ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ 29. Τί είναι ο άνθρωπος; Είναι το τελειότερο δημιούργημα του Θεού επί της γης. Πλάστηκε μετά τη δημιουργία του υλικού κόσμου, τον οποίο ο Θεός έφερε στο είναι διαδοχικά σε μακρά χρονικά διαστήματα, ακολουθώντας εξελικτική πορεία από τα απλούστερα και ατελέστερα στα συνθετότερα και τελειότερα, κατά την παντοδυναμία του. Ο άνθρωπος είναι σύνθετο όν. Στην υπόστασή του μετέχει των δύο κόσμων, οι οποίοι υπήρχαν προ της δημιουργίας του: του πνευματικού, με την άυλη, λογική και νοερά του ψυχή που έπλασε ο Θεός από το μηδέν· και του υλικού και αισθητού στον οποίο μετέχει με το υλικό σώμα του, το…

27. Το Filioque έχει πρακτικότερες συνέπειες για την Εκκλησία; Για την Ορθόδοξη Εκκλησία έχει. Στο θεολογικό επίπεδο, εκτός του ότι καταστρέφει το της «μοναρχίας πολυΰμνητον και θεοπρεπές κράτος», επιφέρον σύγχυση των υποστατικών ιδιωμάτων των προσώπων, υποτιμά σαφώς και το θεοπρεπές αξίωμα του παναγίου Πνεύματος. Πράγματι, αν το Πνεύμα το Άγιο δεν εξαρτάται από την ίδια πηγή (τον Πατέρα) όπως και ο Υιός, κατά διαφορετικό φυσικά τρόπο, αλλ΄ εξαρτάται και από δεύτερο παράγοντα (τον Υιό), τότε είναι υποδεέστερο του Υιού, και δεν έχει το αυτοτελές και ομόλογο προς τον Υιό, που θα είχε αν προερχόταν αμέσως από τον Πατέρα. Για την…

25. Πώς κρίνεται το Filioque από ιστορική εκκλησιαστική άποψη; Η εισαγωγή του στο Ιερό Σύμβολο της Πίστεως είναι πραξικοπηματική και αυθαίρετη. Οι όροι των οικουμενικών συνόδων είναι μνημεία αυθεντικά, αλάθητα και αμετακίνητα. Κανένας ιδιώτης ούτε και τοπικές σύνοδοι δεν έχουν το δικαίωμα, έστω και στο ελάχιστο, να τους μεταβάλλουν και να τους τροποποιήσουν. Μόνον άλλη οικουμενική σύνοδος μπορεί να το επιχειρήσει. Την άποψη αυτή κατοχυρώνει επίσημα η Γ' Οικ. Σύνοδος σε όσα αποφαίνεται: «Μηδενί εξείναι έτέραν πίστιν προφέρειν, ηγουν συγγράφειν η συντιθέναι παρά την όρισθείσαν παρά των 'Αγίων Πατέρων των εν Νίκαια συνελθόντων εν Άγίω Πνεύματι». Έτσι είδε το πράγμα…

23. Τι είναι το Filioque; Είναι αίρεση τριαδολογική, την οποία αποδέχονται από κοινού η Ρωμαϊκή Εκκλησία και οι Διαμαρτυρόμενοι. Ενώ κατά την ορθόδοξη θεολογία το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται εκ μόνον του Πατρός, κατά τη ρωμαϊκή αντίληψη το Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Πατρός και του Υιού (ex Patre Filioque). Η κακοδοξία του Filioque εισήχθη στο Σύμβολο της Πίστεως στην Ισπανία σε σύνοδο του Τολέδου το 589, προφανώς για να στηρίξει τη θεότητα του Λόγου, η οποία τότε καταπολεμούνταν σφοδρώς στη χώρα αύτη από το Δυτικογοτθικό Αρειανισμό. Αργότερα η προσθήκη πέρασε στη Γαλλία και κατόπιν στη Ρώμη, όχι βέβαια χωρίς αντίδραση. Είναι…

21. Είναι κατανοητό δια τον λόγου το δόγμα της 'Αγίας Τριάδος; Όχι, δεν είναι κατανοητό. Το περί Τριάδος δόγμα, ως και το της ενανθρωπήσεως του Λόγου και της θείας ευχαριστίας αποτελούν τα κορυφαία μυστήρια του Θεού, στα οποία αδυνατεί να προσεγγίσει γυμνός ο ανθρώπινος λόγος. Είναι αλήθειες απόκρυφες και αδιάγνωστες. Ο ανθρώπινος λόγος ασθμαίνει στη προσπάθεια του να τις περιλάβει και να τις κατανοήσει. Τα φτερά του είναι λίγα στο πέταγμα προς το υπερβατικό και ακατάσχετο. Το πώς μπορούμε να εναρμονίσουμε την ενότητα της θείας ουσίας με την τριαδικότητα των προσώπων, το πώς δηλαδή ο ένας στην ουσία Θεός υπάρχει…

