59. Ποια είναι η περί δύο καταστάσεων του Λόγου θεωρία; Η θεωρία αυτή διατυπώθηκε πολύ νωρίς στην αρχαία Εκκλησία κυρίως από τους Απολογητές (Ιουστίνο και Τατιανό) και άλλους. Ήθελαν να εξηγήσουν τη σχέση του Λόγου προς τον Πατέρα, που είναι η πηγή και η αιτία της θεότητας. Κατά τη θεωρία (Τατιανός) ο ποιητής του κόσμου είναι ο Πατήρ. Πριν από τη δημιουργία των κτισμάτων ο Λόγος βρισκόταν σε ιδιωματική κατάσταση, δηλαδή ήταν απλό ιδίωμα, χωρίς προσωπική υπόσταση. Ήταν λόγος ενδιάθετος. Όμως λίγο πριν από τη δημιουργία, προπηδά από τους κόλπους του Πατρός και εισέρχεται στο στάδιο της προσωπικής του καταστάσεως.…

Επισκέφτηκε κάποτε το μοναστήρι ένας Κόπτης θεολόγος. Στη συζήτηση την οποία είχε με τον Γέροντα Επιφάνιο, αυτός του ευχήθηκε να τον οδηγήσει σύντομα ο Θεός στην Ορθοδοξία. Επειδή όμως οι ιεροί Κανόνες απαγορεύουν τη συμπροσευχή με αιρετικούς, ο γέροντας δεν του επέτρεψε να παρακολουθεί τις ακολουθίες από το Ναό, αλλά από το Αρχονταρίκι, το οποίο βρίσκεται δίπλα σε αυτόν. Θυμάμαι, αναφέρει αυτός που διέσωσε το περιστατικό, ότι μεταξύ άλλων είπε:- Στη ζωή μου δεν έχω να επιδείξω τίποτα καλό, πιστεύω όμως ότι οι Ιεροί Κανόνες θα απολογηθούν υπέρ εμού στο Θεό.Όταν ο ετερόδοξος επισκέπτης επρόκειτο να αναχωρήσει από το μοναστήρι,…

Έλεγε ο πατήρ Παΐσιος: «ο θυμός χρειάζεται όταν πρόκειται να υπερασπιστούμε την πίστη μας και όχι τον εαυτό μας. Πρέπει να θυμώνουμε όταν βλέπουμε ότι πολεμείται η πίστη μας. Αν κατηγορήσουν εμένα έχω υποχρέωση να το δεχτώ. Αλλά για την Ορθοδοξία χρειάζεται θυμός... ...- Γέροντα, λέει σε ένα τροπάριο: «θυμόν κινήσαντες τον δικαιότατον»(Απόσπασμα από στιχηρό των αίνων της εορτής των Αγίων Πατέρων της Α Οικουμενικής Συνόδου). Ποιος θυμός είναι δικαιότατος; - Όταν αδικούνται άλλοι και φωνάζει κάνεις και θυμώνει από πόνο πραγματικό, τότε είναι «δικαιότατος ο θυμός». Όταν αδικείται ο ίδιος και θυμώνει, τότε δεν είναι καθαρός ο θυμός. Όταν…

Η θεία Κοινωνία που βλάστησε στάχυαΣτην πόλη Σελεύκεια της Συρίας, όταν επίσκοπος ήταν ο Διονύσιος ( 6ος αι.), ζούσε ένας πραματευτής πολύ πλούσιος και ευλαβής. Ήταν όμως αιρετικός και πίστευε στα δόγματα του Σεβήρου. Αυτός είχε έναν υπάλληλο, που ήταν ορθόδοξος κι ακολουθούσε την αγία και αποστολική Εκκλησία. Ο ορθόδοξος, σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, πήρε τη Μεγάλη Πέμπτη τη θεία Κοινωνία, την τοποθέτησε σε μια μικρή θήκη και την ασφάλισε σ’ ένα ντουλάπι. Μετά το Πάσχα έφυγε για εμπόριο στην Κωνσταντινούπολη, ξεχνώντας στο ντουλάπι, τις άγιες μερίδες. Είχε όμως αφήσει το κλειδί στο αφεντικό του.Κάποια μέρα ο αιρετικός…

58. Σε τι συνίσταται το τριαδολογικό πρόβλημα; Στη διαφύλαξη της ενότητας του χριστιανικού Θεού, δηλαδή στη σωστή σχέση των προσώπων προς τη θεία ουσία, ώστε να υπάρχει ένας μόνο Θεός και όχι τρεις, και στη σωστή σχέση των θείων προσώπων προς άλληλα. Το ζήτημα αυτό είναι αρκετά δύσκολο. Στην αρχαία Εκκλησία έγιναν πολλές προσπάθειες ερμηνείας του δόγματος, μερικές από τις οποίες κατέληξαν σε αίρεση.   (Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 80)

