Είπεν ο Κύριος· «Ούτως εστίν η βασιλεία του Θεού, ως αν άνθρωπος βάλη τον σπόρον επί της γης, και καθεύδη και εγείρηται νύκτα και ημέραν, και ο σπόρος βλαστάνη και μηκύνηται ως ουκ οίδεν αυτός. αυταμάτη γαρ η γη καρποφορεί, πρώτον χόρτον, είτα στάχυν, είτα πλήρη σίτον εν τω στάχυϊ» (Μκ. 4:26-28).

Ποια είναι αυτή η Βασιλεία του Θεού, για την οποία μιλάει εδώ ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός; Αυτή για την οποία είπε· «Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστίν» (Λκ. 17, 21).

Με το παράδειγμα του σπόρου που βλασταίνει και στη συνέχεια γίνεται στάχυ, ο Κύριος μας αποκαλύπτει το μεγάλο μυστήριο, το μυστήριο που τελείται μέσα στην ψυχή του κάθε χριστιανού, όταν αυτή γίνεται κοινωνός της Βασιλείας των Ουρανών.

Γνωρίζει ο γεωργός πώς ο σπόρος γίνεται στάχυ; Γνωρίζει ο κηπουρός πώς το βλαστάρι αναπτύσσεται σε καρποφόρο δένδρο ή πώς φυτρώνουν αυτά τα όμορφα λουλούδια; Κανείς δεν το γνωρίζει. Είναι ένα μυστήριο που μόνο ο Θεός το γνωρίζει, το μυστήριο που τελείται μέσα στη γη. Γνωρίζουν κάτι οι βοτανολόγοι, αλλά η γνώση τους είναι σχεδόν μηδαμινή μπροστά σ’ αυτά που θα έπρεπε να γνωρίσουν για να καταλάβουν τι ακριβώς συμβαίνει και πώς από ένα μικρό κόκκο φυτρώνει ένα όμορφο φυτό.

Υπάρχει η επιστήμη που λέγεται εμβρυολογία. Η επιστήμη αυτή μελετά τα έμβρυα του ανθρώπου και των ζώων σε διάφορα στάδια της ανάπτυξής τους. Αλλά βλέπει μόνο εξωτερικά πώς σχηματίζεται και αναπτύσσεται το έμβρυο και δεν μπορεί να εξηγήσει ποια δύναμη τα κάνει όλα αυτά. Μπορεί να μας εξηγήσει το μηχανισμό της κληρονομικότητας; Όχι, όσο και να αναπτυχθεί αυτή η επιστήμη, ποτέ δεν θα μπορέσει να το μάθει. Αυτό το μεγάλο μυστήριο του Θεού θα παραμένει για μας πάντοτε κρυφό.

Όπως φυτρώνει το φυτό, όπως σχηματίζεται το έμβρυο στη μήτρα της μητέρας, με τον ίδιο μυστικό τρόπο αρχίζει και γίνεται πραγματικότητα η Βασιλεία του Θεού μέσα στην ψυχή ενός χριστιανού. Και το μυστήριο αυτό είναι ακόμα βαθύτερο από το μυστήριο της γέννησης και της ανάπτυξης των ζωντανών οργανισμών. Εδώ η θεία χάρη ενεργεί μέσα στην καρδιά που διψά την αλήθεια, την καρδιά που έχει αγαπήσει τον Χριστό. Αυτή η χάρη γεννά μέσα μας τις αρετές και μας οδηγεί στην πνευματική τελείωση, η οποία τελείωση γίνεται η Βασιλεία του Θεού μέσα μας. Δεν γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η θεία χάρη μέσα στην καρδιά μας, πολλές φορές οι ενέργειές της είναι εντελώς απαρατήρητες και όμως η χάρη λειτουργεί, λειτουργεί ασταμάτητα. Ο Θεός αδιαλείπτως οικοδομεί στην ψυχή μας τη μεγάλη και ένδοξη Βασιλεία του. Δεν υπάρχει μυστήριο μεγαλύτερο απ’ αυτό.

