Θυσία
ευάρεστη
Να μη θυσιάζετε μοσχάρια και πρόβατα, αλλ’ όλο τον εαυτό σου να προσφέρης στον Θεό. Διότι αυτό είναι αληθινή θυσία, ζωντανή. Και διότι ο Θεός προσκυνείται «εν αληθεία».
Ε.Π.Ε. 13,288
δικαιωμάτων
Αν σκανδαλίζη κάτι, ακόμα και από όσα έχω το δικαίωμα και μου επιτρέπονται, θα το αποφύγω. Και όχι μόνο μια ή δυο μέρες, αλλά σ’ όλη τη ζωή μου.
Ε.Π.Ε. 18,576
ατομικής ελευθερίας
Συγκράτησε τον εαυτό σου και μη κάνης χρήσι της ελευθερίας σου.
Ε.Π.Ε. 18,6062
θυσία του υιού του Αβραάμ
Αν οι πατέρες δεν μπορούν εύκολα να υποφέρουν το χαμό φαύλων παιδιών τους, σκεφτήτε πόση πίστις χρειαζόταν για να θυσιάση ο Αβραάμ όχι απλώς εκείνον, που ήταν: Παιδί του, γνήσιο παιδί του, μονάκριβο παιδί του, ο αγαπητός του υιός, ο Ισαάκ!
Ε.Π.Ε. 19,108
του Αβραάμ
Ο Αβραάμ, πηγαίνοντας για τη θυσία, δεν άφησε να’ναι μαζί του κανένας, ούτε η γυναίκα του, ούτε υπηρέτης του. Και συ ανέβα μόνος στην κορυφή της θυσίας.
Ε.Π.Ε. 19,166
πνευματική
Αν στενάξης πικρά για τα αμαρτήματά σου, αν εξομολογηθής ειλικρινά, αν προσφέρης θυσία τη συντετριμμένη καρδιά σου, τότε προσφέρεις αληθινά θυσία, όχι σαν τη θυσία των ζώων, που καίγονται και καταλήγουν στη στάχτη.
Ε.Π.Ε. 19,168
πνευματική
Σκέψου πόσες θυσίες υπάρχουν στο νόμο του Θεού! Η θυσία της των αίνων, η θυσία της ομολογίας, η θυσία της σωτηρίας, η θυσία του καθαρισμού, και άπειρες άλλες. Καμμιά όμως εναντίον των εχθρών, αλλ’ όλες για τα δικά μας αμαρτήματα.
Ε.Π.Ε. 19,170
υπέρ των εχθρών
Το να πάθης υπέρ των εχθρών είναι άρωμα, που ευωδιάζει συνεχώς, και θυσία ευπρόσδεκτη. Και αν πεθάνης, τότε θα είναι πραγματική θυσία. Αυτό σημαίνει, ότι έγινες μιμητής του Θεού.
Ε.Π.Ε. 20,124
και μύριες ζωές
Κι αν ακόμα είχες μυριάδες ζωές, δεν θα τις θυσίαζες για Εκείνον; Πράγματι, αν έπρεπε για το Χριστό και στη φωτιά να πέσης, θα έπρεπε και γι’ αυτό να είσαι έτοιμος.
Ε.Π.Ε. 20,504
της ψυχής
Είναι πολύ καλύτερο το να προσφέρη κανείς την ψυχή του, παρά το να προσφέρη βόδια για θυσία.
Ε.Π.Ε. 21,584
το κήρυγμα του Ευαγγελίου, αλλά και της ζωής
Από το Ευαγγέλιο βέβαια βγαίνει κέρδος. Αλλά το να δώσης τη ζωή σου, αυτό είναι δυσκολώτερο. Δεν είναι το ίδιο το να κηρύξης με το να δώσης την ψυχή σου. Εκείνο μεν είναι τιμιώτερο, το δεύτερο όμως είναι δυσκολώτερο.
Ε.Π.Ε. 22,386
πρόθυμη για τους άλλους
Έτσι πρέπει ν’ αγαπά κανείς, ώστε, αν του ζητηθή, να δώση και την ψυχή του. Να μη διστάση. Και δεν λέω, να του ζητηθή αυτό, αλλά να είναι ολοπρόθυμος να το κάνη. Διότι τίποτε δεν υπάρχει γλυκύτερο απ’ την αγάπη.
Ε.Π.Ε. 22,386-388
του Χριστού
Πραγματικά είναι μεγάλα και ανεκδιήγητα όσα πραγματοποίησε ο Θεός για μας. Θυσίασε τον εαυτό Του για τους εχθρούς, γι' αυτούς που Τον μισούν, γι’ αυτούς που Τον αποστρέφονται.
Ε.Π.Ε. 23,236
άπαξ στο Σταυρό
Επειδή ωνόμασε το σταυρό θυσία, που δεν είχε ούτε φωτιά ούτε ξύλα ούτε προσφέρεται πολλές φορές, αλλά προσφέρθηκε μια φορά με αίμα, φανερώνει, ότι και η παλαιά θυσία τέτοια ήταν. Μια φορά προσφερόταν, με αίμα.
Ε.Π.Ε. 23,566
ψυχής
Όσο ανώτερος είναι ο άνθρωπος από το πρόβατο, τόσο ανώτερη είναι η θυσία της ελεημοσύνης από τη θυσία ζώων. Διότι με την ελεημοσύνη την ψυχή σου προσφέρεις στον Θεό.
Ε.Π.Ε. 24,480
μαρτύρων
Μπορείς και συ, αν θέλης, να προσφέρης τη θυσία της αγάπης. Διότι, αν δεν κάψης το σώμα σου στη φωτιά του μαρτυρίου, αλλ’ όμως θα μπόρεσης σε άλλη φωτιά να το κάψης. Δηλαδή, με την εκούσια φτώχεια και με την υπομονή στη θλίψι.
Ε.Π.Ε. 24,480
η ελεημοσύνη
Η ελεημοσύνη είναι καλή θυσία, που δεν έχει ανάγκη παρουσίας ιερέως, αλλά μόνο εκείνου που την προσφέρει. Είναι καλή θυσία, που τελείται μεν κάτω στη γη, αλλ’ αμέσως ανεβαίνει στον ουρανό.
Ε.Π.Ε. 24,482
του αρχιερέα Χριστού
Αφού έχουμε τόσο σπουδαίο αρχιερέα, ας Τον μιμηθούμε και ας ακολουθούμε τα ίχνη Του. Δεν υπάρχει άλλη θυσία. Η δική Του, μοναδική, αυτή μας καθάρισε. Ύστερα απ’ αυτό υπάρχει φωτιά και κόλασις, για όσους δεν την δέχονται. Γι’ αυτό παντού τονίζει ο Παύλος, ότι ένας ιερέας υπάρχει και μια θυσία. Για να μη νομίζη κανείς, ότι υπάρχουν πολλές θυσίες, και έτσι αμαρτάνει αδιάντροπα.
Ε.Π.Ε. 24,530
οι πολλές και η μία
Ώστε αυτό που γινόταν (με τις θυσίες) ήταν επισήμανσις των αμαρτημάτων, όχι εξάλειψις αμαρτημάτων. Συναίσθησις της αδυναμίας, όχι επίδειξις δυνάμεως. Και η συνεχής προσφορά ήταν απόδειξις της αδυναμίας τους.
Ε.Π.Ε. 25,34-36
Χριστού για όλους
Γι’ αυτό ο Χριστός έπαθε έξω από την πόλι και τα τείχη, για να μάθης, ότι η θυσία Του είναι για όλους, ότι θυσιάζεται για όλη την οικουμένη, για να μάθης ότι είναι κοινός ο καθαρισμός, και όχι μερικός, όπως συνέβαινε με τον συμβολικό καθαρισμό στους Ιουδαίους.
Ε.Π.Ε. 36,12

