ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 17

Στίχ. 20-37. Η βασιλεία του Θεού και το καθήκον μας.
17.20 ᾽Επερωτηθεὶς δὲ ὑπὸ τῶν Φαρισαίων(1) πότε ἔρχεται
ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ(2) ἀπεκρίθη αὐτοῖς καὶ εἶπεν,
Οὐκ ἔρχεται ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ μετὰ παρατηρήσεως(3),
20 Όταν ρωτήθηκε από τους Φαρισαίους ο Ιησούς πότε έρχεται
η βασιλεία του Θεού, τούς απάντησε: «Η βασιλεία του Θεού
δεν έρχεται με τρόπο φανερό σε όλους.
Το τεμάχιο αυτό περιλαμβάνει 1) ερώτηση των Φαρισαίων για το
χρόνο της εμφάνισης της βασιλείας του Θεού και απάντηση του
Κυρίου σε αυτήν (σ. 20,211). 2) Διδασκαλία του Κυρίου προς τους
μαθητές του για το θέμα αυτό (σ. 22-27) και 3) την παραβολή του
άδικου κριτή, η οποία εφαρμόζει πρακτικά στους πιστούς
το διαπραγματευμένο θέμα (ιη 1-8)(g)
(1) Είναι γνωστό με ποια ανυπομονησία ανέμεναν οι Φαρισαίοι
την εμφάνιση της βασιλείας του Μεσσία. Φυσικό λοιπόν ήταν να θέλουν
να μάθουν την γνώμη του Ιησού για αυτό. Αναμφίβολα θα δοκίμαζαν
μεγάλη χαρά, εάν τον έφερναν σε δύσκολη θέση με το ερώτημά τους
αυτό ή αν του αποσπούσαν πλανημένη ή οπωσδήποτε υποκείμενη σε επίκριση γνώμη (g).
(2) Εφόσον καμία καθορισμένη χρονολογία δεν παρεχόταν στη Γραφή,
έπρεπε λοιπόν να παρακολουθούν και να παρατηρούν τα σημεία των καιρών (L).
Η ερώτηση που ήδη θέτουν φανερώνει, ότι η βασιλεία αυτή
κατά τις ιδέες τους ήταν τελείως εξωτερική και ότι η έλευσή της
θα σημειωνόταν με κάποιο μεγάλο και αιφνίδιο θεαματικό χτύπημα (g).
(3) Παρόλο που το ρήμα παρατηρώ δεν είναι σπάνιο ούτε στην Κ.Δ.
ούτε στους Ο΄(μετάφραση της Π.Δ. των 70 μεταφραστών), συναντιέται
επιπλέον και στους ιατρούς συγγραφείς για παρατήρηση των συμπτωμάτων
των νόσων, παρόλ’ αυτά το ουσιαστικό παρατήρηση είναι λέξη
που συναντιέται μόνο μία φορά (p). Σημαίνει ή «με δόξα ανθρώπινη» (Ζ)
ή ακριβέστερα, με κάποιο γεγονός που πέφτει στις αισθήσεις·
με τρόπο ορατό και αισθητό (g), ώστε και με τα μάτια να μπορεί
να παρατηρηθεί (Grimm)· με τέτοιο έκτακτο θέαμα, ώστε να μπορεί
κάποιος σιγά σιγά και διαδοχικά να παρατηρήσει το πότε και το εδώ,
τον χρόνο και τον τόπο (b).
Δεν έχει η βασιλεία του Θεού εξωτερικές επιδείξεις και εμφανίσεις,
όπως τα γήινα κοσμικά βασίλεια, οι επεκτάσεις και επαναστάσεις
των οποίων γίνονται αισθητές και οι ειδήσεις για αυτά γεμίζουν
τις εφημερίδες. Η είσοδος της βασιλείας του Θεού θα είναι σιωπηλή
και αθόρυβη και χωρίς κάποια πομπή. Είναι αξιοσημείωτο,
ότι ενώ οι Φαρισαίοι ρωτούν: πότε έρχεται η βασιλεία του Θεού,
ο Κύριος δεν απαντά αμέσως στο ερώτημά τους αυτό, αλλά ζητά μάλλον
να διορθώσει τις πλανημένες αντιλήψεις τους για την βασιλεία αυτή.
Εξάλλου οι επισκέψεις του Θεού δια μέσου των αιώνων έγιναν μυστικά και αιφνίδια.
Οι άνθρωποι, οι απορροφημένοι από τις επιδιώξεις της παρούσας ζωής,
δεν αντιλαμβάνονται τις προσεγγίσεις ή και τις ελεύσεις τους.
Συγχέουν τα μεγάλα γεγονότα με τα μικρά και μετρούν την σοβαρότητά τους
σύμφωνα με τα παχυλά ιδανικά τους. Ο Θεός φανερώθηκε με σάρκα.
Γεγονός όμοιο του οποίου δεν είδε ποτέ άλλοτε ο κόσμος και το οποίο
επισκίασε όλα τα γεγονότα της ιστορίας. Και όμως δεν επέσυρε
την προσοχή του κοινού. Οι κάτοικοι της Βηθλεέμ δεν μπόρεσαν να βρουν
τόπο για τον Θείο Επισκέπτη στο κατάλυμα, ο οποίος ξάπλωσε στη φάτνη
μεταξύ των αλόγων ζώων. Πράγματι τότε η βασιλεία του Θεού είχε έλθει
χωρίς παρατήρηση. Και όταν αυτός, ο οποίος είναι η Κεφαλή και ο Ήλιος
της Εκκλησίας, σταυρώθηκε και αναστήθηκε και ίδρυσε την βασιλεία του
ως δική του εκκλησία, για πολλά χρόνια παρέμενε άγνωστος ή και παραγνωρισμένος
μεταξύ των ανθρώπων. Η βασιλεία του Θεού ήλθε ανάμεσά τους όχι με παρατήρηση.

Ψυχή όλων των ασκήσεων, που γίνονται για τον Κύριο, είναι η προσοχή.

Δίχως προσοχή, όλες αυτές οι ασκήσεις είναι άκαρπες, νεκρές.

Όποιος ποθεί τη σωτηρία του, πρέπει να μάθει να προσέχει άγρυπνα τον εαυτό του, είτε ζει στη μόνωση, είτε ζει μέσα στον περισπασμό, οπότε καμιά φορά, και χωρίς να το θέλει, παρασύρεται από τις συνθήκες.

Αν ο φόβος του Θεού γίνει το ισχυρότερο απ’ όλα τ’ άλλα αισθήματα της καρδιάς, τότε πιο εύκολα θα προσέχουμε τον εαυτό μας, τόσο στην ησυχία του κελιού μας όσο και μέσα στο θόρυβο που μας κυκλώνει από παντού.

Στη διατήρηση της προσοχής πολύ συμβάλλει η συνετή μετρίαση της τροφής, που μειώνει τη θέρμη του αίματος. Η αύξηση αυτής της θέρμης από τα πολλά φαγητά, από την έντονη σωματική δραστηριότητα, από το ξέσπασμα της οργής, από το μεθύσι της κενοδοξίας και από άλλες αιτίες προκαλεί πολλούς λογισμούς και φαντασιώσεις, δηλαδή το σκορπισμό του νου. Γι’ αυτό οι άγιοι πατέρες σ’ εκείνον που θέλει να προσέχει τον εαυτό του συστήνουν πριν απ’ όλα τη μετρημένη, διακριτική και διαρκή εγκράτεια από τις τροφές.

Όταν σηκώνεσαι από τον ύπνο -πρόκειται για μια προεικόνιση της αναστάσεως των νεκρών, που περιμένει όλους τους ανθρώπους- να κατευθύνεις τις σκέψεις σου στο Θεό. Να προσφέρεις σαν θυσία σ’ Εκείνον τους πρώτους καρπούς της λειτουργίας του νου σου, όταν αυτός δεν έχει ακόμα προσλάβει καμιά μάταιη εντύπωση.

Αφού ικανοποιήσεις όλες τις ανάγκες του σώματος, όπως κάθε άνθρωπος που σηκώνεται από τον ύπνο, διάβασε με ησυχία και αυτοσυγκέντρωση τον συνηθισμένο προσευχητικό σου κανόνα. Φρόντισε όχι τόσο για την ποσότητα όσο για την ποιότητα της προσευχής. Αυτό σημαίνει να προσεύχεσαι με απόλυτη προσοχή. Έτσι θα φωτιστεί και θα ζωογονηθεί η καρδιά από την κατάνυξη και τη θεία παρηγοριά.

Μετά τον κανόνα της προσευχής, προσπαθώντας πάλι με όλες σου τις δυνάμεις για τη διατήρηση της προσοχής, να διαβάζεις την Καινή Διαθήκη, κυρίως το Ευαγγέλιο. Διαβάζοντας, να σημειώνεις με επιμέλεια τις παραγγελίες και τις εντολές του Χριστού, για να κατευθύνεις σύμφωνα μ’ αυτές όλες σου τις πράξεις της ημέρας, φανερές και κρυφές.

