Το κράτημα αναπνοής για την συγκέντρωση του νου

-Γέροντα, πώς λέτε την ευχή με την εισπνοή και την εκπνοή;
-Είχα συνηθίσει να λέω την ευχή ολόκληρη, με την εισπνοή έλεγα «Κύριε, Ιησού Χριστέ,
Υιέ τον Θεού» και με την εκπνοή «ελέησον με, τον αμαρτωλόν». Ύστερα όμως από την
εγχείρηση στους πνεύμονες, δεν έφθανε η αναπνοή μου να την λέω ολόκληρη, και έλεγα με
την εισπνοή «Κύριε, Ιησού Χριστέ» και με την εκπνοή «ελέησον με».
-Γέροντα, σε τι βοηθάει το κράτημα της αναπνοής, όταν λέμε την ευχή;
-Το κράτημα της αναπνοής βοηθάει να συγκεντρωθεί ο νους στην ευχή, όπως στην
σκοποβολή κρατάς κάπως την αναπνοή σου, για να πετύχεις τον στόχο σου. Αυτό όμως πρέπει
να γίνεται για λίγο στην αρχή, και μόνον όταν υπάρχη ανάγκη, όταν δηλαδή ο νους είναι
σκορπισμένος ή έχη πόλεμο λογισμών. Τότε έχει νόημα να κρατάη κανείς λίγο την αναπνοή του,
αλλά και πάλι όχι συνέχεια, γιατί πιέζεται η καρδιά και παθαίνει βλάβη.
Μερικοί σκύβουν τα κεφάλι, κρατούν την αναπνοή και πονάει η καρδιά ως όργανο,
οπότε παθαίνουν ζημιά και αναγκάζονται να σταματήσουν την ευχή.
Ο Θεός άλλον πόνο ζητάει ο πραγματικός καρδιακός πόνος έρχεται με την ταπεινή
συντριβή της καρδιάς και όχι με το σαρκικό σφίξιμο της καρδιάς.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.170-171)

Η εξωτερική συνήθεια της ευχής

-Γέροντα, μπορεί κάποιος να λέει την ευχή συνέχεια ψιθυριστά;
-Μπορεί να του έχη γίνει εξωτερική συνήθεια και να την λέει ρυθμικά,
όπως το ρολόι κάνει τίκ τάκ, αλλά ο νους του να μην είναι στον Θεό.
-Ωφελεί, Γέροντα, καθόλου αυτό;
-Αν κανείς έχη λίγη ταπείνωση και καταλαβαίνει ότι ο νους του
δεν είναι στον Θεό και ότι την ευχή την λέει μηχανικά, τότε ωφελείται λίγο.
Αν όμως νομίζει ότι, επειδή λέει την ευχή, είναι προχωρημένος πνευματικά, τότε βλάπτεται.
-Γέροντα, αν κάποιος συνηθίσει να λέει συνέχεια την ευχή, αυτό τον βοηθάει στον αγώνα του;
-Το θέμα είναι για ποιόν λόγο λέει την ευχή. Αν έχη γνωρίσει τον εαυτό του και αισθάνεται
ως ανάγκη το έλεος του Θεού και το ζητάει συνέχεια λέγοντας την ευχή, βοηθιέται.
Ή, αν δεν έχη γνωρίσει τον εαυτό του, αλλά καταλαβαίνει ότι είναι μπλεγμένος
στα γρανάζια των παθών και καταφεύγει στον Θεό, και τότε ο Θεός θα τον βοηθήσει
στον αγώνα του και θα του μείνη και η συνήθεια να λέει την ευχή. Αν όμως λέει την ευχή
μηχανικά, χωρίς συναίσθηση των αμαρτιών του, αυτό δεν μπορεί να βοηθήσει στην απέκδυση
του παλαιού ανθρώπου.
-Μπορεί, Γέροντα, να είναι και επικίνδυνο να επιδιώκει κανείς να συνηθίσει να λέει την ευχή;
-Επικίνδυνο είναι, όταν κανείς εγκαταλείπει την παρακολούθηση του εαυτού του και
ασχολείται με την ευχή σαν να είναι κάτι της μόδας. Αυτός μπορεί να αποκτήσει
την συνήθεια της ευχής, αλλά μέσα του θα
ζει ο παλαιός άνθρωπος, και υπάρχει κίνδυνος να επακολουθήσει πλάνη.
Θυμάμαι, όταν ήμουν στο Σανατόριο, νοσηλευόταν εκεί ένας μοναχός που είχε συνηθίσει
να λέει την ευχή. Έκλεινε τα μάτια του και έλεγε συνέχεια:
Χριστέ...», «Κύριε Ιησού Χριστέ...». Μία επισκέπτρια που τον είδε, άρχισε να σταυροκοπιέται.
«Ώ, είπε, κοντά σε άγιο βρισκόμαστε!». Μια μέρα όμως αυτός ο μοναχός μου είπε:
«Τον τάδε και τον τάδε τους ήλεγξα. Έγραψα γράμμα και στον τάδε Δεσπότη και στον τάδε,
να αλλάξουν μυαλά, κι εγώ θα είμαι στο πλευρό τους». «Για στάσου, βρε αδελφέ, του λέω.
Αγράμματος είσαι, φυματίωση έχεις, που στηρίζεσαι και μιλάς έτσι;». Και τι μου άπαντά!
«Ένας δυο αν υπήρχαν σαν κι εμένα, θα είχε σωθή ο κόσμος!». Αν δεν ήταν καλά στο μυαλό,
θα ήταν δικαιολογημένος, αλλά το μυαλό του ήταν εντάξει. Επειδή ζόριζε τον εαυτό του
και έλεγε συνέχεια την ευχή, του έμεινε η συνήθεια και μετά κάθε λογισμός που του ερχόταν
νόμιζε ότι ήταν από τον Θεό. Έτσι έφθασε στο σημείο να πιστεύει ότι σαν αυτόν δεν υπήρχε
κανένας άλλος στον κόσμο!

