Για το πως οι άνθρωποι πρέπει να γίνουν σαν παιδιά, ώστε να γίνουν υιοί του Θεού.

«αμήν λέγω υμίν· εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών» (Ματθ. 18:3)

Αυτά λέγει Κύριος και ο λόγος Του είναι άγιος και αληθινός. Τι πλεονέκτημα έχουν τα παιδιά έναντι των μεγάλων; Έχουν τρία πλεονεκτήματα: την πίστη, την υπακοή και την συγχωρητικότητα. Το παιδί ρωτάει το γονιό του για τα πάντα και, ασχέτως του τι απαντά εκείνος, πιστεύει το γονιό του. Το παιδί υπακούει στο γονιό του και εύκολα υποτάσσει το θέλημά του στο θέλημα του γονιού του. Το παιδί είναι συγχωρητικό και, μολονότι προκαλεί εύκολα, συγχωρεί γρήγορα. Ο Κύριός μας απαιτεί και τα τρία αυτά από όλους τους ανθρώπους, δηλαδή πίστη, υπακοή και συγχωρητικότητα. Επιθυμεί οι άνθρωποι να πιστεύουν σ’ Αυτόν απροϋπόθετα, χωρίς όρους, όπως ένα παιδί πιστεύει στο γονιό του· και να είναι συγχωρητικοί ο ένας με τον άλλον, αμνησίκακοι, χωρίς να απαντούν στο κακό με κακό.

Πίστη, υπακοή και συγχωρητικότητα είναι τα τρία βασικά χαρακτηριστικά της ψυχής ενός παιδιού. Η αγνότητα και η χαρά είναι επιπρόσθετα στοιχεία. Ένα παιδί δεν είναι άπληστο, ένα παιδί δεν είναι φιλήδονο, ένα παδί δεν είναι ματαιόδοξο. Τα μάτια του παιδιού είναι αμόλυντα απ’ τα ακόλαστα πάθη και η χαρά του αμόλυντη από τις μέριμνες.

Αδελφοί μου, ποιος άραγε μπορεί να μας κάνει ξανά σαν τα παιδιά; Κανένας, εκτός από τον Ένα Χριστό. Εκείνος μπορεί να μας κάνει σαν τα παιδιά και να μας βοηθήσει να γεννηθούμε ξανά, με το παράδειγμά Του, τη διδασκαλία Του και τη δύναμη του Αγίου Του Πνεύματος.

Ω, Κύριε Ιησού, τέλειο Εσύ στην υπακοή και την ταπείνωση, αιώνιο Παιδί του Ουράνιου Πατέρα, βοήθησέ μας να γίνουμε σαν αρτιγέννητα βρέφη, μέσα απ’ την πίστη σε Σένα, την υπακοή σε Σένα και την συγχωρητικότητα προς αλλήλους.

(πηγή: «Ο Πρόλογος της Αχρίδος», Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, εκδ. Άθως)

- Σκέφτομαι πολλές φορές, παιδιά, πώς άραγε να ήταν οι άγιοι;
Πώς να ζούσαν;
Και τι δεν θα 'δινα να γνωρίσω από κοντά έναν άγιο άνθρωπο.
Που να τον βρεις όμως στη σημερινή εποχή, που όλοι μας έχουμε εξαχρειωθεί;
Ρώτησε ο διάκος της συντροφιάς μας.

- Κι όμως υπάρχουν και σήμερα άγιοι, του απάντησα!
Εγώ μάλιστα έχω γνωρίσει έναν!
Τον λένε Γέροντα Ιερώνυμο και μένει στην Αίγινα!

Αυτό ήταν!

Έτρεξε αμέσως ως η διψασμένη έλαφος μέχρι την Αίγινα!

Βρήκε τον Γέροντα Ιερώνυμο και είπαν πνευματικά.
Όταν γύρισε και μας συνάντησε ήταν αλλοιωμένος την καλήν αλλοίωσιν, πλήρης ευλογίας και πνευματικής ευφροσύνης από την συνάντησή του με τον Όσιο των ημερών μας!