Δεν γνωρίζουμε τις οδούς της θείας χάρης, όπως δεν γνωρίζει ο γεωργός με ποιο τρόπο ο σπόρος γίνεται στάχυ. Κοιμάται το βράδυ και ξυπνάει το πρωί, κάνει τη δουλειά του και ο σπόρος βλασταίνει και αυξάνει. Αυτός μόνο περιμένει να έλθει ο καιρός του θερισμού. Το ίδιο και στην πνευματική μας ζωή. Δεν γνωρίζουμε πώς τελείται το μεγάλο μυστήριο της πνευματικής μας τελείωσης που το ενεργεί ο Θεός.

Όπως είπα, πολλές φορές δεν βλέπουμε πώς η θεία χάρη ενεργεί στη ζωή μας. Και δεν καταλαβαίνουμε ότι τα γεγονότα και οι περιστάσεις της ζωής μας φέρνουν επάνω τους τη δική της αψευδή σφραγίδα. Μετά, όταν θα γεράσουμε και θα δούμε τη ζωή μας όλη, θα φανερωθεί ο δρόμος που η χάρη του Θεού ακολουθούσε μέσα στην καρδιά μας.

Φέρνουμε στη μνήμη τα γεγονότα της ζωής μας, τις σκέψεις και τα αισθήματά μας. Τα βλέπουμε κάτω από ένα διαφορετικό φως και φωτίζεται ο νους μας και αρχίζουμε να κατανοούμε τις οδούς του Θεού. Γίνεται φανερό για μας ότι οι σκέψεις, οι επιδιώξεις, οι πράξεις και τα γεγονότα της ζωής μας, τα οποία εμείς τα θεωρούσαμε ασήμαντα, όλα αυτά κατευθύνονταν από τη Θεία Πρόνοια.

Θα καταλάβουμε ότι σ’ όλη τη ζωή μας, μας οδηγούσε ο Θεός, μας οδηγούσε με ένα τρόπο θαυμαστό στην Βασιλεία του. Έτσι αποκαλύπτεται στην καρδιά μας η Βασιλεία των Ουρανών. Ο Θεός την φανερώνει μέσα μας. Ας είμαστε προσεκτικοί σ’ αυτά που γίνονται στη ζωή μας, και το πιο πολύ απ’ όλα να φυλαγόμαστε να μη γογγύζουμε κατά του Θεού. Αγόγγυστα να υπομένουμε τις θλίψεις και τα παθήματα, διότι μ’ αυτά κτίζεται μέσα στην καρδιά μας η Βασιλεία του Θεού. Πάντα να ευχαριστούμε τον Θεό για όλα, και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα γεγονότα της ζωής μας. Αμήν.

(από το βιβλίο: Αγίου Λουκά Αρχιεπισκόπου Κριμαίας, Λόγοι και ομιλίες, τόμος Γ’. Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2003, σελ. 98-100)

«Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν, ότι αι ημέραι πονηραί εισι» (Εφεσ. ε’, 16).

"Πρόσχωμεν, άνω σχώμεν τας καρδίας"

Σε ένα θεολόγο για τη σημασία της φράσης «Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν», Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς

Ρωτάς τι σημαίνουν τα λόγια: «Εξαγοραζόμενοι τον καιρόν». Ό μακάριος Ιερώνυμος ερμηνεύει ως εξής: «Όταν χρησιμοποιούμε τον χρόνο σε καλές πράξεις, τότε τον εξαγοράζουμε».

O μακάριος Θεοφάνης ο Έγκλειστος λέει: «Να στρέφουμε τον χρόνο σε όφελος μας για τους αιώνιους στόχους μας». Τα λόγια του απόστολου του Θεού έχουν παρόμοια σημασία με τα λόγια του Θεού: «Πραγματεύσασθε εν ώ έρχομαι» (Λουκ. 19,13).

Και όταν Αυτός επιστρέψει, δηλαδή όταν ο Χριστός ξαναέρθει για να κρίνει τον κόσμο, θα μας ρωτήσει πώς πραγματευόμασταν με τα δοσμένα μας τάλαντα. Πώς χρησιμοποιούσαμε τον καιρό της ζωής μας.