Η ποσότητα της μελέτης εξαρτάται από τις δυνάμεις σου και από τις περιστάσεις. Δεν πρέπει να βαραίνεις το νου σου με υπέρμετρη ανάγνωση προσευχών ή της Γραφής. Δεν πρέπει, επίσης, να παραμελείς τις υποχρεώσεις σου για να προσευχηθείς ή να μελετήσεις περισσότερο. Όπως η άμετρη χρήση υλικής τροφής προκαλεί διαταραχές στο στομάχι και το εξασθενίζει, έτσι και η άμετρη χρήση πνευματικής τροφής εξασθενίζει το νου, του προκαλεί αποστροφή προς τις ευσεβείς ασκήσεις και του φέρνει αθυμία.

Στον αρχάριο οι άγιοι πατέρες συστήνουν να προσεύχεται συχνά αλλά σύντομα. Όταν ο νους ωριμάσει πνευματικά και δυναμώσει, τότε θα μπορεί να προσεύχεται αδιάλειπτα. Σε τέτοιους χριστιανούς, που έχουν γίνει ώριμοι, φτάνοντας στα μέτρα της τελειότητας του Χριστού, αναφέρονται τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «Επιθυμώ να προσεύχονται οι άνδρες σε κάθε τόπο και να σηκώνουν στον ουρανό χέρια καθαρά (από κάθε μολυσμό), δίχως οργή και λογισμούς», δηλαδή δίχως εμπάθεια, περισπασμό ή μετεωρισμό. Γιατί αυτό που είναι φυσικό για έναν άνδρα, δεν είναι ακόμα φυσικό για ένα νήπιο.

Αφού, λοιπόν, ο άνθρωπος φωτιστεί από τον Ήλιο της δικαιοσύνης, τον Κύριο Ιησού Χριστό, μέσω της προσευχής και της μελέτης, μπορεί να επιδοθεί στις καθημερινές του ασχολίες, προσέχοντας ώστε σ’ όλα τα έργα και τα λόγια του, σ’ όλη την ύπαρξή του να κυριαρχεί και να ενεργεί το πανάγιο θέλημα του Θεού, όπως αυτό αποκαλύφθηκε και εξηγήθηκε στους ανθρώπους με τις ευαγγελικές εντολές.

Αν στη διάρκεια της ημέρας υπάρχουν ελεύθερες στιγμές, χρησιμοποίησε τες για να διαβάσεις με προσοχή μερικές επιλεγμένες προσευχές ή περικοπές της Αγίας Γραφής, ενισχύοντας έτσι τις ψυχικές σου δυνάμεις, που έχουν εξασθενήσει από τις διάφορες δραστηριότητες μέσα στον πρόσκαιρο κόσμο. Αν τέτοιες χρυσές στιγμές δεν υπάρχουν, να λυπάσαι γι’ αυτό, όπως αν είχες χάσει θησαυρό. Ό,τι χάθηκε σήμερα δεν πρέπει να χαθεί και αύριο, γιατί η καρδιά μας εύκολα παραδίνεται στη ραθυμία και τη λήθη. Απ’ αυτές, πάλι, γεννιέται η σκοτεινή άγνοια, που καταστρέφει το έργο του Θεού, το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου.

Αν συμβεί να πεις ή να κάνεις κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις εντολές του Θεού, τότε χωρίς καθυστέρηση διόρθωσε το σφάλμα σου με την ειλικρινή μετάνοια. Με τη μετάνοια να επιστρέφεις πάντα στο δρόμο του Θεού, όταν ξεφεύγεις απ’ αυτόν, καταφρονώντας το θείο θέλημα. Μη μένεις για πολύ έξω από το δρόμο του Θεού! Στις αμαρτωλές σκέψεις και φαντασιώσεις και στα εμπαθή αισθήματα να αντιπαραθέτεις με πίστη και ταπείνωση τις ευαγγελικές εντολές, λέγοντας μαζί με τον άγιο πατριάρχη Ιωσήφ: «Πώς μπορώ να κάνω αυτό το κακό και ν’ αμαρτήσω μπροστά στο Θεό;».

Όποιος προσέχει τον εαυτό του πρέπει ν’ απαρνηθεί γενικά κάθε φαντασίωση, όσο ελκυστική και εύσχημη κι αν φαίνεται αυτή. Κάθε φαντασίωση είναι περιπλάνηση του νου όχι στην περιοχή της αλήθειας αλλά στη χώρα των φαντασμάτων, που δεν υπάρχουν ούτε πρόκειται να υπάρξουν και που πλανούν το νου, εμπαίζοντας τον. Συνέπειες των φαντασιώσεων είναι η απώλεια της προσοχής, ο σκορπισμός του νου και η σκληρότητα της καρδιάς την ώρα της προσευχής. Έτσι αρχίζει η διαταραχή της ψυχής.

Το βράδυ, όταν πηγαίνεις για ύπνο -που, μετά την εγρήγορση της ημέρας και σε σύγκριση μ’ αυτήν, προεικονίζει τον θάνατο- να εξετάζεις τις πράξεις που έκανες όσο ήσουνα ξύπνιος. Ένας τέτοιος αυτοέλεγχος δεν είναι δύσκολος για τον άνθρωπο που ζει προσεκτικά. Γιατί η προσοχή εξαφανίζει τη λήθη, που είναι φαινόμενο τόσο συνηθισμένο σ’ όποιον έχει περισπασμούς. Έτσι, λοιπόν, αφού θυμηθείς όλες τις αμαρτίες που έκανες στη διάρκεια της ημέρας, είτε με πράξεις είτε με λόγια είτε με σκέψεις, εγκάρδια πρόσφερε γι’ αυτές τη μετάνοιά σου στο Θεό, έχοντας τη διάθεση της διορθώσεως. Μετά διάβασε τον κανόνα της προσευχής σου. Τέλος, κλείσε την ημέρα σου όπως την άρχισες, δηλαδή με θεϊκούς λογισμούς.

Την ώρα που κοιμάται ο άνθρωπος, που πάνε όλες οι σκέψεις και τα αισθήματα του; Τι μυστική κατάσταση είναι αυτή του ύπνου, κατά την οποία τόσο η ψυχή όσο και το σώμα ζουν και συνάμα δεν ζουν, αποξενωμένα καθώς είναι από την αίσθηση της ζωής, σαν νεκρά; Ακατανόητος είναι ο ύπνος, όπως και ο θάνατος. Όπως στην αιώνια ανάπαυση, έτσι και στην πρόσκαιρη του ύπνου, η ψυχή ξεχνάει ακόμα και τις πιο μεγάλες πίκρες, ακόμα και τις πιο φοβερές επίγειες συμφορές.

Και το σώμα; …;. Αφού σηκώνεται από τον ύπνο, οπωσδήποτε θα αναστηθεί και από τους νεκρούς.

Ο μεγάλος αββάς Αγάθων είπε: «Είναι αδύνατο να προκόψουμε στην αρετή, αν δεν προσέχουμε άγρυπνα τον εαυτό μας». Αμήν.

(Αγ. Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ, "Ασκητικές εμπειρίες", τ. Β΄, εκδ. Ι. Μ. Παρακλήτου, 2009)

"Ο Κύριός μου και ο Θεός μου" (Ιω. 20,28)

Όταν ο απόστολος Θωμάς ψηλάφισε τις πληγές του Κυρίου Ιησού Χριστού, ανέκραξε ο Κύριός μου και ο Θεός μου!

Όταν η Μαρία η Μαγδαληνή, άκουσε τη φωνή του Αναστάντος, αναφώνησε: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Όταν ο Σαούλ είδε το φως και άκουσε τα Λόγια του Αναστάντος ομολόγησε: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Όταν οι ειδωλολάτρες παρατηρούσαν έκπληκτοι πόσοι αναρίθμητοι μάρτυρες υπέμεναν ευχαρίστως τους πόνους και τους ρωτούσαν ποιος ήταν ο Χριστός, όλοι τους απαντούσαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Όταν οι είρωνες ειρωνεύονταν τις στρατιές των ασκητών και τους ρωτούσαν ποιος ήταν Αυτός για τον οποίον αναλάμβαναν το βαρύ φορτίο των ασκητικών μόχθων, όλοι είχαν μία απάντηση: ο Κύριός μου και ο Θεός μου! 
Όταν οι χλευαστές χλεύαζαν τις παρθένους που είχαν δώσει υπόσχεση να τηρήσουν την παρθενία τους και τις ρωτούσαν ποιος ήταν Αυτός για τον οποίον απαρνήθηκαν τον γάμο, όλες είχαν μία απάντηση: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Όταν οι φιλάργυροι, κατάπληκτοι, ρωτούσαν τους πλουσίους ποιος ήταν Αυτός χάριν του οποίου είχαν μοιράσει τον πλούτο τους και έγιναν επαίτες, όλοι τους είχαν μία απάντηση: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!

Κάποιοι Τον είδαν και είπαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Κάποιοι Τον άκουσαν μόνον και είπαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Κάποιοι Τον ένιωσαν μόνον και είπαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Κάποιοι Τον διέκριναν πίσω από τα γεγονότα και τις τύχες των ανθρώπων και είπαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Κάποιοι αισθάνθηκαν την παρουσία Του στις ζωές τους και αναφώνησαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Κάποιοι Τον αναγνώρισαν με κάποιο σημείο που είδαν στον εαυτό τους ή σε άλλον και ανέκραξαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!

