(Υπόμνημα εις τας Πράξεις των Αποστόλων, Π.Ν.Τρεμπέλα εκδόσεις «ο Σωτήρ»,1991, σελ.56-61, μεταφρασμένο & μεταγλωττισμένο στη δημοτική γλώσσα από τον π. Νικόλαο Πουλάδα. Οι αριθμοί στις λέξεις του αρχαίου κειμένου παραπέμπουν στην αντίστοιχη ερμηνεία και ανάλυσή τους)
... Πραξ. 1,8 ἀλλὰ(1) λήψεσθε δύναμιν(2) ἐπελθόντος(3) τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐφ᾿ ὑμᾶς, καὶ ἔσεσθέ μοι(4) μάρτυρες(5) ἔν τε Ἱερουσαλὴμ(6) καὶ ἐν πάσῃ τῇ Ἰουδαίᾳ(7) καὶ Σαμαρείᾳ(8) καὶ ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς(9).
Πραξ. 1,8 Θα λάβετε όμως δύναμιν, όταν έλθη εις σας το Πνεύμα το Αγιον, και τότε θα γίνετε μάρτυρές μου, οι οποίοι θα διδάξετε τα περί εμού εις την Ιερουσαλήμ και όλην την Ιουδαίαν και Σαμάρειαν και έως τα πλέον μακρυνά και απομονωμένα σημεία της γης”.(Κολιτσάρας Ι.)
(1) Η αντίθεση είναι ανάμεσα σε εκείνο το οποίο ανήκε στους αποστόλους και εκείνο το οποίο δεν ήταν της εξουσίας τους· όπως και ανάμεσα σε εκείνο το οποίο επρόκειτο να συμβεί και εκείνο το οποίο επιφυλασσόταν σε απώτερο χρόνο (Βengel, στο εξής b).
(2) Δηλαδή όλα τα αναγκαία προσόντα, για να καταστούν αποτελεσματικοί στην αποστολική τους σφαίρα. Δες Λουκ. Κδ 49. Η δύναμη του να κάνουν θαύματα συμπεριλαμβάνεται, αλλά όχι όμως και μόνη αυτή (Hackett στο εξής h).
«Αναφέρει τα λυπηρά με εγκώμιο, λέγοντας σχεδόν, Μη φοβηθείτε· διότι θα πάρετε δύναμη» (Χρυσόστομος,Χ στο εξής).
(3) Όταν από ψηλά θα έλθει σε σας το Άγιο Πνεύμα. Η γενική πτώση είναι απόλυτη και δεν είναι ορθή η σειρά που έχει η Βουλγάτα (λατινική μετάφραση)=δύναμιν του Αγίου Πνεύματος επελθόντος εφ’ υμάς ( Jacquier στο εξής j). Σημαίνεται με την πρόταση τόσο ο χρόνος, κατά τον οποίο θα έπαιρναν δύναμη, όσο και η πηγή της δύναμης αυτής (h).
Η δύναμη την οποία θα έπαιρναν, θα ερχόταν σε αυτούς από ψηλά, διότι «τα όπλα της εκστρατείας μας δεν είναι σαρκικά, αλλά δυνατά για το Θεό» (Β΄Κορ. ι 4). Δεν ήταν μόνο δύναμη θαυματουργική, η οποία μόνη δεν θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο, εφόσον αυτός με αυτήν δεν οδηγούνταν στο Χριστό. Ούτε δύναμη ευγλωττίας που συναρπάζει και με πειθώ ανθρώπινης σοφίας λόγων συμπαρασύρει τους λαούς. Ήταν δύναμη του Αγίου Πνεύματος, η οποία και τώρα ενεργεί στην εκκλησία για τους ίδιους σωτηριώδεις σκοπούς, προς τους οποίους χρησιμοποιούσαν αυτήν και οι απόστολοι. Κάθε λειτουργός του Χριστού, κάθε ιεραπόστολος και εργάτης του ευαγγελίου πρέπει να είναι ντυμένος με την ίδια δύναμη, με την οποία και οι απόστολοι. Και η δύναμη αυτή είναι περισσότερο δύναμη αγίας ζωής παρά δύναμη του να διδάσκει κάποιος την αλήθεια. Μπορεί να έχει κάποιος την μάθηση του Ωριγένη, την φιλοσοφική ικανότητα του Αυγουστίνου, την λαμπρή ευγλωττία του Χρυσοστόμου, αλλά εάν δεν έχει ντυθεί την δύναμη αυτή του Πνεύματος, σε τίποτα δεν θα συντελέσουν όλα αυτά. Πρέπει να είναι συγχρόνως και φως παντού, παρέχοντας μπροστά σε όλα τα μάτια του περιβάλλοντός του, καθημερινό παράδειγμα αυταπάρνησης και αυτοθυσίας, υπομονής πραότητας και αγάπης. Με λίγα λόγια να διαχέει την λαμπρότητα όλων των χαρισμάτων πραγματικού χριστιανικού χαρακτήρα.