Πλήρης ενθέων συναισθημάτων μας διηγήθηκε:

- Όταν συνάντησα τον Γέροντα Ιερώνυμο, αισθάνθηκα τέτοια χαρά, που νόμισα ότι βρήκα τον ίδιο τον Χριστόν μας!
Τι άνθρωπος είναι αυτός, αδελφοί;
Ένοιωσα τέτοια παρηγοριά, τέτοια αγαλλίαση και τόση δύναμη μπήκε μέσα μου, που η καρδιά μου πήγε να σπάσει από χαρά.
Τα συναισθήματά μου δεν περιγράφονται!
Απέναντί του όλες οι θεολογικές μου γνώσεις εκμηδενίστηκαν, μπροστά στον δικό του απλό, μα προφητικό λόγο.
Είναι ένας πραγματικός Άγιος!

(Γέροντας Ιερώνυμος, ο Ησυχαστής της Αίγινας, υπό Πέτρου Μπότση, Αθήνα 2006, σελ. 11 επ.)

[…] Έτσι λοιπόν ενεργώντας, θα σηκωθώ τα μεσάνυχτα, θα γονατίσω και θα κλάψω με θλίψη για την αμαρτωλή ψυχή μου και με δάκρυα και στεναγμούς θα πω στον Κύριο·

Δέσποτα, Κύριε του ουρανού και της γης, γνωρίζω ότι αμάρτησα ενώπιόν σου περισσότερο από κάθε φύση ανθρώπων και αυτών των αλόγων ζώων και των ερπετών, σε σένα τον φοβερό και απρόσιτο Θεό μου, και δεν είμαι άξιος να τύχω ποτέ από σένα καθόλου έλεος. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν τολμούσα να προσέλθω και να γονατίσω μπροστά σου, φιλάνθρωπε βασιλιά, μέχρι που άκουσα την άγια φωνή σου να λέγει·

«δεν επιθυμώ με τη θέλησή μου τον θάνατο του αμαρτωλού, αλλά το να επιστρέψει και να ζήσει»· και πάλι, «χαρά γίνεται στον ουρανό όταν μετανοεί ένας αμαρτωλός».

Όμως, Δέσποτα, φέροντας στη μνήμη μου και την παραβολή που είπες για τον άσωτο Υιό, το πώς δηλαδή, ενώ αυτός ερχόταν και προτού σε πλησιάσει, εσύ ο εύσπλαχνος έτρεξες, έπεσες επάνω στον τράχηλό του και τον καταφίλησες, στηρίζοντας το θάρρος μου στο πέλαγος της αγαθότητάς σου, έτρεξα κοντά σου με οδύνη και λύπη και σκυθρωπή καρδιά, όντας πυρωμένος και φοβερά τραυματισμένος και κείμενος φοβερά εξαιτίας των αμαρτιών μου στα έγκατα του άδη.

Όμως από τώρα και στο εξής σου δίνω το λόγο μου, Κύριε, ότι όσο προστάζεις ακόμη να βρίσκομαι σ’ αυτή τη ζωή και σ’ αυτό το σώμα, δεν θα σ’ εγκαταλείψω, ούτε θα επιστρέψω πίσω, ούτε επίσης θα πλησιάσω τα μάταια και τα πονηρά.

Εσύ όμως, ο Θεός μου, γνωρίζεις καλά την αδυναμία μου, την ταλαιπωρία, την ολιγοψυχία μου και τις προλήψεις που πρόκειται να με τυραννήσουν και να με στενοχωρήσουν.

Βοήθησέ με, σε ικετεύω γονατιστός μπροστά σου, και μη μ’ εγκαταλείπεις, ούτε να μ’ αφήσεις για πολύ να περιγελώμαι και να περιπαίζομαι από τον εχθρό, εμένα που από τώρα, αγαθέ, είμαι δούλος σου.