Τέλος, κάποιοι άκουσαν απλώς γι’ Αυτόν από άλλους και όμως πίστεψαν και το διαλάλησαν: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!
Πραγματικά, αυτοί οι τελευταίοι είναι οι πιο μακάριοι!

Ας αναφωνήσουμε και εμείς, εξ όλης της καρδιάς μας, ανεξαρτήτως εάν και πόσο Τον έχουμε αναγνωρίσει ή γνωρίσει στη ζωή μας: ο Κύριός μου και ο Θεός μου!

Ότι Σοι πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνησις εις τούς αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Ομιλία Για την δοκιμασία του Θωμά, Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

(από το βιβλίο "Πνευματικό Ημερολόγιο, Ο Πρόλογος της Αχρίδος" – Απρίλιος, Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, εκδ. ΆΘως)

Εξομολόγηση -Μετάνοια
Δεν σε κατηγορώ ότι έκανες αμαρτίες πολλές και σοβαρές, όχι, άνθρωπος είσαι. Σε κατηγορώ, γιατί δεν εξομολογείσαι. Αυτό σε κατηγορώ. Έπεσες; Στον πνευματικό. Έπεσες; Στον πνευματικό, όλα στον πνευματικό. Και η οσία Μαρία, πρώτα εξομολογήθηκε.
--------------

Στη γειτονιά μας ήταν κάποιος Κύπριος και είχε έναν υποτακτικό, ο οποίος τους γονείς του δεν είχε αναπαύσει, να πούμε. Όταν καλογέρευσε, και τον γέροντα του δεν τον ανέπαυσε. Κι εκεί που καθόμαστε στη Μικρή Αγία Άννα, τον έστειλε ο Γέροντας του στον Γέροντα, τον γέρο-Ιωσήφ, να πει τον λογισμό του και ό,τι μπορεί να τον βοηθήσει. Όταν ήρθε εκεί, ήμαστε γύρω έτσι με τον Γέροντα, λέει: «Άντε εσύ, πήγαινε εσύ, πηγαίνετε στα δωμάτιά σας∙ έλα δω, πάτερ-Ιωάννη». Ανεβαίνει, πήγαινε στο δωμάτιό του.
−Γέροντα, λέει, η ψυχή μου κλαίει, κλαίει, κλαίει, κλαίει σαν μικρό παιδί.
−Γιατί, παιδί μου, η ψυχή σου κλαίει;
−Διότι, λέει, δεν ανέπαυσα τον Γέροντα μου.
−Ε, πού καταλαμβάνεις ότι δεν ανέπαυσες τον Γέροντα;
−Να, λέει, έτσι στην υπακοή.
−Άκουσε, παιδί μου. Εκεί που γκρέμισες, εκεί να διορθώσεις. Εχαλάρωσες το «να ‘ναι ευλογημένο», την ταπείνωση και την αυταπάρνηση στον Γέροντα. Μη ζητάς τώρα με την ευχή ή με τη Θεία Μετάληψη, πάτερ μου, να διορθώσεις το λάθος σου. Εκεί έσφαλες, εκεί να βάλεις μετάνοια, εκεί να διορθώσεις.
--------------

Ο αββάς Παμβώ, όταν ήταν κοσμικός, πήγε και κλέψανε σύκα από άλλο γειτονικό αμπέλι. Και όταν τους πήρε μυρωδιά ο δραγάτης, το ‘βάλαν στα ποδάρια να φύγουν. Αλλά από το μαντήλι που είχε τα σύκα, του ‘πεσε ένα σύκο κάτω και να μην το χάσει, πήγε και το ‘φαγε. Και λέει ο ίδιος: «Όποτε θυμάμαι αυτό το σύκο, κάθομαι και κλαίω». Κάθομαι και κλαίω… Αυτό το σύκο…
Έτσι κι εγώ, να πούμε. Όταν θυμάμαι αυτή την παρακοή που έκανα στον Γέροντα, ως άλλος απόστολος Πέτρος, κάθομαι και κλαίω. Γιατί να κάνω αυτήν την παρακοή, να μην την κάνω υπακοή να κερδίσω;
--------------

Ένα πράγμα, άμα σε κεντάει η συνείδησή σου, πήγαινε και βάλε μετάνοια: «Αδερφέ μου, ευλόγησον, σε παρακαλώ να με συγχωρέσεις, έσφαλα». Αυτό διορθώνει το λάθος σου. Μην παραβλέπεις τη συνείδησή σου. Άνθρωποι είμεθα, ένας στον άλλον φταίει. Ή σου είπε έναν λόγο είτε δεν έκανε εκείνο το οποίο είπες, και οπότε κατόπιν η συνείδηση έρχεται ελέγχουσα. Μην την παραβλέπεις, πήγαινε ταπεινώσου και πες το «ευλόγησον» εις τον αδερφό ή εις τον Γέροντα.

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, εκδ. "Το Περιβόλι της Παναγίας", Θεσσαλονίκη 2000

Ανάγνωση
Αυτό που λένε, ανοίγονται τα μάτια της ψυχής, πατέρες, ξέρουν τι λένε οι άγιοι Πατέρες, ήξεραν τι λένε οι άγιοι Πατέρες. Γι’ αυτό να διαβάζουμε και τα πατερικά βιβλία και τη Θεία Γραφή. Μα δεν αδειάζεις; Έστω μισή ώρα κάθε μέρα να διαβάζεις. Αυτή η κάθαρση, αυτός ο φωτισμός, τον οποίον θα πάρεις διαβάζοντας τη Θεία Γραφή, θα σου κρατήσει όλη την ημέρα και τη νύχτα.
--------------

Δοξολογία Θεού
Λέει ο Γέροντας στον υποτακτικό: «Εξεγερθέντες του ύπνου προσπίπτομέν Σοι, αγαθέ, και των αγγέλων τον ύμνο βοώμεν Σοι, δυνατέ∙ άγιος, άγιος» κλπ. «Κουά, κουά, κουά, κουά» τα βατράχια κοάζουν, πώς λέγεται, ξεχάσαμε και τα ελληνικά τώρα.
−Βρε παιδί μου, λέει, πήγαινε στα βατράχια και πες τα:
Α, να σας πω, ο Γέροντας λέει, σταματήστε τώρα γιατί θέλουμε να διαβάσουμε εμείς την ακολουθία.
−Να ‘ναι ευλογημένο, Γέροντα.
Αυτός ήταν υποτακτικός! Βλέπεις; Δεν είπε, «ε, Γέροντα, τα βατράχια θα πάω να πω εγώ;» Όχι, υπακοή.
−Ακούστε εδώ, βατράχια, είπε ο Γέροντας να σταματήσετε τώρα, γιατί θέλουμε να διαβάσουμε εμείς την ακολουθία.
Μίλησε το βατράχι εκεί! Λέει:
−Πες του Γέροντα, τώρα τελειώνουμε κι εμείς την δοξολογία του Θεού και θα πάμε κι εμείς να ξεκουραστούμε.
Και τα βατράχια υμνολογούν τον Θεό! Όλη η φύση, να πούμε, υμνολογεί, δοξολογεί τον Θεό, και κατά την καθαρότητά μας ακούμε κι εμείς αυτήν τη μυστική δοξολογία, τη μυστική, την άφωνο υμνολογία που κάνουμε και οι πέτρες ακόμη. Αυτό πώς το λένε, κάτι στίχους που έχει μεγάλη δοξολογία, δεν ξέρω πώς τα λένε, γιατί εγώ έχω χρόνια να πάω πάνω στην ακολουθία.
Μοναχοί: Πυρ, χάλαζα, χιών, πνεύμα καταιγίδος…
Γέροντας: Πυρ, χάλαζα, πυρ καταιγίδος κλπ., όλα, τότε αρχίζει η μεγάλη δοξολογία. Βλέπετε; Και τα όρη και τα βουνά και τα δέντρα και η θάλασσα και τα ψάρια, όλα υμνολογούν τον Θεό. Αλλά εμείς, επειδή έχουμε αμαυρώσει, δηλαδή, το νοερόν της ψυχής μας, γι’ αυτό λίγο το καταλαμβάνουμε, λίγο. Όσο καθαρίζεσαι μέσα σου, τόσο και περισσότερο λαμβάνεις έναν φωτισμό, λαμβάνεις μιάν αίσθηση ότι κανένα κτίσμα του Θεού δεν μένει αργό, αλλά όλα δοξολογούν τον Θεό. Και η μύγα και το κουνούπι, και το βόδι και το ζώο, όλα δοξολογούν τον Θεό. Όταν καθαριστείς μέσα σου, θα την δεις αυτήν τη μυστική δοξολογία του Θεού. Όσο καθαρίζεσαι μέσα σου, θα το δεις και λες: Ταλαίπωρε άνθρωπε, εσύ μόνο δεν δοξολογείς τον Θεό. Όλα δοξολογούν τον Θεό!