19. Το δόγμα της Αγίας Τριάδος μαρτυρείται στην αγία Γραφή;      Στην Π. Διαθήκη το δόγμα υπεμφαίνεται τόσο σκιωδώς και αινιγματικώς, ώστε χωρίς το φως που επιρρίπτει σ’ αυτό η Κ. Διαθήκη vα είναι αδύνατο ν’ αναπλάσουμε την περί Αγίας Τριάδας διδασκαλία. Το δόγμα διαφαίνεται στα χωρία εκείνα, όπου ο Θεός φέρεται σε πληθυντικό πρόσωπο να συσκέπτεται και να διαλογίζεται: «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν...». «Ιδού Αδάμ γέγονεν ως εις εξ ημών». «Δεύτε και καταβάντες συγχέωμεν αυτών εκεί την γλώσσαν». 'Υπαινιγμούς έχουμε επίσης στην ποικιλία των ονομάτων των αποδιδόμενων στο Θεό, όπως Έλωίμ, Άδωναί, Σαβαώθ, Ιεχωβά κ.λπ., όπως και…

17. Ποιές είναι οι σχέσεις των τριαδικών προσώπων προς άλληλα;      Οι σχέσεις του Υιού και του Αγίου Πνεύματος προς τον Πατέρα είναι σχέσεις γενετικές. Ο Πατήρ στην Τριάδα είναι η πηγαία θεότητα. Είναι η αρχή της θεότητας. Από την άποψη αυτή είναι άναρχος, δεν έχει αρχή, προέλευση. Είναι επίσης άναρχος, με έννοια χρονική. Είναι αΐδιος. Τα δύο αλλά πρόσωπα της Τριάδος ως προς τον Πατέρα δεν είναι άναρχα, γιατί έχουν αρχή, προέλευση. Είναι όμως συνάναρχα και συναΐδια. Τη θεότητά του ο Υιός τη λαμβάνει από τον Πατέρα δια της γεννήσεως. Όμοίως και το Πνεύμα λαμβάνει τη θεότητά του…

15. Τί είναι οι Θείες ενέργειες;      Οι θείες ενέργειες είναι συστατικό στοιχείο της έννοιας του Θεού. Είναι αΐδιες θεοπρεπείς διακρίσεις στη θεότητα. Από την αρχή ο Θεός νοείται με τις θείες του ενέργειες, γιατί και αυτές είναι μέγεθος άκτιστο, ο πλήρης και τέλειος θεός στο ίδιο μέτρο που είναι οι υποστάσεις και η φύση του Θεού. Οι ενέργειες είναι ο εγγενής πλούτος της θεότητας. Δεν είναι κάτι εξωτερικό η πρόσθετο στην ουσία του Θεού ούτε απλές ονομασίες χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο, πράγμα που ισχύει και για τις θείες υποστάσεις. Οι θείες ενέργειες δεν συνθέτουν την απόλυτη απλότητα της θείας…

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’ Ο ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΘΕΟΣ 13. Ποιά είναι η έννοια του χριστιανικού Θεού;      Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του χριστιανικού Θεού, το οποίο τον διαστέλλει από κάθε άλλη εξωχριστιανική περί Θεού αντίληψη, είναι η σύναψη ενότητας και τριαδικότητας. Δηλαδή, ο Θεός είναι ένας κατά την ουσία ή τη φύση και τριαδικός στα πρόσωπα ή τις υποστάσεις. Η ενότητα της ουσίας προφυλάσσει το χριστιανικό Θεό από κάθε πολυθεϊστική παράσταση (όπως στην αρχαία ειδωλολατρική θρησκεία, όπου υπήρχε δήμος θεοτήτων), ενώ η πολλότητα των υποστάσεων τον προφυλάσσει από την πενία θεότητας, από μία ξηρή και άκαμπτη παράσταση της φύσεως του Θεού, αντίληψη που…

  αντρών και γυναικών Την εποχή των αποστόλων μαζί ήσαν και άντρες και γυναίκες. Διότι και οι άντρες ήσαν άντρες, και οι γυναίκες ήσαν γυναίκες. Τώρα όμως όλα έγιναν άνω-κάτω. Οι μεν γυναίκες γλίστρησαν στα ήθη των πορνών, οι δε άντρες σε τίποτε δεν διαφέρουν από μαινόμενα άλογα. Ε.Π.Ε. 11,802 η κακία ονομάζεται αρετή Θλίβομαι, διότι η κακία θεωρείται αρετή και νομίζεται ως λαμπρό και σεμνό πράγμα το υπερήφανο και καταφρονητικό ύφος. Κάτι που είναι μεγάλη παγίδα του διαβόλου, περιβάλλοντα με δόξα την κακία. Γι’ αυτό και κάτι τέτοιο δύσκολα εξαλείφεται. Ε.Π.Ε. 17,618 της αλήθειας Ο απόστολος Παύλος ήταν ποικίλος…