148. Τί εννοούμε λέγοντας τελείωση των μυστηρίων; Εννοούμε τα τέλεια μυστήρια, τα κανονικά και έγκυρα, τα οποία τελούμενα στους πιστούς μπορούν να μεταδώσουν τα σωτήριά τους αποτελέσματα. Για να γίνει όμως αυτό απαιτούνται ορισμένοι όροι. 149. Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου είναι απαραίτητη για την τελείωση του μυστηρίου; Η τέλεση της εξωτερικής πράξεως του μυστηρίου που είναι το αισθητό σημείο του και αποτελείται από λόγους και τελετές καθορισμένες από την Εκκλησία, είναι αναγκαία για την τελείωση του μυστηρίου. Δεν πρέπει όμως να εκληφθεί ως κάτι το μαγικό που ενεργεί απλά με συλλαβές και εξωτερικές κινήσεις, και μηχανικά διοχετεύει…

147. Είναι υποχρεωτικά όλα τα μυστήρια της Εκκλησίας; Άλλα είναι και αλλά όχι. Μη υποχρεωτικά ή προαιρετικά είναι η ιεροσύνη και ο γάμος. Η ιεροσύνη είναι βαρύς κλήρος τον οποίο δεν είναι υποχρεωμένοι να αναλάβουν όλοι οι άνθρωποι. Είναι φορτίο βαρύ το οποίο δύσκολα μπορούν να σηκώσουν οι ώμοι όλων των πιστών. Είναι ιδιαίτερη κλήση από το Θεό, την οποίαν ακούουν λίγοι άνθρωποι που έχουν τα ανάλογα χαρίσματα και την κλίση ν’ αναλάβουν το υψηλό εκκλησιαστικό λειτούργημα. Άλλωστε υποχρεωτική ιερωσύνη δεν θα είχε νόημα. Αν ήταν όλοι ιερείς, δεν θα υπήρχαν οι λαϊκοί. Ούτε και ο γάμος μπορεί να είναι…

146. Η θεία χάρη ενεργεί πάντοτε λυτρωτικά στον άνθρωπο; Όχι, δεν ενεργεί. Εδώ πρέπει να προσέξουμε. Άλλο η δραστική ενέργεια των μυστηρίων, που χορηγεί τη χάρη «εξ ανάγκης». Όπως είδαμε, τα μυστήρια είναι δραστικά μέσα της χάριτος. Αυτό οφείλεται στη θεία σύστασή τους. Και άλλο η σωτήρια επενέργειά τους στους πιστούς. Αυτή δεν είναι πάντοτε δραστική. Δηλαδή αυτός που μετέχει σ' ένα μυστήριο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα καρπωθεί τη λυτρωτική του ενέργεια. Τα μυστήρια δεν είναι μαγικές τελετές, που παρέχουν τυφλά και ασυλλόγιστα τη σωτηρία. Για να λειτουργήσει λυτρωτικά η χάρη πρέπει να συντρέξουν ορισμένες υποκειμενικές συνθήκες. Ο άνθρωπος…

145. Είναι αναγκαία η κοινωνία των μυστηρίων; Όπου υπάρχει η δυνατότητα κοινωνίας των μυστηρίων, αυτά είναι απαραίτητα προς σωτηρία. Υπάρχουν βεβαίως περιπτώσεις που ο άνθρωπος ποθεί και θέλει να κοινωνήσει των ιερών μυστηρίων (να εξομολογηθεί, λ.χ., και να μεταλάβει) και όμως οι συνθήκες στις οποίες ζεί και διάφοροι άλλοι παράγοντες δεν του το επιτρέπουν. Τι γίνεται στις περιπτώσεις αυτές; Μπορεί ο Θεός άμεσα να χορηγήσει τη λυτρωτική χάρη του στις ψυχές των ανθρώπων που την ποθούν; Έκτακτη περίπτωση χορηγήσεως της χάριτος του Θεού έχουμε στο ληστή επάνω στο σταυρό, ο οποίος με μια μόνη του ομολογία κέρδισε τη βασιλεία των…

144. Από πόσα μέρη αποτελείται κάθε εκκλησιαστικό μυστήριο; Όπως στον άνθρωπο υπάρχουν συνενωμένα δύο διαφορετικά στοιχεία, η άυλη ψυχή και το αισθητό ή υλικό σώμα, και όπως στην Εκκλησία υπάρχει η αόρατη αυτής πλευρά συνενωμένη με την ορατή ιστορική, έτσι και στα ιερά μυστήρια για να συσταθούν αυτά και να ενεργήσουν κανονικά χρειάζονται δύο απαραίτητα στοιχεία, το αισθητό και ορατό και το υπεραισθητό και το αόρατο. Τα δύο αυτά στοιχεία παριστάνονται και με φιλοσοφικούς όρους, ως ύλη και είδος. Το αισθητό μέρος των μυστηρίων εκφράζει η τυπική τελετουργία τους, αποτελείται δε από ευχές και πράξεις, οι οποίες υποπίπτουν στην εξωτερική…