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, εκδ. "Το Περιβόλι της Παναγίας", Θεσσαλονίκη 2000

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 17

Στίχ. 11-19. Η θεραπεία των δέκα λεπρών.
17.18 οὐχ εὑρέθησαν(1) ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ θεῷ(2)
εἰ μὴ ὁ ἀλλογενὴς(3) οὗτος(4);
18 Κανένας τους δε βρέθηκε να γυρίσει να δοξάσει το Θεό
παρά μόνο τούτος εδώ ο αλλοεθνής;»
(1) Έχει σχεδόν την ίδια σημασία με το δικό μας «χάθηκαν».
(2) Σημαίνει η πρόταση: δεν είχαν τη συναίσθηση του καθήκοντος
της ευγνωμοσύνης; Το «βρέθηκαν» δείχνει, ότι μαζί με την άφιξη του
ενός περίμενε ο Κύριος δίκαια, αλλά μάταια την άφιξη και αυτών
στο να δώσουν δόξα στο Θεό μπροστά σε αυτόν, μέσω του οποίου
ο Θεός θεράπευσε αυτούς (δ).
(3) «Ο Σαμαρείτης ήταν αλλογενής, επειδή καταγόταν από την Ασσυρία» (Κ).
Οι Σαμαρείτες ήταν μιγάδας λαός, τόσο στην καταγωγή όσο και στη θρησκεία.
Ήταν άλλοτε Ισραηλίτες, οι οποίοι όμως μετέπειτα νικήθηκαν από τους αποίκους,
που εγκαταστάθηκαν ανάμεσά τους από τον βασιλιά των Ασσυρίων.
Δες Δ Βασ. ιζ 24,30. Οι από τον Χουθά άποικοι ήταν πιθανώς οι πολυπληθέστεροι,
διότι οι Ιουδαίοι ονόμαζαν τους Σαμαρείτες Χουθαίους ή Χουθίτες
(Ιωσήπου Αρχ. ΙΧ,14,3, ΧΙ,4.4,7,2,ΧΙΙΙ 9.1). Οι ειδωλολάτρες αυτοί άποικοι
έφεραν μαζί τους και την ειδωλολατρεία τους, βαθμιαία όμως αναμίχτηκε
με αυτήν και η λατρεία του Ιεχωβά (p). Πόσες φορές παρουσιάζονται
πολύ ευγνώμονες εκείνοι, από τους οποίους δεν θα περίμενε κάποιος αυτό.
Ο Σαμαρείτης εκδηλώνει την ευγνωμοσύνη του και ο Ιουδαίος δείχνεται αχάριστος.
Οι περισσότερο φωτισμένοι ντροπιάζονται από μερικούς, οι οποίοι οδηγούνται
μόνο από το φωτισμό της συνείδησής τους και του άγραφου νόμου μέσα τους.
Αυτό εδώ συντελεί στο να επιβαρύνει την αχαριστία των Ιουδαίων, οι οποίοι
ως φωτισμένοι από το νόμο και μάλιστα από τους προφήτες, θα περίμενε κάποιος
να δειχτούν περισσότερο ευγνώμονες από τον Σαμαρείτη.
(4) Οι ερωτήσεις αυτές του Κυρίου δεν αποβλέπουν στο να λάβει πληροφορίες
για αυτούς που δεν ήλθαν, αλλά στο να τονίσει ζωηρότερα την αχαριστία
και αδιαφορία των Ιουδαίων (L). Αμέσως η μελλοντική τύχη του ευαγγελίου
του στον κόσμο, παρουσιάστηκε στη σκέψη του (g), «έτσι ώστε κανείς από τους
εθνικούς να μην απογοητευτεί και κανείς που κατάγεται από άγιους προγόνους
να μην καυχιέται» (Θφ).

17.19 καὶ εἶπεν αὐτῷ, ᾽Αναστὰς πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε(1).
19 Και σ’ αυτόν είπε: «Σήκω και πήγαινε στο καλό· η πίστη σου σε έσωσε».
(1) Κάποιοι λένε ότι ο λόγος αυτός αναφέρεται σε κάποια πρόσθετη ευεργεσία,
την οποία ο Σαμαρείτης πήρε και οι υπόλοιποι 9 στερήθηκαν, και εξηγούν
αυτό ότι υπονοεί ηθική και πνευματική σωτηρία (p). Πάντως, εάν ο Ιησούς
υπενθυμίζει στον Σαμαρείτη ότι η πίστη του τον έσωσε, πράττει αυτό,
για να γίνει αντιληπτό σε αυτόν ποια σημασία και σπουδαιότητα έχει η πίστη
και πόσο μπορεί να ωφελήσει αυτόν στον μετέπειτα βίο του.
Έτσι με την επάνοδό του ο Σαμαρείτης συνέσφιξε ακόμη περισσότερο τον δεσμό
ανάμεσα σε αυτόν και τον Ιησού που δημιουργήθηκε από τη θεραπεία του,
ενώ οι άλλοι 9 με την αχαριστία τους, τον έσπασαν εντελώς.

Ο ΓΑΜΟΣ ΤΩΝ ΟΜΟΦΥΛΟΦΙΛΩΝ

(Ὁ Σε­βα­σμ. Μη­τρο­πο­λί­της Νέ­ας Σμύρ­νης κ. Συ­με­ών

πρός τό πλή­ρω­μα τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ώς μας)

Ἀ­γα­πη­τοί μου ἀ­δελ­φοί,

            Ἐ­πι­κοι­νω­νών­τας μα­ζί σας με­τά τήν εἴ­σο­δό μας στόν και­νούρ­γιο χρό­νο, εὔ­χο­μαι ὁ Κύ­ριός μας Ἰ­η­σοῦς Χρι­στός νά εὐ­λο­γή­σει τό νέ­ον ἔ­τος. Νά ἔ­χε­τε ὑ­γεί­α, ἀ­γά­πη καί πνευ­μα­τι­κή προ­κο­πή. Ἡ χά­ρη τοῦ Θε­οῦ νά σκε­πά­ζει τίς οἰ­κο­γέ­νει­ές σας καί νά τίς κα­τευ­θύ­νει κα­τά τό θέ­λη­μά Του.

            Ἀ­φορ­μή γιά τήν γρα­πτή αὐ­τή ἐ­πι­κοι­νω­νί­α μας εἶ­ναι ἡ ἐ­ξαγ­γελ­θεί­σα πρω­το­βου­λί­α τῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως νά εἰ­ση­γη­θεῖ μέ νο­μο­σχέ­διο τήν ἐ­πέ­κτα­ση τοῦ πο­λι­τι­κοῦ γά­μου καί γιά τά λε­γό­με­να «ὁ­μό­φυ­λα ζευ­γά­ρια».

            Ἤ­δη ἀ­να­κοι­νώ­θη­κε τό νο­μο­θε­τι­κό πλαί­σιο τῆς ρύθ­μι­σης καί ἔ­χουν ἀ­νά­ψει ἔν­το­νες συ­ζη­τή­σεις σέ ὅ­λα ­τά ἐ­πί­πε­δα μέ ὁ­ρα­τό τόν κίν­δυ­νο νά δι­χα­στεῖ βα­θιά ἡ ἑλ­λη­νι­κή κοι­νω­νί­α.

            Ἡ σύγ­χυ­ση πού ἔ­χει δη­μι­ουρ­γη­θεῖ καί τά ἐ­ρω­τή­μα­τα πού γεν­νι­οῦν­ται καί σέ σᾶς τούς Χρι­στια­νούς μας μοῦ ἐ­πι­βάλ­λουν νά ἐ­πι­κοι­νω­νή­σω μα­ζί σας καί νά σᾶς ἐ­νη­με­ρώ­σω γιά τή σχε­τι­κή δι­δα­σκα­λί­α τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας. Νά σᾶς ἐ­πι­ση­μά­νω μέ εἰ­λι­κρί­νεια καί πα­τρι­κή ἀ­γά­πη τό αἰ­ώ­νιο θέ­λη­μα τοῦ ζῶν­τος καί ἀ­λη­θι­νοῦ Θε­οῦ γιά μᾶς τά παι­διά Του. Αὐ­τό ἐ­πι­τάσ­σει ἡ ἐ­πι­σκο­πι­κή μου εὐ­θύ­νη.

            1. Ἡ ὁ­μο­φυ­λο­φι­λί­α γιά μᾶς τούς Χρι­στια­νούς συ­νι­στᾶ βα­ρύ σαρ­κι­κό ἁ­μάρ­τη­μα. Ἀ­πο­τε­λεῖ πα­ρέκ­κλι­ση ἀ­πό τή φυ­σι­κή τά­ξη πού ὅ­ρι­σε ὁ Δη­μι­ουρ­γός σέ ὅ,τι ἀ­φο­ρᾶ τά δύ­ο φύ­λα, τόν ἄν­δρα καί τή γυ­ναί­κα. Ὁ ἄν­δρας ἕλ­κε­ται ἀ­πό τή γυ­ναί­κα καί ἡ γυ­ναί­κα ἀ­πό τόν ἄν­δρα. Τρί­το φύ­λο δέν ὑ­πάρ­χει. Γι᾽ αὐ­τό καί ἡ ὁ­μο­φυ­λο­φι­λί­α δέν εἶ­ναι θε­μι­τή σε­ξου­α­λι­κή ἐ­πι­λο­γή, ἀλ­λά πα­ρέκ­κλι­ση καί ἀ­να­τρο­πή τῆς φύ­σε­ως. Ἡ Ἁ­γί­α Γρα­φή, οἱ ἱ­ε­ροί Κα­νό­νες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας, ἡ ἐμ­πει­ρί­α τῆς χρι­στι­α­νι­κῆς ζω­ῆς ἐ­δῶ καί δυό χι­λιά­δες χρό­νια εἶ­ναι ὁ­μό­φω­νη πά­νω σ᾽ αὐ­τό τό θέ­μα. Κα­τά τόν λό­γο τοῦ ἀ­πο­στό­λου Παύ­λου εἶ­ναι τό­σο βα­ρύ τό ἁ­μάρ­τη­μα πού ἄν ὁ ἄν­θρω­πος πού τό δι­α­πράτ­τει δέν με­τα­νο­ή­σει καί δέν ἀλ­λά­ξει τρό­πο ζω­ῆς, δέν ἔ­χει θέ­ση στή Βα­σι­λεί­α τοῦ Θε­οῦ (Α’ Κορ. 6, 9-10).