(4) Αυθεντική γραφή «μου». Αντί για το έσεσθε μάρτυρές μου. Βρίσκεται εδώ η γραφή αυτή με διπλή έννοια, δηλαδή υποκειμενική=μάρτυρες που ανήκετε σε μένα, και αντικειμενική=μάρτυρες που μαρτυρείτε για το βίο και τη διδασκαλία μου (j).
«Είναι ταυτόχρονα και προτροπή και προφητεία αδιάψευστη» (Θεοφύλακτος,Θφ στο εξής).
(5) Με τη διδασκαλία σας και το χύσιμο του αίματός σας. Δεν είπε: Θα είστε βασιλιάδες του κόσμου· παρόλο που η βασιλεία του Θεού θα διαδιδόταν με τη μαρτυρία εκείνη (b). Το πρώτο έργο των αποστόλων, όπως εκτίθεται αυτό στις Πράξεις, ήταν να είναι μάρτυρες του Χριστού… και το ειδικότερο θέμα της μαρτυρίας τους ήταν η ανάσταση του Χριστού. Δες Πράξ. α 22,β 32,γ 15,δ 33,ε 32,ι 39-43,ιγ 31,κβ 15,κστ 16 (Bartlet στο εξής μπ).
(6) Δημιουργείται κλιμακωτό σχήμα (b)=Ιερουσαλήμ, Ιουδαία, Σαμάρεια, έως τα έσχατα της γης.
«Όπου φοβάστε, λέει, στα Ιεροσόλυμα δηλαδή, εκεί κηρύξτε πρώτα» (Χ).
(7) Ιουδαία σε αντίθεση με τη Σαμάρεια, σημαίνει όλες τις από τους Ισραηλίτες κατοικούμενες χώρες, δηλαδή και τη Γαλιλαία και την Περαία, ίσως επίσης και όλα τα μέρη της γης που κατοικούνταν από Ιουδαίους.
(8) «Επειδή πριν από αυτά, είχε δώσει εντολή· Σε δρόμο εθνών μην πάτε και τα υπόλοιπα… τώρα μαζί με αυτούς (τους προερχόμενους από το Ισραήλ) κοινοποιεί το κήρυγμα και στους Σαμαρείτες και στα υπόλοιπα έθνη» (Οικουμένιος,Ο στο εξής).
(9) Εξυπακούεται το (έσχατο) μέρος ή τέρμα (j). «Προαναγγέλλει ότι ο λόγος της ευσέβειας θα ξεχυθεί μέχρι σε όλη την οικουμένη» (Ο).
«Όπως ακριβώς δηλαδή» και άλλοτε «δεν απάντησε σε αυτά που ρώτησαν, διότι αυτό είναι σημάδι διδασκάλου, να διδάσκει δηλαδή όχι αυτά που θέλει ο μαθητής αλλά αυτά που συμφέρουν τον μαθητή, έτσι και εδώ για αυτό προλέγει αυτά που έπρεπε να μάθουν, για να μην ταραχτούν» (Χ).
Πραξ. 1,9 καὶ ταῦτα εἰπὼν βλεπόντων αὐτῶν(1) ἐπήρθη(2), καὶ νεφέλη(3) ὑπέλαβεν(4) αὐτὸν(5) ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν(6).
Πραξ. 1,9 Και αφού είπεν αυτά, ενώ εκείνοι τον έβλεπαν, υψώθηκε εις τα επάνω και ένα σύννεφον ολόφωτον τον παρέλαβε εκ των κάτω και τον απέκρυψε από τα μάτια των.
(1) Και «εδώ το παν ανήκει στην πίστη» (Ο).
