Έπειτα είναι και η φαντασία, η μια από τις πέντε δυνάμεις της ψυχής. Και η φαντασία θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα είδος εικόνας, αφού και τα δύο είναι ομοιώματα. Άρα η εικόνα δεν είναι άχρηστη, αφού μοιάζει τη φαντασία. Και αν είναι άχρηστη η προηγούμενη, πολύ περισσότερο και η επόμενη, η οποία υπάρχει στη φύση χωρίς νόημα. Και εάν είναι ανώφελη, ανώφελες είναι και οι αντίστοιχες με αυτήν, αίσθηση, φαντασία, σκέψη, νους. Έτσι ερμηνεύοντας τα φυσικά φαινόμενα ο λόγος, με θεωρία περισσότερο αλληγορική, ανακηρύσσει ανόητον αυτόν που περιφρονεί την εικόνα, δηλαδή τη φαντασία. Εγώ πάντως θαυμάζω και με άλλον τρόπο…

[Ο όσιος Θεόδωρος απευθύνεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόδωρο]…ανήκουν στην κορυφή της μακαριότητάς σου! Συ είσαι ο πρώτος των πατριαρχών, έστω και αν έρχεσαι πέμπτος στη σειρά. Γιατί εκεί όπου ο επίσκοπος των ψυχών και αρχιερέας των όλων και γεννήθηκε, και έκανε όλα τα θαύματα, και έπαθε, και θάφτηκε, και αναστήθηκε, και έζησε, και αναλήφθηκε, εκεί υπάρχει ολοφάνερα και το πιο υψηλότερο αξίωμα…. (ΕΠΕ, Φιλοκαλία, έργα Θεοδώρου Στουδίτη, τόμος 3,σελ.349)

   Παρακαλώ προφυλάξετε ακόμα τον εαυτό σας από την ψυχοφθόρο αίρεση, η συμμετοχή στην οποία είναι αποξένωση από τον Χριστό… … Ερώτηση 3η. Για τις εκκλησίες που βεβηλώθηκαν από τους ιερείς που κοινώνησαν με την αίρεση και κατέχονται από αυτούς. Εάν πρέπει να μπαίνουμε σ’ αυτές για να προσευχηθούμε και να ψάλλουμε.Απάντηση. Δεν πρέπει να μπαίνουμε καθόλου στις εκκλησίες αυτές με τους τρόπους που αναφέρθηκαν, γιατί είναι γραμμένο «Να, το σπίτι σας εγκαταλείπεται έρημο». Γιατί μόλις μπαίνει μέσα στις εκκλησίες αυτές η αίρεση, φεύγει ο άγγελος που εποπτεύει όλα όσα γίνονται εκεί, σύμφωνα με τα λόγια του μεγάλου Βασιλείου, και…

Λοιπόν με βάση τα προαναφερθέντα διακονήματα, όσοι ασχολείστε με τα υπόλοιπα, λάβετε το νόημα και κάνετε το ίδιο, και πριν από όλους ό οικονόμος, ο βοηθός τού οικονόμου, και πριν από αυτούς ο δευτερεύων, ό πρωτοπρεσβύτερος και ο πρωτεπιστάτης, ο πρωτοκαλλιγράφος και ο πρωτοβεστιάριος, ιδιαίτερα μάλιστα αυτός, γιατί εδώ χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Πρόσεξε, Λουκιανέ, πόσο μεγάλο διακόνημα σου έχει ανατεθεί! Ας δοξασθεί ο Θεός από σένα μέσω τού διακονήματος αυτού. Και μαζί με αυτούς και ό πρωτοκηπουρός καί ο πρωτοϋποδηματοποιός. Ούτε αυτός έχει μικρόν αγώνα. Πρόσεχε, Θεοδόσιε, ποιο διακόνημα έχεις στην εξουσία σου! Κάνε τον Δεσπότη σου Κύριο να ευφρανθεί…

Και θέλω να γνωρίζετε, ότι δεν υπάρχει μετά την εξομολόγηση άλλο σύντομο και άφταστο φάρμακο για τη σωτηρία, όπως και σεις οι ίδιοι γνωρίζετε. Και τη στιγμή που ο Κύριος έδωσε τώρα αυτό το δώρο, γιατί ορισμένοι αργείτε να προσέλθετε στην εξομολόγηση και υποφέρετε με τη σιωπή και γεμίζετε πληγές και σκουληκιάζετε με τους ανεξομολόγητους λογισμούς; Εγώ ασφαλώς, τέκνα μου, βρίσκομαι εδώ για να σας προσφέρω τη βοήθειά μου, εάν βέβαια μερικοί έχουν ανάγκη, και αρρωσταίνω με την αρρώστια σας. Γιατί λοιπόν, από αυτά που μπορούμε να είμαστε υγιείς και να φωτιζόμαστε και να είμαστε χαρούμενοι, να υφιστάμεθα τα αντίθετα;…