            Δυ­στυ­χῶς, ἡ μα­χη­τι­κή προ­πα­γάν­δα τῶν δι­α­φό­ρων λό­μπυ τῶν ὁ­μο­φυ­λο­φί­λων μέ­σω τῶν κα­να­λι­ῶν τῆς σύγ­χρο­νης ἐ­πι­κοι­νω­νί­ας ἔ­χει ἀμ­βλύ­νει τό ἠ­θι­κό αἰ­σθη­τή­ριο πολ­λῶν· ἀ­κό­μη, δυ­στυ­χῶς, καί χρι­στια­νῶν —γιά νά μήν πῶ καί ἱ­ε­ρω­μέ­νων.

            2. Ἀ­πό τό­τε πού στά­θη­κε ὁ κό­σμος ἡ ἕλ­ξη καί ἡ­ σχέ­ση τῶν δύ­ο φύ­λων, τοῦ ἄν­δρα καί τῆς γυ­ναί­κας, συ­νέ­τει­ναν στή δι­α­μόρ­φω­ση τοῦ θε­σμοῦ τοῦ γά­μου. Τόν γά­μο ὡς κοι­νω­νι­κό φαι­νό­με­νο τόν συ­ναν­τοῦ­με παν­τοῦ. Ἀ­πο­τε­λεῖ τό θε­μέ­λιο τῆς κοι­νω­νι­κῆς ζω­ῆς καί ὀρ­γά­νω­σης ὅ­λων τῶν κοι­νω­νι­ῶν καί ὅ­λων τῶν θρη­σκευ­τι­κῶν πα­ρα­δό­σε­ων. Ἀ­ξε­πέ­ρα­στος ὁ ὁ­ρι­σμός τοῦ Ρω­μαί­ου νο­μο­δι­δασκά­λου Μο­δε­στί­νου: Ὁ γά­μος εἶ­ναι ἡ συ­νά­φεια τοῦ ἄν­δρα καί τῆς γυ­ναί­κας μέ σκο­πό τήν κοι­νή πο­ρεί­α καί τό μοί­ρα­σμα ὅ­λου τοῦ βί­ου, συγ­χρό­νως δέ κοι­νω­νί­α τοῦ θεί­ου καί τοῦ ἀν­θρώ­πι­νου δι­καί­ου.

            3. Ὁ γά­μος γιά μᾶς τούς Χρι­στια­νούς ἀ­πο­τε­λεῖ ἐ­πι­πλέ­ον μυ­στή­ριο· «μυ­στή­ριον μέ­γα» κα­τά τόν ἀ­πό­στο­λο Παῦ­λο (Ἐ­φεσ. 5,32). Εἶ­ναι ἡ πη­γή καί τό λί­κνο τῆς ἀν­θρώ­πι­νης ζω­ῆς. Εἶ­ναι ἡ ὁ­δός πού ὁ­δη­γεῖ στήν τε­λει­ό­τη­τα συ­ζύ­γους καί παι­διά. Ἡ Ἐκ­κλη­σί­α μας εὐ­λο­γεῖ αὐ­τή τήν ἔγ­γα­μη σχέ­ση καί ἀ­πο­δί­δει κε­φα­λαι­ώ­δη ση­μα­σί­α στόν Χρι­στι­α­νι­κό γά­μο μέ­σω τοῦ ὁ­ποί­ου συγ­κρο­τεῖ­ται ἡ οἰ­κο­γέ­νεια. Γι᾽ αὐ­τό καί δέν ἀ­πο­δέ­χε­ται κα­νε­νός ἄλ­λου εἴ­δους γά­μο γιά τά μέ­λη της εἴ­τε πο­λι­τι­κός γά­μος εἶ­ναι αὐ­τός εἴ­τε σύμ­φω­νο συμ­βί­ω­σης.

            4. Μέ τόν θε­σμό τοῦ γά­μου συν­δέ­ε­ται ἄρ­ρη­κτα καί ὁ θε­σμός τῆς οἰ­κο­γέ­νειας, πού συγ­κρο­τεῖ­ται ἀ­πό τούς συ­ζύ­γους-γο­νεῖς, τόν πα­τέ­ρα καί τή μη­τέ­ρα, καί τά παι­διά πού ἀ­πο­τε­λοῦν κο­ρυ­φαί­α εὐ­λο­γί­α τοῦ Θε­οῦ καί καρ­πό τῆς ἀ­μοι­βαί­ας ἀ­γά­πης τους. Οἰ­κο­γέ­νεια χω­ρίς τόν φυ­σι­κό πα­τέ­ρα καί τή φυ­σι­κή μη­τέ­ρα δέν μπο­ρεῖ νά ὑ­πάρ­ξει. Ἀ­πο­τε­λεῖ ἐ­κτρο­πή ἀ­πό τή φυ­σι­κή τά­ξη καί τήν πα­ναν­θρώ­πι­νη ἐμ­πει­ρί­α οἱ λε­γό­με­νες «ἐ­ναλ­λα­κτι­κές» μορ­φές οἰ­κο­γέ­νειας. Τά παι­διά με­γα­λώ­νουν κά­τω ἀ­πό τή σκέ­πη καί τή φρον­τί­δα τοῦ πα­τέ­ρα καί στήν ἀγ­κα­λιά τῆς μά­νας πού τά γέν­νη­σε. Καί αὐ­τά τά ἱ­ε­ρά πρό­σω­πα ἀ­πο­τε­λοῦν τά πρό­τυ­πά τους πού κα­θο­ρί­ζουν τή φυ­σι­ο­λο­γι­κή καί ἰ­σορ­ρο­πη­μέ­νη ἀ­νά­πτυ­ξή τους. Γο­νέ­ας 1 καί γο­νέ­ας 2 εἶ­ναι ἐ­φεύ­ρημα τῆς πο­νη­ρῆς προ­πα­γάν­δας —πού ἀ­κού­ει στό ὄ­νο­μα «πο­λι­τι­κή ὀρ­θό­τη­τα»— γιά νά στη­ρί­ξουν τόν «γά­μο» ὁ­μο­φυ­λό­φι­λων ζευ­γα­ρι­ῶν. Καί τά παι­διά πού ἐ­πι­δι­ώ­κουν νά ἀ­πο­κτή­σουν δέν θά μπο­ρέ­σουν πο­τέ νά προ­φέ­ρουν τίς γλυ­κύ­τα­τες λέ­ξεις «πα­τέ­ρα» ἤ «μη­τέ­ρα». Θά αἰ­σθά­νον­ται αὐ­τό πού τούς λεί­πει. Καί θά μει­ο­νε­κτοῦν σέ σχέ­ση μέ τά ἄλ­λα παι­διά στό σχο­λεῖ­ο καί στίς ἄλ­λες κοι­νω­νι­κές τους ἐ­πα­φές.                     

            5. Ἐ­πι­δί­ω­ξη τοῦ κι­νή­μα­τος τῶν ὁ­μο­φυ­λο­φί­λων εἶ­ναι καί ἡ υἱ­ο­θε­σί­α —τε­κνο­θε­σί­α βα­πτί­στη­κε τε­λευ­ταῖ­α— ἤ ἡ ἀ­πό­κτη­ση παι­δι­ῶν μέ­σω τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τρό­τη­τας. Ἄ­καρ­πη ἐκ φύ­σε­ως ἡ ἄ­θε­σμη σχέ­ση τους, ἀ­γω­νί­ζον­ται μα­νι­ω­δῶς νά «ἀ­πο­κτή­σουν» παι­διά μέ κά­θε τρό­πο ἐν ὀ­νό­μα­τι ἑ­νός ἄ­κρα­του δι­και­ω­μα­τι­σμοῦ, προ­κει­μέ­νου νά αἰ­σθά­νον­ται ἴ­διοι καί ἴ­σοι μέ τήν κα­νο­νι­κή ἑ­τε­ρό­φυ­λη σύ­ζευ­ξη. Ἀ­γνο­οῦν ἤ κα­μώ­νον­ται νά ἀ­γνο­οῦν πώς ἡ υἱ­ο­θε­σί­α πά­νω ἀπ᾽ ὅ­λα θά πρέ­πει νά ἐ­ξα­σφα­λί­ζει τά δι­και­ώ­μα­τα καί τό συμ­φέ­ρον τοῦ παι­διοῦ νά με­γα­λώ­σει σέ μιά κα­νο­νι­κή οἰ­κο­γέ­νεια μέ πρό­τυ­πο πα­τέ­ρα καί μη­τέ­ρας. Υἱ­ο­θε­σί­α ἐν τέ­λει ση­μαί­νει ὅ­τι ὑ­πό τήν αὐ­στη­ρή ἐ­πί­βλε­ψη τῆς πο­λι­τεί­ας πα­ρέ­χε­ται μιά οἰ­κο­γέ­νεια σ᾽ ἕ­να παι­δί καί δέν προ­σφέ­ρε­ται ἕ­να παι­δί σέ μιά οἰ­κο­γέ­νεια.