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.169-170)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 15

Στίχ. 11-32. Η παραβολή του ασώτου υιού
15.19 οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι(1) υἱός σου(2)· ποίησόν με ὡς ἕνα(3)
τῶν μισθίων(4) σου(5).
19 δεν είμαι άξιος πια να λέγομαι γιος σου· κάνε με σαν έναν από
τους εργάτες σου”.
(1) Να ονομαστώ από εσένα τον πατέρα (p).
(2) «Επειδή έζησα με τρόπο ανάξιο ενός τέτοιου πατέρα» (Ζ).
(3) Όμοιο με οποιονδήποτε αρέσει σε σένα (b).
(4) Είναι έτοιμος να δεχτεί τη θέση του απλού εργάτη,
που δεν παραμένει μόνιμα στο σπίτι, αλλά ο οποίος προσλαμβάνεται
με μισθό από τους ξένους (b). «Επειδή εξέπεσα από την πρώτη τάξη,
αξίωσέ με της δεύτερης. Μόνο μην με απορρίψεις τελείως» (Ζ).
(5) «Είναι συγκινητικός ο λόγος και αγγίζει την πατρική καρδιά» (Ζ).

Τι πρέπει να κάνουμε, ευρισκόμενοι σ’ αυτό τον αιώνα - σ’ αυτή τη γη, για να μείνουμε με το Χριστό;

Ιδού τι μας συμβουλεύει ο απόστολος Παύλος. Ένα όπλο πανίσχυρο, που πρέπει πάντοτε να έχουμε μαζί μας οι Χριστιανοί, είναι η προσευχή. Να μην είμαστε άοπλοι σ’ αυτή την σκληρά μάχη.
«Το λοιπόν προσεύχεσθε, αδελφοί, περί ημών» (Β' Θεσ. 3, 1).
Σ’ αυτά τα χρόνια που ζούμε, σας παρακαλώ πολύ, λέει ο απόστολος, προσεύχεσθε για μένα. Ένας Παύλος παρακαλούσε τους Χριστιανούς της Θεσσαλονίκης, να προσεύχονται γι’ αυτόν! Το σκεφτήκατε αυτό; αν ο Παύλος είχε ανάγκη από τις προσευχές των Χριστιανών, πόσο μάλλον εμείς;