(ΕΠΕ, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, τ. 19Δ, σ. 416 & 418)

«Και ας μη χάνουμε το ηθικό μας καθώς κάνουμε το καλό, γιατί, αν δεν αποθαρρυνθούμε ως το τέλος, θα θερίσουμε τον καρπό στον κατάλληλο καιρό» (Γαλ.6:9).

Στο κατηχητικό σχολείο μιας φτωχής συνοικίας δίδασκε μια νεαρή πιστή κοπέλα. Κάποτε, παρατήρησε ένα μαθητή που δεν έδινε προσοχή στο μάθημα κι ύστερα από δύο-τρείς Κυριακές χάθηκε.. Η δασκάλα τον αναζήτησε και τελικά τον βρήκε, αλλά με σχισμένα και καταλερωμένα τα καινούργια ρούχα που του είχε χαρίσει ο καλός διευθυντής. Με τις προτροπές της αγάπης της γύρισε το παιδί στο σχολείο. Δεν άργησε όμως και πάλι να το σκάσει. Η δασκάλα πολύ λυπημένη είπε στο διευθυντή ότι θα δοκίμασε άλλη μια φορά. Εκείνος τη συμβούλεψε να μη χάνει τον καιρό της με το παιδί αυτό, γιατί δεν έλπιζε ότι θα έβγαινε τίποτε με τις προσπάθειές της. «Ω, μην το λέτε αυτό, ας του δώσουμε ακόμα μια ευκαιρία», παρακάλεσε η δασκάλα. Κι άρχισε πάλι το ψάξιμο. Αυτή τη φορά όμως πέτυχε… Ο άτακτος αυτός μαθητής έγινε αργότερα ο πρώτος ιεραπόστολος στην Κίνα! Ο Χριστός με υπομονή σε περιμένει. Πέθανε για σένα. Θέλει να σε ντύσει με το ένδυμα της δικαιοσύνης. Τι θα κάνεις; Τρέξε σ’ Αυτόν με μετάνοια και πίστη πες Του «ευχαριστώ».

«Άλλωστε έχουμε υποχρέωση εμείς οι δυνατοί να στηρίζουμε τους αδύνατους εκεί που παρουσιάζουν αδυναμίες, και όχι να φροντίζουμε για την προσωπική μας ευχαρίστηση» (Ρωμ. 15:1)

«Δε μπορώ να σπαταλώ το χρόνο μου μ’ αυτό το ζευγάρι, τη στιγμή που υπάρχουν άλλοι πελάτες εδώ. Ο άντρας είναι τυφλός. Η γυναίκα είναι κουφή και σχεδόν τυφλή κι αυτή!», είπε εκνευρισμένος ένας πωλητής καταστήματος επίπλων. Ένας άλλος υπάλληλος προσφέρθηκε τότε να εξυπηρετήσει το αντρόγυνο. Τους πλησίασε και χαιρέτισε τη γυναίκα μ’ ένα χαμόγελο. Εκείνη του έκανε νόημα ότι είναι κουφή. Ο υπάλληλος πήρε ένα μπλοκ στα χέρια του κι άρχισε να συνεννοείται με γραπτά σημειώματα δείχνοντας μεγάλη κατανόηση και υπομονή. Το ζευγάρι έφυγε αφήνοντας μια μεγάλη παραγγελία. Αργότερα ο υπάλληλος αυτός δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από ένα ίδρυμα υποστήριξης κωφαλάλων, που τον ευχαριστούσαν για την ευγένειά του. Πριν περάσει πολύς καιρός, μερικοί συγγενείς του ζευγαριού έκαναν μεγάλες αγορές επίπλων από τον υπομονετικό εκείνο πωλητή, που πήρε αύξηση όταν έμαθε η διεύθυνση την ευσυνειδησία του. «Ο καλός έχει του Κυρίου την εύνοια» (Παροιμίες 12:2 –ΝΜΒ).

