χωνευτήριο
Όταν δης σαν σε καμίνι να διαλύεται η σάρκα μας και να σαπίζη, να μη σταματήσης σ’ αυτό που βλέπεις, αλλά περίμενε την ανακαίνισι.
Ε.Π.Ε. 25,556
εναρέτου ή νέου
Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν πολύ καλός και ευγενικός. Κρίμα! Τον χάσαμε. Μα ακριβώς γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να χαίρεσαι. Γρήγορα τον πήρε ο Θεός, προτού προλάβη η κακία ν’ αλλάξη τη σύνεσί του (Σοφ. Σολ. δ' 11). Έφυγε για πέρα ασφαλισμένος. Δεν μπορεί πια να μεταβληθή, να χάση την αρετή του. Γιατί θρηνείς; Γιατί ήταν νέος. Δεν πρόλαβε να χαρή τη ζωή του. Γι’ αυτό ειδικά, να δοξολογής το Θεό. Γρήγορα βγήκε νικητής. Του ‘δωσε το βραβείο, την κληρονομιά της Βασιλείας Του. Σεβάσου το περιβάλλον της όλης εκφοράς, την εξόδιο ακολουθία. Οι ύμνοι, οι προσευχές, η σύναξις τόσων πατέρων της Εκκλησίας, η συγκέντρωσις τόσων αδελφών, όλα αυτά δεν είναι για να κλαις εσύ και να οδύρεσαι και να εκφράζης την αγανάκτησί σου για το θάνατο του δικού σου προσώπου. Όλα αυτά συμβαίνουν για να ευχαριστής το Θεό, που τον πήρε κοντά Του. Όταν κάποιον τον καλούν να λάβη δόξα, ο κόσμος τον ζητωκραυγάζει. Αυτό κάνει και η Εκκλησία. Συνάγει τους πιστούς, για να προπέμψουν με ζητωκραυγές (με χαρούμενες ευχές) ένα μέλος της. Τον προπέμπουν για τη μεγαλύτερη τιμή, που μπορεί να γίνη σε άνθρωπο, για την ουράνια και αιώνια δόξα.
Ε.Π.Ε. 25,558
ετοιμάσου και συ
Ο θάνατος είναι ανάπαυσις. Eίναι απαλλαγή από κόπους και ιδρώτες· απ’ τις φροντίδες τις βιοτικές. Όταν, λοιπόν, δης κάποιον απ’ τους δικούς σου να φεύγη, να μην αγανακτήσης, αλλά με συγκίνησι να σκεφθής: Κι εμένα σε λίγο με περιμένει το τέλος της παρούσης ζωής. Εξέτασε τη συνείδησί σου. Είσαι έτοιμος; Γίνε φρονιμώτερος. Από το θάνατο του άλλου νιώσε φόβο. Αναλογίσου τις πράξεις σου. Διόρθωσε τα λάθη σου. Κάνε θεϊκή μεταβολή.
Ε.Π.Ε. 25,598
αποδημία
Ο θάνατος του πλουσίου ήταν θάνατος και τάφος. Ο θάνατος όμως του Λαζάρου ήταν αποδημία και μετάθεσις προς τα ανώτερα. Ο δρόμος του από τα σκάμματα του αγώνα ωδήγησε στα βραβεία, από το πέλαγος στο λιμάνι, από τον πόλεμο στο τρόπαιο, από τους ιδρώτες στο στεφάνι.
Ε.Π.Ε. 25,598
μετάστασις από τη γη στον ουρανό
Ο θάνατος των αγίων δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι μετάστασις από τα μικρότερα στα υψηλότερα και καλύτερα, από τους συνδούλους στον Κύριο, από τους ανθρώπους στους αγγέλους.
Ε.Π.Ε. 27,624
μετάστασις
Δεν είναι θάνατος ο θάνατος, αλλ’ είναι αποδημία και μια μετάθεσις από τα χειρότερα στα καλύτερα, από τη γη στον ουρανό, από την ανθρώπινη κοινωνία στην κοινωνία των αγγέλων και αρχαγγέλων.
Ε.Π.Ε. 30,22
δεν οδηγεί στο μηδέν
Αν μεν διαλυόταν τελείως και κατέληγε στο μηδέν, θα ‘πρεπε να θορυβήσαι και να πονάς. Αν όμως κατέπλευσε στον εύδιο λιμένα του ουρανού, τότε δεν πρέπει να πενθής γι’αυτόν, αλλ’ αντίθετα να χαίρεσαι.
Ε.Π.Ε. 30,22
χωρίς διακρίσεις
Ας βγούμε στους τάφους και ας δούμε την ανθρώπινη ματαιότητα σκορπισμένη, οστά φαγωμένα, σώματα σάπια. Πες μου: Εκεί ποιος είναι ο βασιλιάς και ποιος ο απλός πολίτης; Ποιος ο ευγενής και ποιος ο δούλος; Ποιος ο σοφός και ποιος ο αγράμματος; Πού βρίσκεται η ομορφιά της νεότητας; Πού είναι η περίλαμπρη όψις; Πού τα μάτια τα όμορφα; Πού η ευθυτενής μύτη; Πού είναι τα πορφυρά χείλη; Πού οι ομορφιές των παρειών; Πού είναι το ακτινοβόλο πρόσωπο; Τι έγιναν; Δεν έγιναν όλα σκόνη; Δεν έγιναν τέφρα; Δεν έγιναν σποδός; Δεν έγιναν όλα σκουλήκια και δυσοσμία; Δεν έγιναν όλα βρωμιά;
Ε.Π.Ε. 30,318
ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη
Ούτε το θάνατο φοβόμαστε. Έτσι μάθαμε από την ιερή μας πίστι, ότι, δηλαδή, ο θάνατος δεν είναι θάνατος, αλλ’ είναι ύπνος και κοίμησις πρόσκαιρη. Δεν φοβόμαστε ούτε τη φτώχεια ούτε την αρρώστια ούτε άλλο τίποτε, αφού ξέρουμε ότι βαδίζουμε για μια πολύ ανώτερη ζωή, που είναι άφθαρτη και άθικτη και απαλλαγμένη από κάθε ανωμαλία.
Ε.Π.Ε. 30,552

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β, σελ. 329-332)