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 392-395)

ΑΛΛΗ ΦΟΡΑ ανέβηκε στην σκήτη η μητέρα του Οσίου να δει τα πέντε της παιδιά που ασκήτευσαν εκεί. Δεν την δέχτηκαν όμως και η γριούλα κάθισε έξω από την καλύβα τους και έκλαιγε απαρηγόρητη.

-Γιατί κλαις; την ρώτησε από μέσα ο Αββάς Ποιμήν.

-Αφήστε με να σας δω για λίγο, παιδιά μου, για να σβήσει η φλόγα της καρδιάς μου, έλεγε εκείνη χύνοντας πιο πολλά δάκρυα.

-Εδώ προτιμάς να μας δεις ή στον ουρανό; την ρώτησε πάλι.

-Αν δεν σας δω εδώ, είναι βέβαιο πώς θα σας δω εκεί;

-Αν φανείς γενναία και υπομείνεις αγόγγυστα τον χωρισμό μας, απάντησε ο Όσιος, θα μας  συναντήσεις, δίχως άλλο, στην άλλη ζωή.

-Αν είναι έτσι, παιδί μου, προτιμώ να σας απολαύσω εκεί για πάντα, είπε παρηγορημένη η γριούλα και γύρισε ήσυχη στο σπιτικό της.

(Γεροντικό Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία, έκδοση Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.234)

ΑΛΛΟΣ καλόγερος είχε αδελφό στον κόσμο φτωχό οικογενειάρχη. Τον λυπόταν που βασανιζότανε και τον βοηθούσε από τα λίγα που κέρδιζε από το εργόχειρό του. Μα όσο πιο πολύ του έδινε, τόσο εκείνος και τα παιδιά του υπέφεραν από πείνα και στέρηση. Στενοχωρημένος ο καλόγερος γύρεψε την συμβουλή κάποιου πνευματικού γέροντα.

-Αν θέλεις να με ακούσεις, του είπε εκείνος, πάψε να τον ελεείς. Όταν ξαναέρθει να σου ζητήσει, πες του: Εγώ, αδελφέ μου, όταν είχα σου έδινα, τώρα όμως βρέθηκα σε ανάγκη. Βοήθησέ με κι εσύ από την δουλειά σου. Αν σου φέρει τίποτε, δώσε το ελεημοσύνη σε φτωχό ή άρρωστο και ζήτησέ του να προσεύχεται για τον αδελφό σου. Ο καλόγερος έκανε όπως ακριβώς τον συμβούλεψε ο γέροντας. Ο κοσμικός τότε έφυγε στενοχωρημένος μεν, αλλ' αποφασισμένος να βρη δουλειά για να θρέψει τον εαυτό του και τα παιδιά το, αφού δεν περίμενε από κανένα βοήθεια. Την πρώτη μέρα που κέρδισε λίγα χρήματα, αγόρασε ένα λάχανο και το πήγε στον αδελφό του τον καλόγερο. Εκείνος πάλι το έδωσε σε έναν φτωχό ερημίτη και τον παρακάλεσε να κάνει προσευχή για τον αδελφό του.