143. Ποιος είναι ο ιδρυτής των μυστηρίων; Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Είπαμε πιο πάνω, ότι τα μυστήρια δεν είναι έργα ανθρώπων, αλλά του ίδιου του ενανθρωπήσαντος Λόγου του Θεού και σ’ αυτό οφείλεται η απόλυτη δραστικότητά τους. Είναι βέβαια αληθές ότι στην Αγία Γραφή ρητή μαρτυρία περί της ιδρύσεως των μυστηρίων από τον Κύριο, έχουμε μόνο για το βάπτισμα και την ευχαριστία. Όμως δεν έχουμε μαρτυρία και για το αντίθετο, ότι δηλαδή τα υπόλοιπα πέντε ιδρύθηκαν από τους Αποστόλους ή την Εκκλησία. Εκείνο, λοιπόν, που ισχύει για τα δύο πρέπει κατ’ αναλογία να ισχύσει και για τα υπόλοιπα πέντε.…

142. Μπορούμε ν’ αμφιβάλλουμε για τη δραστικότητα των μυστηρίων; Όχι δεν μπορούμε, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ως αληθινών ορθόδοξων μελών της Εκκλησίας μας. Γιατί τα μυστήρια δεν είναι ανθρώπινες τελετές, για τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν υποψίες και αμφιβολίες ως προς τη δραστική δύναμη και την ενέργειά τους. Δεν μπορείς δηλαδή ν’ αμφιβάλλεις αν, δεχόμενος τον άρτο και τον οίνο της ευχαριστίας, κοινωνείς ή όχι του πραγματικού σώματος και του αίματος του Κυρίου. Ούτε όταν προσέρχεσαι στο μυστήριο της μετάνοιας, μπορείς ν’ αμφιβάλλεις ότι λαμβάνεις άφεση αμαρτιών. Στα μυστήρια δεν ενεργούν αυτοτελώς άνθρωποι ατελείς και αδύναμοι (εδώ…

141. Ποιά είναι η έννοια των εκκλησιαστικών μυστηρίων; Η λέξη μυστήριο παράγεται από το ρήμα μύειν, που σημαίνει κλείειν το όργανο της μεταδόσεως (στόμα και οφθαλμούς), ώστε οι μυούμενοι να μη βλέπουν και να μη δίδουν σε άλλους αυτό που συμβαίνει σε κάθε μύηση. Κατά τη γενική αυτή έννοια τα μυστήρια εκφράζουν κάτι το μυστικό και καλυμμένο, πράγματα που παριστούν ή συμβολίζουν μια απόκρυφη ιδέα ή διδασκαλία, όπως είναι ο σταυρός, το άλας που διδόταν στους κατηχουμένους, ή τις υπερφυσικές αλήθειες του χριστιανισμού, όπως «το της ευσεβείας μυστήριον», ο γάμος ο συμβολίζων την ένωση του Χριστού μετά της Εκκλησίας, κ.ά..…

140. Τί φρονούν περί του λόγου του Θεού οι Προτεστάντες; Δεν υπάρχει ενιαία τοποθέτηση της προτεσταντικής θεολογίας πάνω στο θέμα αυτό. Το βέβαιο είναι ότι εκτιμούν υπέρμετρα το λόγο του Θεού ως μέσο παροχής της θείας χάριτος, τον οποίο τοποθετούν πιο πάνω από εξωτερικές τελετές, σύμφωνα με το γενικότερο εκκλησιολογικό πνεύμα τους και με την περί αόρατης και πνευματικής Εκκλησίας διδασκαλία τους. Το πνεύμα αυτό καθρεφτίζεται και στους οίκους λατρείας τους, οι οποίοι είναι περισσότερο αίθουσες διδασκαλίας παρά θυσιαστήρια. Είναι ευνόητο ότι στον κύκλο των ιδεών αυτών το κύριο αξίωμα του Χριστού είναι το προφητικό. Ως προς τον γραπτό θείο…

139. Ο λόγος τον Θεού είναι αγωγός της θείας χάριτος; Ναι, είναι. Σ’ αυτό συμφωνούν η Ορθόδοξη και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Κοινό δίδαγμα όλων των χριστιανικών Ομολογιών είναι ότι η χάρη του Θεού, που πλούσια απέρρευσε από τη σταυρική θυσία του Κυρίου, ενεργεί μεν άμεσα στον έσω άνθρωπο, κυρίως όμως σε συνδυασμό με αισθητά σημεία ή τελετές, σύμφωνα με τη σύνθετη φύση του ανθρώπου, που αποτελείται από πνεύμα και ύλη. Η ύλη και γενικά το αισθητό δεν αποδοκιμάζεται στη χριστιανική κοσμοθεωρία ως κάτι ακάθαρτο και φύσει κακό, όπως δέχεται ο Μανιχαϊσμός, ούτε πάλι αντιτίθεται προς το πνευματικό και υπερφυσικό, ως…