Όσο αυξάνεται η αγάπη του Χριστού, τόσο μειώνονται τα πάθη· κι όσο μειώνονται τα πάθη, αυξάνεται η αγάπη για τον Χριστό. Είναι όπως μια ζυγαριά. Κατάλαβες;

Δεν σου λέω απλώς ν’ αγαπήσεις τον Χριστό, αλλά να τον ερωτευτείς.

Γέροντα, πώς θ’ αγαπήσω τον Χριστό;

Με την ταπείνωση!

Και πώς θα ταπεινωθώ;

Να κάνεις υπακοή.

Και πώς να κάνω υπακοή;

Δεν ξέρεις πώς να κάνεις υπακοή; (Εδώ αγρίεψε λίγο.). Όλοι οι Πατέρες το λένε και οι Γραφές το γράφουν και λες “Πώς να κάνω υπακοή;”.

Αν σε είχα μπροστά μου, θα σου έδινα τρία χαστούκια, να δεις!

Στείλτε τα τηλεφωνικώς, Γέροντα!

Κάπου εδώ τελείωσε αυτός ο υπέροχος και θαυμαστός διάλογος με το Γέροντα. Η τηλεφωνική εμπειρία έμεινε ανεξίτηλη στη μνήμη του αδελφού, στον οποίο εδραιώθηκε η πεποίθηση για την αγιότητά του Παππούλη και αυξήθηκε η ευλάβεια προς το πρόσωπό του. Σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, είναι μοναχός. [Χρ 363363π. η].

(βιβλίο “Ανθολόγιο Συμβουλών”, Γέροντος Πορφυρίου Ιερομονάχου, σελ. 288-289).

Όταν ένα παιδί του Θεού που είναι βαθιά πληγωμένο από την αμαρτία, ακούσει επιτέλους το κάλεσμα του Κυρίου του και έρχεται πλήρως μετανοημένο στην αγκαλιά Του, απολαμβάνει στην αρχή πλούσια τη Χάρη Του γιατί η αμαρτία έχει πολυκαιρίσει μέσα του και θα έχει να τραβήξει πολύ κουπί! Ένα τέτοιο παιδί του Χριστού ήμουν κι εγώ… όμως καθώς ήμουν στην αγκαλιά Του αισθανόμουν πως από τα τόσα πολλά πάθη μου, ένα ήταν ιδιαίτερα δυσώδες και ενοχλούσε πολύ τον Κύριο! Κάτι που έμοιαζε με την υπερηφάνεια αλλά δεν ήταν! Προσευχόμουν πολλές μέρες να μου πει ο Κύριος ποιο ήταν αυτό το πάθος μου, ώσπου μια μέρα στην εξομολόγηση με προέτρεψε ο πνευματικός μου να διαβάσω την ‘Κλίμακα’ του Ιωάννη.
Εκείνη την περίοδο, επειδή ήμουν φύλακας βραδινός, είχα πολύ χρόνο να διαβάζω… ένα βράδυ ξεκίνησα να διαβάζω και την ‘Κλίμακα’. Κάθε κεφάλαιο του ήταν μια γροθιά στον εγωισμό μου και στην ιδέα που είχα μέχρι τότε ότι όλα μέσα μου πάνε καλά! Πολλές φορές σκέφτηκα να σταματήσω το διάβασμα αποκαρδιωμένος! Τελειώνω το 20ο κεφάλαιο και βγαίνω έξω από το φυλάκιο να κάνω διάλειμμα. Τρεις η ώρα, απόλυτη ησυχία… πάω σε μια γωνία κρυφά από τους συναδέλφους μου και μου έρχεται στην καρδιά μια ολόθερμη προσευχή με δάκρυα… ώσπου κάποια στιγμή σκέφτομαι: ‘ αχ πόσο περήφανος θα ήταν τώρα ο πνευματικός μου αν με έβλεπε!’
Αμέσως, πάγωσα μέσα μου και τρόμαξα και χωρίς να ακούσω τη φωνή Του, με κάποιο τρόπο όμως ο λόγος Του εισήλθε σε όλη μου την ύπαρξη: ‘ δε σου φτάνω μόνο Εγώ;’ Πήγα πάλι μέσα στο φυλάκιο μου μαζεμένος και προβληματισμένος, όπως το παιδάκι που το μαλώνει ο δάσκαλος του. Αφού ζήτησα πολλές φορές συγνώμη από το Χριστό, πήρα τη δύναμη να συνεχίσω τη μελέτη μου. Κεφάλαιο 21ο: Κενοδοξία’! Όταν το διάβασα, τα κατάλαβα όλα!
Αυτό ήταν το πάθος μου το κυρίαρχο που κατηύθυνε όλα τα άλλα, αυτό δεν ήθελε ο Κύριος μου! Πολλά χρόνια από τότε, δεν έχω ξεχάσει φυσικά αυτή τη νύχτα! Όταν κατάλαβα πόσο πονηρό και δυσκολοκατάβλητο πάθος είναι, είπα μέσα μου: ‘ αποκλείεται να τα καταφέρω!’ Και φώναξα: ‘ Κύριε, σώσε με, κάνε ό τι χρειάζεται να κάνεις για να σωθώ από αυτό που με χωρίζει από την Αγάπη Σου!’ Είναι ένα πάθος που το έχουμε όλοι μας! Το πάθος που αχρηστεύει τους κόπους των εναρέτων, η τρύπα που αδειάζει το σακί με το χρυσάφι τους, που είναι ο ξαφνικός θάνατος αυτών που έχουν πεποίθηση στον εαυτό τους, ότι έχουν τον παράδεισο στο τσεπάκι τους. Αυτό το πάθος που μας κάνει να νομίζουμε ότι όπως οι άνθρωποι τόσο καιρό, όπως οι δαίμονες και ο εαυτός μας μας επαινούσαν κι εμείς φουσκώναμε και κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου, έτσι και ο Κύριος την ώρα της Κρίσεως θα μας επαινέσει ενώπιον της Μητέρας Του, των Αγγέλων και των Αγίων! Αν όμως δεν το έχουμε ψάξει εδώ, αν δεν το έχουμε βδελυχθεί, θα μας καταστήσει αγνώριστους ενώπιον του Κυρίου και αφώνους την ώρα που θα μας ρωτήσει ο Χριστός μας: ‘ όλα αυτά που έκανες εις όνομα ποιου τα έκανες; για τη δόξα τη δική Μου ή τη δική σου; Προτίμησες τη δόξα των ανθρώπων από τη δόξα του Θεού;
’ Ο Κύριος εργάζεται μέσα μου και με έχει τοποθετήσει κοντά σε ανθρώπους που συνειδητά ή ασυνείδητα με βοηθάνε στην κατανίκηση αυτού του πάθους και στον επώδυνο αγώνα εναντίον του [ γιατί έχει γίνει ένα με τη σάρκα της ψυχής μου]. Ποτέ δε θα πω ότι ξεμπέρδεψα από αυτή τη νόσο που προκαλεί πνευματικό θάνατο, που είναι η μητέρα της υπερηφάνειας, της κατακρίσεως, της υποκρισίας, της ανυπακοής, της επιδειξιομανίας, της συκοφαντίας, του σαρκασμού και τόσων άλλων παθών! Θερμά παρακαλώ το Χριστό μας για τους αδελφούς μου και για μένα να αναρωτιόμαστε σε κάθε περίσταση : ‘Δεν μας φτάνει μόνο Αυτός;’

Αφού ζεις μέσα στον κόσμο και έχεις οικογένεια, μάλλον δεν μπορείς να δώσεις σ’ ελεημοσύνες όλα τα υπάρχοντα σου. Πρέπει επομένως να επιδιώξεις την εξεύρεση της «χρυσής τομής», και να επιμείνεις στην εφαρμογή της: ούτε θα γυρίσεις την πλάτη σου στους συνανθρώπους σου, ούτε πάλι θα τους μοιράσεις όλο το βιός σου.
Όσα πράγματα χρειάζονται στα παιδιά σου, οφείλεις να τους τα εξασφαλίζεις με περισσή φροντίδα. Αν σου περισσεύει κάτι, δίνε και σ’ εκείνους που έχουν ανάγκη.
Η επιθυμία σου να βοηθήσεις τους φτωχούς ανθρώπους, που τα σπίτια τους καταστράφηκαν από τη φωτιά, είναι καλή. Αλλά θα παραμείνει καλή μόνο αν τη συγκεράσεις με τη λογική. Και παρόλο που η βοήθειά σου πρέπει να κρατηθεί μέσα σε λογικά πλαίσια, δώσε τον οβολό σου μ’ ένα αίσθημα βαθιάς ευσπλαχνίας. Πάνω απ’ όλα όμως, επαναλαμβάνω, με λογική και σύνεση.
Ακόμα κι αν προσφέρεις όλα όσα έχεις, δεν θα μπορέσεις να ελαφρύνεις ικανοποιητικά τη μεγάλη δυστυχία όλων αυτών των ανθρώπων. Από την άλλη πλευρά, έχεις να φροντίσεις την οικογένεια σου και ν’ αγωνίζεσαι ώστε να ζείτε όλοι με άνεση - όχι βέβαια και με πολυτέλεια. Αλλά φυλάξου από τον κίνδυνο της παράλογης γενναιοδωρίας και της σπατάλης. «Ει γαρ η προθυμία πρόκειται, καθό εάν έχη τις ευπρόσδεκτος, ου καθό ουκ έχει. Ου γαρ ίνα άλλοις άνεσις, υμίν δε θλίψις, άλλ’ έξ ισότητος» (Β' Κορ. 8:12-13). Επιπλέον, αν υπακούσεις στην επιθυμία σου να σκορπίσεις σ’ ελεημοσύνες ό,τι έχεις και δεν έχεις, είναι σίγουρο πως αργότερα θα μετανοιώσεις, βλέποντας τα παιδιά σου να στερούνται και τα πιο στοιχειώδη πράγματα. Και τότε θ’ αρχίσεις να βράζεις μέσα στο καζάνι μιας μεγάλης ταραχής και απογνώσεως.
Καταλαβαίνεις τώρα ότι σε όλα, ακόμα και στα καλά έργα, χρειάζεται διάκριση; Και υποψιάζεσαι άραγε ότι πίσω από την άλογη παρόρμηση μιας αδιάκριτης ελεημοσύνης κρύβεται συχνά ο εγωισμός;
Ταπείνωσε λοιπόν τον εαυτό σου και θα βρεις ειρήνη.

Τόσο η Παλαιά όσο και η Καινή Διαθήκη γράφουν πολλά για την ελεημοσύνη. Ο Θεός δείχνει ιδιαίτερη εύνοια στη φιλεύσπλαχνη καρδιά. Κάθε φορά που ένας φτωχός χτυπάει την πόρτα σου, προσπάθησε να διακρίνεις πίσω από την ταπεινή του εμφάνιση τον ίδιο το Χριστό. Θ’ άφηνες ποτέ, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, το Χριστό να χτυπάει μάταια;
Μη λησμονείς, έξαλλου, ότι «δανείζει Θεώ ό ελεών πτωχόν, κατά δε το δόμα αυτού ανταποδώσει αυτώ (ο Θεός)» (Παροιμ. 19:17).
Και ότι «ελεημοσύνη εκ θανάτου ρύεται, και αυτή αποκαθαριεί πάσαν αμαρτίαν» (Τωθ. 12:9).
Δεν έχει καμία σημασία το ηθικό επίπεδο του συγκεκριμένου φτωχού, που ζητάει τη βοήθεια μας. Αυτό αφορά το Θεό, όχι εσένα. Ποιός είσαι εσύ, για να κρίνεις τον αδελφό σου; Ο Χριστός χρησιμοποιεί το φτωχό σαν όργανο, με το οποίο δοκιμάζει την αγάπη σου για τον Ίδιο. Θα τον αποδιώξεις;
Μου γράφεις ότι είσαι αναγκασμένος να περικόψεις τα βοηθήματα που δίνεις στους φτωχούς συγγενείς σου. Εγώ θα σου συνιστούσα, πριν το κάνεις, να εξετάσεις προσεκτικά τα προσωπικά σου έξοδα, και να περιστείλεις ένα πλήθος από περιττές μικροσπατάλες. Και μην επικαλείσαι «την αδυναμία σου να ζεις σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κοινωνικής σου θέσεως», όπως λες, πράγμα που οπωσδήποτε δεν πρέπει να επιδιώκεις. Δεν θα σε στείλει η «κοινωνική θέση» στον παράδεισο! Νομίζω πως αυτός είναι ένας φαρισαϊκός - αν όχι και κουτοπόνηρος - τρόπος, για ν’ αποφύγεις τις ευθύνες σου απέναντι στο Θεό και τους ανθρώπους. Και δεν θα σου βγει σε καλό...
Η φιλαυτία δεν είναι φυσιολογική στον άνθρωπο. Είναι η συνέπεια του προπατορικού αμαρτήματος και ασυμβίβαστη με την αληθινή θεοειδή φύση του ανθρώπου.
(Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 111-113)

Θυμήσου, θυμήσου αγαπημένο μου παιδί όλα τα συμβάντα της ζωής μας είναι μέρος της παντελώς άγνωστης οικονομίας του Θεού.

Τώρα δεν καταλαβαίνουμε τη σημασία τους, αλλά πιο αργά θα τα καταλάβουμε. Τώρα αισθανόμαστε ότι είμαστε αδικημένοι και λοιδορούμενοι. Αργότερα θα καταλάβουμε ότι από τα πάντα θα μπορούσαμε να έχουμε ένα τεράστιο όφελος: τον ταπεινό λογισμό.

Εσύ τώρα να προσπαθήσεις να πλησιάσεις το Θεό όσο πιο πολύ μπορείς με τη προσευχή και τη άσκηση. Τήρησε το κανόνα που σου έχει δώσει ο πνευματικός σου και προσπάθησε να αισθανθείς το Θεό.

Κάνε οτιδήποτε για να Τον ζήσεις να Τον βάλεις στη καρδιά σου. Να μαλακώσει η καρδούλα σου, παιδί μου, από το άγγιγμα της χάρης, κάθε στιγμή όταν σκέφτεσαι πόσο πολύ σε αγαπάει ο Θεός και πόσο σε προστάτεψε από το ψυχικό θάνατο, προστατεύοντας σε από τις βρωμιές που φέρνουν οι δαίμονες στο μυαλό των ανθρώπων…

Ο γλυκύτατος Ιησούς να είναι πάντα στις σκέψεις σου, να είναι ένα λιμάνι στο οποίο θα επανέρχεσαι ξανά και ξανά …

Επίσης μη διστάσεις να καλείς τη Παναγία σε βοήθεια όποτε έχεις ανάγκη και όχι μόνο.

Να συνεχίσεις το δρόμο σου με θάρρος με πολύ θάρρος. Χάρισε τη καρδιά σου στο Κύριο και Εκείνος θα της δώσει όλες τις βιταμίνες και όλη τη ενέργεια που χρειάζεται για να μη καταρρεύσει. Τίποτε να μη σου φαίνεται δύσκολο.

Κάποιος Άλλος αδερφέ κυβερνάει το σύμπαν και όχι οι μεγάλοι του κόσμου τούτου…

Θάρρος, θάρρος, το βλέμμα ψηλά και θα δεις τον Κύριο, όταν θα κλάψεις, όταν θα ψάξεις με λαχτάρα, όταν θα ματώσεις, ίσως θα Τον δεις πως σου απλώνει το στέφανο με το Αγαπητικό και Παρηγορητικό χέρι Του.