«Επειδή ούτε εδώ η όψη κατόρθωσε το παν» (Χ), όπως και στην ανάσταση. «Διότι δεν αναστήθηκε μεν όταν εκείνοι έβλεπαν, αλλά τον έβλεπαν όταν ανυψώθηκε… Διότι πράγματι, της ανάστασης το μεν τέλος το είδαν, την αρχή όμως όχι· και της ανάληψης την μεν αρχή την είδαν, το τέλος όμως όχι πλέον» (Χ).
«Διότι δεν αρκούσαν τα μάτια να δείξουν το ύψος, ούτε να διδάξουν ποιο από τα δύο συνέβη, ανέβηκε δηλαδή στον ίδιο τον ουρανό, ή και μέχρι ποιο σημείο στάθηκε» (Θφ).
«Αλλά για αυτό και στάθηκαν δίπλα τους οι άνδρες που τους δίδαξαν, ότι καταλήγει στον ουρανό· διότι η όρασή τους δεν μπορούσε να φτάσει ως το τέλος. Στην ανάσταση όμως έγινε το αντίθετο· η μεν αρχή δεν έγινε ορατή· διότι ήταν περιττό, αφού ο ίδιος ο αναστημένος εμφανιζόταν ζωντανός και το μνήμα ήταν κενό· το τέλος όμως της ανάστασης ήταν φανερό· διότι τους εμφανιζόταν ζωντανός» (Ο).
(2) Σηκώθηκε επάνω, υψώθηκε. Δείχνει αφ’ ενός μεν ανάληψη ήσυχη και μεγαλοπρεπή, αφ’ ετέρου δε σημαίνει την αρχή αλλά και τη συνέχεια του γεγονότος, ενώ το «ανελήφθη» σημαίνει το γεγονός στο σύνολό του (j). Με το «ἐπήρθη» σημειώνεται ακριβώς η στιγμή, κατά την οποία το σώμα του Κυρίου άρχισε να υψώνεται πάνω από το έδαφος (Fillion στο εξής F). Σηκώθηκε πάνω, δηλαδή στον αέρα, αλλά όχι ακόμη στον ουρανό, όπως φανερώνει το ακόλουθο ρήμα (υπέλαβε). Για αυτό το επήρθη είναι διαφορετικό από το ανελήφθη (h).
«Με σύννεφο ανέβηκε, εκεί που ήταν προηγουμένως. Το «όπου ήταν» όμως, να μην το πάρεις ότι λέγεται τυπικά, ούτε να νομίσεις ότι έβγαλε από πάνω του τη σάρκα και ότι έχει άσαρκη όπως πριν τη θεότητά του που σαρκώθηκε» (Θφ).
(3) «Στο σύμβολο αυτό της θείας δύναμης· διότι πουθενά δεν κάθεται κάποια άλλη δύναμη πάνω σε σύννεφο. Άκουσε… τι λέει ο προφήτης· ο Θεός κάθεται πάνω σε ανάλαφρο σύννεφο (Ησ.ιθ 1)» (Χ).
Φανερώνει λοιπόν το γεγονός «ότι έχει την ίδια τιμή με τον Πατέρα· διότι «σύννεφο και ομίχλη απλώνεται τριγύρω του», έχει ειπωθεί για τον Πατέρα (Ψαλμ. 96,2)» (Ο). «Δεν τον πήρε φωτιά, όπως στην περίπτωση του Ηλία, ούτε άρμα πύρινο, αλλά σύννεφο, το οποίο ήταν σύμβολο του ουρανού» (Χ). Για το σύννεφο ως σύμβολο της θείας παρουσίας δες Εξ. ιδ 24,ιστ 10,ιθ 9,Λευϊτ. ιστ 2,Γ΄Βασ. η 10,Ψαλμ. ιζ 10,Ιεζ. α 4 κλπ. Η νεφέλη τόσο στην Π.Δ. όσο και στην Κ.Δ. παρουσιάζεται ως όχημα του Θεού. Δες και Ματθ. ιζ 5,κστ 64 (j).
(4) «Διότι αυτός ανέβηκε πάνω στο σύννεφο» (Χ). Η νεφέλη πήρε αυτόν από κάτω και οι απόστολοι είδαν τη νεφέλη να ανεβαίνει στον ουρανό, αλλά πάνω της ήταν ο Ιησούς (j).