Αλλ’ εμείς αυτή την προσευχή, που είναι όπλο ισχυρό - πανίσχυρο για όλες μας τις ανάγκες, υλικές και πνευματικές, την αμελούμε.
Έχουμε μεγάλο και σκληρό αγώνα. Πρέπει να νικηθούν οι δαίμονες. Και πρέπει να νικήση ο Χριστιανισμός. Βοηθήστε κ’ εσείς, οι Χριστιανοί. Και σήμερα, αν δεν ηχούμε επιτυχία οι επίσκοποι και οι ιεροκήρυκες, αιτία είναι ότι δεν προσεύχονται γι’ αυτούς οι Χριστιανοί. Αν πίσω από κάθε επίσκοπο, πίσω από κάθε κήρυκα του ευαγγελίου, υπήρχαν δέκα άνθρωποι να προσεύχονται, για να τους δυναμώνη ο Θεός και να τους φωτίζη, θαύματα θα γίνονταν.
Τώρα εμείς είμαστε θεομπαίκτες. Βλέπεις τον κήρυκα του ευαγγελίου ν’ ανεβαίνη στον άμβωνα; Παρακάλεσε το Θεό να τον φωτίση, για να πη πέντε λόγια σωστά. Βλέπεις τον ιερέα; Παρακάλεσε το Θεό να τον δυναμώση στον σκληρό αυτό αγώνα που έχουμε.

(Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου, “Οι ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ”, έκδοση Γ', 2015, σ. 102)

Άμα αγαπήσεις μ' όλη τη δύναμη της καρδιάς σου τον Χριστό όλα θα είναι εύκολα.

Και η υπακοή και η ταπείνωσις.

Τότε όλους τους αδελφούς θα τους αγαπάς αβίαστα και αυθόρμητα, με την ίδια του Χριστού αγάπη.

Διότι δεν θα είσαι εσύ που αγαπάς, αλλά ο ίδιος ο Χριστός που θα κατέχει την καρδιά σου.