Μην θλίβεσαι, μη λυπάσαι πιο πολύ από όσο πρέπει, γιατί έτσι δίνεις δικαιώματα στο πονηρό να σε χτυπάει με δύναμη…

Κάνε τη καρδιά σου μοναστήρι. Χτύπα εκεί το σήμαντρο, κάλεσε εκεί για αγρυπνία, θυμίασε και ψιθύρισε ακατάπαυτα προσευχές. Ο Θεός είναι δίπλα σου … «

(Απόσπασμα από ανέκδοτες επιστολές Αγίου Λουκά Κριμαίας προς πνευματικό του παιδί)

- Γέροντα, γιατί σήμερα δεν έχουμε υπομονή;
- Η σημερινή κατάσταση δεν βοηθάει τον κόσμο. Άλλοτε η ζωή ήταν ήρεμη και οι άνθρωποι ήταν ήρεμοι και η βιασύνη που μπήκε στον κόσμο έκανε τους ανθρώπους ανυπόμονους. Παλιά ήξερε κανείς ότι θα φάη ντομάτα τέλη Ιουνίου, δεν τον απα-σχολούσε. Περίμενε τον Αύγουστο να φάη καρπούζι. Ήξερε, τότε θα φάη σύκα, τότε θα φάη πεπόνι. Σήμερα τί γίνεται; θα πάη να φέρη ντομάτες από την Αίγυπτο νωρί¬τερα, δεν θέλει πορτοκάλλια που έχουν τις ίδιες βιταμίνες. «Βρε, παιδάκι μου, Κάνε υπομονή και φάε κάτι άλλο τώρα». Όχι, θα πάη καλά και σώνει να φέρη από την Αίγυπτο ντομάτες. Σαν είδαν έτσι, άρχισαν στην Κρήτη να βάζουν θερμοκήπια, για να βγάλουν νωρίτερα ντομάτες. Και τελικά εφτίαξαν παντού θερμοκήπια, για να τρώνε και τον χειμώνα ντομάτες. Σκοτώνονται να φτιάξουν θερμοκήπια με όλα τα είδη, για να έχουν από όλα όλες τις εποχές και να μην περιμένουν!
Εντάξει μέχρις εκεί! Αλλά προχωράνε και πιο πέρα. Αποβραδίς είναι πράσινες οι ντομάτες και το πρωί τις παρουσιάζουν κόκκινες, φουσκωμένες! Έβαλα τις φωνές σε έναν υπουργό: «Τέλος πάντων τα θερμοκήπια, του λέω. Αλλά να βάζουν ορμόνες, για να ωριμάζουν σε μία νύχτα τα φρούτα, οι ντομάτες κ.λπ., και όσοι έχουν μία ορμονική ευαισθησία, οι καημένοι, να παθαίνουν ζημιά;». Και τα ζώα τα έχουν καταστρέψει. Τί κοτόπουλα, τί μοσχάρια! Αυτά που είναι σαράντα ημερών, τα κάνουν έξι μηνών με τις ορμόνες. Τα τρώει ο άνθρωπος και τί θα ωφεληθή από αυτά; Συνέχεια ορμόνες, για να βγάζουν περισσότερο γάλα οι αγελάδες και τελικά οι παραγωγοί δεν μπορούν να το διαθέσουν. Απεργίες μετά, χύνουν το γάλα στους δρόμους, γιατί πέφτει η τιμή, και ο κόσμος πίνει γάλα ορμονούχο. Ενώ, αν τα άφηναν όπως τα έκανε ο Θεός, όλα θα πήγαιναν ομαλά και θα έπιναν και αγνό γάλα. Και με τις ενέσεις όλα άνοστα γίνονται. Άνοστα πράγματα, άνοστοι άνθρωποι, όλα άνοστα! Δεν έχει νοστιμάδα και η ζωή τους τώρα. Ρωτάς νέα παιδιά: «Τί σε αναπαύει;». «Τίποτε», σού λένε. Κοτζάμ παλληκάρια! «Τί σε ευχαριστεί να κάνης;». «Τίποτε». Που φθάνει ο άνθρωπος! Νομίζει ότι θα διορθώση τον Θεό μ' αυτά που κάνει! Την νύχτα την κάνουν ημέρα, για να γεννούν οι κότες. Και είδες κάτι αυγά; Αν έκανε ο Θεός το φεγγάρι να φέγγη σαν τον ήλιο, θα παλάβωναν οι άνθρωποι. Ενώ ο Θεός έκανε την νύχτα, για να ξεκουράζωνται οι άνθρωποι, τώρα που έφθασαν!
Χάθηκε η ηρεμία από τους ανθρώπους. Τα θερμοκήπια, οι ενέσεις στα κηπευτικά κ.λπ. οδήγησαν και αυτά τον κόσμο στην ανυπομονησία. Παλιά ήξεραν ότι θα πάνε στο τάδε μέρος με τα πόδια σε τόσες ώρες. Ένας, αν είχε πιο γερά πόδια, θα πήγαινε λίγο νωρίτερα. Μετά βρήκαν τα κάρρα. Μετά τα αυτοκίνητα, τα αεροπλάνα κ.ο.κ. Συνέχεια προσπάθεια να βρουν άλλα μέσα πιο γρήγορα. Εφτίαξαν αεροπλάνα , που να μπορής να πάς από την Γαλλία στην Αμερική σε τρεις ώρες. Μά όταν πάη με τέτοια ταχύτητα κανείς από το ένα κλίμα στο άλλο, και μόνον η απότομη αλλαγή θα τον μπερδέψη. Βιασύνη, βιασύνη... Σιγά-σιγά θα μπαίνη στο βλήμα ο άνθρωπος, θα πατάνε την σκανδάλη, θα εκτοξεύεται το βλήμα, θα σκάη και θα βγαίνη ένας παλαβός! Που θα πάη; Εκεί θα καταλήξουν. Τρελλοκομείο!
(Λόγοι τόμος Α σελ. 134-136)

Στον άνθρωπο που έχει υγιή ψυχή αποκαλύπτονται τα μυστήρια του Θεού

Ο άνθρωπος που είναι άξιος του Θεού γίνεται έμπλεος του Αγίου Πνεύματος. Έχει την θεία χάρι. Ο Θεός εν τω μυστηρίω του Χριστού του δίδει τη χαρά, την ειρήνη, την πραότητα, την αγάπη.

Του δίδει άλλα γνωρίσματα, αυτά που λέει ο απόστολος Παύλος:

«Ο δε καρπός του Πνεύματος εστίν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια…».

Ο Θεός δε γνωρίζει παρελθόν, παρόν και μέλλον. «Ουκ έστι κτίσις αφανής ενώπιον αυτού, πάντα δε γυμνά και τετραχηλισμένα τοις οφθαλμοίς αυτού…».

Έτσι και στον άνθρωπο που έχει υγιή ψυχή αποκαλύπτονται τα μυστήρια του Θεού και γνωρίζονται οι βουλές Του, στο βαθμό που ο Θεός το επιτρέπει.

Χρειάζονται όμως προϋποθέσεις, προκειμένου να έλθει και να μείνει η θεία χάρις μέσα στον άνθρωπο.

Μόνον αυτός που έχει ταπείνωση λαμβάνει τα δώρα αυτά από τον Θεό, τα αποδίδει στον Θεό και τα χρησιμοποιεί προς δόξαν Του.

Ο καλός, ο ταπεινός, ο ευσεβής, ο αγαπών τον Θεό, αυτός που έχει αρετή με την χάρι του Θεού δεν πλανάται. Αισθάνεται μέσα του ότι είναι πραγματικά ανάξιος κι ότι όλα αυτά του δίνονται, για να γίνει καλός, και γι’ αυτό αγωνίζεται.

Αντίθετα, η χάρις του Θεού δεν πηγαίνει στους εγωιστές, στους ανθρώπους που δεν έχουν συνείδηση τι τους γίνεται.

Ο άνθρωπος που έχει εωσφορικό εγωισμό νομίζει ότι είναι έμπλεος θείας χάριτος, αλλά βρίσκεται σε πλάνη. Είναι άνθρωπος του διαβόλου.

Η πλάνη είμαι μια ψυχολογική κατάσταση, μια εσφαλμένη κρίση στην ουσία η πλάνη έρχεται απ’ τον εγωισμό. Στον άνθρωπο που βρίσκεται σε πλάνη δημιουργούνται ψευδαισθήσεις, πειρασμικές φαντασίες και βασανίζεται.
Η πλάνη είναι πολύ δύσκολο να διορθωθεί. Διορθώνεται μόνο με την θεία χάρι.

Μπορεί να προσευχηθεί κάποιος άλλος και ο Θεός να ελεήσει τον άνθρωπο που πλανάται. Αν προσπαθήσει κι αυτός, αν πάει σε «καθρέπτη», που είναι ο καλός πνευματικός, κι εξομολογηθεί ειλικρινά, η χάρις του Θεού θα τον θεραπεύσει.

«Βίος και Λόγοι»
Αγίου Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου
Ιερά Μονή Χρυσοπηγής Χανιά, 2015, σελ. 535-536

Ο σταυρός που κουβαλάμε, είναι δώρο, είναι ευλογία, είναι ευκαιρία! Όταν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, θα πάψει να μας βαραίνει στους ώμους μας! Θα γίνει ελαφρύς σαν φτερό! Η πορεία προς το Γολγοθά είναι πορεία σταυροαναστάσιμη! Σταυρωνόμαστε για να αναστηθούμε! Αυτή η πνευματική διαχείριση των θλίψεων και των δοκιμασιών στη ζωή μας, μας επιτρέπει να σηκώσουμε το κεφάλι στον ουρανό και προσδοκώντας τη Βασιλεία των Ουρανών, να αναφωνήσουμε ‘ Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν!’ Ναι! Έχασα τη δουλειά μου! Σταυρός! Ναι! Αρρώστησα! Σταυρός! Ναι! Έχω προβλήματα στη σχέση μου! Σταυρός! Ναι! Δεν μπορώ να κάνω παιδιά! Σταυρός! ……
Ο δρόμος για τη σωτηρία της ψυχής μας περνάει άλλωστε μέσα από το καμίνι των θλίψεων! Και γιατί να μην μπω εγώ μέσα σ’ αυτό το καμίνι; Αφού μπήκε πρώτος ο μόνος Αναμάρτητος! Εκείνος μας δίδαξε τον τρόπο διάβασης αυτής της πορείας!
Τί χρειάζεται; Αγάπη, πίστη, υπακοή στο θέλημα του Θεού, ταπείνωση, ανιδιοτέλεια, εγκράτεια, διάκριση, αμνησικακία, συγχωρητικότητα ,υπομονή! Εκείνος ανέβηκε εκούσια το Γολγοθά για να σώσει εμένα κι εγώ, τι ειρωνία! αντιδρώ στο θεικό σχέδιο της Αγάπης του Θεού και αρνούμαι να συμμετέχω και να αγωνιστώ λίγο για την είσοδο μου στην Ουράνια Πολιτεία όπου ο Κύριος έχει ετοιμάσει μονή για μένα!
Όταν λοιπόν βάλουμε το Χριστό στη ζωή μας και κάνουμε σχέση μαζί Του, θα αναλάβει Εκείνος το Σταυρό μας σαν άλλος Σίμωνας Κυρηναίος! Θα μας οδηγεί στο δρόμο της Αληθείας, στη διαδρομή μας στο Γολγοθά θα μας φωτίζει, θα μας παρηγορεί και θα μας δείχνει το δρόμο προς την Αιωνιότητα μαζί Του!
Και τότε,όλα ξαφνικά θα πάρουν άλλες διαστάσεις μέσα στην καρδιά μας! Σταυρός για μας πλέον θα είναι μόνο να απωλέσουμε το Χριστό! Μη φοβάσαι, μη λυπάσαι! Ο Χριστός αναστήθηκε! Αν χρησιμοποιήσουμε λοιπόν τις δοκιμασίες μας για πνευματική καρποφορία, θα βιώσουμε από εδώ τη Βασιλεία των Ουρανών! Και ο σταυρός που κουβαλάμε θα γίνει στεφάνι Δόξας Αιωνίου!  (Κ.Β.)