Ύστερα από λίγες μέρες ο κοσμικό έφερε περισσότερα λαχανικά στον καλόγερο. Εκείνος πάλι τα μοίρασε ελεημοσύνη. Μια μέρα ανέβηκε ο κοσμικός στην σκήτη φέρνοντας μαζί του ένα ζώο φορτωμένο με διάφορα τρόφιμα, ψάρια, οπωρικά και κρασί ακόμα. Ο καλόγερος τον πήρε μαζί του και τα μοίρασαν όλα στους φτωχούς ερημίτες. Αυτοί πάλι ευχήθηκαν μ' όλη τους την καρδιά την ευλογία του Θεού στο σπίτι του δωρητή.

Σαν ετοιμάστηκε ο αδελφός του να γυρίσει σπίτι του, ο καλόγερος δοκιμαστικά τον ρώτησε:

-Μήπως θέλεις να σου δώσω λίγα ψωμιά;

-Όχι, όχι προς Θεού, αποκρίθηκε εκείνος. όσο καιρό έπαιρνα βοήθεια από σένα, φωτιά έμπαινε στο σπίτι μου και τα κατέστρεφε όλα. Αφ ότου έπαψα να σου ζητώ και άρχισα κι εγώ ο ίδιος να δίνω, μπήκε στο σπιτικό μουη ευλογία του Θεού.

Ο καλόγερος πήγε στον Άγιο Γέροντα που τον είχε συμβουλέψει και του τα είπε όλα.

Το έργο του μοναχού, παιδί μου, του αποκρίθηκε εκείνος, είναι πράγματι φωτιά και τα καίει όλα. Η προσευχή του όμως φέρνει την ευλογία του Θεού σ' όποιο σπίτι μπει.

(Γεροντικό Σταλαγματιές από την Πατερική Σοφία έκδοση Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ.231-232)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.4 ἔγνων(1) τί ποιήσω, ἵνα ὅταν μετασταθῶ ἐκ τῆς οἰκονομίας
δέξωνταί με εἰς τοὺς οἴκους ἑαυτῶν(2).
4 Ξέρω όμως τι θα κάνω, για να με δέχονται οι άνθρωποι στα σπίτια τους
τώρα που θα πάψω να είμαι διαχειριστής”.
(1) Το ασύνδετο σχήμα και ο αόριστος εκφράζουν το αιφνίδιο της απόφασης (p).
Αιφνίδια συνέλαβε σχέδιο και πήρε απόφαση (b).
(2) «Αυτοί, για τους οποίους γνωρίζω, δηλαδή αυτοί για τους οποίους πρόκειται να πει» (Ζ),
να με δεχτούν και με φιλοξενήσουν στα σπίτια τους (δ).
Υποκείμενο λοιπόν του δέξωνται είναι οι οφειλέτες που θα αναφερθούν αμέσως (p).
Σε αυτό απέβλεπε το σχέδιό του. Πρέπει όμως να ομολογηθεί ότι όσο
και αν είναι αξιοκατάκριτο το σχέδιο αυτό για τις απάτες και τις καταχρήσεις,
στις οποίες στηρίζεται, αποδεικνύει όμως συνετή προνοητικότητα που συνδυάζεται
με αποφασιστικότητα και ταχύτητα ενέργειας, για να εξασφαλιστεί
για τον πονηρό οικονόμο εκείνο, το οποίο θεωρούσε αυτός υπέρτατο αγαθό (ο).

16.5 καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα ἕκαστον(1) τῶν χρεοφειλετῶν(2) τοῦ κυρίου
ἑαυτοῦ ἔλεγεν τῷ πρώτῳ, Πόσον ὀφείλεις συ τῷ κυρίῳ μου(3);
5 Κάλεσε λοιπόν έναν έναν τους χρεοφειλέτες του κυρίου του, και είπε στον πρώτο:
“πόσα χρωστάς εσύ στον κύριό μου;”
(1) Τον καθένα χωριστά.
(2) Οι χρεωφειλέτες αυτοί είναι έμποροι, οι οποίοι είχαν προμηθευτεί
με πίστωση προϊόντα (στάρι, λάδι) των αγρών του πλουσίου, με την υποχρέωση
όταν θα πουλούσαν αυτά να εξοφλήσουν τα χρεωστικά γραμμάτιά τους.
(3) «Ποιος μεν είναι ο χρεώστης του λαδιού και ποιος ο του σταριού
και γιατί όφειλαν ανά εκατό και ποιο είναι το γράμμα του χρέους
και γιατί ο μεν έγραψε πενήντα, ο άλλος ογδόντα και τα παρόμοια της παρούσας παραβολής,
είναι περιττό να τα εξετάζουμε. Διότι για κανέναν άλλο λόγο δεν επινοήθηκαν,
παρά μόνο για να δειχτεί ότι ο οικονόμος όσο είχε τον χρόνο της διαχείρισης,
χρησιμοποίησε συνετά τα πράγματα του δεσπότη για το δικό του συμφέρον…
ώστε από εδώ να μάθουν αυτοί που έχουν πλούτο, ότι πρέπει αυτοί αφού γίνουν οικονόμοι,
όσο έχουν καιρό ζωής, με σύνεση να αξιοποιήσουν τα πράγματα του Θεού για το συμφέρον τους» (Ζ)