(5) «Τον Δεσπότη του ουρανού· διότι όπως ακριβώς τον βασιλιά τον δείχνει το όχημα το βασιλικό, έτσι και σε αυτόν στάλθηκε το όχημα το βασιλικό» (Χ).
(6) Έχουμε στο χωρίο αυτό πληρέστατη αφήγηση της ανάληψης του Κυρίου. Ο Κύριος σηκώθηκε στους ουρανούς και κάθισε στα δεξιά του Θεού. Η ανάληψη ήταν συνέπεια της ανάστασης· ο Ιησούς νικητής του θανάτου, δεν ήταν δυνατόν πλέον να πεθάνει· έπρεπε λοιπόν να ανέβει ζωντανός στους ουρανούς. Η ανάληψη του Ιησού είναι δόγμα πίστης που βασίζεται στη Γραφή: Πράξ. α 9,β 33,γ 21. Α΄Πέτρ. γ 22,Α΄Θεσ. δ 14-16,Εφεσ. α 20,δ 10,Φιλιπ. γ 20,Κολ. γ 1,Α΄Τιμ. γ 16,Εβρ. δ 14,θ 24. Όλα τα σύμβολα πίστης, από τα αρχαιότατα γνωστά σε μας, αναφέρουν αυτήν (j).
Ο κώδικας του Βέζα γράφει: «ειπόντος αυτού νεφέλη υπέλαβεν αυτόν και απήρθη». Αναλήφθηκε στους ουρανούς ως πρόδρομος του λαού του, ο οποίος πρέπει να ακολουθήσει αυτόν και εκεί, αφού αυτός είναι η κεφαλή και ο λαός του τα μέλη του σώματός του. Ο θησαυρός μας, η ζωή μας, η αγάπη μας, η ειρήνη μας είναι εκεί, σε αυτόν και μαζί του στα δεξιά του Θεού και Πατέρα. Ας ακούσουμε τη φωνή, η οποία έρχεται προς εμάς από ψηλά από τον ουρανό και από κάτω από τη γη, από τα έργα της φύσης και από τις προτροπές της συνείδησης και από τους τάφους των αγαπημένων μας: Ας έχουμε ψηλά τις καρδιές μας. Και ας δοθεί από τον καθένα από εμάς η απάντηση: Τις έχουμε προς τον Κύριο. Αλλά «ποιος θα ανέβει στο όρος του Κυρίου; Ή ποιος θα σταθεί στον άγιο τόπο του;». Όχι μόνο οι αθώοι και αναμάρτητοι άγγελοι, αλλά και οι κοινοί θνητοί, οι οποίοι με τη χάρη του Θεού οδηγήθηκαν από τα τέλματα και τον βόρβορο της αμαρτίας στις οδούς της δικαιοσύνης και της αγιότητας και καθάρισαν τις ως τότε ακάθαρτες καρδιές και τα χέρια τους από τα αίματα και τους αισχρούς μολυσμούς και μέσω του Χριστού έγιναν «αθώοι στα χέρια και καθαροί στην καρδιά».
Πραξ. 1,10 καὶ ὡς(1) ἀτενίζοντες(2) ἦσαν(3) εἰς τὸν οὐρανὸν πορευομένου αὐτοῦ, καὶ(4) ἰδοὺ ἄνδρες(5) δύο(6) παρειστήκεισαν(7) αὐτοῖς ἐν ἐσθῆτι λευκῇ(6),
Πραξ. 1,10 Και καθώς εκείνος ανελαμβάνετο και οι μαθηταί είχαν καρφωμένα τα βλέμματα των στον ουρανόν, ιδού εστάθησαν κοντά των ντυμένοι ολόλευκα φορέματα δύο άνδρες, οι οποίοι ήσαν άγγελοι εκ του ουρανού,
(1) Το «ως» έχει χρονική έννοια συχνά στον Λουκά (j).
(2) Ατενίζω, εξυπακούεται τα μάτια=έχω τα μάτια τεντωμένα. Ρήμα συνηθισμένο στο Λουκά, που χρησιμοποιείται 10 φορές στις Πράξεις. Δηλώνει βλέμμα παρατεταμένο και προσηλωμένο. Οι απόστολοι παρακολουθούσαν με βλέμμα προσεκτικό και αγωνιώδες τον Κύριο να ανεβαίνει στον ουρανό, σαν να αποσπούσε και τις καρδιές τους μαζί του (j). «Διότι αυτός είναι η αγάπη μας· όπου όμως είναι η αγάπη, εκεί είναι και το βλέμμα και η καρδιά» (Cornelius a Lapide).
