό. Την πίστη τη θεωρούσες ως κάποια παλιά καμπαρτίνα, που το ανθρώπινο καραβάνι από καταβολής κόσμου, αν και άχρηστη, τη σέρνει μαζί του.
Παρόλα αυτά πήρες το βιβλιαράκι και το έβαλες μέσα στην αριστερή τσέπη. Τι συνέβη; Μόνος σου λες, θαύμα από τον Θεό και το προσυπογράφω. Την ίδια μέρα ξεκίνησε δυνατή μάχη. Γύρω σου έπεφταν τραυματίες. Ξαφνικά τραντάζεσαι. Σε χτύπησε σφαίρα. Πιάνεις με το χέρι την αριστερή πλευρά σου στο μέρος της καρδιάς. Περίμενες να τρέξει αίμα. Όταν γδύθηκες, βρήκες τη σφαίρα σε αυτό το βιβλιαράκι, ακριβώς στο μέρος της καρδιάς. Έτρεμες σαν να είχες πυρετό. Το χέρι του Θεού! Το ιερό βιβλίο σου έσωσε τη ζωή από το ατσάλι και το μολύβι. Την ημέρα αυτή την θεωρείς ως πνευματική σου γέννηση. Από την ημέρα εκείνη άρχισες να έχεις φόβο Θεού και διαφύλαξες την πίστη σου προσεκτικά. Όντως δεν είναι παλιά καμπαρτίνα! Και δεν την κουβαλά το ανθρώπινο καραβάνι μάταια”.

(Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, "Δρόμος δίχως Θεό δεν αντέχεται")

…Καμιά διέξοδος, όπως έχουν τα πράγματα. Το σημερινό Ευαγγέλιο: «Εν τη υπομονή υμών κτήσασθε τας ψυχάς υμών» (Λουκ. 21,19).

Πηγή της ψευδούς θρησκείας είναι η ανικανότητα να χαρείς, ἠ μάλλον η άρνηση της χαράς, ενώ η χαρά είναι απόλυτα ουσιώδης επειδή, δίχως αμφιβολία, αποτελεί καρπό της παρουσίας του Θεού. Δεν μπορεί κάποιος να γνωρίζει ότι υπάρχει Θεός και να μη χαίρεται. Μόνο σε σχέση με τη χαρά, ο φόβος του Θεού και η ταπείνωση είναι σωστά, γνήσια και καρποφόρα. Έξω από τη χαρά, όλα γίνονται δαιμονικά, μια βαθύτερη διαστροφή κάθε θρησκευτικής εμπειρίας. Μια θρησκεία φόβου. Θρησκεία της ψευτοταπείνωσης. Θρησκεία της ενοχής: τα πάντα είναι πειρασμοί και παγίδες – όντως πολύ δυνατοί, όχι μόνο στον κόσμο, αλλά και μέσα στην Εκκλησία. Οι «θρησκευόμενοι» άνθρωποι, κατά κάποιο τρόπο, βλέπουν τη χαρά με υποψία.

Πρώτη και κύρια πηγή όλων των πραγμάτων είναι το «ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριον…». Ο φόβος της αμαρτίας δεν μας γλυτώνει από την αμαρτία. Αυτό που μας σώζει είναι η χαρά εν Κυρίω. Ένα αίσθημα ενοχής ή ηθικότητας δεν μας απελευθερώνει από τον κόσμο και τους πειρασμούς του. Η χαρά είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, όπου καλούμαστε να σταθούμε. Πού, πώς και πότε διαστρεβλώθηκε και αμβλύνθηκε αυτή η ατμόσφαιρα του Χριστιανισμού – ή μάλλον, πού, πώς και πότε οι Χριστιανοί άρχισαν να κωφεύουν στη χαρά; …
Οι άνθρωποι έρχονται συνεχώς για να ζητήσουν συμβουλές (σήμερα από τις 7:30 το πρωί, εξομολόγηση, συζήτηση, συζήτηση, συζήτηση, τέσσερις άνθρωποι με προβλήματα, χωρίς να λογαριάζω τις συναντήσεις που έχω αργότερα). Και κάποια αδυναμία ή ψεύτικη ντροπή με συγκρατεί από το να τους πω: «Δεν έχω καμιά συμβουλή να σας δώσω. Δεν έχω παρά μια αδύναμη, ετοιμόρροπη, αλλά ωστόσο για μένα, αδιάλειπτη χαρά. Τη θέλετε;». Όχι, δεν τη θέλουν. Θέλουν να συζητούν για «προβλήματα» και να κουβεντιάζουν για «λύσεις». Όχι, δεν υπήρξε μεγαλύτερη νίκη του Διαβόλου στον κόσμο άλλη απ’ αυτήν την «ψυχολογικοποιημένη» θρησκεία. Υπάρχουν τα πάντα στην ψυχολογία. Ένα πράγμα είναι σ’ αυτήν αδιανόητο: η χαρά!

(απόσπασμα από το “Ημερολόγιο, 1973-1983″ του π. Αλεξάνδρου Σμέμαν, μετάφρ. Ι. Ροηλίδης, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2002)

Η χαρά δεν είναι αμαρτία, ματούσκα. Διώχνει τη λύπη και όπως γνωρίζετε η λύπη προκαλεί απογοήτευση που είναι ό,τι χειρότερο, διότι κάνει τα πάντα να επιστρέφουν μέσα σου.

Το να λες μια γλυκιά κουβέντα,
ένα καλό λόγο
ακόμη και κάτι χαρωπό,
έτσι που ο καθένας να γεμίζει
μέσα του με χαρά
μπροστά στο πρόσωπό του Κυρίου
και να μην απαγοητεύεται,
αυτό ματούσκα (μητερούλα στα ρωσικά)
δεν είναι αμαρτία.

Το Άγιο Πνεύμα είναι φωτιά που έχει κατέβει από τον ουρανό και συνεχίζει να φτάνει σε εμάς από τη μέρα της Πεντηκοστής. Ανάμεσα στους καρπούς που λαμβάνουμε μέσω της χάριτος λέει, ο όσιος Σεραφείμ, είναι η χαρά και η ειρήνη.

Έτσι, λοιπόν ο σκοπός της χριστιανικής ζωής αλλά και κάθε ζωής ακόμη κι αν δεν το ξέρουν αυτό οι άνθρωποι δεν μπορεί να είναι άλλος παρά η απόκτηση αυτής της φωτιάς του Αγίου Πνεύματος.

Ο π. Σεραφείμ έδινε έναν απλό κανόνα τόσο στους πιστούς όσο και στους κοσμικούς ανθρώπους που τον επισκέπτονταν για να τον ρωτήσουν περί προσευχής.

Τους έλεγε να επαναλαμβάνουν πρωί και βράδυ
τρεις φορές το "Πάτερ ημών"
(μία για κάθε πρόσωπο της Αγίας Τριάδος
τρεις φορές το "Θεοτόκε Παρθένε"
και μία φορά το "Πιστεύω".

(από το βιβλίο: "Είδα τις ακτίνες του φωτός", Ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ και ο έσω άνθρωπος, π. Μιχαήλ Ευδοκίμωφ, σελ. 47 & 59)