16.6 ὁ δὲ εἶπεν, Ἑκατὸν βάτους(1) ἐλαίου. και εἶπεν αὐτῷ, Δέξαι σου το γράμμα(2)
καὶ καθίσας ταχέως(3) γράψον πεντήκοντα.
6 Εκείνος του απάντησε: “εκατό βαρέλια λάδι”. “Πάρε το γραμμάτιο”, του λέει ο διαχειριστής,
“και κάθισε και γράψε γρήγορα πενήντα”.
(1) «Βάτος ήταν μέτρο λαδιού» (Ζ). Μέτρο των υγρών, ο αττικός μετρητής,
ισοδύναμος με 26 και 2/3 της οκάς. 100 βάτοι=2666 οκάδες (δ).
(2) Το χρεωστικό γραμμάτιο ή ομόλογο. Ο οικονόμος για όσο χρόνο απολάμβανε της εμπιστοσύνης
του κυρίου του, είχε όλα τα χρεωστικά του ομόλογα. Τώρα λοιπόν δίνει το ομόλογο
του λαδιού στον χρεωφειλέτη και παραγγέλλει να κάτσει αμέσως και να γράψει το μισό
μόνο του οφειλόμενου (δ). Υπάρχει και η γραφή: τα γράμματα.
(3) Πρέπει να συνδεθεί με το γράψε=γράψε γρήγορα, διότι ήταν δυνατόν από στιγμή
σε στιγμή να καταφθάσει ο κύριος (L). Ο οικονόμος ενεργεί με αποφασιστικότητα και βιασύνη (ο).

Θυμός
αφανίζεται με τη σκέψι του Σταύρου
Ας οπλίζουμε τον εαυτό μας εναντίον κάθε θυμού και κάθε οργής. Και αν ακόμα ανάβη πολύ η καρδιά σου, να την σφραγίσης με το σφράγισμα του Σταυρού.
Ε.Π.Ε. 12,326
φωτιά, που κατατρώει
Το μέσο της οργής είναι η κραυγή. Ας πεδικλώσουμε, λοιπόν, το άλογο, για να ρίξουμε κάτω τον αναβάτη. Ας περικόψουμε τα φτερά της οργής, και το κακό δεν θα επεκταθή. Διότι η οργή είναι φοβερό πάθος, φοβερό στο να εξουσιάζη τις ψυχές μας. Είναι ανόητο, να μπορούμε να εξημερώνουμε άγρια θηρία, και να μην εξημερώνουμε τον εαυτό μας όταν αγριεύη. Ο θυμός είναι φωτιά ορμητική, που κατακαίει τα πάντα.
Ε.Π.Ε. 13,144
και μαρτυρία
Να αποστομώνουμε τους αντιπάλους χωρίς θυμό και χωρίς τραχύτητα. Αν υποστηρίζουμε την αλήθεια με θυμό, αυτό δεν είναι χριστιανική παρρησία, αλλ’ είναι πάθος. Αν όμως μιλάμε με γλυκύτητα, τότε πραγματικά έχουμε παρρησία. Διότι δεν είναι δυνατόν να είναι συγχρόνως και κατόρθωμα και ελάττωμα. Πρέπει, λοιπόν, αν θέλουμε όλοι να έχουμε καλή παρρησία, να είμαστε απαλλαγμένοι από το θυμό, για να μη μας χρεώσουν τα λόγια της αλήθειας στον κακό θυμό. Και σωστά πράγματα, αν τα λες με θυμό, έχασες το παν, έστω και αν έχης επιχειρήματα, έστω και αν νουθετής, έστω και αν κάνης ο,τιδήποτε άλλο.
Ε.Π.Ε. 15,492
θαλασσοταραχή· ποτέ δεν κάνει καλό
Ας είμαστε καθαροί από θυμό. Δεν κατοικεί το Άγιο Πνεύμα εκεί όπου υπάρχει ο θυμός· είναι επικατάρατος ο θυμώδης άνθρωπος. Όπου βγαίνει θυμός, είναι αδύνατον να προέλθη κάτι το υγιές. Συμβαίνει ό,τι στην τρικυμισμένη θάλασσα, όπου μέσα σε τόσο θόρυβο, σε τόσο μεγάλη κραυγή, δεν δίδεται σε κάποιον ευκαιρία για φιλοσοφία. Έτσι και μέσα στη φουρτούνα του θυμού.
Ε.Π.Ε. 15,494
άλογος ορμή
Τίποτα άλλο δεν είναι ο θυμός, παρά μια τρελλή ορμή. Σε παράλογο δε άνθρωπο τίποτε λογικό δεν μπορεί να γίνη.
Ε.Π.Ε. 15,496
γεννάει τις βρισιές
Όταν βρίζης, αυτό δεν είναι της ψυχής, αλλά του θυμού. Όταν αισχρολογής, δεν μιλάει η ψυχή, αλλ’ η ακολασία. Όταν κακολογής, μιλάει ο φθόνος. Όταν αδικής τον άλλον, μιλάει η πλεονεξία. Όλα αυτά δεν είναι πράξεις της ψυχής, αλλά των παθών και των αρρωστημάτων της.
Ε.Π.Ε. 19,192