Αδελφοί και πατέρες, είναι φοβερή βέβαια και η τωρινή αταξία που δημιουργήθηκε μεταξύ των Χριστιανών, όπως είπα και πριν, αλλά ας σκεφτόμαστε ότι και τα στη συνέχεια κακά είναι γεμάτα τραγικές καταστάσεις. Και δεν φοβάμαι τόσο πολύ εγώ ο ταλαίπωρος την κατάσταση αυτή, κι αν ακόμα κάποιος ακονίζει το ξίφος του εναντίον μου, και αν μου καταφέρει πλήγματα, και αν με οδηγήσει σε εξορία, και αν με απειλήσει με θάνατο, για χάρη μόνο του αγαθού Θεού και της αλήθειας. Δειλιάζω όμως και φοβάμαι τη διαβολική επίδραση που επαναστατεί μέσα στην ταπεινή μου ψυχή, όταν βασιλεύει στο θνητό μου σώμα η…

… Τα έργα λοιπόν της αρετής του (ενός κοιμηθέντος μοναχού) ήταν πολλά. Επίπονη εγκράτεια, νήψη αγρυπνίας, ποταμοί δακρύων, αναπτέρωση της προσευχής, καταπίεση του εαυτού του στο να κοιμάται καταγής, ευτέλεια ενδυμάτων, χειρωνακτική εργασία, πυκνές γονυκλισίες, μελέτη του θανάτου, έντονη ψαλμωδία, καρτερική στάση. Αλλά κανένα από αυτά στον υποτακτικό δεν ήταν τόσο δυνατό, όσο το αγώνισμα της εξομολόγησης και το ότι όλα τα έκανε με υπακοή, πράγματα με τα οποία η ψυχή φωτίζεται και νεκρώνεται το σαρκικό θέλημα, και γίνεται ολοκληρωτική εγκατάσταση του πνευματικά γεννημένου μέσα σε εκείνον που τον γέννησε. Γιατί, οποίος δεν προτιμά αυτά από τα αλλά, γίνεται εύθραυστος…

Καί όταν βέβαια ύπάρχει τάξη, άνάμικτη μέ φόβο Θεοϋ, όλη ή άδελφότητά μας φαίνεται σάν μιά θάλασσα γαληνεμένη, πού πηγαινο-έρχεται, αλλά σχηματίζοντας άπαλά κύματα, σάν νά κινείται από τό άγιο Πνεύμα. Ενώ όταν υπεισέρχεται από απροσεξία αταξία, σάν νά φυσούν δυνατοί άνεμοι καί καταιγίδες, ταράζεται καί φουσκώνει, προκαλώντας μισητές καί αποκρουστικές καί υποβρύχιες τρικυμίες στο σκάφος τής ψυχής. Μήπως δέν βλέπουμε κάτι τέτοιο, όταν από τις κραυγές καί τούς θορύβους, από τά γέλια καί τις βρισιές, από τις προσκρούσεις καί συμπιέσεις, από τά σπρωξίματα καί αντισπρωξίματα, καί ταραζόμαστε καί αλλοιωνόμαστε; Καί γιά νά αναφέρω ένα πρόσφατο παράδειγμα, τί έγινε κατά…

... Γνωρίζοντάς το αυτό καλά ο άγιος εκείνος πατέρας, που βρισκόταν ήδη στις πύλες του θανάτου, όταν ο διάβολος του είπε, “μου ξέφυγες”, εκείνος απάντησε “δεν ξέρω”. Τόση ήταν η αγωνία του, ώστε ούτε την τελευταία εκείνη ώρα να έχει σίγουρη τη σωτηρία του, σύμφωνα με το μέγεθος των ευσεβών κόπων του. Εμείς όμως, μόλις συμπληρώσουμε πέντε ή δέκα χρόνια, ή μόλις μάθουμε καλά τους κανονισμούς του μοναστηριού, ή αποστηθίσουμε ελάχιστα χωρία της Γραφής, ή και μόλις κάνουμε λίγες ή πολλές γονυκλισίες, ή προσευχηθούμε ή νηστέψουμε, καταλαμβανόμαστε από οίηση και αλαζονεία, σαν να κατορθώσαμε τα πάντα. Γι’ αυτό και πέφτουμε…

Όταν με γέννησε πρώτον, δεν έκανε αυτό που έκαναν οι άλλες γυναίκες, να χρησιμοποιήσει δηλαδή, όπως συνήθιζαν εκείνες να χρησιμοποιούν, με δαιμονική παρακίνηση, μαντείες και φυλαχτά και κάποιες άλλες μαγγανείες στα καροτσάκια και τα υπνοδωμάτια, και να κρεμούν γύρω από το λαιμό τους κοσμήματα και φυλακτά (χαϊμαλιά), αλλά θεωρούσε επαρκές να μας περιτειχίζει μόνο με τη σφραγίδα του ζωοποιού σταυρού, προβάλλοντας αυτόν αντί για κάποιο όπλο και ασπίδα που είναι ανίκανα για τη φύλαξή μας. Γι’ αυτό, ενώ όλες οι άλλες γυναίκες προσκυνούσαν και πήγαιναν, μόλις εμφανιζόταν το παιδί, στην αυτοδίδακτη μυσταγωγό και δασκάλα όλων αυτών, μόνο η δική μας…