55. Τι λέγει περί των ακολουθιών του προπατορικού αμαρτήματος ο Προτεσταντισμός; Και του συστήματος αυτού οι σχετικές αντιλήψεις προσδιορίζονται από τα περί αρχέγονης καταστάσεως και δικαιοσύνης διδάγματα αυτών. Την αρχέγονη δικαιοσύνη οι Προτεστάντες δεν φέρουν σε εσωτερική μόνο σχέση και οργανικό σύνδεσμο με το «κατ’ εικόνα», αλλά την ταυτίζουν πλήρως με την πνευματική φύση του ανθρώπου. Ορθώς βέβαια εκδέχονται το προπατορικό αμάρτημα κατά τις δύο βασικές του όψεις, αρνητική και θετική, άφ’ ενός μεν ως απώλεια των δώρων της αρχέγονης δικαιοσύνης, άφ’ έτέρου δε ως διαφθορά και μολυσμό του έσω ανθρώπου. Η ταύτιση όμως αρχέγονης δικαιοσύνης και εικόνος τους οδηγεί…

54. Ποιες είναι οι ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος κατά τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία; Ο σαφής καθορισμός της σχετικής διδασκαλίας της Ρωμαϊκής Εκκλησίας δεν είναι πάντα ευχερής, δεδομένης της ποικιλίας αναχρώσεων στη θεολογική σκέψη πολλών από τους διδασκάλους της. Πάντως τις ακολουθίες του προπατορικού αμαρτήματος πρέπει να συσχετίσουμε προς τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα της λατινικής Εκκλησίας. Όπως στα προηγούμενα σημειώσαμε, στην καθαρά φύση του προπάτορα στον παράδεισο (Status naturae purae) υπήρχαν αντίρροπες και αντιμαχόμενες ορέξεις και ορμές (σαρκικές και ψυχικές), τις οποίες εξισορροπούσε η παρουσία των υπερφυσικών δώρων της χάριτος, που σαν σκοπό είχαν να ηρεμούν τον άνθρωπο…

53. Ποιες ήταν οι ακολουθίες της αδαμικής παραβάσεως; Στο σημείο αυτό υπάρχουν σημαντικές διαφορές στη διδασκαλία των Εκκλησιών, τις οποίες προσδιορίζουν κατά κανόνα τα περί πρώτης καταστάσεως και αρχέγονης δικαιοσύνης διδάγματα αυτών. Κατά την ’Ορθόδοξη Εκκλησία, δεδομένης της διδασκαλίας της ότι η αρχέγονη δικαιοσύνη (τα δώρα της χάριτος με τα οποία κόσμησε την πρωτόκτιστη φύση ο Θεός) δεν ήταν απλή εξωτερική προσθήκη αλλά σύνδεσμος εσωτερικός και οργανικός με το «κατ’ εικόνα» στον άνθρωπο, η αμαρτία του Αδάμ από τη μια μεριά γύμνωσε τη φύση από τα πνευματικά δώρα της χάριτος (αφάνισε δηλ. την αρχέγονη δικαιοσύνη), κι από την άλλη αμαύρωσε…

52. Η Θεοτόκος Μαρία ήταν ελεύθερη του προπατορικού αμαρτήματος; Όχι. Ως πραγματική απόγονος του Αδάμ, συλληφθείσα και γεννηθείσα από φυσικούς γονείς (Ιωακείμ και Άννα), όπως και οι λοιποί άνθρωποι, συνέχεται στη φυσική ρίζα του γενάρχη, του οποίου κληρονομεί τη φθαρμένη φύση. Η Παρθένος Μαρία δεν αποτελεί εξαίρεση στον καθολικό νόμο κληρονομιάς της αδαμικής παραβάσεως. Το αντίθετο θα κατάστρεφε την αλήθεια της ανθρώπινης φύσεώς της και θα μείωνε τη συμβολή της στο λυτρωτικό έργο του Υιού της.Και αληθεύει μεν ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία η Μητέρα του Χριστού προσαγορεύεται «Παναγία», «Πανάχραντος», «Πανάμωμος» κ.τ.ο.· αυτό όμως δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι συνελήφθη από…

51. Εξαιρείται κανείς από το κληρονομικό αμάρτημα του Αδάμ; Κανείς. Όλοι κληρονομούν την αμαρτωλή φύση του Αδάμ και αυτοί ακόμη που γεννήθηκαν από γονείς, οι οποίοι δια του βαπτίσματος απέβαλαν την προγονική αμαρτία, Τα τέκνα δεν κληρονομούν τη φύση των γονέων τους, αλλά μέσω αυτής κληρονομούν τη φύση του Αδάμ που είναι η ρίζα του ανθρώπινου γένους. Περί της καθολικής αμαρτωλότητος της φύσεως έχουν προσωπική πείρα όλοι ανεξαίρετα οι άνθρωποι, περί αυτής δε μαρτυρεί η πνευματική πείρα και η ιστορία των ανθρώπων. Εξαίρεση υπάρχει μόνο μία: Ο Χριστός. Ο ενανθρωπήσας Υιός του Θεού δεν ήταν απλός άνθρωπος, αλλά Θεάνθρωπος. Αφού…