            Ἀλ­λά καί ἡ ἀ­πό­κτη­ση παι­διοῦ μέ πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα (δη­λα­δή νοι­κι­α­σμέ­νη μή­τρα!) ἀ­πό ἀν­θρώ­πους τοῦ ἴ­διου φύ­λου σέ κα­μιά πε­ρί­πτω­ση δέν μπο­ρεῖ νά γί­νει δε­κτή ἀ­πό χρι­στι­α­νι­κή ἄ­πο­ψη. Ἡ ἔ­λευ­ση ἑ­νός παι­διοῦ δέν μπο­ρεῖ νά γί­νει ἀν­τι­κεί­με­νο συ­ναλ­λα­γῆς. Καί εἶ­ναι (πρέ­πει νά εἶ­ναι) ἀ­δι­α­νό­η­το γιά τόν πο­λι­τι­σμό μας ἡ γυ­ναί­κα νά κα­ταν­τή­σει μη­χα­νή πα­ρα­γω­γῆς παι­δι­ῶν ἐ­πί χρή­μα­σι.

            Εἶ­ναι ἀ­λή­θεια ὅ­τι κα­τά τίς κυ­βερ­νη­τι­κές ἐ­ξαγ­γε­λί­ες τό θέ­μα τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τρό­τη­τας δέν θά πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στό νο­μο­σχέ­διο. Ἐν τού­τοις πολ­λοί σι­γο­ψι­θυ­ρί­ζουν ὅ­τι, ἄν τε­λι­κά θε­σπι­στεῖ γά­μος με­τα­ξύ προ­σώ­πων τοῦ ἴ­διου φύ­λου, ἡ τε­κνο­θε­σί­α θά κερ­δη­θεῖ μέ προ­σφυ­γή στό Εὐ­ρω­πα­ϊ­κό Δι­κα­στή­ριο Δι­και­ω­μά­των τοῦ ἀν­θρώ­που.

            6. Ἐ­πι­κοι­νω­νών­τας, ἀ­γα­πη­τοί ἀ­δελ­φοί, μα­ζί σας, ἐ­πι­τρέψ­τε μου νά ἀ­πευ­θυν­θῶ δη­μό­σια μέ σε­βα­σμό ἀλ­λά καί μέ παρ­ρη­σί­α τό­σο πρός τήν Κυ­βέρ­νη­ση ὅ­σο καί πρός τά μέ­λη τοῦ ἐ­θνι­κοῦ μας Κοι­νο­βου­λί­ου. Τό κυ­ο­φο­ρού­με­νο νο­μο­σχέ­διο πού θά κλη­θεῖ­τε νά ψη­φί­σε­τε δέν συ­νι­στᾶ πρό­ο­δο. Προ­σκρού­ει στίς θε­με­λι­ώ­δεις ἠ­θι­κές ἀρ­χές μέ τίς ὁ­ποῖ­ες ἔ­ζη­σε διά μέ­σου τῶν αἰ­ώ­νων τό γέ­νος μας. Ὁ πλοῦ­τος τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς πα­ρά­δο­σης σέ ὅ­λα τά ἐ­πί­πε­δα εἶ­ναι ἡ πο­λυ­τι­μό­τε­ρη συν­ει­σφο­ρά μας στήν ἑ­νω­μέ­νη Εὐ­ρώ­πη. Ἡ ἀν­τι­γρα­φή ξέ­νων ἠ­θῶν καί ἡ υἱ­ο­θέ­τη­ση ἀν­τι­λή­ψε­ων πού δι­α­μορ­φώ­θη­καν σέ ἄλ­λα πο­λι­τι­στι­κά πε­ρι­βάλ­λον­τα δέν θά μᾶς κά­νει πιό πο­λι­τι­σμέ­νους· πε­ρισ­σό­τε­ρο εὐ­ρω­παί­ους.

            Τό προ­ω­θού­με­νο νο­μο­σχέ­διο δυ­στυ­χῶς πλήτ­τει τόν θε­σμό τοῦ γά­μου, τή συγ­κρό­τη­ση τῆς οἰ­κο­γέ­νειας καί τά δι­και­ώ­μα­τα τῶν παι­δι­ῶν νά ζοῦν καί νά με­γα­λώ­νουν μέ πα­τέ­ρα καί μη­τέ­ρα σ᾽ ἕ­να ὑ­γι­ές καί φυ­σι­ο­λο­γι­κό πε­ρι­βάλ­λον.

            Ἄν ὑ­πάρ­χει ἀ­νάγ­κη νά λη­φθοῦν μέ­τρα γιά τήν προ­στα­σί­α τῶν δι­και­ω­μά­των παι­δι­ῶν πού γιά δι­ά­φο­ρους λό­γους βρέ­θη­καν κον­τά σέ ὁ­μό­φυ­λα ζευ­γά­ρια, ἡ πο­λι­τεί­α ἔ­χει κά­θε δυ­να­τό­τη­τα νά τό πρά­ξει.

            7. Κα­θώς ἀ­να­μέ­νε­ται ἡ δη­μο­σι­ο­ποί­η­ση τοῦ σχε­δί­ου νό­μου, ἐ­τέ­θη ἐ­πί τά­πη­τος καί τό ζή­τη­μα τοῦ τρό­που μέ τόν ὁποῖο θά ψη­φί­σουν οἱ βου­λευ­τές μας: κα­τά συ­νεί­δη­σιν ὅ­πως ἐ­πι­τάσ­σει τό Σύν­ταγ­μα ἤ μέ κομ­μα­τι­κή πει­θαρ­χί­α.

            Ὡς ἐ­λά­χι­στος ἐ­πί­σκο­πος τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας δι­και­οῦ­μαι νά ἀ­πευ­θυν­θῶ πρός τούς ἀ­ξι­ο­τί­μους βου­λευ­τές μας πού πι­στεύ­ουν στόν Θε­ό καί ἀ­πο­τε­λοῦν μέ­λη καί αὐ­τοί τοῦ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κοῦ σώ­μα­τος.

            Ὡς Χρι­στια­νοί —καί μά­λι­στα ὀρ­θό­δο­ξοι— δέν μπο­ρεῖ­τε νά νο­μο­θε­τεῖ­τε ἐ­ρή­μην τῆς χρι­στι­α­νι­κῆς συ­νει­δή­σε­ώς σας.

            Ἡ σχέ­ση σας μέ τόν Θε­ό καί τήν Ἐκ­κλη­σί­α δέν μπο­ρεῖ νά πε­ρι­ο­ρί­ζε­ται μό­νο στήν πα­ρου­σί­α σας στίς δο­ξο­λο­γί­ες καί τίς λι­τα­νεῖ­ες γιά εὐ­νό­η­τους λό­γους. Ἐ­πι­βάλ­λε­ται γιά λό­γους χρι­στι­α­νι­κῆς συ­νέ­πειας καί εὐ­θύ­νης πρός τό πλή­ρω­μα τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας πού σᾶς τι­μᾶ μέ τήν ψῆ­φο τους, ἡ σχέ­ση αὐ­τή νά ἐκ­φρά­ζε­ται καί στή Βου­λή· τήν ὥ­ρα τῆς ψη­φο­φο­ρί­ας ἐ­πί κρι­σί­μων ζη­τη­μά­των πού συν­δέ­ον­ται μέ τήν χρι­στι­α­νι­κή μας πί­στη καί ἅ­πτον­ται τοῦ εὐ­αγ­γε­λι­κοῦ ἤ­θους. Καί τό προ­ω­θού­με­νο νο­μο­σχέ­διο γιά τόν γά­μο τῶν ὁ­μο­φυ­λο­φί­λων προ­σβάλ­λει εὐ­θέ­ως τήν ἱ­ε­ρό­τη­τα τοῦ θε­σμοῦ τοῦ γά­μου, τή χρι­στι­α­νι­κή οἰ­κο­γέ­νεια καί τά δι­και­ώ­μα­τα τῶν παι­δι­ῶν.

            Ὁ Κύ­ριός μας Ἰ­η­σοῦς Χρι­στός ἄς φω­τί­ζει καί ἄς ἐ­νι­σχύ­ει ὅ­λους μας νά ἀ­κο­λου­θοῦ­με μέ πι­στό­τη­τα τό Εὐ­αγ­γέ­λιό Του.

Ὁ Ἐ­πί­σκο­πός σας

† Ὁ Νέ­ας Σμύρ­νης ΣΥ­ΜΕ­ΩΝ       

Κύριος και Σωτήρ μας Ιησούς Χριστός μας παρέδωσε τελείαν διδασκαλίαν περί της σωτηρίας μας. Και αυτά τα οποία μας εδίδαξε, ο Ίδιος πρώτα τα εφήρμοσε. Είναι «ο ποιήσας και διδάξας» (Πρβλ. Ματθ. ε’ 19). Μας έφερε ως παράδειγμα αληθινής αγάπης τον Καλό Σαμαρείτη. Αλλά ο κατ’ εξοχήν Καλός Σαμαρείτης ήταν ο Ίδιος ο Κύριος, ο οποίος επήρε την βασανισμένη ανθρωπίνη φύσι από τους ληστάς, τους δαίμονας δηλαδή, τα πάθη, την κακία των ανθρώπων και την ανέστησε και την εζωοποίησε διά του σταυρικού Του θανάτου και της Αναστάσεως Του.

