-Γέροντα, καμμιά φορά, όταν λέω την ευχή για να μη φεύγη ο νους μου λέω: Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, σε αγαπώ».-Πώς γίνεται να αγαπάς τον Χριστό και να φεύγει ο νους σου, όταν λες, την ευχή; Αν το πεις καμμιά δε πειράζει. Αλλά, αν το λες συνέχεια, αυτό είναι ψέμα. Να μην έχουμε αλλά στην καρδιά μας, αλλά στον νου μας και αλλά να λένε τα χείλη μας. Τότε ισχύει το «Ο λαός ούτος τοις χείλεσι με τιμά, η δε καρδία αυτών πόρρω απέχει απ’εμού».-Γεροντα, γιατί λέω την ευχή χωρίς θέρμη;-Επειδή σκορπίζεσαι στα έξω, η καρδιά σου είναι…

Όταν ο νους πάει στην καρδιά, η προσευχή μας γίνεται καρδιακή-Πως κατεβαίνει, Γέροντα ο νους στην καρδιά;-Όταν πονάει η καρδιά, κατεβαίνει ο νους στην καρδιά; Πώς πονάει η καρδιά; Όταν σκέπτομαι τις ευεργεσίες του Θεού κα την δική μου αχαριστία, η καρδιά κεντιέται, πονάει, και ο νους πηγαίνει εκεί.-Γέροντα, όταν έχω πονοκέφαλο, δεν μπορώ ναπροσευχηθώ.-Αν πονάει το πόδι σου και εκείνη την στιγμή κόψεις με το μαχαίρι το χέρι σου, ξεχνάς τον πόνο του ποδιού και σκέφτεσαι το χέρι. Έτσι και όταν έχης πονοκέφαλο και δεν μπορής να προσευχηθής, να σκέφτεσαι πρώτα τις αμαρτίες σου και ύστερα τον πόνο του…

Η ευχή να γίνεται με κόπο -Γέροντα, προτιμώ να κάθομαι στο κελλί και να λέω την ευχή παρά να πηγαίνω στην διακονία.-Βρέ, τι πάθαμε! Νιρβάνα θα κάνης; Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός δεν είναι νιρβάνα. Κατάλαβες; Ο μοναχός δεν είναι τεμπέλης, να μη δουλεύει και να κάθεται να λέει μόνον την ευχή. Αν θέλη να κάθεται συνέχεια, θα είναι σαν αυτούς που κάνουν γιόγκα για αυτοσυγκέντρωση.Ο μοναχός, και μάλιστα ο νέος, πρέπει να είναι σπίρτο, να έχη λεβεντιά, να τρέχει σε ό,τι του ζητάει η υπακοή.-Και μετάνοιες, Γέροντα, δυσκολεύομαι να κάνω.-Εντάξει τότε, μετάνοιες να μην κάνης, διακονία να μην κάνης, να κάθεσαι…

Η εξωτερική συνήθεια της ευχής -Γέροντα, μπορεί κάποιος να λέει την ευχή συνέχεια ψιθυριστά;-Μπορεί να του έχη γίνει εξωτερική συνήθεια και να την λέει ρυθμικά, όπως το ρολόι κάνει τίκ τάκ, αλλά ο νους του να μην είναι στον Θεό.-Ωφελεί, Γέροντα, καθόλου αυτό;-Αν κανείς έχη λίγη ταπείνωση και καταλαβαίνει ότι ο νους του δεν είναι στον Θεό και ότι την ευχή την λέει μηχανικά, τότε ωφελείται λίγο. Αν όμως νομίζει ότι, επειδή λέει την ευχή, είναι προχωρημένος πνευματικά, τότε βλάπτεται.-Γέροντα, αν κάποιος συνηθίσει να λέει συνέχεια την ευχή, αυτό τον βοηθάει στον αγώνα του;-Το θέμα είναι για ποιόν λόγο λέει…

Η αυτενέργητη ευχή-Γέροντα, να μας λέγατε κάτι για την αυτενέργητη ευχή;-Ο άνθρωπος που έχει την αυτενέργητη ευχή, δεν προσπαθεί να πει την ευχή, αλλά, χωρίς να καταβάλλει καμμιά προσπάθεια, η ευχή λέγεται μέσα του από μόνη της. Ακόμη και στον ύπνο λέει την ευχή και, όταν ξυπνάει, συνεχίζει η ευχή. Γι’ αυτό στην Αγία Γραφή στο Άσμα Ασμάτων λέει: «Εγώ καθεύδω και η καρδία μου αγρυπνεί».Στο Άγιον Όρος ήταν ένας εργάτης που δούλευε πολύ, δούλευε για τρεις εργάτες, και γι’ αυτό οι Πατέρες του έδιναν διπλό μισθό. Ερχόταν καμμιά φορά και εκεί στο Καλύβι,στον «Τίμιο Σταυρό». Μια φορά που ήρθε…