Η Ανάληψη του Χριστού αποτελεί μία ακόμη εμφατική αποκάλυψη της δόξας του και σταθμό κορυφαίας σημασίας στο σχέδιο της σωτηρίας του ανθρώπου. Αφού από τη μεγάλη του αγάπη για τον άνθρωπο ο Λόγος ακολούθησε την κενωτική του πορεία και από τα ύψη της Θεότητας προσέλαβε την ανθρώπινη σάρκα, πέρασε μέσα από το Πάθος και τον πλέον ατιμωτικό θάνατο και έφτασε μέχρι των «ταμείων» του Άδη, επιστρέφει πλέον στον ουράνιο θρόνο, «συγκαθεζόμενος» του συναϊδίου Πατρός. Η βαρύτητα και οι λοιποί νόμοι της φύσης καταργούνται. Ο Κύριος της κτίσης θα συνεχίσει το απολυτρωτικό του έργο από τον ουρανό: «ο καταβάς αυτός εστιν και ο αναβάς υπεράνω πάντων των ουρανών, ίνα πληρώση τα πάντα» (Εφεσ. 4, 10). O Αρχιερέας Χριστός διήλθε τους ουρανούς (βλ. Εβρ. 4, 14), εισέδυσε στα Άγια των Αγίων, εισέδυσε στα αχειροποίητα Άγια των Αγίων, έγινε πρόδρομος της σωτηρίας μας και από τα δεξιά του Πατέρα του μεσιτεύει για μας (βλ. Ρωμ. 8, 34, Εφεσ. 2, 7, Εβρ. 6, 20).
Κατά την επίγεια παρουσία του, ο Χριστός κήρυττε διαρκώς τη λύτρωση από τη φθορά και το θάνατο τόσο με το λόγο όσο και με τα έργα του. Έτσι, αφού έδειξε με την Ανάστασή του στους μαθητές την επικράτησή του επί του θανάτου, με τη συναναστροφή του κατόπιν μαζί τους τούς έπεισε ότι ήταν εκείνος που αναστήθηκε, τελικά με την Ανάληψη τούς έκανε μάρτυρες της επιστροφής του στους κόλπους της θεότητος. Χωρίς αμφιβολία, η Ανάληψη συνιστά τη θριαμβευτική ολοκλήρωση του απολυτρωτικού του έργου του Χριστού στη Γη.
Από τον αναγνώστη του κειμένου των Πράξεων δε θα πρέπει να διαφύγει το γεγονός ότι προηγείται του γεγονότος της Ανάληψης (στ. 9-11) το ερώτημα των μαθητών του σχετικά με το χρόνο αποκατάστασης της βασιλείας του Ισραήλ (στ. 6). Αφού ο Ιησούς τούς εξήγησε ότι δεν ανήκει στην αρμοδιότητά τους η γνώση των μελλόντων, με την άνοδο στους ουρανούς τονίζει την πνευματική διάσταση του μηνύματός του. Αφού, δηλαδή, εκείνοι δεν μπορούσαν – ακόμη και μετά το υπερφυές γεγονός της Ανάστασης – να καταλάβουν τον πραγματικό χαρακτήρα της αποστολής του, ο Κύριος επιλέγει να αναληφθεί εκείνη ακριβώς τη στιγμή μέσα σε μία νεφέλη για να υπογραμμίσει την ουράνια προέλευσή του. Η παρουσία των δύο αγγέλων στο γεγονός εμφαίνει τη θεία ιδιότητα του αναληφθέντος Λόγου.
Αυτή η αγγελική παρουσία δε θα πρέπει όμως να θεωρηθεί «διακοσμητική» ούτε μόνο για να επισημανθεί η κυριότητα του Χριστού σε όλη την κτίση. Δηλώνουν στους παριστάμενους μαθητές ότι ο αναληφθείς Κύριος πρόκειται να επανέλθει στη Γη, και συγκεκριμένα με τον ίδιο τρόπο. Δίνεται έτσι μία απάντηση στο προηγούμενο ερώτημά τους και επιπλέον παρέχεται μια υπόσχεση για τη μελλοντική πορεία του σώματος των πιστών. Επιπλέον, ο τρόπος της «αρπαγής» από νεφέλη αποτελεί ένα καθαρά εσχατολογικό σημείο (πρβλ. «έπειτα ημείς οι ζώντες οι περιλειπόμενοι άμα συν αυτοίς αρπαγησόμεθα εν νεφέλαις εις απάντησιν του Κυρίου εις αέρα, και ούτω πάντοτε συν Κυρίω εσόμεθα», Α΄ Θεσσ. 4, 17). Εξάλλου, το εσχατολογικό μήνυμα της επανόδου του σύντομα θα ενισχυθεί και θα συμπληρωθεί με την αποστολή του Παρακλήτου κατά την Πεντηκοστή.
Είναι δηλαδή γεγονός ότι τόσο με την απάντηση του Ιησού όσο και με τη διαβεβαίωση των αγγέλων εγκαινιάζεται η περίοδος της εσχατολογικής αναμονής της Εκκλησίας. Γι’ αυτό και η κίνηση της Εκκλησίας είναι έκτοτε «αναληπτική». Τίθεται πλέον με βεβαιότητα ο προσανατολισμός της προς την ουράνια πατρίδα.
Tο γεγονός της Ανάληψης σημαίνει και επιστέφει με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο το όλο σχέδιο της Θείας Οικονομίας: ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να σώσει τον άνθρωπο, οδηγήθηκε στο πάθος και το θάνατο, αναστήθηκε και πλέον επιστρέφει δίπλα στον Πατέρα. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι διακόπτεται το έργο της Θείας Οικονομίας σ’ αυτό το σημείο: το έργο της λύτρωσης του ανθρώπου θα συνεχιστεί με την έλευση του Αγίου Πνεύματος και την αποστολή του σώματος της Εκκλησίας σε όλα τα έθνη.
Με την Ανάληψη η ανθρώπινη φύση επιστρέφει στον ουρανό, εν Χριστώ άφθαρτη, αθάνατη και ένδοξη: «και ημάς … συνήγειρεν και συνεκάθισεν εν τοις επουρανίοις», (Εφεσ. 2, 5-6). Μέσω του Χριστού η σάρκα μας ανέβηκε στην ύψιστη βασιλεία, έγινε συγκληρονόμος του και της δωρήθηκε η αθανασία (Ιω. Χρυσοστόμου, Εις την Ανάληψιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Λόγος β΄, PG 52, 794). Μάλιστα, ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς τονίζει ότι η τιμή αυτή δεν ανήκει απρόσωπα στην ανθρώπινη φύση, αλλά στον καθέναν από εμάς ξεχωριστά (Ομιλία ΚΑ΄, Εις την Ανάληψιν του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού, PG 151, 277A). Σύμφωνα με την Πατερική Θεολογία, εξάλλου, οι εξωτριαδικές κινήσεις της Θεότητας δεν είναι εσωστρεφείς αλλά χαρακτηρίζονται από τη θεία αγάπη. Γι’ αυτό και η επιστροφή στους κόλπους της Τριάδας φέρει μαζί της την ανθρωπινότητα.
Η δόξα του Κυρίου (της οποίας έγιναν αυτόπτες μάρτυρες) και οι επαγγελίες των δύο αγγέλων έκαναν τους μαθητές να υπερβούν τη λύπη τους για τον αποχωρισμό και να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ πλήρεις χαράς (Λουκ. 24, 52). Γι’ αυτό και την ημέρα αυτή δε γιορτάζεται ο αποχωρισμός από τον Κύριο – εξάλλου, ο ίδιος είχε διαβεβαιώσει για τη διηνεκή παρουσία του (βλ. Ματθ. 18, 20. 28, 20) – αλλά το άνοιγμα του ουρανού στην ανθρωπότητα. Γιορτάζουμε «την της φύσεως ημών ανίδρυσιν, την καταρχήν της εκάστου των πιστευόντων αναλήψεως» (Γρηγορίου Παλαμά, ό.π., 277CD).
Η Ανάληψη συνδέεται τόσο με τη βασιλική όσο και με την ιερατική (λόγω της ουράνιας μεσολάβησης) ιδιότητα του Χριστού. Η σημασία της τη συγκαταλέγει, εξάλλου, και στο Σύμβολο της Πίστεως ενώ περιλαμβανόταν ακόμη και στις πρώτες προβαπτισματικές Κατηχήσεις.
Ο Απ. Παύλος τονίζει το γεγονός της Ανάληψης και της επουράνιας δόξας του Χριστού, για να αντιμετωπίσει δοξασίες, όπως αυτή της αγγελολατρικής αίρεσης των Κολοσσών, που ήθελε τους αγγέλους να υπερέχουν του Ιησού (βλ. Κολ. 1, 15. 2, 15, 18).
Η Ανάληψη συνδέεται στενά με την Πεντηκοστή. Οι μαρτυρίες της αρχαίας Εκκλησίας μάς πληροφορούν ότι μέχρι τα τέλη του 4ου αι. υπήρχε κοινός εορτασμός των δύο γεγονότων. Γιορταζόταν, συγκεκριμένα, η ολοκλήρωση της εν σαρκί παρουσίας του Χριστού στον κόσμο Εξάλλου, μεταξύ Ανάληψης και Πεντηκοστής υπήρχε έντονη αναμονή των μαθητών για την εκπλήρωση της υπόσχεσης του Ιησού.
Τέλος, με έναν έμμεσο αλλά σαφή τρόπο, στην άνοδο του Χριστού στους ουρανούς βλέπουμε να εξαίρεται και η θεμελιώδης χριστιανική αρετή της ταπείνωσης. Όπως προαναφέραμε, η κενωτική αγάπη του Θεού για το δημιούργημά του και η μέσω «αδοξίας» υπακοή του Υιού στο θέλημα του Πατέρα – χωρίς να επιβουλευθεί την εξίσωση μαζί του – τον οδήγησε «μέχρι θανάτου,θανάτου δε σταυρού». Γι’ αυτό και τελικά ο Πατέρας τον «υπερύψωσε και εχαρίσατο αυτώ όνομα το υπέρ παν όνομα» (Φιλιπ. 2, 6-11). Εκπληρώνεται, παράλληλα, και η διδασκαλία του Ιησού ότι οι «έσχατοι έσονται πρώτοι» (Ματθ. 19, 30).

Πέτρος Παναγιωτόπουλος, Επ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ

(Υπόμνημα εις τας Πράξεις των Αποστόλων, Π.Ν.Τρεμπέλα εκδόσεις «ο Σωτήρ»,1991, σελ.56-61, μεταφρασμένο & μεταγλωττισμένο στη δημοτική γλώσσα από τον π. Νικόλαο Πουλάδα. Οι αριθμοί στις λέξεις του αρχαίου κειμένου παραπέμπουν στην αντίστοιχη ερμηνεία και ανάλυσή τους)
...  Πραξ. 1,8 ἀλλὰ(1) λήψεσθε δύναμιν(2) ἐπελθόντος(3) τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοι(4) μάρτυρες(5) ἔν τε Ἱερουσαλὴμ(6) καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ(7) καὶ Σαμαρείᾳ(8) καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς(9).
Πραξ. 1,8 Θα λάβετε όμως δύναμιν, όταν έλθη εις σας το Πνεύμα το Αγιον, και τότε θα γίνετε μάρτυρές μου, οι οποίοι θα διδάξετε τα περί εμού εις την Ιερουσαλήμ και όλην την Ιουδαίαν και Σαμάρειαν και έως τα πλέον μακρυνά και απομονωμένα σημεία της γης”.(Κολιτσάρας Ι.)
(1)   Η αντίθεση είναι ανάμεσα σε εκείνο το οποίο ανήκε στους αποστόλους και εκείνο το οποίο δεν ήταν της εξουσίας τους· όπως και ανάμεσα σε εκείνο το οποίο επρόκειτο να συμβεί και εκείνο το οποίο επιφυλασσόταν σε απώτερο χρόνο (Βengel, στο εξής b).
(2)   Δηλαδή όλα τα αναγκαία προσόντα, για να καταστούν αποτελεσματικοί στην αποστολική τους σφαίρα. Δες Λουκ. Κδ 49. Η δύναμη του να κάνουν θαύματα συμπεριλαμβάνεται, αλλά όχι όμως και μόνη αυτή (Hackett στο εξής h).
«Αναφέρει τα λυπηρά με εγκώμιο, λέγοντας σχεδόν, Μη φοβηθείτε· διότι θα πάρετε δύναμη» (Χρυσόστομος,Χ στο εξής).
(3)   Όταν από ψηλά θα έλθει σε σας το Άγιο Πνεύμα. Η γενική πτώση είναι απόλυτη και δεν είναι ορθή η σειρά που έχει η Βουλγάτα (λατινική μετάφραση)=δύναμιν του Αγίου Πνεύματος επελθόντος εφ’ υμάς ( Jacquier στο εξής j). Σημαίνεται με την πρόταση τόσο ο χρόνος, κατά τον οποίο θα έπαιρναν δύναμη, όσο και η πηγή της δύναμης αυτής (h).
Η δύναμη την οποία θα έπαιρναν, θα ερχόταν σε αυτούς από ψηλά, διότι «τα όπλα της εκστρατείας μας δεν είναι σαρκικά, αλλά δυνατά για το Θεό» (Β΄Κορ. ι 4). Δεν ήταν μόνο δύναμη θαυματουργική, η οποία μόνη δεν θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο, εφόσον αυτός με αυτήν δεν οδηγούνταν στο Χριστό. Ούτε δύναμη ευγλωττίας που συναρπάζει και με πειθώ ανθρώπινης σοφίας λόγων συμπαρασύρει τους λαούς. Ήταν δύναμη του Αγίου Πνεύματος, η οποία και τώρα ενεργεί στην εκκλησία για τους ίδιους σωτηριώδεις σκοπούς, προς τους οποίους χρησιμοποιούσαν αυτήν και οι απόστολοι. Κάθε λειτουργός του Χριστού, κάθε ιεραπόστολος και εργάτης του ευαγγελίου πρέπει να είναι ντυμένος με την ίδια δύναμη, με την οποία και οι απόστολοι. Και η δύναμη αυτή είναι περισσότερο δύναμη αγίας ζωής παρά δύναμη του να διδάσκει κάποιος την αλήθεια. Μπορεί να έχει κάποιος την μάθηση του Ωριγένη, την φιλοσοφική ικανότητα του Αυγουστίνου, την λαμπρή ευγλωττία του Χρυσοστόμου, αλλά εάν δεν έχει ντυθεί την δύναμη αυτή του Πνεύματος, σε τίποτα δεν θα συντελέσουν όλα αυτά. Πρέπει να είναι συγχρόνως και φως παντού, παρέχοντας μπροστά σε όλα τα μάτια του περιβάλλοντός του, καθημερινό παράδειγμα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας, υπομονής πραότητας και αγάπης. Με λίγα λόγια να διαχέει την λαμπρότητα όλων των χαρισμάτων πραγματικού χριστιανικού χαρακτήρα.
(4)   Αυθεντική γραφή «μου». Αντί για το έσεσθε μάρτυρές μου. Βρίσκεται εδώ η γραφή αυτή με διπλή έννοια, δηλαδή υποκειμενική=μάρτυρες που ανήκετε σε μένα, και αντικειμενική=μάρτυρες που μαρτυρείτε για το βίο και τη διδασκαλία μου (j).
«Είναι ταυτόχρονα και προτροπή και προφητεία αδιάψευστη» (Θεοφύλακτος,Θφ στο εξής).
(5)   Με τη διδασκαλία σας και το χύσιμο του αίματός σας. Δεν είπε: Θα είστε βασιλιάδες του κόσμου· παρόλο που η βασιλεία του Θεού θα διαδιδόταν με τη μαρτυρία εκείνη (b). Το πρώτο έργο των αποστόλων, όπως εκτίθεται αυτό στις Πράξεις, ήταν να είναι μάρτυρες του Χριστού… και το ειδικότερο θέμα της μαρτυρίας τους ήταν η ανάσταση του Χριστού. Δες Πράξ. α 22,β 32,γ 15,δ 33,ε 32,ι 39-43,ιγ 31,κβ 15,κστ 16 (Bartlet στο εξής μπ).
(6)   Δημιουργείται κλιμακωτό σχήμα (b)=Ιερουσαλήμ, Ιουδαία, Σαμάρεια, έως τα έσχατα της γης.
«Όπου φοβάστε, λέει, στα Ιεροσόλυμα δηλαδή, εκεί κηρύξτε πρώτα» (Χ).
(7)   Ιουδαία σε αντίθεση με τη Σαμάρεια, σημαίνει όλες τις από τους Ισραηλίτες κατοικούμενες χώρες, δηλαδή και τη Γαλιλαία και την Περαία, ίσως επίσης και όλα τα μέρη της γης που κατοικούνταν από Ιουδαίους.
(8)   «Επειδή πριν από αυτά, είχε δώσει εντολή· Σε δρόμο εθνών μην πάτε και τα υπόλοιπα… τώρα μαζί με αυτούς (τους προερχόμενους από το Ισραήλ) κοινοποιεί το κήρυγμα και στους Σαμαρείτες και στα υπόλοιπα έθνη» (Οικουμένιος,Ο στο εξής).
(9)   Εξυπακούεται το (έσχατο) μέρος ή τέρμα (j). «Προαναγγέλλει ότι ο λόγος της ευσέβειας θα ξεχυθεί μέχρι σε όλη την οικουμένη» (Ο).
«Όπως ακριβώς δηλαδή» και άλλοτε «δεν απάντησε σε αυτά που ρώτησαν, διότι αυτό είναι σημάδι διδασκάλου, να διδάσκει δηλαδή όχι αυτά που θέλει ο μαθητής αλλά αυτά που συμφέρουν τον μαθητή, έτσι και εδώ για αυτό προλέγει αυτά που έπρεπε να μάθουν, για να μην ταραχτούν» (Χ).