(Εκδόσεις «Ο Λόγος»)

363. Στον καιρό της νηστείας, μην πιστεύεις τη σάρκα όταν αρνήται να υπηρετήση την ψυχή, με το πρόσχημα ότι δεν είναι αρκετά δυναμωμένη από τροφή. Πρόκειται για ψευδαίσθηση. Μη την παραδέχεσαι. Προσευχήσου θερμά και θα δης ότι η αδυναμία της σαρκός ήταν ψευδής, φανταστική, όχι πραγματική. Θα διαπιστώσης, στα πράγματα, ότι «οὐκ ἐπ' ἄρτω μόνο ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ' ἐπί παντί ρήματι ἐκπορευομένω διά στόματος Θεοῦ» (Ματθ. δ’ 4). Μην εμπιστεύεσαι στο ψωμί.

364. Θεέ μου, πόσο χαροποιεί τις καρδιές μας η άδολος αγάπη του πλησίον! Ποιος μπορεί να περιγράψη αυτή την αγαλλίασι, που προέρχεται από τη μεταξύ μας αγάπη, ως χριστιανών; Είναι κάτι το αληθινά απερίγραπτο. Και αν εδώ στη γη η αμοιβαία αγάπη μας χαροποιή τόσο, τι θα είναι η χαρά μας στον ουρανό, όπου θα κατοικούμε μαζί με τον Κύριο, την Παναγία Μητέρα του, τις Ασώματες Δυνάμεις, τους Αγίους; Ποιος μπορεί να φαντασθή και να αποδώση με λογια αυτή την ουράνια χαρά, που όλα αξίζει να τα θυσιάση κανείς εδώ κάτω για να την απολαύση; Θεέ μου, το όνομά σου είναι Αγάπη. Δίδαξέ με την αληθινή αγάπη, τη δυνατή σαν τον θάνατο. Τη δοκίμασα, νοιώθοντας τον εαυτό μου «μέτοχον πάντων τῶν φοβουμένων σε καὶ τῶν φυλασσόντων τὰς ἐντολάς σου». Αξίωνέ με να εισέρχωμαι διαρκώς βαθύτερα σ’ αυτή την κοινωνία πίστεως και αγάπης, που είναι η Εκκλκησία σου, η επίγειος και η ουράνιος.

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 154-155)

361. Αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή σου στη διακονία του Θεού. Αν διαβάζης κάτι εποικοδομητικό, προσευχήσου να σε φωτίση ο Κύριος ώστε ο λόγος του να πιάση στο έδαφος της ψυχής σου και να καρποφορήση. Αν μιλάς στον πλησίον σου, μίλα λογικά, συνετά, κατά τις υπαγορεύσεις του Αγίου Πνεύματος, για το καλό της ψυχής του αδελφού σου. Απόφευγε τα άχρηστα λόγια σαν φαρμάκι φιδιού, ενθυμούμενος ότι «πᾶν ρῆμα ἀργόν ὁ ἐάν λαλήσωσιν οἱ ἄνθρωποι, ἀποδώσουσι περί αὐτοῦ λόγον ἐν ἡμέρα κρίσεως» (Ματθ. ιβ’ 36). Θα κατακριθούν γι’ αυτό από τον Θείο Κριτή. Αν διδάσκης παιδιά, δικά σου ή άλλων, κάμε και αυτό το έργο σου έργο Θεού, διδάσκοντάς τα με το Πνεύμα του. Ό,τι και αν κάνης σ’ αυτόν εδώ τον κόσμο, νίκα με το όνομα του Κυρίου με το σημείο του Σταυρού τις αντιδράσεις του νοητού εχθρού, που επιδιώκει να σε ταράξη, να σε σκοτίση, να σε καταβάλη. «Εἴτε ἐσθίεις εἴτε πίνεις εἴτε τι ποιεῖς, πάντα εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖς» (Α’ Κορ. ι’ 31).