(3) Είναι συχνότατη στην Κ.Δ. η περίφραση μετοχής μαζί με το ρήμα ειμί, αντί για παρατατικό. Στους Αττικούς συγγραφείς σπάνια μπαίνει αντί για παρακείμενο ή υπερσυντέλικο. Για αυτό βάσιμα θεωρούν αυτήν ως αραμαϊκό τρόπο έκφρασης (Blass στο εξής β). Η μετοχή του ενεστώτα, συνδυασμένη με τον παρατατικό ἦσαν, φανερώνει κατάσταση παρατεταμένη· η νεφέλη υπήρξε ορατή για πολύ (j).
(4) Το «και» είναι πλεοναστικό (j). Η εβραϊκού τύπου αυτή χρήση του «και» στην απόδοση κάποιας πρότασης, με έκφραση ή ιδέα χρονική, είναι συχνή στην Κ.Δ. (h).
(5) «Άγγελοι… αφού πήραν μορφή ανθρώπου, παρουσιάστηκαν» (Χ), «για να μην καταπλήξουν τελείως αυτούς που είχαν ήδη νιώσει κατάπληξη λόγω του παραδόξου της ανάληψης» (Ο).
«Τους αποκαλεί άνδρες, φανερώνοντας πόσο ολοκάθαρο ήταν αυτό που είδαν» (Θφ).
«Διότι ακριβώς απεικόνισαν τους εαυτούς τους σε άνδρες, για να μην πτοηθούν» (Χ).
(6) «Επίσης, παρουσιάστηκαν δύο άνδρες, διότι με δύο ή τρεις μάρτυρες θα σταθεί κάθε λόγος» (Θφ). Δύο άνδρες με φορεσιά λευκή και αστραφτερή εμφανίστηκαν σύμφωνα με το Λουκ. κδ 4 στον τάφο κατά την ημέρα της ανάστασης, οι οποίοι από τον Ιωάννη (κ 12) χαρακτηρίζονται ως δύο άγγελοι, που κάθονταν στα λευκά στο μνημείο. Από την σύγκριση με τα χωρία αυτά βγαίνει το σαφές συμπέρασμα ότι και οι τώρα σαν άνδρες δύο με λευκό χιτώνα εμφανιζόμενοι είναι άγγελοι.
«Όπως ακριβώς είδαν ήδη αγγέλους στο μνήμα με φορεσιές αστραφτερές… έτσι και της ανάληψής του γίνεται κήρυκας άγγελος… Παντού άγγελοι γίνονται κήρυκες, όπως στη γέννηση, όπως προς την Μαρία πάλι, όπως στην ανάσταση· έτσι λοιπόν και στην ανάληψη· μάλλον όμως και κατά τη δευτέρα παρουσία, άγγελοι θα εμφανιστούν τρέχοντας μπροστά από αυτόν» (Χ).
«Το ότι είχαν λευκό φόρεμα… φανερώνει την καθαρότητα των αγγέλων» (Θφ). Υπάρχει και η γραφή «εν εσθήσεσι λευκαίς».
(7) Αμετάβατο=πλησιάζω, στέκομαι δίπλα σε κάποιον (j). Υπάρχει και η γραφή: ώφθησαν αντί για το παρειστήκεισαν.
Πραξ. 1,11 οἳ καὶ εἶπον(1)· ἄνδρες(2) Γαλιλαῖοι(3), τί ἑστήκατε(4) ἐμβλέποντες(5) εἰς τὸν οὐρανόν; οὗτος(6) ὁ Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως(7) ἐλεύσεται(8), ὃν τρόπον(7) ἐθεάσασθε(9) αὐτὸν πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν(10).
Πραξ. 1,11 και είπαν προς αυτούς• “άνδρες Γαλιλαίοι, διατί εσταθήκατε εδώ με τα μάτια καρφωμένα στον ουρανόν; Αυτός ο Ιησούς, ο οποίος προ ολίγου ανελήφθη εκ μέσου υμών στον ουρανόν, θα έλθη και πάλιν έτσι, όπως τον είδατε ένδοξον επάνω εις ένα σύννεφον να πηγαίνη προς τον ουρανόν”.