Όλοι γνωρίζουμε τώρα ότι η τελεία χριστιανική αγάπη είναι καθολική, είναι αγάπη προς όλους, και προς τους εχθρούς μας ακόμη. Αυτό το γνωρίζουμε όλοι, αλλά δυσκολευόμαστε να το βιώσουμε. Ακόμη και μεταξύ μας, στα στενά περιβάλλοντά μας, στις οικογένειες μας, στις εργασίες μας υπάρχουν άνθρωποι που τους αντιπαθούμε. Καμμιά φορά και χωρίς να μας έχουν κάνει κάτι ή μας έκαναν κάτι μικρό ή νομίζουμε ότι μας έκαναν κάτι και εμείς κρατάμε μία ψυχρότητα απέναντί τους και πολλές φορές μία επιθετικότητα. Όμως που είναι η χριστιανική αγάπη σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Πρέπει να κάνουμε μεγάλο αγώνα, για να ελευθερωθούμε από αυτές τις καταστάσεις, οι οποίες φυγαδεύουν την αγάπη του Χριστού και δεν μας βοηθούν να είμαστε αληθινοί μαθηταί του Χριστού.

Ο απόστολος Παύλος μας διδάσκει, ότι αυτή η τελεία αγάπη του Χριστού δεν μπορεί να κατορθωθή μόνον με τις δικές μας δυνάμεις, γιατί όλοι μας, λίγο ή πολύ, είμαστε άρρωστοι, πνευματικά άρρωστοι, και η θέλησίς μας ακόμη είναι ασθενής και ο νους μας είναι σκοτισμένος. Χρειάζεται ο φωτισμός του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό μεταξύ των κρειττόνων αρετών, των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος, ο απόστολος Παύλος στην προς Γαλάτας επιστολή, όπως θα θυμάστε, συγκαταλέγει και την αγάπη. «Ο δε καρπός του Πνεύματός έστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια» (Γαλ. ε 22-23).

Άρα λοιπόν εμείς θα προσπαθούμε, θα αγωνιζόμαστε, για να αποκτήσουμε την αγάπη, αλλά είναι απαραίτητο να ζητούμε και την Χάρι του Αγίου Πνεύματος. Το Πνεύμα το Άγιο να μας φωτίση, να μας καθαρίση από τα πάθη και την έλλειψι αγάπης και να μας δώση το δώρον της αγάπης. Και τότε, όταν το Πνεύμα το Άγιον ανταποκρινόμενο στην δική μας αναζήτησι, στην δική μας προσευχή, στον δικό μας πόθο και στον δικό μας αγώνα, μας δώση την χάρι της αληθινής αγάπης, τότε θα είμεθα και εμείς σωστοί και καλοί μαθηταί του διδασκάλου της αγάπης, του Κυρίου Ιησού Χριστού.

Θυμούμαι μία ιστορία - θα σας την πω και με αυτήν θα τελειώσω - για κάποιο παιδάκι Ορθόδοξο Ελληνόπουλο, που ζούσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Όταν έπαιζε με τα άλλα παιδάκια, τα Μουσουλμανάκια, και τον κτυπούσαν, αυτός δεν κτυπούσε, δεν ανταπέδιδε. Τον ερώτησαν λοιπόν μία φορά τα παιδιά τα άλλα, οι μουσουλμάνοι, οι φίλοι του: «δεν μας λες, εμείς όταν μας χτυπάνε, χτυπάμε. Εσύ, βλέπουμε, όταν σε χτυπάνε, δεν χτυπάς, δεν ανταποδίδεις». Και αυτό το ευλογημένο και φωτισμένο παιδί είπε: «Εγώ είμαι μαθητής του Χριστού. Ο Χριστός μας είπε να μην ανταποδίδουμε. Και γι’ αυτό εγώ δεν ανταποδίδω». Το άκουσε αυτό ένα άλλο παιδί, μουσουλμανάκι, και συγκινήθηκε πολύ και καθώς μεγάλωνε εγνώρισε τον Χριστό και έγινε Χριστιανός, βαπτίσθηκε και έγινε Χριστιανός.

Έτσι πρέπει να είναι οι μαθηταί του Χριστού. Να μιμούμεθα τον Χριστόν εις όλα και εις την αγάπην.

Και να καλλιεργούμε πάντοτε αυτό το πνεύμα της αληθινής αγάπης προς όλους τους ανθρώπους, και κυρίως προς εκείνους για τους οποίους μας έρχονται μέσα μας ψυχρότητες και αρνητικά συναισθήματα. Δεν χρειάζεται να τρέχουμε να βρούμε εχθρούς για να τους αγαπήσουμε, διότι πολλές φορές δεν μπορούμε να αγαπήσουμε τους ανθρώπους που ζούμε μαζί τους, και είναι μέσα στα σπίτια μας, μέσα στους συγγενείς μας, καμμιά φορά και μέσα στην αδελφότητά μας.

Γι’ αυτό λοιπόν, πατέρες και αδελφοί Χριστιανοί, που είστε εδώ, ας αρχίσουμε όλοι ένα ειλικρινή αγώνα, να μπορέσουμε να δεχόμαστε τον κάθε άνθρωπο, οποίος και αν είναι αυτός, ως αδελφό μας, και να τον αγαπάμε, όπως πρέπει να αγαπάμε τον Ίδιο τον Χριστό. Διότι ο Κύριος μας είπε, ότι στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου πρέπει να βλέπωμε τον Χριστό (βλ. Ματθ. κε’ 40). Και ότι κάνουμε σε κάθε άνθρωπο, το κάνουμε διά τον Χριστόν.

Μακάρι λοιπόν να ενισχυθούμε από την Χάρι του Αγίου Πνεύματος, για να προχωρήσουμε σ’ αυτό το θέμα, που είναι το Α και το Ω της χριστιανικής ζωής. Και όπως είπα, χωρίς την αγάπη δεν μπορούμε να είμαστε αληθινοί μαθηταί του Χριστού.

Γέροντας Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου (†2014)

(ομιλία αρχιμ. Γεωργίου μακαριστού προηγουμένου Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου στην Τράπεζα της Μονής, την Η’ Κυριακή του Λουκά, του Καλού Σαμαρείτου, την 11^ην Νοεμβρίου 2002. Αναδημοσίευσις από το: περιοδικόν «Ο Όσιος Γρηγόριος», περίοδος β΄, τεύχος 38^ο, σ. 144-147, έκδοσις Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, Άγιον Όρος 2014)

Προσευχή

Ένα κομποσχοίνι που κάνεις για τον αδελφό σου, για το συγγενή σου, δεν πάει χαμένο. Ο Θεός θα τον βοηθήσει, όταν βρεθεί σε δύσκολη θέση. Το κομποσχοίνι, όχι βοηθάει, αλλά και ψυχή από την κόλαση μπορεί να βγάλει! Τόση δύναμη έχει η προσευχή.
--------------

Εγώ μνημόνευα τον παππού μου, ο οποίος ήτο ιερεύς. Τότε ήμασταν ζηλωταί∙ πριν λάβουμε τις πληροφορίες. Δεν τον μνημονεύαμε εις την λειτουργία, διότι ήτο νεοημερολογίτης. Του έκανα πολλά κομποσχοίνια, και παρακαλούσα τον Θεό λέγοντας: «Κύριε, τόσες λειτουργίες σου έκανε, τόσες εξομολογήσεις κλπ., ελέησον αυτόν». Τούτο έπραττα επί καιρόν.
Ένα βράδυ τον είδα εις τον ύπνο μου (όραμα∙ ήτο αποκάλυψις Θεού), να με φιλεί και να μου λέει: «Ευχαριστώ, παιδί μου∙ τώρα βρίσκομαι σε καλύτερη θέση!» Τότε βλέπω και την γιαγιά μου, να με πιάνει από το χέρι και να μου λέει: «Παιδί μου, προσευχήσου και για μένα, ίνα πάω εκεί που είναι και ο παππούς σου τώρα». Ήταν ολοζώντανο αυτό που έβλεπα. Αισθανόμουνα ότι ήσαν νεκροί.
--------------

Το έλεος του Θεού είναι μεγάλο. Ο γέρο-Ιωσήφ μας είχε ειπεί, ότι όχι μόνο με τη Θ. Λειτουργία, αλλά και με την προσευχή μπορείς να βγάλεις ψυχή από την κόλαση.
Προσευχότανε ο Γέροντας Ιωσήφ για μια ψυχή αρκετό καιρό. Και στο τέλος νομίζω, ότι μας είπε, είδε όραμα που η ψυχή είπε: «Μεγάλη μου ημέρα σήμερα. Πηγαίνω εις το καινούργιο μου σπίτι». Και ούτω πληροφορήθηκε ότι σώθηκε η ψυχή.
--------------