362. Η Εκκλησία ψάλλει κατά τα Χριστούγεννα: «Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε!». Τι σημαίνει αυτό; Ότι όποιος πιστεύει στην έλευσι του Χριστού επι της γης, στη σάρκωσι του και στην προσφορά της αγάπης του για τη σωτηρία μας, δεν πρέπει να είναι στραμμένος προς τη γη, αλλά να υψώνη συνεχώς νου και καρδιά προς τον ουρανό, να αποβλέπη στα ουράνια αγαθά, καταφρονώντας τα γήινα θέλγητρα. Αλλοίμονό μας! Έχουμε τόσο λειψή πίστι, ώστε προσπαθούμε να συμβιβάζουμε την αγάπη μας για τον κόσμο με την αγάπη μας για τον Θεό, τη γη με τον ουρανό. Αλλά συμβιβάζονται τα ασυμβίβαστα; «Εἴ τις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν» (Ματθ. ιστ’ 24). (24 Δεκεμβρίου, 1869)

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 153-154)

Λέγε διαρκώς την ευχή

Συστηματική ενασχόληση με την νοερά προσευχή προϋποθέτει, κατά τη διδασκαλία του Γέροντος Πορφυρίου, πρώτον έμπειρο Γέροντα που θα παρακολουθεί τον ασκούμενο, και δεύτερον, ψυχή καθαρή από εγωισμό, μνησικακία, αντιπάθειες, θέλημα, κενοδοξία και τα παρόμοια. Πολύ τόνιζε την ανάγκη για την εκτέλεση των παραδεδομένων ακολουθιών, για το διάβασμα των ύμνων της Εκκλησίας μας. Ώστε η συμβουλή του "Λέγε διαρκώς την ευχή" ισχύει μεν και για όλους μας, αλλά με διάκριση, χωρίς κατάργηση των ακολουθιών και χωρίς την ιδέα ότι επειδή θα πούμε κάποιες φορές το "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με", φθάσαμε δήθεν σε μέτρα. Μάλιστα μερικούς, που έβλεπε ο Γέροντας ότι από εγωισμό ήθελαν να "μάθουν" να λένε την ευχή, για να καυχώνται φανερά ή μυστικά ότι κάνουν ανώτερη προσευχή, τους συμβούλευε να μην ασχοληθούν με την νοερά προσευχή.
Και είχε διηγηθεί παραδείγματα ανθρώπων που "έπαθαν", επειδή καταπιάστηκαν με την ευχή με "πρόγραμμα", με "σκοπό", με "μέθοδο", αντί να παρακαλούν ταπεινά να τους ελεήσει ο Θεός.
Η προσευχή δεν μετριέται· ξεπηδάει. Δεν παρατηρείται από τον προσευχόμενο, ξεχύνεται όπως τα δάκρυα στη συγκίνηση, χωρίς εσκεμμένη προσπάθεια. Και όμως χρειάζεται και για την προσευχή κάποια εργασία, αλλά αυτή δεν είναι βίαιη και καταναγκαστική. Πρέπει να δημιουργήσουμε την ατμόσφαιρα. Να διαβάσουμε κάτι πνευματικό, να θυμιάσουμε, να ψάλλομε, να ανάψουμε το καντηλάκι μας, να συγκεντρωθούμε, να ευχαριστήσουμε, να δοξολογήσουμε, να παρακαλέσουμε και όλα αυτά απλά και αβίαστα, εν απλότητι καρδίας.
[Γ 68]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ. 378-379)