(1) «Γιατί δεν τους τα λέει αυτά ο ίδιος, αλλά οι άγγελοι; Όλα τους τα είχε προείπει ο ίδιος, επομένως με τους αγγέλους υπενθύμιζε σε αυτούς αυτά που άκουσαν» (Χ).
(2) «Άνδρες μιλούσαν σε άνδρες, και όμως δεν είχαν την ίδια ουσία μεταξύ τους» (Ο).
(3) Η προσφώνηση άνδρες Γαλιλαίοι ή Ιουδαίοι ή Ισραηλίτες ή αδελφοί, είναι συχνότατη στις Πράξεις. Υπενθυμίζει τον κλασικό τύπο στο Δημοσθένη Άνδρες Αθηναίοι, που συναντιέται και στο Πράξ. ιζ 22. Είναι δηλωτική σεβασμού και απευθυνόμενη από αγγέλους σε ανθρώπους σημαίνει την σπουδαιότητα των λόγων που ακολουθούν (j). Οι απόστολοι και ο πρώτος χριστιανικός όμιλος προέρχονταν γενικώς από τη Γαλιλαία (Ripley).
«Φαίνονταν λοιπόν οι άγγελοι σε εκείνους αξιόπιστοι από το ότι είπαν «άνδρες Γαλιλαίοι». Γιατί αν δεν ήταν αυτό, τι χρειαζόταν τότε να μάθουν την πατρίδα τους αυτοί που την ήξεραν;» (Χ).
(4) Ο παρακείμενος αντί για ενεστώτα.
(5) Παρατηρώντας με πόθο, με βλέμμα ακίνητο προς τον ουρανό, τον οποίο είναι άσκοπο τώρα να παρατηρείτε, αφού πλέον ο Ιησούς δεν φαίνεται (b). Γιατί στέκεστε βλέποντας σαν ο διδάσκαλός σας να επρόκειτο να εμφανιστεί ξανά σε σας μετά από λίγο, για να μένει μαζί σας; (F).
«Δεν τους άφησαν πλέον να περιμένουν στον τόπο εκείνο και να προσδοκούν να τον δουν πάλι» (Θφ).
«Συγχρόνως όμως τα λόγια τους ήταν κολακευτικά και δεν τους άφηναν να περιμένουν αυτόν πάλι αμέσως» (Χ). Οι άγγελοι προτρέπουν αυτούς να μην εμμένουν στην άκαρπη και ανώφελη εκείνη θέα, αλλά ταυτόχρονα παρηγορούν αυτούς υπενθυμίζοντας σε αυτούς την επάνοδο του Χριστού (j).
(6) Αυτός ο ίδιος. Ο ίδιος Ιησούς, ο οποίος «φανερώθηκε μια για πάντα και κατάργησε με τη θυσία του την αμαρτία» «θα φανεί για δεύτερη φορά, χωρίς πλέον να βαστάζει επάνω του τις αμαρτίες των άλλων, για να σώσει αυτούς που τον προσμένουν» (Εβρ. θ 26,28), ο οποίος με μορφή δούλου ήλθε για να κριθεί και να καταδικαστεί από τους παράνομους, θα έλθει πάλι με δόξα για να κρίνει τον κόσμο· αυτός ο οποίος τώρα σας έδωσε εντολές και σας ανέθεσε αποστολή, για να φέρετε σε πέρας, θα έλθει για δεύτερη φορά για να ζητήσει λόγο κατά πόσο δειχτήκατε και εσείς και οι μετά από εσάς, πιστοί δούλοι και πρόθυμοι στην εκτέλεση των εντολών του.
(7) Ο τρόπος της επιστροφής θα είναι όμοιος με τον τρόπο της ανάληψης (j).
«Θα έρθει με τρόπο ορατό, με σύννεφο» (b). «Με ποιο τρόπο τον είδαν να πορεύεται; Με σάρκα που ψηλαφιόταν, που κρατιόταν, οι πληγές της οποίας πιστοποιούνταν με την αφή, με το σώμα εκείνο με το οποίο μπήκε και βγήκε σε αυτούς για σαράντα ημέρες» (Αυγουστίνος).