Πραξ. 1,9 καὶ ταῦτα εἰπὼν βλεπόντων αὐτῶν(1) ἐπήρθη(2), καὶ νεφέλη(3) ὑπέλαβεν(4) αὐτὸν(5) ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν(6).
Πραξ. 1,9 Και αφού είπεν αυτά, ενώ εκείνοι τον έβλεπαν, υψώθηκε εις τα επάνω και ένα σύννεφον ολόφωτον τον παρέλαβε εκ των κάτω και τον απέκρυψε από τα μάτια των.
(1)   Και «εδώ το παν ανήκει στην πίστη» (Ο).
«Επειδή ούτε εδώ η όψη κατόρθωσε το παν» (Χ), όπως και στην ανάσταση. «Διότι δεν αναστήθηκε μεν όταν εκείνοι έβλεπαν, αλλά τον έβλεπαν όταν ανυψώθηκε… Διότι πράγματι, της ανάστασης το μεν τέλος το είδαν, την αρχή όμως όχι· και της ανάληψης την μεν αρχή την είδαν, το τέλος όμως όχι πλέον» (Χ).
«Διότι δεν αρκούσαν τα μάτια να δείξουν το ύψος, ούτε να διδάξουν ποιο από τα δύο συνέβη, ανέβηκε δηλαδή στον ίδιο τον ουρανό, ή και μέχρι ποιο σημείο στάθηκε» (Θφ).
«Αλλά για αυτό και στάθηκαν δίπλα τους οι άνδρες που τους δίδαξαν, ότι καταλήγει στον ουρανό· διότι η όρασή τους δεν μπορούσε να φτάσει ως το τέλος. Στην ανάσταση όμως έγινε το αντίθετο· η μεν αρχή δεν έγινε ορατή· διότι ήταν περιττό, αφού ο ίδιος ο αναστημένος εμφανιζόταν ζωντανός και το μνήμα ήταν κενό· το τέλος όμως της ανάστασης ήταν φανερό· διότι τους εμφανιζόταν ζωντανός» (Ο).
(2)   Σηκώθηκε επάνω, υψώθηκε. Δείχνει αφ’ ενός μεν ανάληψη ήσυχη και μεγαλοπρεπή, αφ’ ετέρου δε σημαίνει την αρχή αλλά και τη συνέχεια του γεγονότος, ενώ το «ανελήφθη» σημαίνει το γεγονός στο σύνολό του (j). Με το «ἐπήρθη» σημειώνεται ακριβώς η στιγμή, κατά την οποία το σώμα του Κυρίου άρχισε να υψώνεται πάνω από το έδαφος (Fillion στο εξής F). Σηκώθηκε πάνω, δηλαδή στον αέρα, αλλά όχι ακόμη στον ουρανό, όπως φανερώνει το ακόλουθο ρήμα (υπέλαβε). Για αυτό το επήρθη είναι διαφορετικό από το ανελήφθη (h).
«Με σύννεφο ανέβηκε, εκεί που ήταν προηγουμένως. Το «όπου ήταν» όμως, να μην το πάρεις ότι λέγεται τυπικά, ούτε να νομίσεις ότι έβγαλε από πάνω του τη σάρκα και ότι έχει άσαρκη όπως πριν τη θεότητά του που σαρκώθηκε» (Θφ).
(3)   «Στο σύμβολο αυτό της θείας δύναμης· διότι πουθενά δεν κάθεται κάποια άλλη δύναμη πάνω σε σύννεφο. Άκουσε… τι λέει ο προφήτης· ο Θεός κάθεται πάνω σε ανάλαφρο σύννεφο (Ησ.ιθ 1)» (Χ).
Φανερώνει λοιπόν το γεγονός «ότι έχει την ίδια τιμή με τον Πατέρα· διότι «σύννεφο και ομίχλη απλώνεται τριγύρω του», έχει ειπωθεί για τον Πατέρα (Ψαλμ. 96,2)» (Ο). «Δεν τον πήρε φωτιά, όπως στην περίπτωση του Ηλία, ούτε άρμα πύρινο, αλλά σύννεφο, το οποίο ήταν σύμβολο του ουρανού» (Χ). Για το σύννεφο ως σύμβολο της θείας παρουσίας δες Εξ. ιδ 24,ιστ 10,ιθ 9,Λευϊτ. ιστ 2,Γ΄Βασ. η 10,Ψαλμ. ιζ 10,Ιεζ. α 4 κλπ. Η νεφέλη τόσο στην Π.Δ. όσο και στην Κ.Δ. παρουσιάζεται ως όχημα του Θεού. Δες και Ματθ. ιζ 5,κστ 64 (j).
(4)   «Διότι αυτός ανέβηκε πάνω στο σύννεφο» (Χ). Η νεφέλη πήρε αυτόν από κάτω και οι απόστολοι είδαν τη νεφέλη να ανεβαίνει στον ουρανό, αλλά πάνω της ήταν ο Ιησούς (j).
(5)   «Τον Δεσπότη του ουρανού· διότι όπως ακριβώς τον βασιλιά τον δείχνει το όχημα το βασιλικό, έτσι και σε αυτόν στάλθηκε το όχημα το βασιλικό» (Χ).
(6)   Έχουμε στο χωρίο αυτό πληρέστατη αφήγηση της ανάληψης του Κυρίου. Ο Κύριος σηκώθηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Θεού. Η ανάληψη ήταν συνέπεια της ανάστασης· ο Ιησούς νικητής του θανάτου, δεν ήταν δυνατόν πλέον να πεθάνει· έπρεπε λοιπόν να ανέβει ζωντανός στους ουρανούς. Η ανάληψη του Ιησού είναι δόγμα πίστης που βασίζεται στη Γραφή: Πράξ. α 9,β 33,γ 21. Α΄Πέτρ. γ 22,Α΄Θεσ. δ 14-16,Εφεσ. α 20,δ 10,Φιλιπ. γ 20,Κολ. γ 1,Α΄Τιμ. γ 16,Εβρ. δ 14,θ 24. Όλα τα σύμβολα πίστης, από τα αρχαιότατα γνωστά σε μας, αναφέρουν αυτήν (j).
Ο κώδικας του Βέζα γράφει: «ειπόντος αυτού νεφέλη υπέλαβεν αυτόν και απήρθη». Αναλήφθηκε στους ουρανούς ως πρόδρομος του λαού του, ο οποίος πρέπει να ακολουθήσει αυτόν και εκεί, αφού αυτός είναι η κεφαλή και ο λαός του τα μέλη του σώματός του. Ο θησαυρός μας, η ζωή μας, η αγάπη μας, η ειρήνη μας είναι εκεί, σε αυτόν και μαζί του στα δεξιά του Θεού και Πατέρα. Ας ακούσουμε τη φωνή, η οποία έρχεται προς εμάς από ψηλά από τον ουρανό και από κάτω από τη γη, από τα έργα της φύσης και από τις προτροπές της συνείδησης και από τους τάφους των αγαπημένων μας: Ας έχουμε ψηλά τις καρδιές μας. Και ας δοθεί από τον καθένα από εμάς η απάντηση: Τις έχουμε προς τον Κύριο. Αλλά «ποιος θα ανέβει στο όρος του Κυρίου; Ή ποιος θα σταθεί στον άγιο τόπο του;». Όχι μόνο οι αθώοι και αναμάρτητοι άγγελοι, αλλά και οι κοινοί θνητοί, οι οποίοι με τη χάρη του Θεού οδηγήθηκαν από τα τέλματα και τον βόρβορο της αμαρτίας στις οδούς της δικαιοσύνης και της αγιότητας και καθάρισαν τις ως τότε ακάθαρτες καρδιές και τα χέρια τους από τα αίματα και τους αισχρούς μολυσμούς και μέσω του Χριστού έγιναν «αθώοι στα χέρια και καθαροί στην καρδιά».

Πραξ. 1,10 καὶ ὡς(1) ἀτενίζοντες(2) ἦσαν(3) εἰς τὸν οὐρανὸν πορευομένου αὐτοῦ, καὶ(4) ἰδοὺ ἄνδρες(5) δύο(6) παρειστήκεισαν(7) αὐτοῖς ἐν ἐσθῆτι λευκῇ(6),
Πραξ. 1,10 Και καθώς εκείνος ανελαμβάνετο και οι μαθηταί είχαν καρφωμένα τα βλέμματα των στον ουρανόν, ιδού εστάθησαν κοντά των ντυμένοι ολόλευκα φορέματα δύο άνδρες, οι οποίοι ήσαν άγγελοι εκ του ουρανού,
(1)   Το «ως» έχει χρονική έννοια συχνά στον Λουκά (j).
(2)   Ατενίζω, εξυπακούεται τα μάτια=έχω τα μάτια τεντωμένα. Ρήμα συνηθισμένο στο Λουκά, που χρησιμοποιείται 10 φορές στις Πράξεις. Δηλώνει βλέμμα παρατεταμένο και προσηλωμένο. Οι απόστολοι παρακολουθούσαν με βλέμμα προσεκτικό και αγωνιώδες τον Κύριο να ανεβαίνει στον ουρανό, σαν να αποσπούσε και τις καρδιές τους μαζί του (j). «Διότι αυτός είναι η αγάπη μας· όπου όμως είναι η αγάπη, εκεί είναι και το βλέμμα και η καρδιά» (Cornelius a Lapide).
(3)  Είναι συχνότατη στην Κ.Δ. η περίφραση μετοχής μαζί με το ρήμα ειμί, αντί για παρατατικό. Στους Αττικούς συγγραφείς σπάνια μπαίνει αντί για παρακείμενο ή υπερσυντέλικο. Για αυτό βάσιμα θεωρούν αυτήν ως αραμαϊκό τρόπο έκφρασης (Blass στο εξής β). Η μετοχή του ενεστώτα, συνδυασμένη με τον παρατατικό ἦσαν, φανερώνει κατάσταση παρατεταμένη· η νεφέλη υπήρξε ορατή για πολύ (j).
(4)   Το «και» είναι πλεοναστικό (j). Η εβραϊκού τύπου αυτή χρήση του «και» στην απόδοση κάποιας πρότασης, με έκφραση ή ιδέα χρονική, είναι συχνή στην Κ.Δ. (h).
(5)   «Άγγελοι… αφού πήραν μορφή ανθρώπου, παρουσιάστηκαν» (Χ), «για να μην καταπλήξουν τελείως αυτούς που είχαν ήδη νιώσει κατάπληξη λόγω του παραδόξου της ανάληψης» (Ο).
«Τους αποκαλεί άνδρες, φανερώνοντας πόσο ολοκάθαρο ήταν αυτό που είδαν» (Θφ).
«Διότι ακριβώς απεικόνισαν τους εαυτούς τους σε άνδρες, για να μην πτοηθούν» (Χ).
(6)   «Επίσης, παρουσιάστηκαν δύο άνδρες, διότι με δύο ή τρεις μάρτυρες θα σταθεί κάθε λόγος» (Θφ). Δύο άνδρες με φορεσιά λευκή και αστραφτερή εμφανίστηκαν σύμφωνα με το Λουκ. κδ 4 στον τάφο κατά την ημέρα της ανάστασης, οι οποίοι από τον Ιωάννη (κ 12) χαρακτηρίζονται ως δύο άγγελοι, που κάθονταν στα λευκά στο μνημείο. Από την σύγκριση με τα χωρία αυτά βγαίνει το σαφές συμπέρασμα ότι και οι τώρα σαν άνδρες δύο με λευκό χιτώνα εμφανιζόμενοι είναι άγγελοι.
«Όπως ακριβώς είδαν ήδη αγγέλους στο μνήμα με φορεσιές αστραφτερές… έτσι και της ανάληψής του γίνεται κήρυκας άγγελος… Παντού άγγελοι γίνονται κήρυκες, όπως στη γέννηση, όπως προς την Μαρία πάλι, όπως στην ανάσταση· έτσι λοιπόν και στην ανάληψη· μάλλον όμως και κατά τη δευτέρα παρουσία, άγγελοι θα εμφανιστούν τρέχοντας μπροστά από αυτόν» (Χ).
«Το ότι είχαν λευκό φόρεμα… φανερώνει την καθαρότητα των αγγέλων» (Θφ). Υπάρχει και η γραφή «εν εσθήσεσι λευκαίς».
(7)   Αμετάβατο=πλησιάζω, στέκομαι δίπλα σε κάποιον (j). Υπάρχει και η γραφή: ώφθησαν αντί για το παρειστήκεισαν.

Πραξ. 1,11 οἳ καὶ εἶπον(1)· ἄνδρες(2) Γαλιλαῖοι(3), τί ἑστήκατε(4) ἐμβλέποντες(5) εἰς τὸν οὐρανόν; οὗτος(6) ὁ Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως(7) ἐλεύσεται(8), ὃν τρόπον(7) ἐθεάσασθε(9) αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν(10).
Πραξ. 1,11 και είπαν προς αυτούς• “άνδρες Γαλιλαίοι, διατί εσταθήκατε εδώ με τα μάτια καρφωμένα στον ουρανόν; Αυτός ο Ιησούς, ο οποίος προ ολίγου ανελήφθη εκ μέσου υμών στον ουρανόν, θα έλθη και πάλιν έτσι, όπως τον είδατε ένδοξον επάνω εις ένα σύννεφον να πηγαίνη προς τον ουρανόν”.
(1)   «Γιατί δεν τους τα λέει αυτά ο ίδιος, αλλά οι άγγελοι; Όλα τους τα είχε προείπει ο ίδιος, επομένως με τους αγγέλους υπενθύμιζε σε αυτούς αυτά που άκουσαν» (Χ).
(2)   «Άνδρες μιλούσαν σε άνδρες, και όμως δεν είχαν την ίδια ουσία μεταξύ τους» (Ο).
(3)   Η προσφώνηση άνδρες Γαλιλαίοι ή Ιουδαίοι ή Ισραηλίτες ή αδελφοί, είναι συχνότατη στις Πράξεις. Υπενθυμίζει τον κλασικό τύπο στο Δημοσθένη Άνδρες Αθηναίοι, που συναντιέται και στο Πράξ. ιζ 22. Είναι δηλωτική σεβασμού και απευθυνόμενη από αγγέλους σε ανθρώπους σημαίνει την σπουδαιότητα των λόγων που ακολουθούν (j). Οι απόστολοι και ο πρώτος χριστιανικός όμιλος προέρχονταν γενικώς από τη Γαλιλαία (Ripley).
«Φαίνονταν λοιπόν οι άγγελοι σε εκείνους αξιόπιστοι από το ότι είπαν «άνδρες Γαλιλαίοι». Γιατί αν δεν ήταν αυτό, τι χρειαζόταν τότε να μάθουν την πατρίδα τους αυτοί που την ήξεραν;» (Χ).
(4)   Ο παρακείμενος αντί για ενεστώτα.
(5)   Παρατηρώντας με πόθο, με βλέμμα ακίνητο προς τον ουρανό, τον οποίο είναι άσκοπο τώρα να παρατηρείτε, αφού πλέον ο Ιησούς δεν φαίνεται (b). Γιατί στέκεστε βλέποντας σαν ο διδάσκαλός σας να επρόκειτο να εμφανιστεί ξανά σε σας μετά από λίγο, για να μένει μαζί σας; (F).
«Δεν τους άφησαν πλέον να περιμένουν στον τόπο εκείνο και να προσδοκούν να τον δουν πάλι» (Θφ).
«Συγχρόνως όμως τα λόγια τους ήταν κολακευτικά και δεν τους άφηναν να περιμένουν αυτόν πάλι αμέσως» (Χ). Οι άγγελοι προτρέπουν αυτούς να μην εμμένουν στην άκαρπη και ανώφελη εκείνη θέα, αλλά ταυτόχρονα παρηγορούν αυτούς υπενθυμίζοντας σε αυτούς την επάνοδο του Χριστού (j).
(6)   Αυτός ο ίδιος. Ο ίδιος Ιησούς, ο οποίος «φανερώθηκε μια για πάντα και κατάργησε με τη θυσία του την αμαρτία» «θα φανεί για δεύτερη φορά, χωρίς πλέον να βαστάζει επάνω του τις αμαρτίες των άλλων, για να σώσει αυτούς που τον προσμένουν» (Εβρ. θ 26,28), ο οποίος με μορφή δούλου ήλθε για να κριθεί και να καταδικαστεί από τους παράνομους, θα έλθει πάλι με δόξα για να κρίνει τον κόσμο· αυτός ο οποίος τώρα σας έδωσε εντολές και σας ανέθεσε αποστολή, για να φέρετε σε πέρας, θα έλθει για δεύτερη φορά για να ζητήσει λόγο κατά πόσο δειχτήκατε και εσείς και οι μετά από εσάς, πιστοί δούλοι και πρόθυμοι στην εκτέλεση των εντολών του.
(7)   Ο τρόπος της επιστροφής θα είναι όμοιος με τον τρόπο της ανάληψης (j).
«Θα έρθει με τρόπο ορατό, με σύννεφο» (b). «Με ποιο τρόπο τον είδαν να πορεύεται; Με σάρκα που ψηλαφιόταν, που κρατιόταν, οι πληγές της οποίας πιστοποιούνταν με την αφή, με το σώμα εκείνο με το οποίο μπήκε και βγήκε σε αυτούς για σαράντα ημέρες» (Αυγουστίνος).
«Αν λοιπόν μεν αυτοί που έγιναν θεατές της ανάληψής του, έχουν δει τον Λόγο γυμνό από σάρκα, ας βγάλουν συμπέρασμα κάποιοι ότι με τον ίδιο τρόπο και θα έρθει αυτός. Αν όμως πληροφόρησε τους αγίους αποστόλους δείχνοντάς τους το ψηλαφητό σώμα και έτσι αναλήφθηκε, έτσι πάλι θα έλθει και δεν θα μπορούσε να διαψευστεί ο λόγος των αγίων αγγέλων σχετικά με αυτό. Αλλά ούτε και εκείνο να φανταστούν κάποιοι κακώς… ότι δηλαδή το σώμα που ενώθηκε με το Λόγο, έχει αναμιχθεί με τη φύση της Αγίας Τριάδας. Διότι είναι αδύνατον εκείνη η απόρρητη και υπερφυσική και που εννοείται πάνω από κάθε λόγο και έννοια ουσία, να μπορέσει να δεχτεί κάποια προσθήκη και μάλιστα εξωτερική και άλλης φύσης» (Κύριλλος Αλεξανδρείας).
Με την ίδια σάρκα και ουσία και με την ίδια δόξα (Βέδας).
«Με τα λόγια που λένε «Αυτός ο Ιησούς, έτσι θα έλθει» φανερώνουν ότι το σώμα που έχει προσλάβει, παραμένει σε αυτόν και σώθηκε» (Ο).
«Χάρισε σε αυτούς όχι μικρό γνώρισμα της δευτέρας παρουσίας. Διότι το «έτσι θα έλθει», αυτό φανερώνει· μαζί με το σώμα… και ότι πάλι θα έλθει έτσι πάνω σε σύννεφο για κρίση» (Χ).
Θα έλθει και πάλι με σύννεφα και συνοδευόμενος όχι από δύο, αλλά από αναρίθμητη στρατιά αγγέλων. Ανέβηκε τώρα με αλαλαγμό και με φωνή σάλπιγγας (Ψαλμ. μστ 5). Θα επιστρέψει όμως πάλι και «θα κατέβει από τον ουρανό με φωνή αρχαγγέλου και με σάλπιγγα Θεού» (Α΄Θεσ. δ 16). Τώρα χάσατε αυτόν από τα μάτια σας και όπου αυτός πηγαίνει εσείς δεν μπορείτε να ακολουθήσετε αυτόν. Αλλά τότε και εσείς και όλοι οι πιστοί θα αρπαχτείτε όλοι από σύννεφο, για να συναντήσετε τον Κύριο «στον αέρα» και για να είστε πάντοτε και αιώνια μαζί του.
(8)   «Δεν θα σταλθεί, αλλά θα έλθει» (Χ). Μεταξύ της ανάληψης και της ένδοξης έλευσής του κανένα άλλο γεγονός ίσης σπουδαιότητας με τα δύο αυτά, δεν παρεμβάλλεται, για αυτό και συνένωσε και τα δύο (b).
«Με τη μορφή του ανθρώπου, με την οποία κρίθηκε και καταδικάστηκε, θα κρίνει τον κόσμο» (Αυγουστίνος). Θα έλθει κατά τη δευτέρα παρουσία του. Υπόσχεση παρήγορη, η οποία εξηγεί το Λουκ. κδ 52, σύμφωνα με το οποίο οι απόστολοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ με χαρά μεγάλη (F).
(9)   Το μέσο ρήμα θεάομαι χρησιμοποιείται για περιπτώσεις που διεγείρουν την έκπληξη ή τον θαυμασμό (j).
(10)   «Με αυτό δείχνει ότι είναι ανάβαση η ανάληψη· διότι της σάρκας είναι η ανάληψη» (Χ).
«Δεν είπε, τον είδατε «να αναλαμβάνεται» ούτε, «να βαστάζεται»· διότι αυτό που έκανε ήταν πορεία· διότι αν πριν το σταυρό περπατούσε στα νερά, παρόλο που είχε ακόμη παθητό και βαρύ σώμα, κανείς να μην απορεί, αν μετά που πήρε αυτό το σώμα άφθαρτο, έσχιζε τον αέρα» (Σχολιαστής ανώνυμος).

