Ίασις
όλα γιατρεύονται
Μπορεί όποιος επιθυμεί να πάρη το κατάλληλο για την αρρώστια του (πάθος) φάρμακο και γρήγορα να απολαύση την υγεία του (τη σωτηρία του), εφόσον φυσικά δεν αρνηθή τη θεραπεία και επιδείξη την ευγνωμοσύνη του.
Ε.Π.Ε. 3,218
Ιατρική
τα θαυμάσια του οργανισμού
Πώς και από πού έγιναν τα οστά, τα νεύρα, οι αρτηρίες, οι φλέβες; Από πού και πώς έγιναν οι μεμβράνες, τα αγγεία του οργανισμού, οι χόνδροι, οι χιτώνες, το συκώτι, η σπλήνα, η καρδιά; Από πού και πώς έγιναν το δέρμα, το αίμα, το φλέγμα, η χολή; Από πού και πώς τόσες λειτουργίες στον οργανισμό; Από πού και πώς οι ποικίλοι χρωματισμοί; Όλα αυτά δεν μπορεί να έγιναν μόνα τους από το χώμα ή από τον πηλό.
Ε.Π.Ε. 13,114
και σύμμετρο φαγητό
Όσα μπαίνουν στη γαστέρα, δεν γίνονται όλα τροφή. Κι αυτό διότι ό,τι τρώμε δεν είναι όλο στη φύσι της τροφής, αλλά γίνεται διαχωρισμός στην κοιλία, και το μεν είναι για τροφή, το άλλο για αποβολή. Αν, λοιπόν τρως σύμμετρα, τέλεια θα γίνη η κατεργασία και καθένα θα λάβη τη θέσι του. Το υγιές και ωφέλιμο στο δικό του τόπο. Το περιττό και άχρηστο ξεχωρίστηκε και γίνεται περιττώματα. Αν όμως τρως πολύ περισσότερο από όσο πρέπει, τότε και το υγιές γίνεται βλαβερό.
Ε.Π.Ε. 15,474
ποιμαντική
Όσοι φροντίζουν για την υγεία των άλλων, υποφέρουν και τα πάντα κάνουν, ακόμα και αν δεν καταφέρουν τίποτε, για να μην αυτοκατηγορούνται για αδιαφορία. Ξέρετε, ότι πολλές φορές, και όταν παραιτήται ο γιατρός από τον άρρωστο, κάποιος συγγενής του λέη· «Συνέχισε τη θεραπεία και μη σταματήσης καθόλου, για να μη κατηγορώ τον εαυτό μου ότι αδιαφόρησα». Πόσο οι συγγενείς φροντίζουν για τους δικούς τους! Πόσα κάνουν! Και γιατρούς παρακαλούν και στέκουν κοντά τους συνέχεια. Αυτούς τουλάχιστον ας μιμούμαστε οι ποιμένες, αν και βεβαίως η φροντίδα είναι διαφορετική, για ανώτερα πράγματα.
Ε.Π.Ε. 24,114
του Χρυσοστόμου
Οι γιατροί λένε, ότι γι’ αυτό το λόγο έχουν στρωθή οι πνεύμονες κάτω από την καρδιά, ώστε να βρίσκεται στα μαλακά και να αναπηδά σαν σε σφουγγάρι. Να ξεκουράζεται και να μη φθείρεται με τα συχνά της άλματα στο σκληρό στέρνο, που πάνω του θα χτυπούσε.
Ε.Π.Ε. 24,344-346
Ιατρός
Ενδιαφέρον
Τέτοιος είναι ο γιατρός. Αν δεν καθαρίση το σάπιο στους αρρώστους, δεν γιατρεύονται.
Ε.Π.Ε. 10,306
ο Ιησούς
Ο Χριστός, σαν άριστος γιατρός, τότε που ο πυρετός της μανίας του Παύλου ήταν στα ύψη, πρόσφερε τη βοήθειά Του. Έπρεπε να αναχαιτιστή ο Σαύλος, όσο βρισκόταν κυριευμένος από τη μανία. Τότε κυρίως παραδόθηκε. Καταδίκασε τον εαυτό του, που τόλμησε τόσο φοβερά πράγματα.
Ε.Π.Ε. 15,562
ο ελέγχων
Οι γιατροί καυτηριάζουν την πληγή και δεν κατηγορούνται γι’ αυτό, μολονότι μερικές φορές δεν πετυχαίνει η επέμβασίς τους. Οι άρρωστοι, έστω και αν πονάνε, που χειρουργούνται, θεωρούν τους γιατρούς ως ευεργέτες τους, κι ας τους προκαλούν πόνο. Πολύ περισσότερο πρέπει να αισθάνεται έτσι όποιος δέχεται έλεγχο για το καλό του. Αλλά και όσοι ελέγχουμε, ας το κάνουμε με πολλή αγάπη, με πολλή σύνεσι.