Όπου βρεθείς να λες την ευχή -Γέροντα, τι να προσέξω περισσότερο;-Να στρωθείς, να συμμαζευτείς και, όπου βρεθείς, να λες την ευχή με τον νου και με την καρδιά σου, ζητώντας το έλεος του καλού Θεού για τον εαυτό σου, για όλους τους ζώντες και για όλους τους κεκοιμημένους. Κι όταν κουράζεσαι από την ευχή, να ψάλλεις δυνατά το αργό «Κύριε ελέησον» ή ένα τροπάριο.-Συνήθως, Γέροντα, λέω την ευχή μόνο στον ναό.-Όταν ο μοναχός αρκείται στο να λέει την ευχή μόνοστον ναό, είναι σαν τους κοσμικούς που πηγαίνουν στην εκκλησία μόνον την Κυριακή. Γι’ αυτό να μην περιορίζεσαι να λες την…

Ευχή ψιθυριστά ή με το νου -Γέροντα, πώς είναι καλύτερα να λέω την ευχή; Φωναχτά, ψιθυριστά ή με τον νου;-Αν την λες φωναχτά, θα κουράζεσαι και γρήγορα θα αποκάμεις. Γι’ αυτό να την λες πότε ψιθυριστά και ποτέ με τον νου. Η ευχή με τον νου είναι το καλύτερο επειδή όμως δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να την λένε συνέχεια με τον νου, βοηθάει να την λέει κανείς και ψιθυριστά, σαν μια προπαίδεια. Μπορείς να αρχίζεις να την λες ψιθυριστά, να συνεχίζεις με τον νου και υστέρα πάλι ψιθυριστά κα πάλι με τον νου. Να κάνης αυτήν την εναλλαγή, μέχρι…

Για κάθαρση της καρδιάς χρειάζεται ευχή και αγώνας -Γέροντα, πώς καθαρίζει η καρδιά;-Με την ταπείνωση, την ανεξικακία, την θυσία, την ανιδιοτέλεια, την εξαγόρευση, την άσκηση, την προσευχή, και προπαντός με την ευχή, καθαρίζει η καρδιά. Η ευχή πετάει όλη την σαβούρα που έχει η καρδιά.-Μπορεί, Γέροντα, μόνο με την ευχή να καθαρίση η καρδιά;-Όχι, δεν γίνεται η κάθαρση μόνο με την ευχή, αν παράλληλα δεν υπάρχη ταπείνωση και δεν γίνεται ο ανάλογος αγώνας. Αν προσεύχεσαι και δεν προσπαθείς να τηρήσεις και τα αλλά που είπα, τότε χαμένος κόπος. Η, αν τηρείς εκείνα και παραμελείς την προσευχή, πάλι χαμένος κόπος. Αγωνίζεσαι,…

Προσευχή για όσους μας ζητούν-Γέροντα, όταν μας λένε: «Κάντε προσευχή για το παιδί μου που δίνει εξετάσεις» ή «κάντε προσευχή για τον τάδε που θα κάνη εγχείρηση», χρειάζεται ύστερα να ρωτήσουμε αν πήγε καλά;-Γιατί να ρωτήσεις αν πήγε καλά; Για να πής: «Δόξα σοι ο Θεός, που έπιασε η προσευχή μου»; Έκανες το καθήκον σου; Προσευχήθηκες; Δεν χρειάζεται να κάνης τίποτε άλλο.-Γέροντα, πώς κάνετε προσευχή για τα ονόματα που σας δίνουν να προσευχηθήτε;-Πριν από την εγχείρηση τα ονόματα που μου έδιναν τα διάβαζα όρθιος, κάνοντας ενδιάμεσα μετάνοιες. Όταν γύρισα από το νοσοκομείο, τα διάβαζα ξαπλωμένος, γυρτός στο πλάι. Μόλις συνήλθα…

Προσευχή για συγκεκριμένες περιπτώσεις και για όλον τον κόσμο -Γέροντα, στενοχωριέμαι, όταν τελειώνει η Ακολουθία και εγώ από την νύστα δεν μπόρεσα να προσευχηθώ.-Για να διώχνεις την νύστα, να σκέφτεσαι κάτι που να σου κινεί το πνευματικό ενδιαφέρον.-Υπάρχει, Γέροντα, μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τον πόνο του κόσμου;-Ναι, αλλά αν σκέφτεσαι τον πόνο του κόσμου γενικά και αόριστα, αυτό δεν βοηθάει. Να σκέφτεσαι συγκεκριμένες περιπτώσεις ανθρώπων οι όποιοι έχουν μεγάλη ανάγκη, ώστε να πονάς, και έτσι να γίνεται καρδιακή η προσευχή σου. Πιάσε μία περίπτωση για την οποία πονάς περισσότερο και υστέρα πήγαινε και σε άλλες περιπτώσεις. [...}Γιατί, άλλο είναι να μαθαίνει…