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 390-392)

Θρησκειοκάπηλοι
έμποροι
Μη μου μιλάς για πατριάρχες των Ιουδαίων, που είναι κάπηλοι, έμποροι, γεμάτοι από κάθε παρανομία και αγυρτεία.
Ε.Π.Ε. 34,314
Θρόνος
χάριτος
Τώρα ο θρόνος Του είναι θρόνος χάριτος, όχι θρόνος κρίσεως.
Ε.Π.Ε. 24,382
μέχρι πότε προσέρχονται;
Αν τώρα πλησιάσης, θα λάβης και χάρι και ευσπλαχνία. Διότι πλησιάζεις σε κατάλληλο καιρό. Αν όμως πλησιάσης τότε, δεν θα πάρης πια άφεσι. Διότι άκαιρη θα είναι η προσέλευσίς σου. Τότε δεν θα είναι ο θρόνος Του, θρόνος χάριτος. Θρόνος χάριτος είναι όσο κάθεται και δίνει χάρι ο βασιλιάς. Όταν όμως έρθη η συντέλεια, τότε σηκώνεται για να κρίνη.
Ε.Π.Ε. 24,384
Θυγατέρες
παραδίνονται για γάμο
Γίνου σοβαρός. Σκέψου εκείνο το βράδυ, που σε κάλεσε ο πατέρας και σου εμπιστεύτηκε την κόρη του, σαν μια παρακαταθήκη. Την απέκοψε και απ’ τη μητέρα της κι απ’ τον εαυτό του και από το σπίτι της, και στην παρέδωσε στα χέρια σου. Σκέψου, ότι ύστερα από το Θεό εξ’ αίτιας της έχεις τα παιδιά και έγινες πατέρας. Και μόνο γι’ αυτό θα πρέπη να είσαι ήμερος και να την σέβεσαι.
Ε.Π.Ε. 18α,174
προετοιμάζονται από τη μητέρα
Οι μητέρες περισσότερο να φροντίζετε τις θυγατέρες σας. Είναι εύκολη αυτή η περιφρούρηση. Φροντίζετε, ώστε να είναι καλές νοικοκυρές. Και προ παντός ευλαβείς, σεμνές, υπεράνω χρημάτων, αφτειασίδιωτες. Έτσι να τις ετοιμάζετε για το γάμο. Αν διαμορφώνετε έτσι τις κοπέλλες, όχι μόνο αυτές, αλλά και τον άντρα θα προφυλάξετε, όπου πρόκειται να τις παραδώσετε. Και όχι μόνο τον άντρα, αλλά και τα παιδιά. Κι όχι μόνο τα παιδιά, αλλά και τα εγγόνια.
Ε.Π.Ε. 23,268
Θυμίαμα
η αγάπη
Η μεν αισθητή ευωδία δεν διασχίζει πολύ τον αέρα. Ενώ η ευωδία από την ελεημοσύνη ως θυμίαμα ανεβαίνει μέχρι των αψίδων του ουρανού. Και συ μεν σιωπάς για την καλή σου πράξι, αλλ’ εκείνη βοά. Γίνεται θυσία αινέσεως, όχι διότι θυσιάζεται κάποιο δαμάλι ή διότι καίγεται το δέρμα κάποιου ζώου, όπως στις παλιές θυσίες, αλλά διότι η πνευματική ψυχή προσφέρει όσα μπορεί. Η κρυφή ελεημοσύνη είναι θυσία και θυμίαμα με εντονώτερη ευωδία από οποιαδήποτε άλλη φιλανθρωπία.
Ε.Π.Ε. 19,530