Ε.Π.Ε. 18α,754
αγαπά, όσο σκληρός κι αν φαίνεται
Μη νομίζεις, ότι αυτό είναι σκληρό και απάνθρωπο. Eίναι αποτέλεσμα της πιο μεγάλης καλωσύνης, της άριστης γιατρειάς και της μεγάλης φροντίδας.
Ε.Π.Ε. 19,398
ο δάσκαλος του Ευαγγελίου
Γιατρός είναι ο δάσκαλος των ψυχών. Ο γιατρός όμως δεν χτυπάει, αλλά διορθώνει και θεραπεύει τον πληγωμένο.
Ε.Π.Ε. 24,40
δύσκολη επέμβασίς Του ο Παύλος
Ενώ ακόμα έβραζε μέσα του η μανία, ο Χριστός τον προσήλκυσε... Εκείνο το γιατρό θαυμάζουμε περισσότερο, που θα μπόρεση να σβήση τον υψηλό πυρετό, να καταπραΰνη τη φλόγα της αρρώστιας, που βρίσκεται στο έσχατο σημείο, και να θεραπεύση τελείως τον βαρειά άρρωστο. Κάτι τέτοιο έκανε κι ο μεγάλος Γιατρός, ο Χριστός, στην περίπτωσι του Παύλου.
Ε.Π.Ε. 26,424
ο Θεός
Ο Κύριος τόσο πολύ σβήνει τα αμαρτήματά μας, ώστε δεν μένει ούτε ίχνος. Στην περίπτωσι των σωμάτων, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Πολλές φορές τραυματίστηκε κάποιος στο πρόσωπο. Και το μεν τραύμα γιατρεύτηκε, αλλά το σημάδι παρέμεινε. Και προσπαθεί ο γιατρός να εξαφανίση την ουλή, αλλά δεν μπορεί. Τον εμποδίζει και το ασθενές της φύσεως, και η έλλειψις κατάλληλης τεχνικής, και το ανίσχυρο των φαρμάκων. Ο Θεός όμως, όταν εξαλείφη τα αμαρτήματά μας, δεν αφήνει καμμιά ουλή, κανένα ίχνος, αλλά μαζί με την υγεία της ψυχής χαρίζει και την ομορφιά της.
Ε.Π.Ε. 30,294
ύβρις;
Δεν είναι πάντοτε κακό το να ελέγχης κάποιον· κακό είναι το να βρίζης (να κακολογής) χωρίς λόγο. Γι’ αυτή τη βρισιά και ο Χριστός ώρισε τιμωρία (Ματθ. ζ' 1). Διότι, όποιος στην κατάλληλη περίστασι με τον κατάλληλο τρόπο ελέγχει, μοιάζει με το γιατρό, που αποκόπτει στην κατάλληλη περίστασι και αφαιρεί με το νυστέρι τη σαπίλα.
Ε.Π.Ε. 33,372
ενδιαφέρον
Πολλές φορές ο άρρωστος ξέσχισε και την ποδιά του γιατρού. Όμως εκείνος δεν εγκαταλείπει γι’ αυτό το λόγο το έργο της θεραπείας. Είναι άτοπο, οι μεν φροντίζοντες για τα σώματα να δείχνουν τέτοια επιμέλεια, κι εμείς να ραθυμούμε για τόσες ψυχές που χάνονται. Και καθόλου να μη πονάμε, που τα μέλη του σώματός μας (της Εκκλησίας) σαπίζουν.
Ε.Π.Ε. 34,222
ο Χριστός των παθών μας
Έχεις γιατρό ανώτερο απ’ την αρρώστια. Έχεις γιατρό, που νικάει το νόσημα.
Ε.Π.Ε. 33,444
και παραίνεσις
Συμβαίνει με τα τραύματα και τους γιατρούς το εξής: Τα πιο υποφερτά γιατρεύονται με ηπιώτερα φάρμακα. Τα σάπια όμως και τα ανίατα, που βλάπτουν και το υπόλοιπο σώμα, έχουν ανάγκη χειρουργικής επεμβάσεως και καυτηριάσεως. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τα αμαρτήματα. Αλλά απαιτούν συνεχή νουθεσία και παράκλησι, αλλά όμως έχουν ανάγκη αυστηρών ελέγχων. Γι’ αυτό ακριβώς και ο απόστολος Παύλος έδωσε εντολή να μη συμβουλεύουμε πάντοτε, αλλά και να ελέγχουμε αυστηρά: «Για το λόγο αυτό, Τίτε, να τους ελέγχης πολύ αυστηρά».