Γέροντας Πορφύριος

ύπνος
Τίποτε άλλο δεν είναι ο θάνατος, παρά ύπνος και αναχώρησις και μετάθεσις και ανάπαυσις και λιμάνι ήρεμο και απαλλαγή από την ταραχή και ελευθερία από τις βιοτικές φροντίδες.
Ε.Π.Ε. 32,194
διδάσκαλος
Ο θάνατος είναι διδάσκαλος φιλοσοφίας, που διαπαιδαγωγεί τη διάνοια και χαλιναγωγεί τα αμαρτωλά πάθη της ψυχής και καταπραΰνει τα κύματα και φέρνει γαλήνη.
Ε.Π.Ε. 32,530
αρχή μιας νέας ζωής
Οι ειδωλολάτρες περιορίζουν την ελπίδα τους στα όρια τούτης της ζωής. Εμείς όμως απορρίπτουμε τη θεωρία αυτή, αφού για μας ο θάνατος είναι η αρχή μιας άλλης, απείρως λαμπρότερης ζωής.
Ε.Π.Ε. 34,473
δεν υπάρχει τίποτε μετά;
Προσκολλημένοι στη γαστέρα σαν τα γουρούνια και τους τράγους, απασχολούνται με τα παρόντα πράγματα και νομίζουν, πως τίποτα δεν υπάρχει μετά το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 34,590
Κοίμησις μετά την Ανάστασι
Αφ’ ότου ο Χριστός ο Θεός μας θυσιάστηκε στο σταυρό και αναστήθηκε, έβγαλε απ’ τη μέση και τις ονομασίες «θάνατος» και «άδης». Ο φιλάνθρωπος Κύριος καινούργια και παράδοξη πολιτεία έφερε στη ζωή μας. Αντί να λέμε θάνατος, λέμε τώρα κοίμησις και ύπνος και αναχώρησις απ’ την παρούσα ζωή.
Ε.Π.Ε. 36,72
Χριστού δόλωμα
Δεν έχουμε πλέον το θάνατο του Αδάμ, αλλ’ έχουμε το θάνατο του Κυρίου. Είδες, πως, με όσα κάποτε νίκησε ο διάβολος, με τα ίδια τώρα νικήθηκε; Γύρω από το δέντρο νίκησε τον Αδάμ ο διάβολος. Γύρω από το Σταυρό, το ξύλο εκείνο της ζωής, νίκησε ο Κύριος το διάβολο.
Ε.Π.Ε. 36,74
υπέρβασις από τους άγιους
Ο Χριστός συνέλαβε το θάνατο, που ήταν φοβερός στη φύσι μας και προκαλούσε τρόμο σε ολόκληρο το γένος μας, και τον νίκησε, διαλύοντας το φόβο που προκαλούσε. Και έτσι νικημένο (σαν ξεδοντιασμένο λιοντάρι) τον παρέδωσε στους πιστούς, ώστε να βλέπουμε και νεαρές ακόμα παρθένες (μάρτυρες) να τον περιπαίζουν.
Ε.Π.Ε. 37,82-84
άδηλος, γι΄ αυτό πάντα έτοιμοι
Αν σκεπτώμαστε συνέχεια, καθημερινά το άγνωστο της μέρας της τελευτής μας, δεν θα αμαρτάνουμε τόσο εύκολα, αλλά και θα ετοιμαζώμαστε για την αιώνια πατρίδα μας με πολύ θάρρος και ελπίδα.
Ε.Π.Ε. 37,314
νεαράς κόρης
Ούτε να λυπάσαι ούτε να καταλογίζης στις αμαρτίες την καλή αποδημία της ευτυχισμένης θυγατέρας σου. Διότι κατέπλευσε σε γαλήνιο λιμάνι. Πήγε σε μια ζωή, που δεν έχει πλέον τέλος. Απαλλάχτηκε απ’ τα κύματα της παρούσης ζωής. Στέκεται πάνω σε βράχο. Ασύλητο θησαυρό έχει, τα ουράνια αγαθά. Γι’ αυτό πρέπει να σκιρτάς και να ευφραίνεσαι, διότι ως άριστος γεωργός παρουσίασες την ψυχή της καρπό ώριμο στον κοινό μας Κύριο.
Ε.Π.Ε. 38,134
«Θανάτω θάνατον πατήσας»
καταφρονούμε το θάνατο
Λαμπρότερη η νίκη. Και δεν θα ήταν βέβαια λαμπρή η νίκη, αν δεν υπήρχε το “θανάτω θάνατον πατήσας”. Ας σταθούμε γενναία, περιφρονώντας πια το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 24,308
Θάρρος
και παρρησία
Έδειξε μεγάλη παρρησία ο Στέφανος πριν από το μαρτυρικό του θάνατο. Τους ήλεγξε κατά πρόσωπο: «Είστε σκληροτράχηλοι κι αναίσθητοι στην καρδιά και στ’ αυτιά... Πάντοτε πάτε κόντρα στο Πνεύμα το Άγιο, όπως οι πρόγονοί σας, έτσι και σεις»... Αυτό φανερώνει το θάρρος του ανδρός, που σηκώνει το σταυρό. Ας μιμούμαστε, λοιπόν, κι εμείς το θάρρος των μαρτύρων, μολονότι δεν σημβαίνουν σήμερα διωγμοί. Όμως ο καιρός του θάρρους πάντοτε είναι.
Ε.Π.Ε. 15,490-492

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 334-336)