Εάν δίναμε το φθηνό για να κερδίσουμε το ακριβό, όπως ο Ιακώβ, ή αντίθετα το ακριβό για να αποκτήσουμε το φθηνό, όπως ο Ησαύ. Εάν υποκύψαμε στους σκανδαλισμούς αυτού του εφήμερου αιώνα και πουλήσαμε την ψυχή μας για τις «γλυκές» γήινες πικρίες ή αν δώσαμε τα πάντα για την ψυχή μας;

Γι’ αυτό να εκτελείς τις εντολές του Χριστού κάθε μέρα όπως οι περιστάσεις ζητούν. Με τούτο θα εξαγοράζεις τις χαρισμένες μέρες σου από τον Θεό. Αφού στην αλήθεια το να εξαγοράζουμε σημαίνει κυριολεκτικά να πληρώνουμε.

Πλήρωνε με τα λίγα, για να λάβεις το μεγάλο. Εργάσου λίγο, για να βασιλεύεις αιώνια. Αφού ο Δημιουργός μας, μας υποσχέθηκε την αιώνια βασιλεία στην αιώνια ζωή.

Εάν κάποιος είναι δεμένος σκλάβος στη φυλακή, να μην τεμπελιάζει και να μην λέει: «εγώ δεν είμαι σε θέση τίποτα να κάνω»! Ας μετανοεί Και ας προσεύχεται στον Θεό από το πρωί έως το βράδυ στο σκοτάδι του κελιού του. Και αυτό θα το μετρήσει ο Θεός το ίδιο όπως και σε εκείνον πού χτίζει εκκλησίες με τον πλούτο του. O Δημιουργός μας βλέπει τις συνθήκες του καθενός, και ζητά από τον κάθε άνθρωπο να κάνει εκείνο πού μπορεί αναλόγως με τις συνθήκες.

Σκύψε το κεφάλι κάθε μέρα για να διακονήσεις την ψυχή σου. Πλήρωσε την με την πνοή του Πνεύματος του Θεού μέσα σου ,το οποίο σε κινεί προς κάθε καλό. Εάν δεν το κάνεις, θα σε τσαλακώσει σαν πανί και θα σε πάει στην καταστροφή.

Παρόμοια με το ορμητικό ποτάμι, στο οποίο οι αδέξιοι δεν ξέρουν να στρέψουν τον δικό τους νερόμυλο αλλά κατεβαίνουν μαζί του στην άβυσσο. Έτσι είναι και ο χρόνος της ζωής μας εδώ στη γη.

Τους έλλογους σώζει και σηκώνει επάνω στα φτερά, ενώ τους άφρονες παρασύρει και κατρακυλά ως την κατάρρευση. Τους πρώτους διακονεί, στους δεύτερους κυριαρχεί.

O καιρός για τους πρώτους είναι σέλα, για τους δεύτερους αναβάτης.

Το φως του Χριστού να σε φωτίσει.

(Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, Ιεραποστολικές επιστολές , εκδ. «Εν πλω»)

"Με την κατάκριση σπρώχνουμε τον αδελφό μας πιο χαμηλά"