57. Πώς μπορεί να προσεγγίσει κανείς το δόγμα του Τριαδικού Θεού; Η περί τριαδικού Θεού διδασκαλία αποτελεί το κορυφαίο δόγμα της ορθόδοξης πίστεως. Είναι αλήθεια μυστηριακή, υπερβαίνουσα απόλυτα την ανθρώπινη κατάληψη. Ο ανθρώπινος λόγος με την όποια ιδιοσυστασία και την ποιότητά του, αδυνατεί να την προσεγγίσει. Ούτε υπάρχει κτιστή αναλογία που να την εκφράσει. Τόσο ο σοφός πιστός όσο και ο αμαθής βρίσκονται σε ίση απόσταση από το μέγεθος της θείας απειρίας. Μόνο με τη φωτισμένη πίστη μπορούμε κάπως να προσεγγίσουμε το απερινόητο μυστήριο. Αλλά και προσεγγίζοντάς το νιώθουμε να χανόμαστε στον ωκεανό της θείας ακαταληψίας. Το μόνο που αισθανόμαστε…

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’ ΤΡΙΑΔΟΛΟΓΙΑ 56. Ποια είναι στον πυρήνα της η περί Θεού διδασκαλία της ορθόδοξης πίστης; Ο Θεός της ορθόδοξης πίστεως είναι ένας στην ουσία και τριαδικός στις υποστάσεις. Δεν έχει την «πενία» θεότητας του Θεού του Ιουδαϊσμού, ο οποίος καμιά διάκριση δεν δέχεται στη θεότητα, ούτε πάλι την πολλότητα θεών της αρχαίας ειδωλολατρίας, στην οποία είναι άγνωστη η ενότητα της ουσίας του Θεού. Ο χριστιανικός Θεός βρίσκεται στο μέσο των δύο αυτών ακροτήτων. Είναι και ένας (ουσία) και τρεις (υποστάσεις). Είναι Θεός τριαδικός. Η μία ουσία του Θεού, αόρατη και ακατάληπτη, πληρούται ισομερώς και στα τρία πρόσωπα της Αγίας…

55. Τι λέγει περί των ακολουθιών του προπατορικού αμαρτήματος ο Προτεσταντισμός; Και του συστήματος αυτού οι σχετικές αντιλήψεις προσδιορίζονται από τα περί αρχέγονης καταστάσεως και δικαιοσύνης διδάγματα αυτών. Την αρχέγονη δικαιοσύνη οι Προτεστάντες δεν φέρουν σε εσωτερική μόνο σχέση και οργανικό σύνδεσμο με το «κατ’ εικόνα», αλλά την ταυτίζουν πλήρως με την πνευματική φύση του ανθρώπου. Ορθώς βέβαια εκδέχονται το προπατορικό αμάρτημα κατά τις δύο βασικές του όψεις, αρνητική και θετική, άφ’ ενός μεν ως απώλεια των δώρων της αρχέγονης δικαιοσύνης, άφ’ έτέρου δε ως διαφθορά και μολυσμό του έσω ανθρώπου. Η ταύτιση όμως αρχέγονης δικαιοσύνης και εικόνος τους οδηγεί…

54. Ποιες είναι οι ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος κατά τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία; Ο σαφής καθορισμός της σχετικής διδασκαλίας της Ρωμαϊκής Εκκλησίας δεν είναι πάντα ευχερής, δεδομένης της ποικιλίας αναχρώσεων στη θεολογική σκέψη πολλών από τους διδασκάλους της. Πάντως τις ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος πρέπει να συσχετίσουμε προς τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα της λατινικής Εκκλησίας. Όπως στα προηγούμενα σημειώσαμε, στην καθαρά φύση του προπάτορα στον παράδεισο (Status naturae purae) υπήρχαν αντίρροπες και αντιμαχόμενες ορέξεις και ορμές (σαρκικές και ψυχικές), τις οποίες εξισορροπούσε η παρουσία των υπερφυσικών δώρων της χάριτος, που σαν σκοπό είχαν να ηρεμούν τον άνθρωπο…

53. Ποιες ήταν οι ακολουθίες της αδαμικής παραβάσεως; Στο σημείο αυτό υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη διδασκαλία των Εκκλησιών, τις οποίες προσδιορίζουν κατά κανόνα τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα αυτών. Κατά την ’Ορθόδοξη Εκκλησία, δεδομένης της διδασκαλίας της ότι η αρχέγονη δικαιοσύνη (τα δώρα της χάριτος με τα οποία κόσμησε την πρωτόκτιστη φύση ο Θεός) δεν ήταν απλή εξωτερική προσθήκη αλλά σύνδεσμος εσωτερικός και οργανικός με το «κατ’ εικόνα» στον άνθρωπο, η αμαρτία του Αδάμ από τη μια μεριά γύμνωσε τη φύση από τα πνευματικά δώρα της χάριτος (αφάνισε δηλ. την αρχέγονη δικαιοσύνη), κι από την άλλη αμαύρωσε…