(Π.Ν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα ερμηνευτικό στο κατά Ιωάννην, Οι αριθμοί στις λέξεις του αρχαίου κειμένου παραπέμπουν στην αντίστοιχη ερμηνεία και ανάλυσή τους)

Ιωάννου 5,1 Μετὰ ταῦτα(1) ἦν ἡ ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων(2), καὶ ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα(3).
Ιω. 5,1 Έπειτα από αυτά ήλθεν η εορτή των Ιουδαίων και ανέβη ο Ιησούς εις τα Ιεροσόλυμα (μετάφραση Κολιτσάρα Ι).
(*)  Μέχρι τώρα στην αφήγηση του Ιωάννη παρουσιάζεται η πίστη και η απιστία ως φαινόμενα εξαιρετικά, διότι οι μάζες φαίνονται είτε να παραμένουν σε κατάσταση αδιαφορίας είτε να εκδηλώνουν θαυμασμό, εξωτερικό όμως και επιπόλαιο. Από τη στιγμή αυτή η κατάσταση παίρνει οριστικότερη διαμόρφωση και μολονότι δεν λείπουν και παραδείγματα πίστης στον Ιησού σταθερής και βέβαιης, η απιστία γίνεται ολοένα περισσότερη και εκδηλώνει εχθρότητα αυξητική εναντίον του Ιησού, η οποία κορυφούμενη καταλήγει στην καταδίκη του και το θάνατό του. Αυτή η σταθερά αυξητική ανάπτυξη της απιστίας εκδηλώνεται κυρίως στην Ιουδαία και μάλιστα στην Ιερουσαλήμ, όπου υπάρχει πληθυσμός συσφιγμένος με πειθαρχία και που βρίσκεται κάτω από την άμεση επιρροή των αρχόντων στα Ιεροσόλυμα, οι οποίοι κυριαρχούνταν από φανατισμό και μισαλλοδοξία.

Τα τρία συνοπτικά ευαγγέλια ασχολούμενα κυρίως με τα γεγονότα, που αναφέρονται στη θεμελίωση της πίστης στον Ιησού, διέσωσαν σε εμάς την παράδοση, που αφηγείται την δράση του Κυρίου στη Γαλιλαία, όπου ο Ιησούς δεν βρισκόταν μπροστά σε αντίδραση συστηματική και ισχυρά οργανωμένη. Η οργανωμένη αντίδραση, η οποία ανάγκαζε τον Ιησού σε συζητήσεις υψηλότερες και θεολογικότερες, εκδηλώθηκε κατά τις επισκέψεις του στα Ιεροσόλυμα. Εφόσον όμως οι συζητήσεις αυτές ήταν λιγότερο προσιτές στο λαό, και δεν έφεραν κανένα σοβαρό αποτέλεσμα μεταξύ των Ιουδαίων στα Ιεροσόλυμα που απιστούσαν και αντιστέκονταν πεισματικά, δεν κατέλαβαν κεντρική θέση στην προφορική παράδοση της αποστολικής εκκλησίας και σιγά σιγά παραμερίστηκαν. Ο Ιωάννης όμως, εφόσον συνέγραψε το ευαγγέλιό του και για συμπλήρωση της αφήγησης των συνοπτικών, επόμενο ήταν να δώσει πρωτεύουσα θέση στις συζητήσεις αυτές εμμένοντας ιδιαιτέρως σε αυτές.

