151. Είναι έγκυρα τα υπό των αιρετικών τελούμενα μυστήρια; Ασφαλώς όχι. Έγκυρα και κανονικά είναι μόνο τα μυστήρια τα οποία τελούνται στο έδαφος της αληθινής Εκκλησίας του Χριστού, που είναι η Ορθόδοξη Καθολική. Επί τη βάσει της αρχής των Πατέρων «ubi Ecclesia, ibi et Spiritus Sanctus» (δηλ. όπου η Εκκλησία εκεί το Πνεύμα το Άγιο), η ορθόδοξη θεολογία δέχεται την Εκκλησία ως τη μόνη ταμειούχο της θείας χάριτος κιβωτό, επομένως ό,τι υπάρχει έξω απ’ αυτή δεν μπορεί να μεταδώσει τη λυτρωτική χάρη του Κυρίου. Οι αιρετικοί που είναι έξω από την Εκκλησία δεν μπορούν να μεταδώσουν τη χάρη, την οποία…

150. Μπορούν οι λαϊκοί να τελέσουν τα εκκλησιαστικά μυστήρια; Όχι, δεν μπορούν. Η ιδέα ότι μπορούν ανήκει στους Προτεστάντες, οι οποίοι, συνεπείς προς τις βασικές εκκλησιολογικές τους αρχές, απέρριψαν το ιερατείο. Κατά την ορθόδοξη πίστη τα μυστήρια τελεί μόνο το ιερατείο, ο επίσκοπος ή ο πρεσβύτερος. Των λειτουργών των μυστηρίων το οποιοδήποτε θρησκευτικό φρόνημα ή ο ηθικός βίος δεν ασκούν επίδραση στο κύρος των ιερών μυστηρίων. Ο λόγος είναι προφανής. Τα μυστήρια αντλούν την υπόσταση και την όποια δύναμή τους απ’ ευθείας από τον Κύριο Ιησού Χριστό, ο οποίος παραμένει και ενεργεί το σωτήριο έργο του στο μυστικό σώμα του,…

148. Τί εννοούμε λέγοντας τελείωση των μυστηρίων; Εννοούμε τα τέλεια μυστήρια, τα κανονικά και έγκυρα, τα οποία τελούμενα στους πιστούς μπορούν να μεταδώσουν τα σωτήριά τους αποτελέσματα. Για να γίνει όμως αυτό απαιτούνται ορισμένοι όροι. 149. Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου είναι απαραίτητη για την τελείωση του μυστηρίου; Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου που είναι το αισθητό σημείο του και αποτελείται από λόγους και τελετές καθορισμένες από την Εκκλησία, είναι αναγκαία για την τελείωση του μυστηρίου. Δεν πρέπει όμως να εκληφθεί ως κάτι το μαγικό που ενεργεί απλά με συλλαβές και εξωτερικές κινήσεις, και μηχανικά διοχετεύει…

147. Είναι υποχρεωτικά όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας; Άλλα είναι και αλλά όχι. Μη υποχρεωτικά ή προαιρετικά είναι η ιεροσύνη και ο γάμος. Η ιεροσύνη είναι βαρύς κλήρος τον οποίο δεν είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν όλοι οι άνθρωποι. Είναι φορτίο βαρύ το οποίο δύσκολα μπορούν να σηκώσουν οι ώμοι όλων των πιστών. Είναι ιδιαίτερη κλήση από το Θεό, την οποίαν ακούουν λίγοι άνθρωποι που έχουν τα ανάλογα χαρίσματα και την κλίση ν’ αναλάβουν το υψηλό εκκλησιαστικό λειτούργημα. Άλλωστε υποχρεωτική ιερωσύνη δεν θα είχε νόημα. Αν ήταν όλοι ιερείς, δεν θα υπήρχαν οι λαϊκοί. Ούτε και ο γάμος μπορεί να είναι…

146. Η θεία χάρη ενεργεί πάντοτε λυτρωτικά στον άνθρωπο; Όχι, δεν ενεργεί. Εδώ πρέπει να προσέξουμε. Άλλο η δραστική ενέργεια των μυστηρίων, που χορηγεί τη χάρη «εξ ανάγκης». Όπως είδαμε, τα μυστήρια είναι δραστικά μέσα της χάριτος. Αυτό οφείλεται στη θεία σύστασή τους. Και άλλο η σωτήρια επενέργειά τους στους πιστούς. Αυτή δεν είναι πάντοτε δραστική. Δηλαδή αυτός που μετέχει σ' ένα μυστήριο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα καρπωθεί τη λυτρωτική του ενέργεια. Τα μυστήρια δεν είναι μαγικές τελετές, που παρέχουν τυφλά και ασυλλόγιστα τη σωτηρία. Για να λειτουργήσει λυτρωτικά η χάρη πρέπει να συντρέξουν ορισμένες υποκειμενικές συνθήκες. Ο άνθρωπος…