άγνωστο πότε θάρθη
Μην επαναπαύεσαι στη νεότητά σου ούτε να νομίσης ότι έχεις μεγάλη προθεσμία για ζωή. Διότι «η ημέρα του Κυρίου έρχεται ως κλέπτης μέσα στη νύχτα». Γι’ αυτό και δεν μας γνωστοποίησε τη μέρα του θανάτου μας, για να επιδείξουμε ζήλο και φροντίδα. Δεν βλέπεις άλλωστε πόσοι νέοι κάθε μέρα πεθαίνουν;
Ε.Π.Ε. 31,92
στείρωσίς του
Προηγήθηκαν οι στείρες, που γέννησαν θαυμαστά, για να βεβαιωθή ο τόκος της Παρθένου. Κι όχι μονάχα αυτό. Αν καλοεξετάσουμε, βλέπουμε προτυπούμενη τη στείρωσι του θανάτου.
Ε.Π.Ε. 31,296
αδωροδόκητος
Είναι δήμιος ο θάνατος, που με τίποτε δεν δωροδοκείται. Το χέρι του δεν πείθεται με το χρυσάφι που θα βάλης. Ούτε εξαργυρώνεται από τους πλουσίους, για να τους αφήση. Όλους τους φυλακίζει μέσα στους τάφους.
Ε.Π.Ε. 31,382
μνήμη του
Ένα το σπουδαιότερο καλό ανάμεσα στα ανθρώπινα: Η ταπείνωσις της συντετριμμένης καρδιάς, που συνεχώς σκέπτεται την τελευταία ημέρα.
Ε.Π.Ε. 31,386
διάδοχος πλουσίων και φτωχών
Αυτός που χτες βρισκόταν στα πλούτη, ξαφνικά σήμερα βρίσκεται στον τάφο. Χτες σε πλουσιοπάροχα τραπέζια, σήμερα στον κατάλογο των νεκρών. Χτες σε θρόνους, την άλλη μέρα τυλιγμένος στα σάβανα. Χτες ανάμεσα στους κόλακες, σήμερα ανάμεσα στους σκώληκες. Πού η χαρά από το μέτρημα των χρημάτων; Πού το καύχημα για τα πολλά κτήματα; Πού η διαφορά ανάμεσα στον πλούσιο και στο φτωχό; Πού η απόστασις ανάμεσα στο βασιλιά και στο ζητιάνο; Και των δυο διάδοχος είναι ο θάνατος. Και των δυο κατάληξις είναι ο τάφος. Εκτός από τα σάβανα, κανένας άλλος δεν συνοδεύει το νεκρό.
Ε.Π.Ε. 31,396
φθορά πάντων
Επιφυλάσσεται θάνατος για κάθε άνθρωπο. Και είναι ο θάνατος αντίπαλος ακατάλυτος, ακολάκευτος στα δώρα, ασυγκίνητος στους θρήνους, αιφνίδιος κλέπτης. Αυτός, που χτες βρισκόταν στα πλούτη, σήμερα βρίσκεται στον τάφο. Αυτός, που χτες βρισκόταν με τους κόλακες, σήμερα βρίσκεται με τους σκώληκες.
Ε.Π.Ε. 31,396
ταχύτερα προς το λιμάνι
Τι κακό, πες μου, προξενεί ο θάνατος; Το ότι σε φέρνει συντομώτερα στο γαλήνιο λιμάνι και στην ατάραχη εκείνη ζωή;
Ε.Π.Ε.32,106
καταφρονείται από τους χριστιανούς
Αν είσαι χριστιανός, να πιστεύης στο Χριστό. Αν πιστεύης στο Χριστό, να δείξης την πίστι σου με τα έργα. Πώς; Αν καταφρονής (αν δεν φοβάσαι) το θάνατο.
Ε.Π.Ε. 32,106
και φόβος
Πες μου, τι λες; Φοβάσαι τον άδικο θάνατο; Ήθελες, λοιπόν, να πεθάνης δίκαια; Μα είναι άθλιος και ταλαίπωρος, όποιος διαλέγει τον δίκαιο και όχι τον άδικο θάνατο. Αν πρέπη να φοβώμαστε το θάνατο, τον δίκαιο ας φοβώμαστε. Διότι όποιος πεθάνει άδικα, μετέχει στη ζωή των άγιων.
Ε.Π.Ε.32,110
προσωπείο θηρίου
Φοβούμαστε το θάνατο σαν παιδιά, και δεν φοβόμαστε την αμαρτία. Τα μικρά παιδιά φοβούνται τις μάσκες, και δεν φοβούνται τη φωτιά. Και μεις φοβόμαστε το θάνατο, που μοιάζει με μάσκα γελοία, και δεν φοβόμαστε την αμαρτία, που είναι όντως φοβερό πράγμα και ως φωτιά κατατρώει τη συνείδησί μας.
Ε.Π.Ε. 32,114

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 332-334)