«Αν λοιπόν μεν αυτοί που έγιναν θεατές της ανάληψής του, έχουν δει τον Λόγο γυμνό από σάρκα, ας βγάλουν συμπέρασμα κάποιοι ότι με τον ίδιο τρόπο και θα έρθει αυτός. Αν όμως πληροφόρησε τους αγίους αποστόλους δείχνοντάς τους το ψηλαφητό σώμα και έτσι αναλήφθηκε, έτσι πάλι θα έλθει και δεν θα μπορούσε να διαψευστεί ο λόγος των αγίων αγγέλων σχετικά με αυτό. Αλλά ούτε και εκείνο να φανταστούν κάποιοι κακώς… ότι δηλαδή το σώμα που ενώθηκε με το Λόγο, έχει αναμιχθεί με τη φύση της Αγίας Τριάδας. Διότι είναι αδύνατον εκείνη η απόρρητη και υπερφυσική και που εννοείται πάνω από κάθε λόγο και έννοια ουσία, να μπορέσει να δεχτεί κάποια προσθήκη και μάλιστα εξωτερική και άλλης φύσης» (Κύριλλος Αλεξανδρείας).
Με την ίδια σάρκα και ουσία και με την ίδια δόξα (Βέδας).
«Με τα λόγια που λένε «Αυτός ο Ιησούς, έτσι θα έλθει» φανερώνουν ότι το σώμα που έχει προσλάβει, παραμένει σε αυτόν και σώθηκε» (Ο).
«Χάρισε σε αυτούς όχι μικρό γνώρισμα της δευτέρας παρουσίας. Διότι το «έτσι θα έλθει», αυτό φανερώνει· μαζί με το σώμα… και ότι πάλι θα έλθει έτσι πάνω σε σύννεφο για κρίση» (Χ).
Θα έλθει και πάλι με σύννεφα και συνοδευόμενος όχι από δύο, αλλά από αναρίθμητη στρατιά αγγέλων. Ανέβηκε τώρα με αλαλαγμό και με φωνή σάλπιγγας (Ψαλμ. μστ 5). Θα επιστρέψει όμως πάλι και «θα κατέβει από τον ουρανό με φωνή αρχαγγέλου και με σάλπιγγα Θεού» (Α΄Θεσ. δ 16). Τώρα χάσατε αυτόν από τα μάτια σας και όπου αυτός πηγαίνει εσείς δεν μπορείτε να ακολουθήσετε αυτόν. Αλλά τότε και εσείς και όλοι οι πιστοί θα αρπαχτείτε όλοι από σύννεφο, για να συναντήσετε τον Κύριο «στον αέρα» και για να είστε πάντοτε και αιώνια μαζί του.
(8) «Δεν θα σταλθεί, αλλά θα έλθει» (Χ). Μεταξύ της ανάληψης και της ένδοξης έλευσής του κανένα άλλο γεγονός ίσης σπουδαιότητας με τα δύο αυτά, δεν παρεμβάλλεται, για αυτό και συνένωσε και τα δύο (b).
«Με τη μορφή του ανθρώπου, με την οποία κρίθηκε και καταδικάστηκε, θα κρίνει τον κόσμο» (Αυγουστίνος). Θα έλθει κατά τη δευτέρα παρουσία του. Υπόσχεση παρήγορη, η οποία εξηγεί το Λουκ. κδ 52, σύμφωνα με το οποίο οι απόστολοι επέστρεψαν στην Ιερουσαλήμ με χαρά μεγάλη (F).
(9) Το μέσο ρήμα θεάομαι χρησιμοποιείται για περιπτώσεις που διεγείρουν την έκπληξη ή τον θαυμασμό (j).
(10) «Με αυτό δείχνει ότι είναι ανάβαση η ανάληψη· διότι της σάρκας είναι η ανάληψη» (Χ).
«Δεν είπε, τον είδατε «να αναλαμβάνεται» ούτε, «να βαστάζεται»· διότι αυτό που έκανε ήταν πορεία· διότι αν πριν το σταυρό περπατούσε στα νερά, παρόλο που είχε ακόμη παθητό και βαρύ σώμα, κανείς να μην απορεί, αν μετά που πήρε αυτό το σώμα άφθαρτο, έσχιζε τον αέρα» (Σχολιαστής ανώνυμος).
Πραξ. 1,12 Τότε(1) ὑπέστρεψαν εἰς Ἱερουσαλὴμ ἀπὸ ὄρους τοῦ καλουμένου ἐλαιῶνος(2), ὅ ἔστιν ἐγγὺς Ἱερουσαλήμ, σαββάτου ἔχον ὁδόν(3).