145. Είναι αναγκαία η κοινωνία των μυστηρίων; Όπου υπάρχει η δυνατότητα κοινωνίας των μυστηρίων, αυτά είναι απαραίτητα προς σωτηρία. Υπάρχουν βεβαίως περιπτώσεις που ο άνθρωπος ποθεί και θέλει να κοινωνήσει των ιερών μυστηρίων (να εξομολογηθεί, λ.χ., και να μεταλάβει) και όμως οι συνθήκες στις οποίες ζεί και διάφοροι άλλοι παράγοντες δεν του το επιτρέπουν. Τι γίνεται στις περιπτώσεις αυτές; Μπορεί ο Θεός άμεσα να χορηγήσει τη λυτρωτική χάρη του στις ψυχές των ανθρώπων που την ποθούν; Έκτακτη περίπτωση χορηγήσεως της χάριτος του Θεού έχουμε στο ληστή επάνω στο σταυρό, ο οποίος με μια μόνη του ομολογία κέρδισε τη βασιλεία των…

144. Από πόσα μέρη αποτελείται κάθε εκκλησιαστικό μυστήριο; Όπως στον άνθρωπο υπάρχουν συνενωμένα δύο διαφορετικά στοιχεία, η άυλη ψυχή και το αισθητό ή υλικό σώμα, και όπως στην Εκκλησία υπάρχει η αόρατη αυτής πλευρά συνενωμένη με την ορατή ιστορική, έτσι και στα ιερά μυστήρια για να συσταθούν αυτά και να ενεργήσουν κανονικά χρειάζονται δύο απαραίτητα στοιχεία, το αισθητό και ορατό και το υπεραισθητό και το αόρατο. Τα δύο αυτά στοιχεία παριστάνονται και με φιλοσοφικούς όρους, ως ύλη και είδος. Το αισθητό μέρος των μυστηρίων εκφράζει η τυπική τελετουργία τους, αποτελείται δε από ευχές και πράξεις, οι οποίες υποπίπτουν στην εξωτερική…

143. Ποιος είναι ο ιδρυτής των μυστηρίων; Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Είπαμε πιο πάνω, ότι τα μυστήρια δεν είναι έργα ανθρώπων, αλλά του ίδιου του ενανθρωπήσαντος Λόγου του Θεού και σ’ αυτό οφείλεται η απόλυτη δραστικότητά τους. Είναι βέβαια αληθές ότι στην Αγία Γραφή ρητή μαρτυρία περί της ιδρύσεως των μυστηρίων από τον Κύριο, έχουμε μόνο για το βάπτισμα και την ευχαριστία. Όμως δεν έχουμε μαρτυρία και για το αντίθετο, ότι δηλαδή τα υπόλοιπα πέντε ιδρύθηκαν από τους Αποστόλους ή την Εκκλησία. Εκείνο, λοιπόν, που ισχύει για τα δύο πρέπει κατ’ αναλογία να ισχύσει και για τα υπόλοιπα πέντε.…

142. Μπορούμε ν’ αμφιβάλλουμε για τη δραστικότητα των μυστηρίων; Όχι δεν μπορούμε, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ως αληθινών ορθόδοξων μελών της Εκκλησίας μας. Γιατί τα μυστήρια δεν είναι ανθρώπινες τελετές, για τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν υποψίες και αμφιβολίες ως προς τη δραστική δύναμη και την ενέργειά τους. Δεν μπορείς δηλαδή ν’ αμφιβάλλεις αν, δεχόμενος τον άρτο και τον οίνο της ευχαριστίας, κοινωνείς ή όχι του πραγματικού σώματος και του αίματος του Κυρίου. Ούτε όταν προσέρχεσαι στο μυστήριο της μετάνοιας, μπορείς ν’ αμφιβάλλεις ότι λαμβάνεις άφεση αμαρτιών. Στα μυστήρια δεν ενεργούν αυτοτελώς άνθρωποι ατελείς και αδύναμοι (εδώ…

141. Ποιά είναι η έννοια των εκκλησιαστικών μυστηρίων; Η λέξη μυστήριο παράγεται από το ρήμα μύειν, που σημαίνει κλείειν το όργανο της μεταδόσεως (στόμα και οφθαλμούς), ώστε οι μυούμενοι να μη βλέπουν και να μη δίδουν σε άλλους αυτό που συμβαίνει σε κάθε μύηση. Κατά τη γενική αυτή έννοια τα μυστήρια εκφράζουν κάτι το μυστικό και καλυμμένο, πράγματα που παριστούν ή συμβολίζουν μια απόκρυφη ιδέα ή διδασκαλία, όπως είναι ο σταυρός, το άλας που διδόταν στους κατηχουμένους, ή τις υπερφυσικές αλήθειες του χριστιανισμού, όπως «το της ευσεβείας μυστήριον», ο γάμος ο συμβολίζων την ένωση του Χριστού μετά της Εκκλησίας, κ.ά..…