Αμφέβαλλα αν είχα τηρήσει σωστή στάση σ' ένα περιστατικό και του το ανέφερα.
Του είπα: Γέροντα, μιά Κυριακή πρωί, μετά τη Θεία Λειτουργία,
βρισκόμουν προσκεκλημένος σε σπίτι πνευματικού αδελφού.
Είχαν στήσει ψησταριά στην αυλή και έψηναν κρέας.
Κάποια στιγμή, ανέλαβα κι εγώ να βοηθήσω κι ενώ τακτοποιούσα
τα αναμμένα κάρβουνα, ο γιός τους, μαθητής Λυκείου, που την ώρα εκείνη
πότιζε λουλούδια, έστρεψε το λάστιχο πάνω στη φωτιά.
Δεν ξέρω γιατί το έκανε: Από λάθος, από φιλοπαίγμονα διάθεση,
από επίδειξη προκλητικής επαναστατικότητας; Άγνωστο. Πάντως πετάχθηκαν
στάχτες και νερά επάνω στο κουστούμι μου. Μετά την πρώτη έκπληξή μου,
αποφάσισα να μη δώσω διαστάσεις στο περιστατικό, καθάρισα πρόχειρα
τα ρούχα μου και χωρίς να μιλήσω, σαν να μη συνέβη τίποτε, ξανάρχισα να τακτοποιώ
τη φωτιά, ενώ οι γονείς επέπλητταν το γιο τους. Δεν ξέρω, αν ενήργησα σωστά,
σωπαίνοντας ή αν έπρεπε κι εγώ να μαλώσω το παιδί. Ο Γέροντας μου απάντησε:
"Πολύ σωστά έπραξες. Όταν ο αδελφός μας σφάλλει, εμείς πρέπει να βαστάξουμε
τον πειρασμό του. Η αληθινή αγάπη μας εμπνέει να κάνουμε θυσίες χάριν του πλησίον.
Όπως ο Χριστός, όταν το σταύρωναν, παρακαλούσε στον ουράνιο Πατέρα Του
να συγχωρήσει τους σταυρωτές Του, διότι δεν ήξεραν τί κάνουν.
Χωρίς θυσία, με την κατάκρισή μας, σπρώχνουμε τον αδελφό μας που αμάρτησε
να πέσει πιό χαμηλά, ενώ με τη σιωπηλή θυσία της αγάπης μας και
τη μυστική προσευχή μας για εκείνον, ξυπνάμε τη συνείδησή του,
που σηκώνεται και τον κατηγορεί κι έτσι μετανοεί και διορθώνεται.
Με τη σιωπή σου βοήθησες το παιδί". Θαύμασα, για μιά ακόμη φορά
τη διακριτικότητατης αγάπης του Γέροντα.[Γ 332π.]

"Να μην κατακρίνουμε, διότι ο Θεός θα επιτρέψει να πέσουμε
κι εμείς στις ίδιες αμαρτίες"

Ο Γέροντας συμβούλευε να μην κατακρίνουμε τους άλλους για τις αμαρτίες τους,
διότι ο Θεός θα επιτρέψει να πέσουμε κι εμείς στις ίδιες
αμαρτίες. Μου έλεγε : "Έτσι, μιά νοικοκυρά σ' ένα χωριό,
την ώρα που άναβε φωτιά στο φούρνο της για να ψήσει ψωμί,
ευχήθηκε να μπορούσε να σουβλίσει και να κάψει ζωντανή
στο φούρνο της μιά κοπέλα από γειτονικό χωριό, που έμεινε έγκυος
με κάποιον άγνωστο. Σε λίγα χρόνια, όταν ο άνδρας της ξενιτεύτηκε,
έμεινε κι εκείνη έγκυος με κάποιον συγχωριανό της". Και κατέληξε:
"Γι' αυτό ο Θεός μας συμβουλεύει να μην καταρώμεθα κανένα,
ούτε τον εχθρό μας, και να ευλογούμε όλους, ακόμη και τους εχθρούς μας".
[Γ 288]

(Ανθολόγιο Συμβουλών, ΆγιοςΠορφύριος, εκδ. Ι. Μονή Μεταμορφώσεως, Μήλεσι, σελ.233-234)

ΥΠΟΜΝΗΜΑ -Στο κατά Λουκάν Ευαγγέλιο-

Ερμηνεία πατερική & θεολογική του Ευαγγελίου του Λουκά
Το ερμηνευτικό Υπόμνημα του Π.Ν. Τρεμπέλα
μεταφρασμένο στη νεοελληνική γλώσσα