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 389-390)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.3 εἶπεν δὲ ἐν ἑαυτῷ(1) ὁ οἰκονόμος, Τί ποιήσω, ὅτι ὁ κύριός μου
ἀφαιρεῖται τὴν οἰκονομίαν ἀπ᾽ ἐμοῦ(2); σκάπτειν οὐκ ἰσχύω(3), ἐπαιτεῖν(4) αἰσχύνομαι.
3 Ο διαχειριστής είπε μέσα του: “τι να κάνω τώρα που μου αφαιρεί
τη διαχείριση ο κύριός μου; Να σκάβω δεν μπορώ, να ζητιανεύω ντρέπομαι.
(1) Είπε μέσα του όχι τότε και εκεί, αλλά όταν σκέφτηκε την υπόθεση
μετέπειτα και κατ’ ιδίαν. Δες Λουκ. ζ 39, ιη 4,Ματθ. θ 3 (p).
Βεβαίως έπρεπε πρωτύτερα ο οικονόμος να σκεφτεί συνετά, ώστε να μην
βρεθεί ήδη στην δύσκολη αυτή θέση. Αλλά επιτέλους. Κάλλιο αργά παρά ποτέ.
Έστω και κατόπιν εορτής, ο οικονόμος αρχίζει να σκέφτεται συνετά.
(2) Από αυτό φαίνεται ότι ο οικονόμος δεν είχε σχηματίσει προσωπική
περιουσία εις βάρος του κυρίου του, αλλά αποδείχτηκε κακός είτε
για αμέλεια και ολιγωρία στη διαχείριση, είτε για δαπάνες
και καταχρήσεις που έγιναν από αυτόν για να του αρκούν
σε βίο τρυφηλό και φιλήδονο (ο).
(3) Δυνάμεις για εργασία βάναυση δεν είχε (δ). Οφειλόταν αυτό στο ότι είχε κακομάθει.
Δεν είχε ποτέ σκάψει μέχρι τότε. Ούτε ανάπηρος ήταν, ούτε γέρος.
Ήταν μαλθακός και ράθυμος. Το «ουκ ισχύω» προερχόταν κυρίως από το «δεν θέλω».
Εάν ο κύριός του όταν αφαίρεσε από αυτόν την οικονομία,
τον διατηρούσε στην υπηρεσία του και κάτω από τις διαταγές και την επίβλεψη
εργοδηγού τον έστελνε στους αγρούς, θα μπορούσε τότε και θα μάθαινε να σκάβει.
(4) Ύστερα από τέτοια θέση, την οποία έως τώρα είχε, το να καταντήσει ζητιάνος,
έφερνε ντροπή σε αυτόν. Η γλώσσα αυτή προδίδει την υπερηφάνειά του,
όπως και το προηγούμενο «ουκ ισχύω» δείχνει την μαλθακότητα και οκνηρία του.
Εκείνοι τους οποίους ο Θεός στην πρόνοιά του έκανε ανίκανους
να υπηρετούν τον εαυτό τους, δεν πρέπει να ντρέπονται να ζητούν την βοήθεια των άλλων.
Ο οικονόμος αυτός είχε περισσότερους λόγους να ντρέπεται
διότι είχε καταχραστεί τον κύριό του, παρά διότι θα ζητούσε από τους άλλους ψωμί.

Η ψαλμωδία είναι προσευχή
-Γέροντα, πολλές φορές πηγαίνω στο αναλόγιο να ψάλω,
γιατί αισθάνομαι ότι αυτό είναι καθήκον μου. Είναι σωστό;
-Ναι, και η ψαλτική είναι μία διακονία. Γι’ αυτό ο ιερέας εύχεται
και «υπέρ των ψαλλόντων». Ο ψάλτης αντιπροσωπεύει όλον τον λαό που εκκλησιάζεται.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν χρειάζεται να λένε το «Κύριε ελέησον»
με τον νου τους, αλλά να περιμένουν προκοπή μόνον από το ένα «Κύριε ελέησον» του ψάλτη.
Παλιά έψελναν όλοι οι πιστοί μαζί, και κανονικά αυτό είναι το σωστό.
Επειδή όμως γινόταν χασμωδία και σύγχυση, η Εκκλησία, που είναι
το σύνολο των πιστών, διαλέγει όσους γνωρίζουν να ψάλλουν και έχουν
καλή φωνή και λίγη ευλάβεια, και ορίζει να ψάλλουν μόνον αυτοί.
Οι υπόλοιποι παρακολουθούν και ψάλλουν νοερώς και χαίρονται,
γιατί πρόσφεραν μερικούς ανθρώπους, για να δοξολογήσουν τον Θεό.
-Αυτός, Γέροντα, που απλώς παρακολουθεί, τι προσφέρει στον Θεό;
-Αφού παρακολουθεί και ευχαριστιέται με την δοξολογία του Θεού,
δεν ευαρεστείται με αυτόν ο Θεός; Είναι και αυτό μια προσφορά στον Θεό.
-Γέροντα, κατά την διάρκεια μιας αγρυπνίας που είναι αφιερωμένη σε ένα
συγκεκριμένο θέμα πώς μπορώ να προσευχηθώ για το θέμα αυτό την ώρα που ψάλλω;
-Πριν από την αγρυπνία μπορείς να κάνης προσευχή για το συγκεκριμένο θέμα
και μετά, όταν ψάλλεις, να λες στα ενδιάμεσα καμμιά ευχή.
Αλλά και σε όλη την αγρυπνία, αν ο νους μαζί με την καρδιά είναι συνέχεια
στο θέμα για το οποίο γίνεται προσευχή, τότε, είτε ψάλλεις είτε διαβάζεις Ψαλτήρι,
κανόνες κ.λπ., αυτό είναι προσευχή για το συγκεκριμένο αίτημα.
Βλέπεις, όταν κάνουμε μια αγρυπνία για ένα θέμα, μόνο δύο τρεις αιτήσεις
αναφέρονται σε αυτό. Όλα τα αλλά είναι ό,τι προβλέπει το Τυπικό,
όμως η αγρυπνία είναι αφιερωμένη σε αυτό.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.217-218)

-Γέροντα κουραστήκατε πολύ στην Θεία Λειτουργία. Δεν έπρεπε
να μείνετε και στην ανάγνωση της «Ευχαριστίας».