Πραξ. 1,12 Τότε(1) ὑπέστρεψαν εἰς Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ ὄρους τοῦ καλουμένου ἐλαιῶνος(2), ὅ ἔστιν ἐγγὺς Ἱερουσαλήμ, σαββάτου ἔχον ὁδόν(3).
Πραξ. 1,12 Τοτε οι μαθηταί επέστρεψαν εις την Ιερουσαλήμ από το όρος, που ελέγετο Ελαιών και το οποίον είναι πλησίον της Ιερουσαλήμ, εις απόστασιν ενός και κάτι χιλιομέτρου, όσον δηλαδή επετρέπετο στους Ισραηλίτας να βαδίσουν κατά την ημέραν του Σαββάτου.
(1)   «Πότε; Όταν άκουσαν» (Χ).
(2)   Όπου η αγωνία του έλαβε χώρα (b). Από εκεί άρχισε το πάθημά του με την αγωνιώδη προσευχή στη Γεθσημανή. Και στο ίδιο μέρος η δόξα του Πατέρα περιέβαλε την ανθρώπινη φύση του διασκορπίζοντας το όνειδος και τις περιφρονήσεις, τις οποίες οι Ιουδαίοι συσσώρευσαν πάνω της. Και δείχτηκε έτσι, ότι τόσο το πάθος, όσο και η ανάληψη απέβλεπαν και αναφέρονταν στον ίδιο σκοπό και το ένα υπήρξε η συνέχεια του άλλου. Το στενό μονοπάτι του Πάθους οδήγησε στη δόξα της ανάληψης. Γενική. Ελαιών=τόπος φυτευμένος με ελιές. Η λέξη δεν είναι κλασική αλλά συναντιέται στους Ο΄ (j). Υψηλή οροσειρά, ανατολικά της Ιερουσαλήμ και παράλληλη με την πόλη. Παλιά ήταν κατάφυτη από ελιές (R).
(3)   Σαββάτου οδός=η απόσταση την οποία επιτρεπόταν να βαδίζουν οι Ιουδαίοι ημέρα Σαββάτου, ξεκινώντας από το μέρος, όπου θα βρίσκονταν τη στιγμή που άρχιζε το Σάββατο. Η απόσταση αυτή ήταν 6 παλαιά στάδια δηλαδή γύρω στα 1392 μέτρα (j). Το παράγγελμα αυτό το έβγαζαν οι Ιουδαίοι διδάσκαλοι από το Εξόδου ιστ 29. Σύμφωνα με τον Επιφάνιο (Αιρέσ. 66,82) η οδός του Σαββάτου εξισωνόταν με διάστημα 6 σταδίων. Ο Ιώσηπος (Αρχ. 20,8,6, περί Ιουδ. πολ. 5,2,3) λέει ότι το όρος των ελαιών απείχε από την Ιερουσαλήμ 6 ή 5 στάδια· κατά την συριακή πεσιτώ, γύρω στα 7 στάδια (β). «Και ο Ωριγένης λέει ότι η οδός του Σαββάτου ήταν δύο χιλιάδες πήχεις» (Θφ).
Σύμφωνα με το Λουκ. κδ 50 ο Κύριος έβγαλε τους μαθητές ως τη Βηθανία, και εκεί αναλήφθηκε. Το χωριό αυτό βρίσκεται σε απόσταση 14 ή 15 σταδίων από τα Ιεροσόλυμα. Από αυτό κάποιοι «νόμισαν ότι ο Λουκάς αντιφάσκει, σαν να μπορούσε να σκεφτεί ότι ο Ιησούς είτε στο χωρίο είτε κοντά στο χωριό οδήγησε τους μαθητές για να αναληφθεί· και σαν το «προς Βηθανίαν» να σημαίνει «στη Βηθανία» (β).
Καθορίζει την απόσταση ή για να σημάνει απλώς, ότι ο τόπος όπου έλαβε χώρα η ανάληψη ήταν πολύ κοντά στα Ιεροσόλυμα ή, λιγότερο πιθανή εκδοχή, «μου φαίνεται ότι αυτά έγιναν Σάββατο· διότι δεν θα φανέρωνε έτσι και το χρονικό διάστημα, αν δεν βάδιζαν κάποια ορισμένη απόσταση οδοιπορίας κατά την ημέρα του σαββάτου» (Χ). Αλλά το διάστημα αυτό οι απόστολοι μάλλον είχαν διανύσει δύο φορές κατά την ίδια ημέρα και καμία ένδειξη στην αφήγηση δεν πείθει, ότι βρέθηκαν κατά την έναρξη του υποτιθέμενου σαββάτου στον τόπο της ανάληψης, ερχόμενοι εκεί από το απόγευμα.

(ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ,ΧΑΡΩΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ)