Το Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με, τα λέει όλα
Τον παρακάλεσα μία ημέρα να μου υποδείξει έναν τρόπο προσευχής κι αν ήταν δυνατόν, να μου εμπιστευθεί το δικό του τρόπο προσευχής. Και η απάντηση ήταν άμεση και... πληρωμένη.
-Και τί την πέρασες την προσευχή, για φαγητό που προσφέρεται κατά παραγγελία ; Ή φάρμακο που χορηγείται με συνταγή ; Εγώ σου έχω πει να ζητάς μόνο τη σωτηρία της ψυχής. Να ζητάς, δηλαδή, να καταστείς κληρονόμος της αιωνίου Βασιλείας των Ουρανών. Και όλα τ' άλλα να τ' αφήνεις στην κρίση του Θεού. Σου υπενθυμίζω, για ακόμη μιά φορά, το " Ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν των Ουρανών και πάντα ταύτα προστεθήσονται ". Αυτό δεν σου αρκεί ; Εάν δεν σου αρκεί αυτό, ή δεν σε ικανοποιεί απόλυτα, περιορίσου στη νοερά προσευχή. Για μένα, το " Κύριε ημών Ιησού Χριστέ, Ελέησόν με " τα λέει όλα. Και οπωσδήποτε περισσότερα από αυτά που λες εσύ. Αρκεί να το λες με πίστη και αφοσίωση. Και μάλιστα, την ώρα εκείνη να φαντάζεσαι ότι έχεις μπροστά σου τον εσταυρωμένο Ιησού. Και άκου. Την ώρα που θα το λες, θα στρέψεις το νου σου κατ' εδώ, προς εμένα. Και εγώ θα συλλαμβάνω τη σκέψη σου, και θα προσεύχομαι μαζί σου, για σένα. Αυτό είναι το καλύτερο. Και αυτό σου συνιστώ να κάνεις.
-Ναί, Παππούλη μου, αλλά δεν το λέτε σωστά. -Εγώ σωστά το λέω. Εσύ το εννοείς λανθασμένα. Και ξέρεις γιατί ; Γιατί ξεχωρίζεις τον εαυτό σου από τον υπόλοιπο κόσμο. Και αυτό δεν είναι καθόλου σωστό. Όπως αγαπάμε τον εαυτό μας, έτσι πρέπει να αγαπάμε και τον πλησίον μας. Εγώ αγαπώ όλο τον κόσμο σαν τον εαυτό μου. Γι' αυτό δε βλέπω το λόγο γιατί να λέω : Κύριε ημών Ιησού Χριστέ, ελέησον μας και όχι ελέησον με. Αφού εγώ και ο κόσμος είμαστε ένα και το αυτό ! Έτσι θα το λες και εσύ : Ελέησόν με.
[Κ 176π.]

Με φωνή παρακλητική
Όταν παιδί μου απευθυνόμενος στο Θεό, δεν παίρνουμε ύφος στρατιωτικού, που διατάσσει τα φανταράκια. Αλλά ύφος ταπεινού δούλου και φωνή ικετευτική και πάρα πολύ παρακλητική. Μόνο αυτή η φωνή φθάνει στο θρόνο του Θεού, ο οποίος σαν φιλόστοργος πατέρας που είναι, ικανοποιεί το αίτημά μας και " αντικαταπέμπει ημίν την θείαν χάριν και την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος ! ".
[Κ 205π.]
(Ανθολόγιο Συμβουλών, Άγιος Πορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.381)

168. Ποια είναι η θέση τον προσώπου του λειτουργού στην τέλεση των εκκλησιαστικών μυστηρίων;

Όπως ειπώθηκε στα προηγούμενα, ο τελετουργός των μυστηρίων είναι κατ’ ουσίαν ο ιδρυτής αυτών, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Ο ιερέας είναι απλό όργανο δια του οποίου επιτελούνται τα μυστήρια.

Στο πνεύμα αυτό ο ορθόδοξος ιερέας κρύβει επιμελώς το πρόσωπό του κατά την τέλεση των μυστηρίων, απαγγέλλοντας τις ιερουργίες σε τύπο παθητικό (σε τρίτο ενικό πρόσωπο) όπως: Βαπτίζεται ο δούλος του Θεού και χρίεται, αρραβωνίζεται, στέφεται, μεταλαμβάνει, προχειρίζεται κ.τ.λ.

Αντίθετα στη Ρωμαϊκή Εκκλησία ο λειτουργός φέρεται να τελεί ο ίδιος τα μυστήρια, απαγγέλλοντας τις ιερουργίες σε πρώτο ενικό πρόσωπο, όπως: εγώ σε βαπτίζω, σε χρίω κ.ο.κ.. Το ύφος αυτό είναι εκφραστικό του οξέος χωρισμού του κλήρου από τον λαό, που παρατηρείται στη Λατινική Εκκλησία.

(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 238-239)