Ε.Π.Ε. 34,158
πώς οικονομεί τον άρρωστο
Ο γιατρός κάνει πως υποχωρεί στην απαίτησι του αρρώστου να πιη κρύο νερό (με υψηλό πυρετό), και μάλιστα φέρνει από το σπίτι του φιάλη με νερό, λέγοντας πως μόνο από αυτήν θα πίνη κρύο νερό ο άρρωστος. Και όταν πείθεται ο άρρωστος, δίνει εντολή κρυφά στους νοσοκόμους να σπάσουν τη φιάλη, ώστε χωρίς να το καταλάβη να τον απαλλάξη από τη βλαβερή για την περίστασι επιθυμία. Έτσι ενήργησε και ο Θεός, επιτρέποντας τη θυσία, και δεν άφησε να γίνεται σε άλλο σημείο της οικουμένης, παρά μόνο στα Ιεροσόλυμα.
Ε.Π.Ε. 34,216
και κομπογιαννίτης
Για τα άλλα πράγματα ρωτάμε και χρησιμοποιούμε τη συμβουλή που μας δίνεται. Και όταν ο γιατρός δώση σε κάποιον δίαιτα, δεν εξετάζη με περιέργεια, αλλά την δέχεται. Και όταν και γόητας ή μάγος δώση τροφή, την αποφεύγη σαν δηλητήριο και βλαβερό πράγμα. Είναι όμως παράλογο να μην εφαρμόζουμε την ίδια τακτική προκειμένου περί του Θεού, που άλλοτε επιτρέπει και άλλοτε απαγορεύει.
Ε.Π.Ε. 34,566

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 399-404)

Πολλοί θέλουν να ξέρουν τι γίνεται στις ξένες χώρες, αλλά τι βρίσκεται στην ψυχή τους δε θέλουν να εξετάσουν.

Όποιος βλέπει τις αμαρτίες του, θα δεχθεί μέσα του την ειρήνη του Θεού. Πολλοί θέλουν να ξέρουν τι γίνεται στις ξένες χώρες, αλλά τι βρίσκεται στην ψυχή τους δε θέλουν να εξετάσουν.

Δεν υπάρχει τίποτε σπουδαιότερο από το να γνωρίζεις την αδυναμία και την αμάθειά σου. Το πρώτο βήμα σοφίας είναι να αναγνωρίσεις τα λάθη σου. Η γνώση του εαυτού μας και των σφαλμάτων μας είναι η αρχή της σωτηρίας μας. Όποιος εγνώρισε τις αμαρτίες του, έφθασε στο μέσον του δρόμου για τη δικαίωσή του.

(Γέρων Αρσένιος Μπόκα, από το Γεροντικό Ρουμάνων Πατέρων, εκδ. «Ορθόδοξος Κυψέλη», σ. 97)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 16

Στίχ. 1-13. Η παραβολή του άδικου οικονόμου και σχετική διδασκαλία.
16.10 ὁ πιστὸς(1) ἐν ἐλαχίστῳ καὶ ἐν πολλῷ πιστός ἐστιν(2),
καὶ ὁ ἐν ἐλαχίστῳ ἄδικος καὶ ἐν πολλῷ ἄδικός ἐστιν(3).
10 Όποιος είναι αξιόπιστος στα λίγα, είναι αξιόπιστος και στα πολλά·
κι όποιος είναι άδικος στα λίγα, είναι άδικος και στα πολλά.
(1) Έχουμε εδώ σκέψεις γενικές, που αποτελούν συνέχεια της παραβολής.
Για να καταλάβουμε τη σχέση της διδασκαλίας αυτής που ακολουθεί
με την προηγούμενη παραβολή, αρκεί να θυμηθούμε, ότι εκείνο το οποίο
στην παραβολή παρουσιάστηκε ως απιστία και κατάχρηση του άδικου οικονόμου,
δεν αξίζει έτσι να ονομαστεί και στη σχέση του ανθρώπου με το Θεό.
Πράγματι διανέμοντας ο άνθρωπος στους αδελφούς του τα αγαθά,
τα οποία ο Θεός του εμπιστεύτηκε, δεν ενεργεί όπως ο άδικος οικονόμος,
παρά την θέληση και τα συμφέροντα του κυρίου του. Αντιθέτως όταν δίνει
σε αγαθοεργίες από εκείνα, τα οποία του εμπιστεύτηκε ο Θεός, βρίσκεται
σε πλήρη συμφωνία με τις προθέσεις και το θέλημα του θείου αυτού ιδιοκτήτη.