Εγώ κάποτε, όταν ήμουν αρχάριος, πολεμήθηκα από τον διάβολο∙ είχα σαρκικό πόλεμο. Ξαπλώσα να κοιμηθώ, αλλά ο πόλεμος της σαρκός δυνατός. Άρχισα με ζέση να λέω την ευχή. Τότε, μεταξύ ύπνου- ξύπνου βλέπω ένα όνειρο, ένα όραμα: Απέναντι εις την εξώπορτα, ήτανε ένας δαίμονας, όπως τον περιγράφουν οι Πατέρες, με κέρατα, με μαύρα φτερά κλπ., και κάγχαζε. Δεν ηδύνατο όμως να πλησιάσει εις το κελλί μου! Συνήλθα∙ πήγα και το διηγήθηκα κατόπιν εις τον γέρο-Ιωσήφ. Μου λέει: «Βλέπεις, παιδί μου, ότι με την ευχή τον κρατάς εις την εξώπορτα, και δεν μπορεί να σε πλησιάσει!».
--------------
Η νοερά προσευχή ολίγον κατ’ ολίγον φέρνει τον άνθρωπο εις την πρώτη χάρη του βαπτίσματος.
--------------

Ο Θεός, ο Αόρατος, ο Αθάνατος, το Αιώνιον, το Άπειρον, το Ατελεύτητον, το Ανεξιχνίαστον, το Αμετάβλητον.
Ο Θεός ο ποιήσας τον ουρανόν και την γην και πάντα τα εν αυτοίς∙ τον ήλιον, την σελήνη, τους αστέρας, τας θάλασσας, τους ωκεανούς και πάντα τα εν αυτοίς κινούμενα ζώα.
Ο Θεός ο καθήμενος επί θρόνου δόξης και επιβλέπων αβύσσους.
Ο γλυκύτατός μας Ιησούς.
Μύριαι μυριάδες και χίλιαι χιλιάδες παρεστηκότες άγγελοι και αρχάγγελοι κύκλω της απροσίτου Σου δόξης, τα πολυόμματα Χερούβειμ και τα εξαπτέρυγα Σεραφείμ, τα κυκλούντα Σε και αναβοώντα τον γλυκύτατον και ακατανόητον ύμνον: Άγιος, Άγιος, Άγιος.
Η μεγάλη γέφυρα, η μεγάλη διαλλαγή, η μεγάλη συμφιλίωσις, ο μεγάλος σύνδεσμος ημών των πεπτωκότων και αχαρίστων ανθρώπων με τον Άναρχόν Σου και λελυπημένον Πατέρα Σου.
Ο γενόμενος το θύμα.
Ο αναλαβών τας αμαρτίας ημών και εκφέρων αυτάς εις τον Σταυρόν.
Δος και εις ημάς τους αμαρτωλούς μίαν ακτίνα της χάριτος Σου και βοήθησον ημάς και δίδαξον ήμας και φώτισον ημάς:
Πώς θα Σε ακολουθήσουμε.
Πώς θα Σε αναπαύσουμε.
Πώς θα Σε ευαρεστήσουμε.
Ίνα γίνωμεν και ημείς μέτοχοι εκείνων των ανεκλαλήτων αγαθών, των οποίων ετοίμασε η πατρική Σου αγάπη.
Ταις πρεσβείαις της γλυκυτάτης Σου Μητρός και πάντων Σου των Αγίων των απ’ αιώνος Σοι ευαρεστησάντων. Αμήν
--------------

Η μεγάλη δόξα της εκκλησίας μας αυτό είναι.
Να ακούσουμε το «Ευλογημένη η Βασιλεία».
Πόσες φορές το είπα εγώ (σαν ιερεύς).
Όταν το λέει ο παπάς, μου έρχεται να κλάψω, να κλάψω.
Αυτός είναι ο Πατέρας μας.
Αυτή είναι η προσδοκία μας.
Εκεί θα πάμε όλοι.
Θα μας αγκαλιάσει, θα μας φιλήσει.
Διότι αυτός είναι ο Πατέρας μας, ο Δημιουργός μας.
Είναι λέξεις, οι οποίες σου τονώνουν το ηθικό.
Εκεί είναι η προσδοκία μας, η ανάπαυσίς μας.
Να πάμε στον Πατέρα μας. Αυτός είναι ο Πατέρας μας.
--------------

Επίσκεψαί μου την ψυχή και ίασαι τα τραύματα.
Άνοιξόν μου τα μάτια της ψυχής, που τα ‘κλεισε η αμαρτία, η παρακοή, ο μακρυσμός.
Αγάπησον Αυτόν, ότι Αυτός πρώτος ημάς αγάπησεν.
Αγάπησον Αυτόν, ότι Αυτός όλος αγάπη εστί.
Αγάπησον Αυτόν, ότι Αυτός εν χαρά και αγάπη προσμένει ημάς,
πότε αναλύσωμεν εκ της φθοράς και υπάγωμεν προς Αυτόν.
Ακολουθήσωμεν Αυτόν αίροντες τον Σταυρόν.
Ακολουθήσωμεν Αυτόν και ευρήσωμεν την χαράν.
Ο Θεός αγάπη εστί, ειρήνη και χαρά.
Αγαπήσατε τον Θεόν και δότε δόξαν τω ονόματι Αυτού.
Μηδέν προτιμήσατε της αγάπης Αυτού.
Πάντα εν σοφία, εν πατρική στοργή εποίησας.
Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι, και νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Γέροντας Εφραίμ Κατουνακιώτης, εκδ. "Το Περιβόλι της Παναγίας", Θεσσαλονίκη 2000

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 17

Στίχ. 11-19. Η θεραπεία των δέκα λεπρών.
17.16 καὶ ἔπεσεν ἐπὶ πρόσωπον(1) παρὰ τοὺς πόδας αὐτοῦ(2)
εὐχαριστῶν αὐτῷ· καὶ αὐτὸς(3) ἦν Σαμαρίτης.
16 έπεσε με το πρόσωπο στα πόδια του Ιησού και τον ευχαριστούσε.
Κι αυτός ήταν Σαμαρείτης.
(1) Το πέσιμο μέχρι του να ακουμπά το πρόσωπο στο έδαφος,
ήταν σημάδι βαθύτατου σεβασμού. Εκτός από το Λουκ. ε 12 (για λεπρό πάλι),
το σημάδι αυτό στην Κ.Δ. δεν γίνεται παρά μόνο ενώπιον του Θεού
(Ματθ. κστ 39,Α Κορ. ιδ 25,Αποκ. ζ 11,ια 16)(L).
Αρμόζει να εκδηλώνουμε ταπείνωση και στις ευχαριστίες μας,
όπως ταπεινωνόμαστε και στις δεήσεις μας.
(2) «Αφού καθαρίστηκε δηλαδή, πλησίασε» (Ζ).
(3) Μπαίνει μπροστά με έμφαση=και ο ένας και μόνος αυτός, ο οποίος
εκδήλωσε την ευγνωμοσύνη του, ήταν ένας περιφρονημένος σχισματικός (p),
έτσι ώστε δεν θα ανέμενε κάποιος να δειχτεί ευγνώμων, αφού οι 9 Ισραηλίτες
έδειξαν τέτοια αγνωμοσύνη (ο).

17.17 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾽Ιησοῦς εἶπεν(1),
Οὐχὶ οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν(2); οἱ δὲ ἐννέα ποῦ(3);
17 Τότε ο Ιησούς είπε: «Δε θεραπεύτηκαν και οι δέκα;
Οι άλλοι εννιά πού είναι;
(1) Η αποσιώπηση του «(είπε) σε αυτόν», έγινε σκόπιμα (g).
Η απάντηση αυτή του Κυρίου έγινε στους παρισταμένους
και αποτελεί κρίση για το όλο επεισόδιο μάλλον,
παρά απάντηση στον Σαμαρείτη (p).
(2) Πόσο πλούσιος είναι ο Χριστός στο να ευεργετεί.
Θεραπεύτηκαν και οι 10 αφού καθαρίστηκαν πλήρως.
Ολόκληρο νοσοκομείο ασθενών απέκτησε υγεία με ένα μόνο λόγο του Χριστού.
Αφθονία θεραπειών που επιβεβαιώνει ότι στον Χριστό βρίσκουν
τη θεραπεία τους και οι ψυχές μας. Το αίμα του καθαρίζει
και είναι επαρκές για όλους τους ασθενείς, οσοιδήποτε και αν είναι.
Εδώ θεραπεύτηκαν 10. Αλλά και περισσότεροι να ήταν,
δεν θα ήταν λιγότερη η χάρη του Χριστού και για αυτούς.
(3) Το «πού» μπαίνει στο τέλος με έμφαση (p).
Η αχαριστία παρ’ όλα αυτά των 9 δεν εμπόδισε τον Ιησού
και τους ανάξιους να ευεργετήσει (δ), ούτε έγινε αφορμή
για να ανακαλέσει την δωρεά προς αυτούς. Οι 9 που είναι;
Το οποίο υπονοεί, ότι η αχαριστία είναι πολύ συνηθισμένο κακό.
Από τους πολλούς οι οποίοι ελεούνται από το Θεό, λίγοι επιστρέφουν
να δώσουν δόξα σε αυτόν, μόλις ένας στους 10 στην παρούσα περίπτωση.