Πραξ. 1,12 Τοτε οι μαθηταί επέστρεψαν εις την Ιερουσαλήμ από το όρος, που ελέγετο Ελαιών και το οποίον είναι πλησίον της Ιερουσαλήμ, εις απόστασιν ενός και κάτι χιλιομέτρου, όσον δηλαδή επετρέπετο στους Ισραηλίτας να βαδίσουν κατά την ημέραν του Σαββάτου.
(1) «Πότε; Όταν άκουσαν» (Χ).
(2) Όπου η αγωνία του έλαβε χώρα (b). Από εκεί άρχισε το πάθημά του με την αγωνιώδη προσευχή στη Γεθσημανή. Και στο ίδιο μέρος η δόξα του Πατέρα περιέβαλε την ανθρώπινη φύση του διασκορπίζοντας το όνειδος και τις περιφρονήσεις, τις οποίες οι Ιουδαίοι συσσώρευσαν πάνω της. Και δείχτηκε έτσι, ότι τόσο το πάθος, όσο και η ανάληψη απέβλεπαν και αναφέρονταν στον ίδιο σκοπό και το ένα υπήρξε η συνέχεια του άλλου. Το στενό μονοπάτι του Πάθους οδήγησε στη δόξα της ανάληψης. Γενική. Ελαιών=τόπος φυτευμένος με ελιές. Η λέξη δεν είναι κλασική αλλά συναντιέται στους Ο΄ (j). Υψηλή οροσειρά, ανατολικά της Ιερουσαλήμ και παράλληλη με την πόλη. Παλιά ήταν κατάφυτη από ελιές (R).
(3) Σαββάτου οδός=η απόσταση την οποία επιτρεπόταν να βαδίζουν οι Ιουδαίοι ημέρα Σαββάτου, ξεκινώντας από το μέρος, όπου θα βρίσκονταν τη στιγμή που άρχιζε το Σάββατο. Η απόσταση αυτή ήταν 6 παλαιά στάδια δηλαδή γύρω στα 1392 μέτρα (j). Το παράγγελμα αυτό το έβγαζαν οι Ιουδαίοι διδάσκαλοι από το Εξόδου ιστ 29. Σύμφωνα με τον Επιφάνιο (Αιρέσ. 66,82) η οδός του Σαββάτου εξισωνόταν με διάστημα 6 σταδίων. Ο Ιώσηπος (Αρχ. 20,8,6, περί Ιουδ. πολ. 5,2,3) λέει ότι το όρος των ελαιών απείχε από την Ιερουσαλήμ 6 ή 5 στάδια· κατά την συριακή πεσιτώ, γύρω στα 7 στάδια (β). «Και ο Ωριγένης λέει ότι η οδός του Σαββάτου ήταν δύο χιλιάδες πήχεις» (Θφ).
Σύμφωνα με το Λουκ. κδ 50 ο Κύριος έβγαλε τους μαθητές ως τη Βηθανία, και εκεί αναλήφθηκε. Το χωριό αυτό βρίσκεται σε απόσταση 14 ή 15 σταδίων από τα Ιεροσόλυμα. Από αυτό κάποιοι «νόμισαν ότι ο Λουκάς αντιφάσκει, σαν να μπορούσε να σκεφτεί ότι ο Ιησούς είτε στο χωρίο είτε κοντά στο χωριό οδήγησε τους μαθητές για να αναληφθεί· και σαν το «προς Βηθανίαν» να σημαίνει «στη Βηθανία» (β).
Καθορίζει την απόσταση ή για να σημάνει απλώς, ότι ο τόπος όπου έλαβε χώρα η ανάληψη ήταν πολύ κοντά στα Ιεροσόλυμα ή, λιγότερο πιθανή εκδοχή, «μου φαίνεται ότι αυτά έγιναν Σάββατο· διότι δεν θα φανέρωνε έτσι και το χρονικό διάστημα, αν δεν βάδιζαν κάποια ορισμένη απόσταση οδοιπορίας κατά την ημέρα του σαββάτου» (Χ). Αλλά το διάστημα αυτό οι απόστολοι μάλλον είχαν διανύσει δύο φορές κατά την ίδια ημέρα και καμία ένδειξη στην αφήγηση δεν πείθει, ότι βρέθηκαν κατά την έναρξη του υποτιθέμενου σαββάτου στον τόπο της ανάληψης, ερχόμενοι εκεί από το απόγευμα.