Ο ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ, ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΠΡΑΞΕΩΣ ΤΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΘΡΑΣΥΣ
2645.Ο κατηγορούμενος, όταν δεν υπάρχουν μάρτυρες της πράξεώς του, αρνείται την ένοχή του με τρόπο αδιάντροπο. (Εις Α ’Κορ., ομιλ. Γ', 1, ΕΠΕ 18,58-ΜG 61, 23).
ΣΤΟΥΣ ΥΣΤΕΡΟΥΝΤΕΣ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΑ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΟΥΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
2646.Όταν ο Ιησούς θέλει να ελέγξει αυστηρά τους πνευματικά βαρείς και ακαλλιέργητους, αναφέρει παραδείγματα, που προκαλούν αίσθηση. [Εις Ματθ.ομιλ.ΝΗ’,3,ΕΠΕ11,332-MG58,569].
NA ΕΠΙΜΕΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΤΑΙΣΑΝΤΟΣ
2647. Δίνει εντολή ο Ιησούς να προσπαθήσουμε να τον θεραπεύσουμε και μια και δυο και τρεις φορές, και άλλοτε μεν μόνον, άλλοτε δε μαζί με δύο άλλους και άλλοτε πάλι μαζί με περισσότερους. (Εις Ματθ., ομιλ. Ξ', 1, ΕΠΕ11, 402 -ΜG58, 585).
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΒΛΕΠΕΙ ΣTH ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
2648. Και για ποιο λόγο ελέγχει τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους ο Κύριος και απευθύνει στο εξής μεγάλες κατηγορίες εναντίον τους; Για να προφυλάξει τα πλήθη του λαού, ώστε να μην πέσουν στα ίδια με αυτούς παραπτώματα. (Εις Ματθ., ομιλ. ΟΒ ', 1, ΕΠΕ 11, 764 -ΜG58, 668).
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΝΑ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΑΣΤΕ ΤΗ ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
2649. «Είθε να είναι μαζί σας η χάρη και η ειρήνη του Θεού Πατέρα μας και του Κυρίου Ιησού Χριστού»1. ...Για να μην αποσκιρτούν, κι όταν ακόμη τους επικρίνει, κι όταν ακόμη τους επιπλήττει, γι’ αυτό τους υπενθυμίζει ιδιαίτερα τη χάρη του Θεού, μαλακώνοντας έτσι την καρδιά τους. [Εις Β’Θεσ.ομιλ.Β’,1,ΕΠΕ23,20-22-MG62,471-473]. 1.B’Θεσ.1,2.
Θ’] ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΠΑΙΝΟ- ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΕΠΑΙΝΟΥΣ
2650. Δεν υπάρχει κανένας που μην δέχεται ευχάριστα τον έπαινο. Με τον τρόπο λοιπόν αυτό, μαζί με τους επαίνους που απευθύνουμε στον ακροατή μας κάνουμε και τον έλεγχο, που έτσι γίνεται ευπρόσδεκτος. Γιατί ανακουφίζεται ο ακροατής, αποκτάει μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και αποστρέφεται τη συναναστροφή με τους κακούς ανθρώπους. (Εις Β' Κορ., ομιλ. ΙΓ', 2, ΕΠΕ 19, 366-368 -ΜG61, 493).
2651.Ο έπαινος κάνει καθαρότερη την ωφέλεια από τους ελέγχους, γιατί ελαττώνει τον πόνο που προκαλούν οι έλεγχοι. [Εις Β’Κορ.ομιλ.ΙΑ’,2,ΕΠΕ19,338-MG61,499].
2652.Λοιπόν ούτε κι εμείς κολακεύουμε πάντοτε τους κατωτέρους μας, ούτε και να επιζητούμε την κολακεία εκ μέρους των αρχόντων. Γιατί η ψυχή των ανθρώπων χρειάζεται και τα δύο αυτά φάρμακα (και τον έπαινο και τον έλεγχο). Γι' αυτό και ο Θεός λοιπόν έτσι τα ρυθμίζει όλα όσα έχουν σχέση με ολόκληρη την οικουμένη, και άλλοτε κάνει το ένα, άλλοτε το άλλο, και ούτε τα ευχάριστα τα αφήνει μόνιμα, ούτε τα δυσάρεστα μόνα τους πάντοτε. [Εις Ματθ.ομιλ.ΝΓ’,3,ΕΠΕ11,160-MG58,530].     2653.Πες στον αδελφό ένα μικρό έπαινο, τον όποιον μπορείς να πλέξεις από τα προτερήματά του. Έτσι, αφού τον περιβάλεις με επαίνους σαν με θερμό νερό, καταπράυνε τη φλεγμονή του τραύματος. Ελεεινολόγησε και τον εαυτό σου, κατηγόρησε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, κάνε φανερό ότι όλοι ζούμε μέσα στην αμαρτία. Ζήτησε συγγνώμη και πες ότι επιχειρείς πράγματα ανώτερα από τις δυνάμεις σου, αλλά η αγάπη κάνει τον άνθρωπο τολμηρό για όλα. Έπειτα , όταν συμβουλεύεις, να μη διατάζεις, αλλά να συμβουλεύεις με τρόπο αδελφικό. Με όλα αυτά καταπράυνε τη φλεγμονή και παρηγόρησε τον για τον πόνο που θα δοκιμάσει από τον έλεγχο, που θα ακολουθήσει. Και αφού ζητήσεις πολλές φορές συγγνώμη και τον παρακαλέσεις να μην οργισθεί…,τότε άνοιξε την πληγή με τέτοιο τρόπο, ώστε ούτε να τον δεσμεύεις, ούτε να τον αποχαυνώνεις, γιατί στην πρώτη περίπτωση θα αγανακτήσει και θα φύγει και στη δεύτερη θα δείξει περιφρόνηση και αδιαφορία. Γιατί, αν δεν κάνεις τη θεραπεία με τρόπο κατάλληλο και αποφασιστικό, δεν θα επιτύχεις τίποτα, αν πάλι τον ελέγξεις με οξύτητα, θα τον κάνεις να φύγει μακριά. Γι’αυτό λοιπόν και μετά από όλα αυτά, όταν πρόκειται να ελέγξεις, συνδύασε με τους ελέγχους τον έπαινο…,και έτσι αφού γλυκάνεις το λόγο και καταπραύνεις την οργή, βάλε πάνω στην πληγή το φάρμακο της θεραπείας. [Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΑ7, ΕΠΕ18Α, 760, 762, 764-ΜG61, 379-380 ε’].
2654.«Έχω για σας πεποίθηση που μου εμπνέει ο Κύριος»1. Σ’ όλες τις περιπτώσεις συνδυάζει τις κατηγορίες με επαίνους σαν να τους έλεγε γνωρίζω τους δικούς μου μαθητές, γνωρίζω ότι εύκολα διορθώνεσθε. Συγχρόνως όμως τους προτρέπει να εισφέρουν και τη δική τους προσπάθεια γιατί δεν μπορούμε να έχουμε τη βοήθεια του Θεού αν δεν συνεισφέρουμε κι εμείς ό,τι εξαρτάται από εμάς. (Εις Γαλ., κεφ. Ε’, 3, ΕΠΕ 20, 356-358- ΜG 61, 6676'). 1.Γαλ. 5, 10.
2655. Πρόσεξε ακόμη πώς, αφού επέπληξε, αμέσως μετριάζει τον τόνο... Έτσι δεν άφησε την επίληξη χωρίς επαίνους (ο Απ. Παύλος). (Εις Γαλ., κεφ. Γ’, 1, ΕΠΕ 20, 286 -ΜG 61, 647-648). 2656.Πρόσεχε πώς κάνει την επίπληξη με επαίνους. Αυτό είναι πάντοτε το γνώρισμα της σοφίας του Απ. Παύλου, να αναμιγνύει τα ενοχλητικά με τα χρήσιμα. Αυτό κάνει και στην προς Γαλάτας επιστολή λέγοντας,«ετρέχατε καλά στο δρόμο της αλήθειας, ποιος σας σταμάτησε;»1 και, «τόσα που πάθατε πήγαν χαμένα; και είθε να μην επήγαν μόνον χαμένα»2. Και «σας έχω εμπιστοσύνη στο όνομα του Κυρίου»3. [Εις Εβρ.ομιλ.Η’,2,ΕΠΕ24,406-MG63,70-71] 1.Γαλ.5,7 2.Γαλ.3,4 3.Γαλ.5,10
2657.Ο Απ. Παύλος εγκωμιάζει τους Χριστιανούς της Θεσσαλονίκης πάλι και εύχεται γι’ αυτούς, δείχνοντας έτσι τη φροντίδα του. Επειδή δηλαδή επρόκειτο να προχωρήσει σε επίκριση, προετοιμάζει τις καρδιές τους με τους επαίνους και τις ευχές. (Εις Β' Θεσ., ομιλ. Ε ’, 1, ΕΠΕ 23, 90- ΜG 62, 493).
Ο ΑΠ. ΠΑΥΛΟΣ ΑΡΧΙΖΕΙ ΜΕ ΕΠΑΙΝΟΥΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΜΕΙ ΠΡΟΘΥΜΟΤΕΡΟΥΣ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ
2658.Δεν αρχίζει ο Απ. Παύλος με κατηγορίες, αλλά με επαίνους, και μάλιστα με μεγάλους επαίνους, λέγοντας: «Σας επαινώ, γιατί σε όλα με ενθυμείσθε»1... Απονέμει (πλούσιους) άφθονους επαίνους, για να τους κάμει περισσότερο πρόθυμους. (Εις Α 'Κορ., ομιλ. ΚΣΤ', 1, ΕΠΕ18Α, 138 -ΜG 61, 213). 1. Α'Κορ. 11,2.
Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΣΥΝΔΥΑΖΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΜΕ ΤΟΝ ΕΠΑΙΝΟ
2659 «Όταν ο Πρόδρομος είδε πολλούς από τους Φαρισαίους και Σαδδουκαίους να έρχονται σ’ αυτόν, για να βαπτισθούν, έλεγε: «Απόγονοι φαρμακερών οχιών, ποιος σας οδήγησε να αποφύγετε την οργή του Θεού, που θα ξεσπάσει σε λίγο;»1. Αν κάποιος προσέξει με ακρίβεια τους λόγους του, θα δει ότι ανέμιξε με την επίπληξη και το εγκώμιο. (Εις Ματθ., ομιλ. ΙΑ', 1, ΕΠΕ 9, 346-348- ΜG57, 193). 1. Ματθ., 3,7.
I') ΠΟΤΕ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ Ο ΑΥΣΤΗΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
2660.Αναγκάζομαι να φανώ βαρύς και δυσάρεστος, όχι για τον εαυτό μου και τα κτήματά μου, αλλά για σας και τη σωτηρία σας, από την οποία τίποτε δεν μου είναι προτιμότερο. Όποιος θέλει ας δυσφορεί και ας με ονομάζει φορτικό και αδιάντροπο. Εγώ όμως δεν θα σταματήσω να σας ενοχλώ συνεχώς για τα ίδια πράγματα, γιατί από μια τέτοια αδιαντροπιά τίποτε δεν είναι για μένα καλύτερο. [Προς μη απαντήσαντας εις σύναξιν,1,ΕΠΕ26,542-MG51,171-172].
2661.Δεν έχουν ανάγκη όλα τα αμαρτήματα από προτροπές και συμβουλές, αλλά υπάρχουν μερικά που συνήθως διορθώνονται με απότομη και αυστηρότατη επέμβαση. Και όπως ακριβώς από τα τραύματα τα ελαφρότερα υποχωρούν σε ηπιότερα φάρμακα, ενώ τα σάπια και αθεράπευτα, που είναι ξαπλωμένα σ’ ολόκληρο το σώμα, έχουν ανάγκη από χειρουργικό μαχαίρι και καυτηριασμό, έτσι λοιπόν και με τα αμαρτήματα, άλλα έχουν ανάγκη από μακροχρόνια συμβουλή και άλλα από απότομους και αυστηρούς ελέγχους. Γι’ αυτό ακριβώς και ο Απ. Παύλος έδωσε εντολή να μη συμβουλεύουμε πάντοτε, αλλά και να ελέγχουμε απότομα, λέγοντας τα εξής, «γι’ αυτό το λόγο να τους ελέγχεις απότομα»1. (Κατά Ιουδαίων, λόγος Β', 3, ΕΠΕ 34, 158-ΜG48,861- 862). 1.Τιτ.1,13
2662. Μη νομίσετε λοιπόν, ότι κάνετε χάρη στους αδελφούς σας, όταν τους βλέπετε να διαπράττουν κάτι το ανάρμοστο, και δεν τους ελέγχετε με όλη την επιβαλλόμενη αυστηρότητα. [ Κατά Ιουδαίων, λόγος Α’,8,ΕΠΕ34,140-MG48,855].
ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕ ΑΥΣΤΗΡΟ ΒΛΕΜΜΑ
2663. Αν δεις άτακτο γέλιο και συμπεριφορά αισχρή και βάδισμα δουλοπρεπές και εμφάνιση απρεπή, πλησίασε και κοίταξε με βλέμμα αυστηρό και φοβερό εκείνους που τα κάνουν αυτά. (Εις Πελαγίαν, 4, ΕΠΕ 37, 96- ΜG 50, 583).
ΟI ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΟΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟΤΟΜΑ
2664. Οι αυθάδεις και αναιδείς πρέπει να επιπλήττονται αυστηρά 1. (Εις Πράξ., ομιλ. ΚΗ', 1, ΕΠΕ 16 Α, 132 -ΜG 60, 209). 1.Τίτ. 1, 13.
ΙΑ') Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΑΣ -Ο ΕΛΕΓΧΩΝ ΝΑ ΜΗΝ ΛΗΣΜΟΝΕΙ ΤΑ ΔΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ
2665. Έπειτα, για να μην υπερηφανευθεί εκείνος που διορθώνει τον άλλον, έθεσε και αυτόν κάτω από τον ίδιο φόβο (της πτώσεως στην αμαρτία), λέγοντας τα εξής: «Να προσέχεις τον εαυτό σου, μήπως και συ ο ίδιος πέσεις στον πειρασμό της αμαρτίας ή της υπερηφάνειας»1. Γιατί, όπως ακριβώς οι πλούσιοι προσφέρουν στους φτωχούς που έχουν ανάγκη το προϊόν εράνων, ώστε, αν κάποτε πέσουν κι αυτοί στη φτώχεια, να τους βοηθήσουν οι άλλοι. Έτσι πρέπει να κάνετε και σεις. Γι’αυτό και θέτει ως απαραίτητο όρο τον εξής: «Να προσέχεις τον εαυτό σου, μήπως και συ ο ίδιος πέσεις στον πειρασμό της αμαρτίας ή της υπερηφάνειας» ...«Να υπομένετε με πραότητα ο ένας τα ελαττώματα του άλλου»2. Επειδή δηλαδή είναι δυνατόν κάποιος που είναι άνθρωπος, να μην έχει ελαττώματα, προτρέπει να μην είναι αυστηροί εξεταστές και κριτές των σφαλμάτων των άλλων, αλλά και να υπομένουν τα ελαττώματα των συνανθρώπων τους, για να υπομένουν και οι άλλοι τα δικά τους ελαττώματα. (Εις Γαλ., κεφ. ΣΤ', 1, ΕΠΕ 20, 384-386- ΜG 61, 673α',β'). 1.Γαλ. 6,1. 2.Γαλ. 6,2.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΥΠΡΟΣΔΕΚΤΟΣ, OTΑΝ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ ΤΟΝ ΕΝΟΧΟ
2666.«Και ποιος είναι ο Παύλος; και ποιος ο Απολλώς;». Έτσι έκανε εύκολα παραδεκτό το λόγο του ο Απ. Παύλος. Γι’ αυτό λοιπόν είπε ότι «αυτά τα εφάρμοσα στον εαυτό μου, για να μάθετε από το παράδειγμά μας να μη σχηματίζετε φρόνημα παραπάνω από εκείνο που είναι γραμμένο»1 στην Αγία Γραφή2, δείχνοντας, ότι αν έκανε λόγο για κείνους, δε θα μάθαιναν όσα έπρεπε να μάθουν, ούτε θα δέχονταν να διορθωθούν από δυσαρέσκεια προς εκείνα που τους είπε. Τώρα όμως από σεβασμό προς τους συνοδούς του Παύλου, ανέχθηκαν εύκολα την αυστηρή παρατήρηση (για τους φατριασμούς τους). (Εις Α 'Κορ., ομιλ. ΙΒ ', 1, ΕΠΕ 316-318 -ΜG 61, 97). 1.Α' Κορ. 4,6. 2.Μάρκ. 9, 35: «Εί τις θέλει πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος».
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ
2667.«Ο δίκαιος κατηγορεί πρώτος τον εαυτό του»1. Επομένως, το ζητούμενο δεν είναι αυτό, το να κατηγορεί δηλαδή κανείς τον εαυτό του, αλλά να τον κατηγορεί πρώτος και να μην περιμένει τους ελέγχους των άλλων. (Κατά Ιουδαίων, λόγος Η', 3, ΕΠΕ 34, 378- ΜG 48, 931). 1.Παροιμ. 18, 17. ΙΒ') ΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
2668.Όταν έλεγε (ο Χριστός στους Ιουδαίους) κάτι μεγάλο και σπουδαίο, αναχωρούσε αμέσως, δίνοντας τόπο στην οργή τους, ώστε, με την απουσία του, να καταπραϋνθεί και να σταματήσει το πάθος τους. (Εις Ιωάν., ομιλ. ΞΑ’,3, ΕΠΕ 14,162 -ΜG59, 339).