Δίνει και αυτός από τα ξένα, που ανήκουν στον Κύριό του· αλλά η φαινομενική
αυτή απιστία, στην πραγματικότητα μεταβάλλεται σε πιστότητα.
Πάνω στην αληθινή αυτή πλευρά και σε αυτό το πρίσμα επανατοποθετεί
τώρα ο Κύριος τα λεγόμενα, εγκαταλείποντας τον τρόπο της έκφρασης,
τον οποίο χρησιμοποίησε στην παραβολή (g). Έτσι λοιπόν «πάλι διδάσκει
ότι πρέπει να διαχειριζόμαστε τον πλούτο όπως θέλει ο Θεός» (Θφ).
(2) «Ο πιστός στο ελάχιστο, δηλαδή αυτός που διαχειρίστηκε καλά τον πλούτο
που του εμπιστεύτηκε ο Θεός σε αυτόν τον κόσμο, θα είναι πιστός και στο πολύ,
δηλαδή και στον μέλλοντα αιώνα θα είναι άξιος του αληθινού πλούτου.
Ελάχιστο λοιπόν ονομάζει τον γήινο πλούτο, διότι είναι όντως μικρός,
ή μάλλον δεν είναι τίποτα, επειδή ακριβώς είναι ρευστός· ενώ πολύ ονομάζει
τον ουράνιο, διότι μένει πάντοτε και προστίθεται» (Θφ).
Δεν θα ήταν ακριβές αν λεγόταν, ο πιστός στα μεγάλα, θα είναι πιστός
και στα ελάχιστα. Για αυτό ο Κύριος με κάθε αλήθεια βεβαιώνει το αντίθετο (g).
Ο Κύριος και Πατέρας του σπιτιού δοκιμάζει εμάς τα παιδιά και τους δούλους του,
για όσο βρισκόμαστε στη ζωή αυτή, με τα μικρά πράγματα του κόσμου
και μας καλεί να δείξουμε, εάν είμαστε άξιοι να μας εμπιστευτεί και τα μεγάλα
αγαθά του μελλοντικού κόσμου. Η ζωή η παρούσα είναι τόπος εκπαίδευσης για μας·
είναι σχολείο μας, όπου διανύουμε την μαθητεία μας. Τα φαινομενικά λοιπόν
μικρά και ασήμαντα και παροδικά, στα οποία ο Κύριος μας χρησιμοποιεί τώρα,
είναι για μας από άλλη άποψη μεγάλα και αιώνια, διότι με αυτά
και με τη συμπεριφορά την οποία θα δείξουμε σε αυτά, ετοιμαζόμαστε
για τα αιώνια και μεγάλα αγαθά του ουρανού. Εξάλλου δεν θα απείχε κάποιος
από την αλήθεια, εάν βεβαίωνε, ότι η αληθινή πιστότητα δεν γνωρίζει διάκριση
μεταξύ μεγάλων και μικρών καθηκόντων. Η αξία και ποιότητα μιας πράξης
εξαρτάται από μόνα τα ελατήρια. Τίποτα δεν είναι μικρό, το οποίο ενεργούν
οι δυνάμεις της ψυχής μας που εμπνέονται από το Πνεύμα του Θεού.
Τίποτα δεν είναι μικρό, το οποίο γίνεται από ελατήριο ισχυρό. Μεγάλο ή μικρό
είναι λέξεις ξένες με το λεξιλόγιο της συνείδησης. Η συνείδηση γνωρίζει
μόνο τις λέξεις δίκαιο και άδικο, ορθό και άτοπο. Υπάρχουν μάλιστα περιστάσεις,
κατά τις οποίες τα φαινομενικά μικρότερα καθήκοντά μας, λόγω του ότι δεν μας
προκαλούν την δέουσα προσοχή ή λόγω του ότι είναι συνηθισμένα
και τα αντιμετωπίζουμε συχνότατα, γίνονται πιο δύσκολα κατορθωτά από τα μεγάλα
και σπουδαιότερα καθήκοντά μας.
(3) «Αυτός που φάνηκε άδικος σε αυτό το γήινο και σφετερίστηκε αυτά που του δόθηκαν
για την κοινή ανάγκη των αδελφών, δεν θα βρεθεί άξιος ούτε για εκείνο το πολύ,
αλλά θα αποβληθεί ως άδικος» (Θφ). Ή, «αυτός που αποδείχτηκε άδικος σε αυτόν τον πλούτο,
αφού τον συντηρούσε, εννοείται, μόνο για τον εαυτό του, θα βρεθεί άδικος
και στα θεία χαρίσματα» (Σχ.). Η πρώτη ερμηνεία πιο σοβαρή.