Περιλαμβάνονται λοιπόν αυτές στα κεφάλαια Ε-ΙΒ και σχηματίζουν 3 κύκλους, ο καθένας από τους οποίους στρέφεται σαν γύρω από κέντρο, γύρω από κάποιο σοβαρό θαύμα. Δηλαδή, ο πρώτος κύκλος, στον οποίο εκτίθεται η έκρηξη του αγώνα και οι πρώτες ισχυρές αντιδράσεις της απιστίας (κεφ. Ε-Η), στρέφεται γύρω από το θαύμα του παραλύτου της Βηθεσδά· ο δεύτερος, στον οποίο περιγράφεται η αυξητική μανία των Ιουδαίων (κεφ. Θ και Ι), στρέφεται γύρω από το θαύμα του εκ γενετής τυφλού· και ο τρίτος, στον οποίο περιγράφεται το κορύφωμα του εναντίον του Ιησού μίσους (κεφ. ΙΑ και ΙΒ), στρέφεται γύρω από το θαύμα της ανάστασης του Λαζάρου (g).
(1)   Δεν σημαίνει άμεση συνέχεια γεγονότων, το οποίο ο Ιωάννης το εκφράζει με τη φράση «μετά τούτο». Παρεμβλήθηκαν λοιπόν γεγονότα αρκετά στη Γαλιλαία, τα οποία ο ευαγγελιστής παραλείπει, επειδή ενδιαφέρεται να παρουσιάσει τον Κύριο στην Ιουδαία και μάλιστα στα Ιεροσόλυμα.

«Ο μακάριος Ευαγγελιστής δεν προσθέτει άσκοπα σε αυτά που ειπώθηκαν αμέσως την επάνοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, αλλά σκοπός του, όπως φαίνεται, ήταν να δείξει πόσο ανώτεροι από τους Ιουδαίους ήταν σε υπακοή οι αλλοεθνείς, και πόση διαφορά ως προς τη συνήθεια και τους τρόπους συμπεριφοράς υπήρχε μεταξύ των δύο» (Κ).
(2)   Ποια γιορτή; Για τον καθορισμό της σημειώθηκε διαφορά γνωμών. Ο Χρυσόστομος, Κύριλλος, Ζιγαβηνός, Θεοφύλακτος, Bengel και άλλοι θεωρούν την Πεντηκοστή. «Ποια γιορτή; Εγώ νομίζω, η Πεντηκοστή» (Χ). Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή «όταν τέλεσαν τη γιορτή των αζύμων οι Ιουδαίοι… κατά τον καιρό δηλαδή του Πάσχα» που αναφέρεται στο Ιω. β 13,23, ο Ιησούς «αναχωρεί μεν από την Ιερουσαλήμ, αναμιγνύεται όμως με τους Σαμαρείτες και τους αλλοεθνείς» (Κ). Η διέλευση λοιπόν μέσω της Σαμάρειας και η επιστροφή στη Γαλιλαία γίνεται αμέσως μετά το πρώτο πάσχα, και παρέμεινε ο Κύριος κάποιες εβδομάδες μόνο στη Γαλιλαία «και επέστρεψε κατά τον καιρό της αγίας πεντηκοστής» (Κ) στα Ιεροσόλυμα.

Εναντίον αυτής της εκδοχής αντιτάχθηκε, ότι ο Ιωάννης στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο, στο σ. 4, μιλά για το αμέσως επόμενο πάσχα. Εάν δεχτούμε λοιπόν, ότι η εδώ γιορτή είναι η της πεντηκοστής, ο Ιωάννης προσπερνά με σιγή διάστημα 10 ολόκληρων μηνών, το οποίο θεωρείται από κάποιους ερμηνευτές ως υπόθεση απίθανη. Για τον ίδιο λόγο απορρίπτεται από αυτούς και η εκδοχή άλλων ερμηνευτών, μεταξύ των οποίων και ο Ειρηναίος, σύμφωνα με την οποία γιορτή εδώ είναι το Πάσχα, οπότε η δημόσια δράση του Κυρίου επεκτάθηκε σε 4 Πάσχα (πρώτο στο Ιω. β 13, δεύτερο αυτό, τρίτο στο Ιω. στ 4 και τέταρτο το του Πάθους) και τρία και μισό χρόνια.