-Τι λες; Κοινώνησα και να μην πω ένα «ευχαριστώ» στο Θεό;
Σε πολύ μεγάλη ανάγκη μπορεί να φύγη κανείς νωρίτερα.
Κι εσύ να μη φεύγεις ποτέ, να ακούς την «Ευχαριστία»
και να λες συνέχεια: «Σ’ ευχαριστώ, Θεέ μου σ’ ευχαριστώ.
Δόξα σοι ο Θεός, δόξα σοι ο Θεός» και να φτερουγίζει η καρδιά σου.
Μια φορά είχα πάει για Θεία Λειτουργία σε ένα Κελλί.
Ήμουν κουρασμένος και ταλαιπωρημένος, ήμουν και νηστικός,
επειδή θα κοινωνούσα. Εκεί δεν είχαν φωτιά και σε όλη την Ακολουθία
έτρεμα από το κρύο. Μόλις όμως κοινώνησα, ένιωσα να διαπερνά όλο
μου το σώμα μια θέρμη. Όπως όταν ανάβεις κάτι ηλεκτρικές σόμπες με σπείρες,
το ρεύμα αρχίζει να περνάει σιγά σιγά στις σπείρες,
ένα τέτοιο πράγμα ένιωθα σε όλο μου το σώμα.
Άρχισε σιγά σιγά να φλογίζεται! Μια γλυκιά φλόγα!

-Φλεγόμενος και μη καιόμενος, Γέροντα...

-Ναι, φλεγόμενος... Γλυκιά φλόγα! Ώ! πάει μετά και η πείνα,
πάει και η κούραση, πάει και το κρύο...

-Πόσο κράτησε αυτό, Γέροντα;

-Το ένιωσα στον ναό, μόλις κοινώνησα, και μετά που έφυγα, ζεσταινόταν και ο δρόμος!

-Γέροντα, πώς μερικοί, ενώ είναι ασθενικοί στο σώμα, έχουν αντοχή στην νηστεία;

-Το μυστικό είναι ο ταπεινός κα φιλότιμος αγώνας, που συνοδεύεται
με προσευχή και Μετάληψη των αχράντων Μυστηρίων. Αυτά τρέφουν την ψυχή,
τρέφουν και το σώμα. Όταν κοινωνούμε, παίρνουμε το ισχυρότερο ιαματικό φάρμακο,
το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.215-216)