-Η ψαλμωδία δεν είναι μόνον προσευχή, είναι και μια «παλαβωμάρα» είναι πως να το πω;
Ένα ξέσπασμα της καρδιάς, το ξεχείλισμα της πνευματικής καταστάσεως.
Όταν κανείς θυμάται τον Χριστό, τον Παράδεισο, τότε ψάλλει με την καρδιά του.
Και όταν αρχίσει να γεύεται λιγάκι τα ουράνια, σε κάθε τροπάριο σκιρτάει η καρδιά του.
Ακόμη και να μην είναι ο νους του στα λόγια αλλά μόνο στον Παράδεισο,
και τότε σκιρτά η καρδιά. Η καρδιά πάλλεται, όπως πάλλεται η καρδιά του αηδονιού.
Το αηδόνι, όταν κελαηδάει πάνω στο δένδρο, σείεται ολόκληρο και αυτό
και το κλαδί που το κρατάει. «Αφήστε με, λέει, δεν θέλω τίποτε παλάβωσα!».
-Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι, όταν ψάλλω χωρίς μουσικό βιβλίο, ψάλλω με την καρδιά μου.
-Στο μουσικό βιβλίο είναι κάνεις περιορισμένος. Η καρδιά όμως δεν περιορίζεται.
Όταν δουλεύει η καρδιά, ξεφεύγει από το περιορισμένο και πάει στο απεριόριστο,
και τότε γλυκαίνει η ψαλμωδία! Τότε, ακόμη και παραφωνία να κάνης, και αυτή γλυκαίνει,
γιατί την γλυκαίνει η καρδιά.
-Γέροντα, στην περίπτωση που ο ψάλτης δεν ψάλλει μόνος του, αλλά ψάλλει με ολόκληρο χορό,
πώς μπορεί να γίνη αυτό;
-Αν ο πρωτοψάλτης ψάλλει με την καρδιά του, οι άλλοι που τον ακολουθούν, επηρεάζονται,
αναστατώνονται με την καλή έννοια.
-Αν, Γέροντα, ο πρώτος δεν ψάλλει με την καρδιά του, ο άλλος, όσο καρδιά και να έχη,
δεν μπορεί να ψάλει με την καρδιά, θα πάρη τον χρόνο και τον τόνο του πρώτου.
-Δηλαδή του παίρνει και την καρδιά ο πρώτος; Η καρδιά δεν επηρεάζεται, βρε παιδί!
Μπορεί να είναι ο τελευταίος και να ψάλλει σιγανότερα, αλλά, αν βάζει καρδιά,
θα το πη με την καρδιά δεν μπορεί να το πη αλλιώς. Το λέει, και μέσα του αναστατώνεται,
φτερουγίζει η καρδιά, βουρκώνουν και τα μάτια του. Κατάλαβες; Δεν τον εμποδίζει ο άλλος,
όπως κι αν το λέει. Μη δικαιολογούμαστε έτσι. Πάντως εγώ δεν δικαιολογώ τις γυναίκες
να μην ψάλλουν με καρδιά, με τόνο, με καημό, γιατί είναι προικισμένες με σπλάγχνα,
με αυτήν την τρυφερή αγάπη.
-Γέροντα, έχω τον λογισμό ότι τονίζουμε, αλλά εξωτερικά.
-Ο τόνος στην ψαλτική βγαίνει από μέσα, από την καρδιά. Όταν ο νους είναι στα θεία νοήματα,
αυτό είναι που θα δώση τον τόνο τον καρδιακό η καρδιά θα σπαράξει!
Η καρδιά είναι μουσικοσυνθέτης. Το μεράκι, ο καημός, ο πόνος που έχει κανείς μέσα του,
δίνει τον τόνο, την ζωντάνια, τον παλμό, και αυτό γλυκαίνει την ψαλμωδία.
Κι εσείς, αν μπείτε στο βαθύτερο νόημα, ξέρετε πόσο γλυκά θα τονίζετε;
-Να μπούμε στο πνεύμα σας, Γέροντα.
-Οινόπνευμα, οινόπνευμα! Βλέπεις, μερικοί που παίζουν όργανα, πίνουν και λίγο,
και τραγουδούν με μεράκι έχουν δηλαδή κινητήριο δύναμη το οινόπνευμα.
Εσείς με το πνεύμα να κινείσθε. Με το θειο Πύρ και το Άγιο Πνεύμα!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.226-228)