Μετάφραση αρχιμ. Νικόλαος Πουλάδας

Κεφάλαιο 14

Στίχ. 7-14. Διδασκαλία για την ταπεινοφροσύνη.
14.7 ῎Ελεγεν δὲ πρὸς τοὺς κεκλημένους(1) παραβολήν(2),
ἐπέχων(3) πῶς τὰς πρωτοκλισίας(4) ἐξελέγοντο, λέγων πρὸς αὐτούς,
7 Βλέποντας ο Ιησούς τους καλεσμένους με ποιον τρόπο διάλεγαν
τις πρώτες θέσεις στο τραπέζι, τούς είπε μια παραβολή:
(1) Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η θεραπεία του υδρωπικού έγινε
πριν ακόμη αρχίσει το γεύμα. Τώρα αυτό αρχίζει και όταν κάθονταν
οι καλεσμένοι γύρω από το τραπέζι, εκδηλώθηκε κάποια τάση
μεταξύ τους να πιάσουν τις πρώτες θέσεις (p). Ο Κύριος παίρνοντας
από αυτό αφορμή απευθύνει λόγους οικοδομής στους καλεσμένους.
Μας παρέχει έτσι αξιομίμητο παράδειγμα να επωφελούμαστε από τη συνεστίαση
με φίλους και συγγενείς, για να λέμε αυτά που είναι απαραίτητα για οικοδομή.
Όχι μόνο όταν ήταν μαζί με τους μαθητές του, αλλά και όταν βρισκόταν
σε σπίτι ξένο και με συντροφιά αγνώστων ή και εχθρών που τον παρατηρούσαν,
ο Κύριος επεδίωκε να πει τα διδακτικά και ωφέλιμα.
Και ανάμεσα σε κακόβουλους «όταν συναντούσε τους αμαρτωλούς»
ο Κύριος «δεν σιώπησε τα αγαθά» (Ψαλμ. λη 1,2).
Διότι παρά τις προκλήσεις τους ο Κύριος δεν αγανάκτησε
ούτε «άναψε η καρδιά του μέσα του».
(2) Παραβολή που πάρθηκε από τους εξωτερικούς τρόπους συμπεριφοράς
και αναφέρεται σε εσωτερικές και πνευματικές αρχές (b).
Η συμβουλή που παρέχεται στο χωρίο αυτό δεν είναι καθόλου,
όπως πίστεψαν πολλοί, συμβουλή φρόνησης κοσμικής, ούτε στη σκέψη του Κυρίου,
ούτε στη σκέψη του Λουκά. Ο όρος παραβολή, που χρησιμοποιείται εδώ
και το συμπέρασμα στο σ. 11, αποκλείουν την υπόθεση αυτή και επιβάλλουν
να εκλάβουμε τον λόγο με έννοια θρησκευτική και με πνευματική εφαρμογή.
Με την εικόνα αυτή τη χαριτωμένη και πάρα πολύ επίκαιρη,
παρέχει ο Κύριος στους καλεσμένους μάθημα ταπεινοφροσύνης (g).
Το μάθημα αυτό είναι το εξής: Ο καθένας ενώπιον του Θεού οφείλει
να αισθάνεται ότι η έσχατη θέση είναι η μόνη που αρμόζει σε αυτόν (p),
ως προς δε τους άλλους να θυμάται διαρκώς την προτροπή του Παύλου στο Φιλιπ.
β 3 «με την ταπεινοφροσύνη να θεωρείτε τους άλλους ότι υπερέχουν από τον εαυτό σας».
«Φαίνεται μεν σε κάποιους ίσως, ότι αυτά είναι κάπως μικρά
και όχι άξια πολλής φροντίδας. Όταν όμως κάποιος προσηλώσει
σε αυτά το μάτι της διάνοιας, τότε θα μάθει, από τι κατηγορία, από τη μία,
απαλλάσσουν τον άνθρωπο, και πόσο κόσμιο, από την άλλη, τον κάνουν» (Σχ.).
«Ας νικήσει, λέει, πολλούς με την λαμπρότητα των αρετών, με την ταπεινοφροσύνη.
Διότι υψηλό στα μάτια του Θεού είναι το μέτριο φρόνημα» (Κ).
(3) Εξυπακούεται η λέξη «τον νου»=παρατηρούσε (δ)· κατηύθυνε την προσοχή του (g).
Η προσοχή στην κοινωνική συναναστροφή και συμπεριφορά είναι πολύ ωφέλιμη
και επαινετή συνήθεια (b). Στις πιο συνηθισμένες ενέργειες της ζωής μας το μάτι
του Χριστού μας παρακολουθεί προσεκτικά και σημειώνει καθετί που πράττουμε,
όχι μόνο στις θρησκευτικές μας συνάξεις, αλλά και στα συμπόσιά μας
και τις άλλες κοινωνικές συναναστροφές.
(4) Με την ανάμιξη που σημειώθηκε τα χρόνια εκείνα στην Παλαιστίνη ιουδαϊκών,
ρωμαϊκών, ελληνικών και περσικών εθίμων, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι
ποια ήταν η πιο τιμητική θέση στο τραπέζι. Το Ταλμούδ αναφέρει ότι σε ανάκλιντρο
που περιλάμβανε 3 παρακαθήμενους, η μεσαία θέση ήταν η πιο τιμητική και
μετά από αυτήν ερχόταν η από αριστερά και τελευταία η από δεξιά (p).