χωνευτήριο
Όταν δης σαν σε καμίνι να διαλύεται η σάρκα μας και να σαπίζη, να μη σταματήσης σ’ αυτό που βλέπεις, αλλά περίμενε την ανακαίνισι.
Ε.Π.Ε. 25,556
εναρέτου ή νέου
Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν πολύ καλός και ευγενικός. Κρίμα! Τον χάσαμε. Μα ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να χαίρεσαι. Γρήγορα τον πήρε ο Θεός, προτού προλάβη η κακία ν’ αλλάξη τη σύνεσί του (Σοφ. Σολ. δ' 11). Έφυγε για πέρα ασφαλισμένος. Δεν μπορεί πια να μεταβληθή, να χάση την αρετή του. Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν νέος. Δεν πρόλαβε να χαρή τη ζωή του. Γι’ αυτό ειδικά, να δοξολογής το Θεό. Γρήγορα βγήκε νικητής. Του ‘δωσε το βραβείο, την κληρονομιά της Βασιλείας Του. Σεβάσου το περιβάλλον της όλης εκφοράς, την εξόδιο ακολουθία. Οι ύμνοι, οι προσευχές, η σύναξις τόσων πατέρων της Εκκλησίας, η συγκέντρωσις τόσων αδελφών, όλα αυτά δεν είναι για να κλαις εσύ και να οδύρεσαι και να εκφράζης την αγανάκτησί σου για το θάνατο του δικού σου προσώπου. Όλα αυτά συμβαίνουν για να ευχαριστής το Θεό, που τον πήρε κοντά Του. Όταν κάποιον τον καλούν να λάβη δόξα, ο κόσμος τον ζητωκραυγάζει. Αυτό κάνει και η Εκκλησία. Συνάγει τους πιστούς, για να προπέμψουν με ζητωκραυγές (με χαρούμενες ευχές) ένα μέλος της. Τον προπέμπουν για τη μεγαλύτερη τιμή, που μπορεί να γίνη σε άνθρωπο, για την ουράνια και αιώνια δόξα.
Ε.Π.Ε. 25,558
ετοιμάσου και συ
Ο θάνατος είναι ανάπαυσις. Eίναι απαλλαγή από κόπους και ιδρώτες· απ’ τις φροντίδες τις βιοτικές. Όταν, λοιπόν, δης κάποιον απ’ τους δικούς σου να φεύγη, να μην αγανακτήσης, αλλά με συγκίνησι να σκεφθής: Κι εμένα σε λίγο με περιμένει το τέλος της παρούσης ζωής. Εξέτασε τη συνείδησί σου. Είσαι έτοιμος; Γίνε φρονιμώτερος. Από το θάνατο του άλλου νιώσε φόβο. Αναλογίσου τις πράξεις σου. Διόρθωσε τα λάθη σου. Κάνε θεϊκή μεταβολή.
Ε.Π.Ε. 25,598
αποδημία
Ο θάνατος του πλουσίου ήταν θάνατος και τάφος. Ο θάνατος όμως του Λαζάρου ήταν αποδημία και μετάθεσις προς τα ανώτερα. Ο δρόμος του από τα σκάμματα του αγώνα ωδήγησε στα βραβεία, από το πέλαγος στο λιμάνι, από τον πόλεμο στο τρόπαιο, από τους ιδρώτες στο στεφάνι.
Ε.Π.Ε. 25,598
μετάστασις από τη γη στον ουρανό
Ο θάνατος των αγίων δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι μετάστασις από τα μικρότερα στα υψηλότερα και καλύτερα, από τους συνδούλους στον Κύριο, από τους ανθρώπους στους αγγέλους.
Ε.Π.Ε. 27,624
μετάστασις
Δεν είναι θάνατος ο θάνατος, αλλ’ είναι αποδημία και μια μετάθεσις από τα χειρότερα στα καλύτερα, από τη γη στον ουρανό, από την ανθρώπινη κοινωνία στην κοινωνία των αγγέλων και αρχαγγέλων.
Ε.Π.Ε. 30,22
δεν οδηγεί στο μηδέν
Αν μεν διαλυόταν τελείως και κατέληγε στο μηδέν, θα ‘πρεπε να θορυβήσαι και να πονάς. Αν όμως κατέπλευσε στον εύδιο λιμένα του ουρανού, τότε δεν πρέπει να πενθής γι’αυτόν, αλλ’ αντίθετα να χαίρεσαι.
Ε.Π.Ε. 30,22
χωρίς διακρίσεις
Ας βγούμε στους τάφους και ας δούμε την ανθρώπινη ματαιότητα σκορπισμένη, οστά φαγωμένα, σώματα σάπια. Πες μου: Εκεί ποιος είναι ο βασιλιάς και ποιος ο απλός πολίτης; Ποιος ο ευγενής και ποιος ο δούλος; Ποιος ο σοφός και ποιος ο αγράμματος; Πού βρίσκεται η ομορφιά της νεότητας; Πού είναι η περίλαμπρη όψις; Πού τα μάτια τα όμορφα; Πού η ευθυτενής μύτη; Πού είναι τα πορφυρά χείλη; Πού οι ομορφιές των παρειών; Πού είναι το ακτινοβόλο πρόσωπο; Τι έγιναν; Δεν έγιναν όλα σκόνη; Δεν έγιναν τέφρα; Δεν έγιναν σποδός; Δεν έγιναν όλα σκουλήκια και δυσοσμία; Δεν έγιναν όλα βρωμιά;
Ε.Π.Ε. 30,318
ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη
Ούτε το θάνατο φοβόμαστε. Έτσι μάθαμε από την ιερή μας πίστι, ότι, δηλαδή, ο θάνατος δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη. Δεν φοβόμαστε ούτε τη φτώχεια ούτε την αρρώστια ούτε άλλο τίποτε, αφού ξέρουμε ότι βαδίζουμε για μια πολύ ανώτερη ζωή, που είναι άφθαρτη και άθικτη και απαλλαγμένη από κάθε ανωμαλία.
Ε.Π.Ε. 30,552