Τέλος κάποιοι από τους νεώτερους, ανάμεσα στους οποίους και ο g στηριζόμενοι και στο ότι αυθεντικότερη γραφή θεωρείται αυτή χωρίς το άρθρο (εορτή και όχι η εορτή) καθορίζουν τη γιορτή ως τη γιορτή των Πουρίμ, η οποία γινόταν λίγο πριν το Πάσχα, κατά τον μήνα Μάρτιο εις ανάμνησιν της απελευθέρωσης των Ιουδαίων από την Εσθήρ. Ισχυρίζονται λοιπόν αυτοί, ότι μετά το πρώτο Πάσχα στο Ιω. β 13, ο Ιησούς γύρω στο Δεκέμβριο του ίδιου έτους αφήνει την Ιουδαία ώστε μέσω της Σαμάρειας να έλθει στη Γαλιλαία. Από τη Γαλιλαία ανέβηκε στα Ιεροσόλυμα κατά την γιορτή των Πουρίμ έχοντας πρόθεση να περάσει εκεί και το δεύτερο Πάσχα. Η αντίδραση όμως που εκδηλώθηκε τον ανάγκασε να γυρίσει και πάλι στη Γαλιλαία, όπου και βρίσκεται σύμφωνα με το Ιω. στ 4 ενώ πλησίαζε δεύτερο Πάσχα. Κατά το τρίτο Πάσχα έλαβε χώρα το πάθος του, οπότε η δημόσια δράση του εκτείνεται σε 3 Πάσχα και δύο και μισό χρόνια. Εναντίον αυτής της εκδοχής αντιτάχθηκε ότι η γιορτή των Πουρίμ δεν ήταν γιορτή διατεταγμένη από το νόμο, και τελούνταν ως εθνική μάλλον γιορτή σε όλες τις κατά την οικουμένη συναγωγές και όχι αποκλειστικά στα Ιεροσόλυμα.
Εκτός από τις εκδοχές αυτές υπάρχει και η γνώμη, σύμφωνα με την οποία πρόκειται για τη γιορτή της σκηνοπηγίας, οπότε και πάλι η δημόσια δράση του Κυρίου θα περιλάμβανε 3 Πάσχα. Πιθανότερη είναι η γνώμη ότι πρόκειται για την γιορτή των Πουρίμ, «η οποία πανηγυριζόταν κατά τις 14 και 15 Αδάρ, δηλαδή αρχές Μαρτίου» (δ).
(3) «Συνέχεια κατά τις γιορτές μένει στην πόλη, αφ’ ενός μεν για να φαίνεται ότι γιορτάζει μαζί τους, αφ’ ετέρου δε για να προσελκύει στην πίστη τον άδολο λαό· διότι κατεξοχήν σε αυτές τις ημέρες συνέρρεαν οι πιο απλοϊκοί άνθρωποι» (Χ).

Ιω. 5,2 ἔστι(1) δὲ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις ἐπὶ τῇ προβατικῇ κολυμβήθρα(2), ἡ ἐπιλεγομένη ἑβραϊστὶ Βηθεσδά(3), πέντε στοὰς ἔχουσα(4).
Ιω. 5,2 Εκεί δε εις τα Ιεροσόλυμα, κοντά εις την προβατικήν πύλην του τείχους, υπήρχε μία δεξαμενή νερού, η οποία εις την Εβραϊκήν γλώσσαν είχε το όνομα Βηθεσθά. Γύρω από αυτήν ήσαν και πέντε υπόστεγα.
(1)   Ο ενεστώτας λέγεται όχι διότι ο Ιωάννης έγραψε πριν την καταστροφή των Ιεροσολύμων (b), αλλά είτε διότι ο ενεστώτας αυτός εμπνεύστηκε από τη ζωηρότητα των εντυπώσεων του ευαγγελιστή, στου οποίου τη μνήμη η ζωηρή ανάμνηση του γεγονότος παρουσίαζε τα σχετικά με το θαύμα ως παρόντα, είτε και διότι παρά την καταστροφή των Ιεροσολύμων που συνέβη, η πηγή υπήρχε (g).
(2)   Ο σιναϊτικός αποσιωπά το: ἐπὶ τῇ. «Υπάρχει στα Ιεροσόλυμα κολυμβήθρα στην τοποθεσία… προβατική» (Ζ) ή πιθανότατα στην προβατική πύλη σύμφωνα με το Νεεμίου γ 1,32,ιβ 39 (σύμφωνα με κάποιους προβατική αγορά). Η πύλη αυτή φαίνεται ότι βρισκόταν βορειοανατολικά του ναού, δίπλα στη σημερινή πύλη του αγίου Στεφάνου, και μέσω αυτής τα ποίμνια που οδηγούνταν από την ύπαιθρο, εισάγονταν στην πόλη (g).