Θρήνος
για τις αμαρτίες
Αν δεν θέλουμε εδώ να κλάψουμε για τις αμαρτίες μας, είναι όμως σίγουρο ότι θα θρηνούμε και θα κλαίμε εκεί. Κι εκεί μεν τα δάκρυα είναι ανώφελα, ενώ εδώ αποδίδουν μεγάλο κέρδος.
Ε.Π.Ε. 5,266
μη κλαίμε τους πεθαμένους
Κανένας ας μη κλαίη απαρηγόρητα. Κανένας ας μη θρηνή. Διότι ο Χριστός νίκησε το θάνατο. Γιατί, λοιπόν, περιττά θρηνείς; Το φαινόμενο δεν είναι θάνατος· είναι ύπνος. Γιατί κτυπιέσαι και κλαις; Και οι ειδωλολάτρες, αν έκαναν κάτι τέτοιο, θα ήσαν άξιοι γέλιου. Όταν εν τούτοις, όχι ειδωλολάτρης, αλλ’ ο πιστός ασχημονή με μοιρολόγια, τι λόγο θα δώση;
Ε.Π.Ε. 10,532
για τους εχθρούς του Σταυρού
Ας θρηνούμε γι’ αυτούς, διότι ο λόγος του Σταυρού είναι γι’ αυτούς μωρία, ενώ ο ίδιος ο Σταυρός είναι σοφία και δύναμις.
Ε.Π.Ε. 18,84
για τις αμαρτίες
Όταν αμαρτήσης, τότε μόνο να στενάξης, τότε να δακρύσης. Δεν εμποδίζω στην περίπτωσι αυτή το θρήνο, μάλλον και συνιστώ. Αλλά και τότε με μέτρο το πένθος, κι αυτό το λέω, διότι υπάρχει επάνοδος με τη μετάνοια και συγχώρησις.
Ε.Π.Ε. 18α,580
όχι για τους νεκρούς
Να μη κλαίμε γι’ αυτούς που πέθαναν. Να κλαίμε γι’ αυτούς που έζησαν αμαρτωλά και αμετανόητα όλο το βίο. Διότι και ο γεωργός, σαν βλέπη το σπόρο του σίτου να σαπίζη στη γη, δεν θρηνεί. Μόλις αρχίζει να σαπίζη, χαίρεται. Η διάλυσις είναι η αρχή για τη μέλλουσα σπορά και καρποφορία. Έτσι και μείς οι χριστιανοί. Ας χαιρώμαστε τότε, που πέφτει η φθαρτή οικία μας, δηλαδή, που πέφτει το σώμα στον τάφο.
Ε.Π.Ε. 18α,688
διδασκάλου για τους μαθητές του
Πενθεί ο Παύλος για τους αμετανοήτους. Αυτό είναι το γνώρισμα του μεγάλου δασκάλου, το να συμπάσχη στις συμφορές των μαθητών, το να θρηνή και να πενθή για τα τραύματα των υποτακτικών του.
Ε.Π.Ε. 20,88
για τον αμετανόητο λαό
Ανάγκη θρήνου, όπως έκαναν και οι προφήτες σε δύσκολες στιγμές του λαού. Είναι και αυτό ένα είδος θεραπείας αποτελεσματικό, δηλαδή, όχι μόνο να συμβουλεύη κανείς, αλλά και να θρηνή.
Ε.Π.Ε. 20,334
για τον αμετανόητο
Να μη κλαίμε τους πεθαμένους. Να κλαίμε όσους επιμένουν στις αμαρτίες. Διότι, πες μου, ποια ελπίδα έχουν όσοι μαζί με τα αμαρτήματα φεύγουν για κει, όπου είναι αδύνατον να αποθέσουν τα αμαρτήματα;
Ε.Π.Ε. 21,436
για όσους δεν έχουν ελπίδα
Το να οδύρεται κανείς για τους τεθνεώτες είναι γνώρισμα εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα για την άλλη ζωή. Και είναι τούτο φυσικό. Διότι άνθρωπος, που δεν γνωρίζει τίποτε για ανάστασι, αλλά νομίζει, ότι είναι πραγματικός θάνατος ο θάνατος, δικαιολογημένα οδύρεται και θρηνεί και αφόρητα πενθεί γι’ αυτούς, σαν να έχουν χαθή. Συ όμως, που περιμένεις ανάστασι, για ποιο λόγο οδύρεσαι; Άρα το να οδύρεται κανείς είναι ίδιον εκείνων, που δεν έχουν ελπίδα.
Ε.Π.Ε. 22,472
από απιστία
Κατάλαβες; Θρηνούμε τους νεκρούς όχι από συνήθεια, αλλά από απιστία.
Ε.Π.Ε. 22,480
μάταιος στην κόλασι
Θα έρθη καιρός, που θα θρηνήσουμε άσκοπα και μάταια, κάτι που εύχομαι να μη συμβή. Μακάρι να μετανοήσουμε εδώ και να κατορθώσουμε έργα αγαθά, κατευθύνοντας με κάθε ακρίβεια τη ζωή μας, για να μπορέσουμε να κερδίσουμε τα αγαθά, που υποσχέθηκε σ’ όσους Τον αγαπούν.
Ε.Π.Ε. 23,64
για την πτώσι μας
Αν όλος ο κόσμος αποκτούσε φωνή, κι οι πέτρες και τα ξύλα και τα δέντρα και τα θηρία και τα πτηνά και τα ψάρια, και γενικά όλη η φύσις αποκτούσε φωνή για να θρηνήση εμάς, που έχουμε εκπέσει από τα αγαθά εκείνα, δεν θα μπορούσε επάξια να μας πενθήση και να μας κλάψη.
Ε.Π.Ε. 25,144
για την απώλεια ψυχών
Κανένας δεν αγωνιά και δεν τρέμει, μήπως πέσουμε στη γέεννα. Αυτά είναι άξια θρήνων και κατηγοριών. Άξια κατακρίσεως.
Ε.Π.Ε. 25,150
λύει την αμαρτία
Αμάρτησες; Να πενθήσης, και σβήνει η αμαρτία. Είναι τόσο κουραστικό αυτό; Δεν σου ζητάω τίποτε άλλο, παρά μόνο να λυπηθής για την αμαρτία.
Ε.Π.Ε. 30,120
ανασταίνει νεκρό
Στα πνευματικά, αν θρηνήσης, πολλές φορές ανασταίνεις τον πεθαμένο στην ψυχή.
Ε.Π.Ε. 30,304
εδώ ή εκεί;
Άκαιρος μετάνοια δεν σώζει. Τελείωσε το θέατρο αυτής της ζωής, πέρασαν οι αγώνες της, δεν υπάρχει πλέον χρόνος για παλαίσματα. Γι’ αυτό παρακαλώ και δέομαι και ικετεύω: Εδώ, σε τούτη τη ζωή πρέπει να θρηνούμε και να κλαίμε για τα αμαρτήματα. Ας μας λυπούν εδώ τα λόγια του κηρύγματος, παρά να μας φοβίζουν εκεί οι τραγικές πραγματικότητες. Ας μας δαγκώνη εδώ ο λόγος, κι ας μη μας δαγκώνη εκεί το σκουλήκι με το δηλητήριο. Ας μας καίη εδώ η επιτίμησις, παρά να μας καίη εκεί η η φωτιά της κολάσεως.
Ε.Π.Ε. 31,150
για την αμετανοησία
Όσοι για τα αμαρτήματά τους γελάνε και δεν πονάνε και καλοπερνάνε, είναι απόλυτα σίγουρο, ότι θα θρηνήσουν και θα κλάψουν εκεί, οπού ο βρυγμός των οδόντων.
Ε.Π.Ε. 31,150
αρχίζει με κλάμα η ζωή
Πολύ συμβολικά το βρέφος κλαίει μόλις βγη από την κοιλιά της μητέρας. Αρχίζει με κλάμα, και όχι με γέλιο τη ζωή. Κλαίει σαν να παραπονήται για τη ζωή αυτή, αφού θα γευτή τόσα πικρά και θνησιμαία δώρα.
Ε.Π.Ε. 31,382

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 385-389)