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 329-332)

707. Όλη η δύναμίς μας έγκειται στην καρδιά μας. Όταν η καρδιά είναι φως, ο όλος άνθρωπος νοιώθει άνετα και ευχάριστα. Όταν η καρδιά είναι βαρειά, νοιώθει δυστυχισμένος. Στην εκκλησία, ο Θεός αγγίζει τις καρδιές μας, τις καθαρίζει με τη χάρι του και τις υποτάσσει στον «χρηστόν» ζυγό του. Όταν η καρδιά λάμπη στο φως του Θεού, είναι έτοιμος ο άνθρωπος να κινηθή και να εκδηλωθή χαρωπά. Γι’ αυτό τον λόγο «και Δαυΐδ και πας Ισραήλ (ήσαν) παίζοντες εναντίον (δηλαδή: απέναντι) του Θεού εν πάση δυνάμει και εν ψαλτωδοίς και εν κινύραις και εν νάβλαις, εν τυμπάνοις και εν κυμβάλοις και εν σάλπιγξιν» (Α’ Παραλ. ιγ’ 8).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 275-276)

705. Το πνεύμα είναι δυνατό και κατανικά την ύλη. Ενώ η σάρκα υπόκειται στα πάθη της. Το πνεύμα των ανθρώπων που χαριτώθηκαν, με τη βοήθεια του θεού, επιβάλλεται στη σάρκα τους, όπως βλέπουμε να συμβαίνει στη ζωή των Αγίων, που ακόμη και στη σωματική αντίστασι των άλλων κατώρθωναν να επιβάλλωνται. Ο αναγεννημένος άνθρωπος, κατά την προσευχή, συλλαμβάνει το νόημα των λέξεών της, νοιώθει το πνεύμα τους. Ενώ ο σαρκικός άνθρωπος τις νοιώθει σαν ένα βάρος, μη μπορώντας να τις υποβαστάση, γιατί του λείπει το πνεύμα. Και είναι ανίκανος να διεισδύση στο καθαρό πνεύμα τους, γιατί κατέχεται από το σαρκικό φρόνημα.

706. Αγάπα τον εχθρό σου. Αυτό είναι η ύψιστη σοφία. Ώ, αν καταλαβαίναμε τι θρίαμβος, τι δωρεά είναι να αγαπάμε τους εχθρούς μας, να τους ανταποδίδουμε καλό αντί κακού! Αυτό ακριβώς έκαμε ο Υιός του Θεού. Η αγάπη του θριάμβευσε κατεπάνω στο αχάριστο και αχρειωμένο από την αμαρτία ανθρώπινο γένος. Έτσι ακριβώς θριάμβευσαν και οι Άγιοι του Θεού κατεπάνω στους εχθρούς των, αγαπώντας τους και ανταποδίδοντάς τους καλό αντί κακού. «Συνίστησι την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός, ότι έτσι αμαρτωλών όντων ημών, Χριστός υπέρ ημών απέθανεν… Ει γαρ εχθροί όντες κατηλλάγημεν των Θεώ δια του θανάτου του Υιού αυτού, πολλώ μάλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα εν τη ζωή αυτού» (Ρωμ. ε’ 8, 10).

(Η εν Χριστώ ζωή μου - Αγ. Ιωάννου της Κροστάνδης, εκδόσεις Παπαδημητρίου, σελ. 275)