2669.«Και να μη συμμετέχετε», λέγει ο Απ. Παύλος, «στα σκοτεινά έργα της αμαρτίας, που είναι άκαρπα και επιβλαβή, αλλά αντίθετα να τα ελέγχετε»1. ...Το φώς ελέγχει όσα γίνονται στο σκοτάδι. "Ώστε, αν είστε σεις, λέγει, ενάρετοι και σπουδαίοι, δεν θα μπορέσουν να μείνουν απαρατήρητοι οι πονηροί άνθρωποι. Όπως δηλαδή ακριβώς, όταν υπάρχει λυχνάρι φωτίζονται όλοι και δεν μπορεί ο ληστής να μπει στο σπίτι, έτσι, όταν λάμπει το φώς των καλών έργων σας, οι πονηροί, επειδή ελέγχονται από αυτά, ξεσκεπάζονται. ’Άρα πρέπει να ελέγχετε με αυστηρότητα. Πώς λοιπόν τότε λέγει ο Κύριος: «Μην κατακρίνετε τον πλησίον σας, για να μην κατακριθείτε και σεις από το Θεό»2; Είπε να ελέγχετε, όχι να κατακρίνετε, δηλαδή να παιδαγωγείτε το «Μην κατακρίνετε, για να μην κατακριθείτε » το είπε για τα πολύ μικρά αμαρτήματα. Όπως ακριβώς το τραύμα, όσο καιρό κρύβεται και είναι από πάνω σκεπασμένο και εισχωρεί βαθιά [ επειδή δε φαίνεται] δεν το φροντίζουμε καθόλου, έτσι και η αμαρτία, όσον καιρό μπορεί να κρύβεται, σαν να βρίσκεται στο σκοτάδι, διαπράττεται με μεγάλη ευκολία. Όταν όμως αποκαλυφθεί, αποκαθαίρεται και γίνεται φωτεινή. Όχι βέβαια η ίδια η αμαρτία-γιατί πώς θα ήταν δυνατόν να γίνει κάτι τέτοιο;- αλλά γίνεται φωτεινός εκείνος που την διέπραξε. Γιατί όταν αποκαλυφθεί, όταν νουθετηθεί, όταν μετανοήσει, όταν λάβει άφεση, δεν εσκόρπισες το πνευματικό σκοτάδι του; δεν εθεράπευσες τότε το τραύμα του; Δεν εζήτησες επίμονα από την ακαρπία καρπό; (Εις Έφεσ., ομιλ. ΙΗ', 1, ΕΠΕ21,142-144 -ΜG 62, 122). 1.Eφ.5,11 2.Ματθ.7,1
2670.«Δεν τα λέω για όλους σας»1, λέγει ο Χριστός. Πω, πω ανεξικακία! ούτε και τώρα ελέγχει τον προδότη, αλλά συγκαλύπτει την προδοσία, δίνοντας έτσι στον Ιούδα την ευκαιρία να μετανοήσει. Και ελέγχει και δεν ελέγχει, όταν λέει: «Αυτός που τρώει μαζί μου ως φίλος το ψωμί, εσήκωσε τη φτέρνα και με εκλώτσησε»2. [Εις Ιων.ομιλ.ΟΑ’,2,ΕΠΕ14,358-MG59,387]. 1.Iωαν.13,18. 2.δ.π
2671.«Αλλοίμονο στον άνθρωπο εκείνο από τον όποιον παραδίδεται ο Υιός του ανθρώπου. Θα ήταν προτιμότερο γι’αυτόν να μην είχε γεννηθεί ο άνθρωπος εκείνος. Πρόσεξε και στους ελέγχους την απερίγραπτη πραότητα του Χριστού. Γιατί ούτε εδώ μιλάει με εχθρική διάθεση, αλλά μάλλον με συμπάθεια και πάλι συγκαλυμμένα αν και βεβαίως έδινε δίκαια αφορμή για την πιο μεγάλη αγανάκτηση, όχι μόνον η πριν από την προδοσία αναισθησία του Ιούδα, αλλά και η μετά την προδοσία αδιαντροπιά του. Γιατί μετά τον έλεγχο αυτό είπε ο Ιούδας: ‘’ Mήπως είμαι εγώ, Κύριε;’’2. Ω! πόσο μεγάλη ήταν η αναισθησία του! Ρωτάει, ενώ ήξερε καλά, ότι αυτά, δηλαδή τα παραπάνω λόγια του Χριστού αφορούσαν αυτόν. Γιατί και ο Ευαγγελιστής το λέει αυτό, επειδή έμεινε έκπληκτος μπροστά στο θράσος του. Τί όμως απάντησε ο πραότατος και ημερότατος Ιησούς; ‘’ Συ το είπες’’3. Αν και βέβαια θα μπορούσε να πει : Ω! άθλιε και αχρείε! βρωμερέ και ακάθαρτε! ενώ τόσο καιρό εσχεδίαζες την προδοσία και πήγες στους αρχιερείς και έκανες σατανικά συμβόλαια και συμφώνησες να πάρεις αργύρια και ενώ ελέγχθηκες και από μένα, ακόμη έχεις τόλμη να ρωτάς; Όμως τίποτε από αυτά δεν είπε. Αλλά τί είπε; ‘’ Συ το είπες’’. Ορίζοντας έτσι σε μας τα όρια και τους κανόνες της ανεξικακίας. (Εις Ματθ., ομιλ. ΠΑ', 2, ΕΠΕ 12, 164-166 -ΜG 58, 732). 1.Ματθ. 26,24. 2.Ματθ. 26,25. 3.Ματθ. δ.π.
2672.«Λέγει σ’αυτόν ο Ιησούς: φίλε, αυτό που πρόκειται να κάμεις, κάμε τό το ταχύτερο»1. «Και κανείς από όσους κάθονταν στο τραπέζι δεν κατάλαβε το νόημα των λόγων του»2 ...Τα λόγια δε «κάμε το ,το ταχύτερο», δεν ήταν λόγια ανθρώπου που διατάζει ή που συμβουλεύει, αλλά ανθρώπου που κατηγορεί και δείχνει ότι Αυτός μεν ήθελε να τον διορθώσει, αλλά επειδή έμενε αδιόρθωτος, τον εγκαταλείπει... «Αυτό που θέλεις να κάμεις, κάμε τό το ταχύτερο» ,αλλ’ ούτε και τότε φανέρωσε το καταχθόνιο σχέδιο του Ιούδα. Γιατί τότε θα ήταν δυνατόν και να τον λυντσάρουν. Ίσως μάλιστα ο Πέτρος και να τον σκότωνε. Γι’ αυτό «κανείς από όσους κάθονταν στο τραπέζι δεν κατάλαβε το νόημα των λόγων Του». (Εις Ιωάν., ομιλ. ΟΒ ’, 1-2, ΕΠΕ 14, 376-378- ΜG 59, 391). 1.Ιωάν. 13,27. 2.Ιωάν. 13,28.
2673.Πρόσεξε, σε παρακαλώ, πώς ο Θεός αργεί να τιμωρήσει, ενώ είναι γρήγορος, όταν πρόκειται να προσφέρει τη σωτηρία. Και πρώτα σκέψου, ότι ο φιλάνθρωπος έκαμε τον έλεγχο μετά από πολλά χρόνια. Αμάρτησε ο Δαυίδ, έμεινε έγκυος η γυναίκα και δεν ακολούθησε την αμαρτία κανένας έλεγχος, αλλά αφού γεννήθηκε το βρέφος που ήταν καρπός εκείνης της αμαρτίας, τότε στέλνεται ο γιατρός, για να θεραπεύσει την αμαρτία1. Γιατί δεν τον διόρθωσε αμέσως μόλις αμάρτησε; Επειδή γνωρίζει ότι η ψυχή εκείνων που αμαρτάνουν είναι τυφλή, όταν τα αμαρτήματα είναι νωπά ακόμη και ότι τα αυτιά αυτών, που είναι βυθισμένοι στο βάθος της αμαρτίας, είναι κουφά. Θέτει λοιπόν υπεράνω όλων την προσφορά βοήθειας την ώρα που το πάθος βρίσκεται σε έξαψη και ακολουθεί ο έλεγχος μετά από πολύ χρόνο και τότε μέσα σε μια στιγμή δίνεται και η μετάνοια και η συγχώρηση. (Περί μετανοίας, ομιλ. Ζ', 4, ΕΠΕ 30, 256- ΜG49, 328-329). 1. Πρόκειται για τον προφήτη Νάθαν, που εστάλη από το Θεό, για να ελέγξει τον Δαυίδ που αμάρτησε με τη Βηρσαβεέ (Β' Βασιλειών, κεφ. 12).
2674.Γι’ αυτό ο Χριστός δεν κατηγορούσε (τον Ιούδα), όταν έκλεβε (από το κοινό ταμείο), αν και το γνώριζε, για να σκεπάσει την πονηρή του επιθυμία και να αφαιρέσει κάθε (ευλογοφανή) δικαιολογία του. (Εις Ιωάν., ομιλ. ΞΕ', 2, ΕΠΕ 14, 260 -ΜG59, 363)
Ο ΘΕΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΕΚΑΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΣΤΟΝ ΑΔΑΜ ΜΑΣ ΕΔΕΙΞΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΤΩΝ ΕΛΕΓΧΩΝ     2675.Πρόσεξε τη σοφία του Θεού. Όταν δηλαδή ο Αδάμ του είπε ότι «άκουσα τη φωνή σου και φοβήθηκα, γιατί είμαι γυμνός και γι' αυτό κρύφτηκα»1, δεν έλεγξε αμέσως ο Θεός την πράξη του, ούτε είπε γιατί έφαγες καρπούς από το απαγορευμένο δένδρο; Αλλά τί του είπε; «Ποιος σε πληροφόρησε», λέγει, «ότι είσαι γυμνός; εκτός αν έφαγες από τους καρπούς του δένδρου από το οποίο σου έδωσα εντολή να μην φας και συ έφαγες»2. Ούτε εσιώπησε ο Θεός, ούτε τον έλεγξε φανερά.Και δεν εσιώπησε, για να τον παρακινήσει να ομολογήσει το αμάρτημά του, ούτε τον έλεγξε φανερά, για να μην κάμει ο Θεός όλα όσα θα έπρεπε να κάμει ο Αδάμ, ο οποίος τότε θα εστερείτο τη συγχώρηση που μας προσφέρει ο Θεός με την εξομολόγηση. Γι’ αυτό δεν είπε φανερά ποια ήταν η αιτία που έμαθε ότι ήταν γυμνός, αλλά με το πρόσχημα της ερωτήσεως προχωρεί το διάλογο, αφήνοντας στον Αδάμ την πρωτοβουλία να εξομολογηθεί την αμαρτία του. [ Εις Ανδριάντας, ομιλ.ΙΒ’,4,ΕΠΕ32,354-MG49,132] 1.Γεν.3,12 2.δ.π
2676. Ο Χριστός κάνει τον έλεγχο, χωρίς να παρευρίσκονται (να είναι παρόντες) μάρτυρες. (Εις παραλυτικόν, 3, ΕΠΕ 26, 160-ΜG 51, 53).
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΑΥΣΤΗΡΟΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ- ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΗΤΑΝ ΝΑ ΔΙΔΑΞΕΙ
2677.«Ζητείτε να με βρείτε, όχι γιατί είδατε τα θαύματά μου και πιστέψατε στη θεία αποστολή μου, αλλά γιατί εφάγατε από τα ψωμιά και χορτάσατε»1. Επιπλήττει με τα λόγια και ελέγχει, όχι όμως απότομα και σκληρά, αλλά πολύ φειδωλά. Γιατί δεν τους είπε: Λαίμαργοι και γαστρίμαργοι, έκανα τόσα θαύματα και σε καμιά περίπτωση δεν με ακολουθήσατε, ούτε θαυμάσατε αυτά που έγιναν, αλλά τους ελέγχει με καλοσύνη και ηρεμία... Και δεν περιορίζεται μόνον στους ελέγχους, αλλά συμπληρώνει τους ελέγχους με τη διδαχή. (Εις Ιωάν., ομιλ. ΜΑ', 1, ΕΠΕ 13, 528-530- ΜG59, 247-248). 1. Ιωάν. 6, 26.
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠΕΦΕΥΓΕ ΤΗΝ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ
2678.Ο Κύριος δε, αποδεικνύοντας σ’ αυτούς ότι γνώριζε και τις απόκρυφες σκέψεις τους, την μεν κατηγορία δεν την παρουσιάζει, ούτε διαπομπεύει την πονηριά τους, προσφέρει δε τη λύση, αφήνοντας τον έλεγχο στην συνείδηση αυτών που τα έλεγαν αυτά. Γιατί μόνον για ένα πράγμα φρόντιζε πολύ, να ωφελήσει αυτούς που αμάρταναν, όχι να τους διαπομπεύσει. (Εις Ματθ., ομιλ. ΜΑ’,1, ΕΠΕ 10,674- ΜG57, 445).
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΞΕΣΚΕΠΑΖΕΙ ΤΟΥΣ ΕΝΟΧΟΥΣ- ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΘΟΥΝ ΜΟΝΟΙ ΤΟΥΣ
2679.Δεν επέπληξε ο Κύριος τον πλούσιο νεανία για το αταίριαστο ξεθάρρεμά του, για να μας διδάξει να ανεχόμαστε και αυτού του είδους τους ανθρώπους. Γι’ αυτό δεν ελέγχει φανερά αυτούς που σκέπτονται πονηρά. Αποκρίνεται δε προς την αλαζονεία τους, αφήνοντας αυτούς μόνους να καταλάβουν τον έλεγχο, και έτσι τους ωφελεί διπλά, και με τη δήλωσή του ότι γνωρίζει όσα υπάρχουν στη συνείδησή τους και με το ότι μετά το φανέρωμα αυτό τους κάνει τη χάρη να διαφύγουν την προσοχή των άλλων και τους δίνει πάλι τη δυνατότητα, αν θέλουν, να διορθώσουν τον εαυτό τους.(Εις Ματθ., ομιλ. ΚΖ', 2, ΕΠΕ 10,226-ΜG57,346).
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΔΕΝ ΕΛΕΓΧΕΙ ΦΑΝΕΡΑ ΑΛΛΑ ΕΜΜΕΣΑ
2680. Και σε πολλές άλλες περιπτώσεις αυτό φαίνεται να κάνει ο Χριστός δηλαδή δεν ελέγχει μεν φανερά, όμως από την απάντηση που δίνει, κάνει φανερή τη διάθεση αυτών που Τον πλησιάζουν. (Εις Ματθ., ομιλ. ΚΖ', 3, ΕΠΕ 10, 228 -ΜG57, 347).
ΙΓ') Ο ΑΝΤΙΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ - ΒΛΑΠΤΕΙ Σ’ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ Η ΑΜΕΤΡΙΑ
2681.Aν ελέγξεις χωρίς μέτρο και πικρά, περισσότερο θα βλάψεις παρά θα ωφελήσεις. Αν πάλι αστειευθείς χωρίς μέτρο, περισσότερο θα λυπήσεις παρά θα ωφελήσεις. Σ’ όλες λοιπόν τις περιπτώσεις πρέπει να τηρούμε το μέτρο και να αποφεύγουμε τις υπερβολές. (Εις Κολ., ομιλ. ΙΑ’,2, ΕΠΕ 22, 308- ΜG62, 376-377).
ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΕΚΤΟΣ, ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΤΙΚΟΣ
2682.Οι επιπλήξεις τότε κυρίως μπορούν να γίνουν παραδεκτές, όταν δεν είναι υπερβολικά ενοχλητικές και φορτικές. (Εις Γαλ., κεφ. Β6, ΕΠΕ 20, 264- ΜG 61, 642 ε').
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΗΣ ΕΠΙΠΛΗΞΕΩΣ
2683.Η αμαρτία κάνει τους ανθρώπους θρασείς. Γι’ αυτό, αν τον επιπλήξεις αμέσως με οξύτητα, θα τον κάμεις σκληρό και αδιάντροπο. Αν όμως τον φιλοτιμήσεις και τον κάμεις να ντραπεί, θα του λυγίσεις τον τράχηλο, θα του τσακίσεις το θράσος, θα τον κάμεις να σκύψει το κεφάλι. (Εις Α’Κορ., ομιλ. Γ', 1, ΕΠΕ 18, 56-MG 61, 22).
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΣΚΛΗΡΟΣ
2684.Είδες, πώς κάνει το λόγο άνετο από κάθε άποψη και πώς μετριάζει τη σκληρότητα της απειλής; (Εις Β' Κορ., oμιλ. ΚΘ', 5, ΕΠΕ 20,126- ΜG61, 602δ').
Ο ΣΚΛΗΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΝ ΝΩΘΡΟ ΤΟΝ ΚΑΝΕΙ ΝΩΘΡΟΤΕΡΟ
2685.Εκείνος που ελέγχει με σκληρότητα το νωθρό, τον κάνει νωθρότερο. (Εις Έβρ., ομιλ. Ι', 2, ΕΠΕ 24, 454- ΜG63, 85).
ΕΙΝΑΙ ΒΑΡΥΣ, OΤΑΝ ΚΑΝΟΥΜΕ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ ΜΕ ΕΝΑΡΕΤΟΥΣ
2686.Είναι αρκετή και από μόνη της η κατηγορία να πληγώσει. Όταν όμως συνδυάζεται με σύγκριση του ενόχου προς άλλους, που πέτυχαν μεγάλα κατορθώματα και εγκωμιάζονται, τότε το κεντρί του ελέγχου είναι φαρμακερότερο. (Εις Α‘Κορ., ομιλ. ΚΣΤ ', 1, ΕΠΕ 18Α, 138-ΜG61, 213).
Ο ΑΥΣΤΗΡΟΣ ΑΠΟΘΡΑΣΥΝΕΙ
2687.Εδώ ο Απ. Παύλος απευθύνεται προς τους προϊσταμένους. «Να συμβουλεύετε», λέγει, «τους άτακτους». Μην τους επιπλήττετε με τρόπο εξουσιαστικό, ούτε προκλητικό, αλλά με τρόπο συμβουλευτικό. «Να παρηγορείτε τους ολιγόψυχους, να στηρίζετε τους ασθενείς, να δείχνετε μεγάλη καρδιά σε όλους»1. Γιατί εκείνος που επιπλήττεται αυστηρά, περιέρχεται σε απόγνωση και γίνεται θρασύτερος, περιφρονώντας τους πάντες. Γι’ αυτό με τη συμβουλή πρέπει να κάνουμε γλυκό το φάρμακο του ελέγχου. (Εις Α' Θεσ., ομιλ. Γ’, 2, ΕΠΕ 22, 552- ΜG 62, 456). 1. Α' Θεσ. 5,14.
ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΟΞΥΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΗΣ
2688. Ας υποχωρήσουμε λίγο σ’ αυτούς, ώστε να αναπνεύσουν από τον πόνο του ελέγχου και να μην απορρίψουν τη θεραπεία, λόγω των συνεχών πληγμάτων. Την ίδια μέθοδο χρησιμοποιούν και οι γιατροί μετά τις εγχειρίσεις επιθέτουν επιδέσμους και φάρμακα και αφήνουν να περάσουν λίγες μέρες, επινοώντας εκείνα που καταπραΰνουν τον πόνο. (Πάτερ, εί δυνατόν, 1, ΕΠΕ 26, 84-ΜG 51, 31).
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΛΗΓΩΝΟΥΜΕ
2689.Και πρόσεχε πώς τον ελέγχει, χωρίς να τον πληγώνει (ο προφήτης Δανιήλ το βασιλιά Ναβουχοδονόσορα). (Εις Δαν., κεφ. Β’4, ΕΠΕ 8, 546, 548 -ΜG 56,204).
ΟΙ ΕΠΙΠΛΗΞΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΗΡΕΜΑ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΙΚΑ
2690. Οι επιπλήξεις πρέπει να γίνονται με ηρεμία και τμηματικά, σιγά-σιγά. [ Εις Α’Κορ.ομιλ.Γ’,1,ΕΠΕ18,56-MG61,21]
ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΕΚΤΟΣ, ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ ΑΛΛΑ ΜΕ ΠΑΤΡΙΚΗ ΑΓΑΠΗ