50. Πώς καταλογίζεται η ενοχή του προπατορικού αμαρτήματος στους απογόνους του Αδάμ; Είτε καταλογίζεται η προσωπική ένοχή του Αδάμ είτε η ένοχή της μολυσμένης φύσεως του προπάτορα. Ο πρώτος καταλογισμός δημιουργεί δυσεπίλυτα προβλήματα. Καλά, ο Αδάμ αμάρτησε γιατί έτσι θέλησε. Δικαίωμά του ήταν, αμάρτησε ελεύθερα και τιμωρήθηκε δίκαια. Εγώ όμως, ως άτομο ξεχωριστό και ελεύθερο, που έζησα τόσες χιλιάδες χρόνια μετά τον προπάτορα, γιατί να κληρονομώ την προσωπική ένοχή εκείνου; Αυτό δεν αντιβαίνει προς την ιδέα της αμαρτίας και της ένοχης, η οποία εκεί μόνον καταλογίζεται όπου υπάρχει η ελεύθερη επιλογή και ενέργεια του λογικού δημιουργήματος; Και πώς ο δίκαιος…

48. Αφού ο Θεός προεγνώριζε την πτώση του Αδάμ, γιατί δεν τον εμπόδισε αλλά τον άφησε να πέσει στην καταστροφή; Το ερώτημα μας βάζει δύσκολα. Βάζει σε μια άχαρη προσπάθεια εμάς, τα μικρά και ελάχιστα πλάσματα, να εισχωρήσουμε με το πενιχρό μυαλό που διαθέτουμε στο βάθος της άπειρης θείας βουλής και να εξερευνήσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η τριαδική θεία ενέργεια. Το τελευταίο δεν είναι για μας, αλλ΄ είναι προσωπική υπόθεση του Θεού. Ο Θεός λειτουργεί όπως θέλει —όχι φυσικά αυθαίρετα— και δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Μόνο ο ίδιος γνωρίζει πώς λειτουργεί η άπειρη φύση του και…

46. Έχει εξωτερική αφορμή για την πτώση του ο Αδάμ; Ο Αδάμ αμάρτησε αυτόβουλα. Παρήκουσε ελεύθερα την εντολή του Θεού. Δεν έκανε καλή χρήση της λογικής του ελευθερίας, που ήταν στοιχείο καθοριστικό της πνευματικής του φύσεως. Φυσικά εμείς αυτό δεν μπορούμε εύκολα να το κατανοήσουμε. Πώς δηλαδή, μια ελευθερία που δεν είχε ροπή προς το κακό, τουναντίον μάλιστα φερόταν απρόσκοπτα προς το αγαθό, περιβαλλόμενη από τη χάρη του Θεού, ξαφνικά αθετεί την εντολή και απομακρύνεται από την πηγή της ζωής, της χαράς και της ευδαιμονίας της. Βέβαια, στοιχείο της ελευθερίας είναι η δυνατότητα της απόκλισης. Αλλιώτικα δεν θα είχε νόημα.…

43. Αλήθεια, πώς υπήρξε φιλαυτία στον προπάτορα; Αγνοούμε. Αν η φιλαυτία είναι η νοσηρά στροφή του ανθρώπου προς το ίδιο εγώ, μια κατάσταση εσωτερικής φαυλότητας και φθοράς, τότε δεν κατανοούμε πώς το σπέρμα αυτό το ταπεινό μπορούσε να υπάρχει σε φύση που δεν είχε κλίση προς το κακό, ήταν καλή και αγνή και θετικά φερόταν προς το αγαθό και το Θεό.   44. Γιατί ο Θεός υπέβαλε σε δοκιμασία τον Αδάμ; Όπως στα προηγούμενα είπαμε, ο πρωτόπλαστος στον παράδεισο ήταν αγαθός και καλός. Όμως δεν ήταν τέλειος πνευματικά. Δεν είχε πείρα πνευματική, αυτήν έπρεπε να την αποκτήσει βαθμηδόν με το…

41. Τί διδάσκουν περί αρχεγόνου δικαιοσύνης οι Διαμαρτυρόμενοι; Οι Διαμαρτυρόμενοι δέχονται όλα τα δώρα της αρχέγονης δικαιοσύνης, τα οποία εκάλλυναν την πρωτόκτιστη φύση. Με επουσιώδεις αποχρώσεις και παραλλαγές δέχονται ό,τι και οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί. Διαφορά αναφύεται ως προς τον τρόπο σύνδεσης της αρχέγονης δικαιοσύνης με τη θεία εικόνα στον άνθρωπο. Αποφεύγοντας τη διάκριση μεταξύ καθαράς και ακεραίας φύσεως στον άνθρωπο και της ιδέας ότι τα δώρα της αρχέγονης δικαιοσύνης ήταν προσθήκη εξωτερική στην εικόνα του Θεού, που κάνει η ρωμαιοκαθολική ανθρωπολογία, και φρονώντας ορθώς με τους ’Ορθοδόξους ότι η αρχέγονη δικαιοσύνη βρισκόταν σε εσωτερική σχέση με το «κατ’…