Να νιώσουμε την προσευχή ως ανάγκη
“Γέροντα, δεν έχω μεγάλη πίστη και νιώθω αδύναμη.
Ξέρεις τι να κάνης; Να κρεμασθείς από τον Θεό, όπως κρεμιέται
το παιδάκι από τον λαιμό του πατέρα του, και να Τον σφίξης έτσι
που να μην μπορεί να σε απομακρύνει από κοντά του.
Τότε θα νιώσεις σιγουριά και δύναμη.
Νιώθω, Γέροντα, την ανάγκη να ακουμπήσω στον Θεό, αλλά δυσκολεύομαι.
Να σηκώνεις τα χέρια σου ψηλά έτσι σιγά σιγά θα μεγαλώσουν
και θα πιασθείς από τον Θεό.
Γέροντα, όταν δεν έχω πολύ χρόνο και βιάζομαι στην προσευχή,
μήπως κλέβω τον χρόνο που πρέπει να δώσω στον Χριστό;
Ο Χριστός έχει πολλά όσα και να κλέψεις, δεν έχει ανάγκη
εσύ όμως δεν βοηθιέσαι. Δεν έχει ανάγκη ο Χριστός από την προσευχή μας,
αλλά εμείς έχουμε ανάγκη από την βοήθειά του.
Προσευχόμαστε, γιατί έτσι επικοινωνούμε με τον Θεό που μας δημιούργησε.
Αν δεν το κάνουμε, θα πέσουμε στα χέρια του διαβόλου,
και τότε αλλοίμονο μας! Είδες, τι λέει ο Αββάς Ισαάκ;
«Δεν θα μας ζητήση λόγο ο Θεός γιατί δεν κάναμε προσευχή,
αλλά γιατί δεν είχαμε επικοινωνία μαζί του, και με αυτόν τον τρόπο
δώσαμε δικαιώματα στον διάβολο και μας ταλαιπώρησε».
Γέροντα, πώς θα αγαπήσω την προσευχή; Να νιώσεις την προσευχή ως ανάγκη.
"Όπως το σώμα, για να ζήση, χρειάζεται τροφή, έτσι και η ψυχή,
για να ζήση, πρέπει να τραφεί. Αν δεν τραφεί, αποδυναμώνεται
κι έρχεται ο πνευματικός θάνατος.
Γέροντα, τι μας δυσκολεύει στην προσευχή;
Δυσκολευόμαστε, μόνον όταν δεν αισθανόμαστε την προσευχής ως ανάγκη.
Όποιος δεν μπει στο νόημα της προσευχής, για να την αισθανθεί ως ανάγκη,
την θεωρεί αγγαρεία και μοιάζει με το ανόητο παιδάκι που αποστρέφεται
τον μαστό της μητέρας του και όλη την γλυκιά της στοργή,
και έτσι είναι αρρωστιάρικο και κακορίζικο.

(Λόγοι Παϊσίου, τόμος ς΄, Περί προσευχής, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου
"Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ.27-28)