2691. « Με αυτά που γράφω δε θέλω να σας ντροπιάσω, αλλά σας συμβουλεύω σαν παιδιά μου αγαπητά»1. ...Αυτός ο τρόπος της θεραπείας είναι άριστος, το να ελέγχει και να συμβουλεύει δηλαδή κάνεις και συγχρόνως να δικαιολογεί τη σκέψη και την ενέργειά του... Γιατί αυτό όχι μόνον δεν αχρηστεύει την τομή, αλλά την κάνει να πάει βαθύτερα στην πληγή και να την θεραπεύσει, αφού ανακουφίζει το μεγάλο πόνο που προκαλεί ο έλεγχος. Εκείνος δηλαδή που ακούει ότι τα λέει αυτά όχι με την πρόθεση να κατηγορήσει, αλλά από αγάπη, δέχεται ευκολότερα τη διόρθωση... Γιατί δεν είπε σας συμβουλεύω σαν δάσκαλός σας, ούτε σαν Απόστολος, ούτε σαν μαθητές μου, αλλά «σας συμβουλεύω σαν παιδιά μου αγαπητά». Και δεν είπε απλώς παιδιά, αλλά παιδιά περιπόθητα. Είναι σαν να τους λέει συγχωρείστε με και αν σας είπα κάτι βαρύ, από αγάπη το έκαμα. Και δεν είπε «σας επιπλήττω», αλλά σας συμβουλεύω». Μετά απ’ αυτά, ποιος δεν ανεχόταν ένα πατέρα που συμβουλεύει με πόνο τα πρέποντα; [ Εις Α’Κορ.ομιλ.ΙΓ’,3ΕΠΕ18,360-MG61,109β’]. 1. Α'Κορ.4,14.
Ο ΘΥΜΟΣ ΘΟΛΩΝΕΙ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ. ΜΕ ΤΟΝ ΗΡΕΜΟ ΕΛΕΓΧΟ-ΟΔΗΓΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΝΟΧΟ ΣTHΝ ΑΥΤΟΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
2692.Και όταν επιπλήττεις και όταν συμβουλεύεις και όταν κάνεις ο,τιδήποτε, να το κάνεις χωρίς αγανάκτηση και θυμό, γιατί, εφόσον εκείνος που επιπλήττει είναι γιατρός εκείνου που σφάλλει, πώς είναι δυνατόν να θεραπεύσει άλλον, αφού προηγουμένως έχει βλάψει και δεν θεραπεύει τον εαυτό του; Πες μου, αν κάποιος γιατρός πήγαινε να θεραπεύσει κάποιον άρρωστο, και τραυμάτιζε προηγουμένως το χέρι του και τύφλωνε πριν τα μάτια του, θα μπορούσε σ’ αυτή την κατάσταση να τον θεραπεύσει; Όχι, λέγει. Έτσι και συ, είτε επιπλήττεις, είτε συμβουλεύεις, να βλέπουν καθαρά τα μάτια της ψυχής σου. Πρόσεξε να μη θολώσεις το μυαλό σου, γιατί τότε, πώς θα θεραπεύσεις τον άρρωστο; Δεν είναι δυνατόν να έχουν την ίδια ψυχική γαλήνη και ο πράος και ο οργισμένος. Γιατί, αφού κατέβασες το δάσκαλο από την έδρα, διαλέγεσαι τώρα μ’ εκείνον που είναι πεσμένος στο έδαφος; Δεν βλέπεις τους δικαστές, που, όταν πρόκειται να δικάσουν, κάθονται πάνω στην έδρα και μάλιστα με το κατάλληλο ένδυμα; Έτσι να κάνεις και συ. Στόλισε την ψυχή σου με δικαστικό ένδυμα (και αυτό είναι η επιείκεια) και τότε κάθισε πάνω στην έδρα να κρίνεις ως δικαστής. Αλλά, θα μου πεις, αν του φερθώ επιεικώς, δεν θα φοβηθεί. Θα φοβηθεί και πολύ περισσότερο μάλιστα. Όταν θυμώνεις, ακόμη και σωστά πράγματα να λες, ο υπηρέτης δεν σε υπολογίζει, γιατί πιστεύει ότι τα λόγια σου είναι αποτέλεσμα θυμού. Αν όμως μιλήσεις με επιείκεια, θα καταδικάσει τον εαυτό του. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι ο Θεός θα σε αναγνωρίσει σαν παιδί Του και θα σε βραβεύσει. [Εις Πράξ., ομιλ. ΙΕ', 5, ΕΠΕ15,446- ΜG 60, 126-128].
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΜΕ ΕΠΙΕΙΚΕΙΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΥΜΕ
2693.Όταν παρανόμησε ο Αδάμ και τον επιτίμησε ο Θεός πάλιν, πρόσεξε πώς το έκαμε, με ημερότητα. Δεν του είπε δηλαδή «άθλιε, και τρισάθλιε, παρόλο που ευεργετήθηκες τόσο πολύ, επίστεψες μετά από όλα αυτά στο διάβολο και, εγκαταλείποντας τον ευεργέτη σου, έδωσες προσοχή στα λόγια του πονηρού δαίμονα;». Αλλά τι είπε; «Ποιος σου είπε, ότι είσαι γυμνός; μήπως τυχόν έφαγες από εκείνο το δένδρο, από το οποίο και μόνον σου έδωσα εντολή να μη φας;». Όπως θα έκανε ο πατέρας προς το παιδί του, που έλαβε εντολή να μην πιάσει μαχαίρι, αλλ’ αυτό στη συνέχεια παρακούσε και τραυματίσθηκε, και του λέει: από που πληγώθηκες; Πληγώθηκες από εκεί που σου είπα να προσέξεις και δεν με άκουσες. Βλέπεις ότι τα λόγια είναι λόγια περισσότερο φίλου παρά κυρίου; φίλου που περιφρονείται και που ούτε έτσι απομακρύνεται; Ας μιμηθούμε λοιπόν το Θεό και, όταν κάνουμε παρατηρήσεις, ας τις κάνουμε με επιείκεια. Γιατί και την Εύα με την ίδια πάλι ημερότητα και ηπιότητα την επιπλήττει και μάλιστα αυτό δεν ήταν επίπληξη, αλλά συμβουλή, που είχε σκοπό να τη διορθώσει και να την ασφαλίσει και στο μέλλον... Το ίδιο δεν έκαμε και στην περίπτωση του Κάιν; Δεν χρησιμοποιεί τον ίδιο επιεική τρόπο; Γιατί και όταν βρίσθηκε ο Θεός από εκείνον, δεν ανταποδίδει την ύβρη... Όταν έσφαξε τον Άβελ, ούτε τότε έπαψε ο Θεός να φροντίζει γι’ αυτόν, αλλά απαντάει πάλι με επιείκεια στον αδελφοκτόνο, λέγοντας, «που είναι ο Άβελ, ο αδελφός σου;», για να τον βοηθήσει έστω και έτσι να ομολογήσει το εγκλημά του. [Εις Ρωμ., ομιλ. ΚΔ’,4, ΕΠΕ 17, 520-522-ΜG 60,619-620, oμιλ. ΚΓ'δε'].
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΚΡΟΣ
2694.Διόρθωσε βέβαια, αλλά όχι σαν αντίπαλος, ούτε σαν εχθρός που απαιτεί τιμωρία, αλλά σαν γιατρός που ετοιμάζει φάρμακα... Μη γίνεσαι δηλαδή πικρός και αυστηρός δικαστής. (Εις Ματθ., oμιλ. ΚΓ', 2, ΕΠΕ 10, 70 -ΜG 57, 309).
ΥΠΟΦΕΡΕΤΑΙ ΕΥΚΟΛΑ, ΟΤΑΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ, ΑΛΛ’ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΟΣ, ΟΤΑΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ    2695.Στην περίπτωση των προσβολών τίποτε δεν μας λυπεί τόσο, όσο η γνώμη εκείνων που είναι παρόντες και παρακολουθούν. Γιατί δεν είναι το ίδιο να μας προσβάλλουν δημόσια και ιδιαιτέρως. Όπως είναι γνωστό, υποφέρουμε εύκολα τις προσβολές, όταν μας προσβάλλουν σε έρημο τόπο, όπου δεν υπάρχει κανένας μάρτυρας και η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει γι’ αυτά που μας αποδίδει εκείνος που μας προσβάλλει. Είναι τέτοια η φύση της προσβολής, ώστε δεν μας πληγώνει πάντοτε, αλλά όταν μας προσβάλλουν μπροστά σε όλους. Όπως επίσης οφείλουμε χάριτες σε κάποιον που μας προσβάλλει ιδιαιτέρως, αλλά μπροστά σε όλους μας τιμά. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι εκείνο που μας λυπεί δεν είναι η προσβολή αυτή καθ’ εαυτή, αλλά η γνώμη εκείνων, που είναι παρόντες όταν μας προσβάλλουν κι αυτό, γιατί δεν θέλουμε να δώσουμε την εντύπωση ότι είμαστε άξιοι περιφρονήσεως. (Εις Πράξ., ομιλ. ΛΘ', 3, ΕΠΕ 16Α, 458 -ΜG60, 279).
Η ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΙΑ
2696. Όταν τα αμαρτήματα φανερώνονται, οδηγούν αυτόν που αμάρτησε στην αδιαντροπιά. (Περί μετανοίας, ομιλ. Β', 2, ΕΠΕ 30, 118-ΜG49,287).
Η ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΝΟΧΟΥ ΤΟΝ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΑΠΟΓΝΩΣΗ
2697.Γνωρίζετε δε ασφαλώς, πόσο φοβερό πράγμα είναι να διαπομπεύονται και διασύρονται τα αμαρτήματα και πώς χρειάζεται να έχει μεγάλη ψυχή αυτός ο άνθρωπος, ώστε, μετά την κατηγορία των πολλών και τους τόσους μάρτυρες των παραπτωμάτων του, να μη περιπέσει σε πλήρη απόγνωση. (Εις Ματθ., ομιλ. ΚΣΤ', 8, ΕΠΕ 10, 210 -ΜG 57, 343).
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΕΙ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΝΕΙ, ΔΕΝ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΕΙ ΟΥΤΕ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΖΕΙ
2698. Ο λόγος πρέπει να είναι λόγος ανθρώπου που διδάσκει μάλλον παρά που ελέγχει, που παιδαγωγεί παρά που τιμωρεί, που βάζει τάξη παρά που διαπομπεύει (εξευτελίζει), που διορθώνει παρά που επεμβαίνει στη ζωή του άλλου. (Εις Β' Κορ., oμιλ. ΚΗ', 3, ΕΠΕ 20, 94- ΜG 61, 593-594). ΝΑ ΜΗΝ ΚΟΙΝΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ
2699.Όταν κοινοποιήσεις το σφάλμα του αδελφού, όχι μόνον εκείνον θα τον καταστήσεις περισσότερο αναίσχυντο και ίσως και περισσότερο οκνηρό για να επανέλθει στην αρετή, αλλά και εκείνους που ακούουν θα τους κάνεις περισσότερο αδιάφορους και θα τους οδηγήσεις στην απόγνωση. (Εις Γεν., ομιλ. ΚΘ ', 4, ΕΠΕ 3, 240- ΜG53,266-267).
2700.Όπως ακριβώς το να μην έχει κανείς πολλούς μάρτυρες των σφαλμάτων του, κάνει την επιστροφή και τη μετάνοια ευκολότερη στον άνθρωπο που προσέχει, έτσι όταν η ψυχή αποβάλει κάθε ντροπή και δει ότι δεν διέφυγε την προσοχή κανενός, όταν διέπραττε τις πονηρές πράξεις, δεν έχει τη δύναμη να απομακρυνθεί εύκολα, αλλά σαν να έχει πέσει μέσα σε λάσπη και σε βυθό και σαν να παρασύρεται κάτω από μύρια κύματα, δύσκολα μπορεί να ανανήψει, επειδή έπεσε σε απόγνωση, που την εμποδίζει να συνέλθει. Γι' αυτό, παρακαλώ, ούτε να διαπομπεύουμε τα σφάλματα του πλησίον και, όταν τα μάθουμε από άλλους, ας μην σπεύδουμε να δούμε την ψυχική γυμνότητα. Αλλά όπως αυτά τα ευγνώμονα παιδιά του Νώε1, ας τα συγκαλύπτουμε, ας τα σκεπάζουμε και με την παραίνεση και τις συμβουλές Ας προσπαθούμε να ανορθώνουμε την απογοητευμένη ψυχή, διδάσκοντας το μέγεθος της φιλανθρωπίας του Θεού, την υπερβολική του αγαθότητα, την άπειρη ευσπλαχνία του. (Εις Γεν., ομιλ. ΚΘ', 4, 5, ΕΠΕ 3,240-242 -ΜG53, 267). 1. Γεν. 9,23.
Ο ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΥΣΚΟΛΕΥΕΙ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
2701.Οι έλεγχοι που γίνονται ιδιαιτέρως και όχι δημόσια, κάνουν ευκολότερη τη θεραπεία. Ας μη δαγκώνουμε, ούτε να κατασπαράζουμε τις ξένες πληγές. Ας μη μιμηθούμε τις μύγες, αλλά ας ζηλέψουμε τις μέλισσες. Οι μύγες κάθονται επάνω στα τραύματα και τσιμπούν, ενώ οι μέλισσες πετούν πάνω στα λουλούδια. Γι' αυτό οι μεν μέλισσες φτιάχνουν κηρήθρες, ενώ οι μύγες μεταδίδουν αρρώστιες σ’ όποια σώματα κι αν καθήσουν. Έτσι εξηγείται, γιατί οι μύγες είναι σιχαμερές, ενώ οι μέλισσες είναι ζηλευτές και ονομαστές. Κι εμείς λοιπόν ας ετοιμάσουμε την ψυχή μας να πετάξει πάνω από το λειβάδι της αρετής των αγίων και ας ανακινούμε συνεχώς την ευωδιά των κατορθωμάτων τους, κι ας μην ερεθίζουμε τις πληγές των αδελφών μας. (Εις ασάφειαν Π.Δ. ομιλ. Β', 10, ΕΠΕ 1. 384-ΜG56,191-192).
ΟΥΤΕ ΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΟΥΤΕ ΝΑ ΤΟΝ ΠΑΡΑΛΕΙΠΟΥΜΕ
2702.Ούτε φανερά και μπροστά σε όλους τον έλεγχε (τον Ιούδα), για να μην τον κάμει περισσότερο αδιάντροπο, ούτε αποσιωπούσε το σκοτεινό σχέδιό του, για να μη νομίζει ότι του διαφεύγει την προσοχή και επιχειρήσει χωρίς φόβο την προδοσία, αλλά συνεχώς έλεγε: Ένας από σας θα με παραδώσει στους εχθρούς μου»1, αλλ’ όμως δεν τον φανέρωνε... Έλεγχε συνεχώς τις απόκρυφες σκέψεις του, αλλά ενώ τις έλεγχε δεν τις φανέρωνε. Ένιψε τα πόδια του, μαζί με τα πόδια των άλλων μαθητών, για να τον κερδίσει έφαγε μαζί του (στο ίδιο τραπέζι) και δεν παρέλειψε καμιά ενέργεια, μικρή ή μεγάλη, εκείνος όμως παρέμεινε θεληματικά αδιόρθωτος. (Εις την προδοσίαν του Ιούδα, ομιλ. Α', 3, ΕΠΕ 35, 568-570- ΜG 49, 377). 1. Ματθ. 26,21.
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΑΠΟΜΠΕΥΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΕΝΟΧΟΥΣ, EΣΤΩ ΚΙ ΑΝ ΜΕΝΟΥΝ ΑΔΙΟΡΘΩΤΟΙ
2703.Ούτε αυτό τον έκαμε (τον Ιούδα) να ντραπεί, το ότι δηλαδή μέχρι την τελευταία ημέρα (της προδοσίας) δεν θέλησε ο Χριστός να τον εκθέσει. Αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς, να μην κοινολογούμε με σκοπό τη διαπόμπευση τα σφάλματα αυτών που μας συναναστρέφονται, κι όταν ακόμη μένουν αδιόρθωτοι. [ Εις Ιωαν.ομιλ.ΟΒ',2,ΕΠΕ14,380-MG59,392].
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΚΡΙΝΟΥΜΕ, ΓΙΑΤΙ ΤΟΤΕ ΚΑΙ Ο ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΔΙΑΝΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΚΟΥΩΝ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟΣ
2704.«Μην κατακρίνετε», είπε ο Κύριος, «για να μην κατακριθείτε και σεις από το Θεό»1, καθόσον και ο Φαρισαίος, που κατηγορούσε τον τελώνη, καταδικάσθηκε, παρόλο που οι κατηγορίες του ήταν αληθινές. Τι λοιπόν, λένε μερικοί, αν κάποιος είναι θρασύς και αχρείος, δεν πρέπει να τον διορθώνουμε, ούτε να τον ελέγχουμε; Να τον ελέγχεις και να τον διορθώνεις, αλλά σύμφωνα με όσα είπα προηγουμένως. αν όμως τον ελέγχεις κατηγορώντας τον, πρόσεξε μήπως μιμούμενος εκείνο το Φαρισαίο, πάθεις τα ίδια μ’ αυτόν. Γιατί απ’ αυτή την πράξη δεν προέρχεται κανένα κέρδος, ούτε για σένα που μιλάς, ούτε για κείνον που ακούει, ούτε γι’ αυτόν που κατηγορείς. Αλλ' ο μεν κατηγορούμενος γίνεται περισσότερο αναιδής, γιατί όσον καιρό μένει άγνωστος, εξακολουθεί να ντρέπεται, όταν όμως φανερωθεί και γίνει γνωστός, πετάει και το χαλινάρι της ντροπής. Αλλά και εκείνος που ακούει θα βλαβεί περισσότερο. αν μάλιστα έχει συγκεντρώσει την προσοχή του στα κατορθώματά του, αυξάνει η υπερηφάνειά του, όταν ακούει να κατηγορείται άλλος. Αν πάλι έχει πέσει σε αμαρτίες, γίνεται προθυμότερος στο να κάνει το κακό. Επιπλέον αυτός που κακολογεί και σ’ εκείνον που ακούει θα δώσει κακή εντύπωση και το Θεό θα εξοργίσει περισσότερο εναντίον του. (Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΔ' 8, ΕΠΕ 18Α, 768-770- ΜG 61, 381-382 στ'). 1.Ματθ.7,1