Κοντά στην πύλη αυτή ήταν η κολυμβήθρα για την οποία γίνεται λόγος, δηλαδή μία λίμνη που σχηματιζόταν από πηγή, αρκετά βαθειά, ώστε να μπορεί κάποιος σε αυτήν να κολυμπά. Πού ακριβώς βρισκόταν η πηγή αυτή αμφισβητείται. Κάποιοι μπερδεύουν αυτήν με την κολυμβήθρα του Σιλωάμ (Ιω. θ 7), η οποία όμως φαίνεται να διακρίνεται από τον ευαγγελιστή. Η πιθανότερη γνώμη είναι αυτή που την ταυτίζει με την σημερινή πηγή της Παρθένου, που βρίσκεται νοτιοανατολικά του όρους Μωρία, η οποία περιοδικά αναβλύζει και παρουσιάζεται μερικές φορές εξ’ ολοκλήρου ξερή (β).
(3)   =σπίτι ελέους. Υπάρχουν και οι γραφές Βηθζαθά και Βηζαθά και Βηθσαιδά. Ίσως ονομάστηκε έτσι λόγω δωρεάς, στην οποία κάποιος Ιουδαίος προέβη για οικοδομή των γύρω της στοών για τους ασθενείς, την οποία υπαινίσσεται η ονομασία· είτε διότι αναφέρεται στην αγαθότητα του Θεού, στην οποία οφείλεται η ευεργετική αυτή πηγή (g) και η οποία αγαθότητα εκδηλωνόταν και στις πολλές θεραπείες που συντελούνταν εκεί. Το όνομα λοιπόν δόθηκε σε αυτήν εξαιτίας της θεραπείας διαφόρων νοσημάτων που γινόταν σε αυτήν, όπως στις μέρες μας νοσοκομεία ονομάζονται Charite (=φιλανθρωπικά). Ήταν λοιπόν πρόσθετο όνομα το οποίο αφού επικράτησε στη συνήθεια εξαφάνισε το αρχικό. Και για αυτό ο ευαγγελιστής χρησιμοποίησε την έκφραση «επιλεγομένη» (δ).

Ή, λιγότερο πιθανή ερμηνεία, προέρχεται από το αραμαϊκό Μπεθασιαντά=μέρος του χυσίματος (του αίματος των θυμάτων), και το προβατική μπήκε «όπως λένε κάποιοι, διότι παλαιά μάζευαν εκεί τα πρόβατα, τα οποία επρόκειτο να θυσιαστούν στις γιορτές, και από εκείνο το νερό έπλεναν τα εντόσθιά τους» (Ζ). Για τη λέξη «Εβραϊστί» δες Ιω. ιθ 13,17,20,κ 16 και Αποκ. θ 11,ιστ 16. Δεν σημαίνει την αρχαία κλασσική Εβραϊκή γλώσσα του κειμένου της Π.Δ., αλλά την χρησιμοποιούμενη τότε Αραμαϊκή. Εδώ και στο ιθ 13,17 δεν λέει ο Ιωάννης το Εβραϊκό όνομα του προσώπου ή της θέσης για να αναφέρει στη συνέχεια το αντίστοιχο Ελληνικό του, αλλά αντιστρόφως, πρώτα περιγράφει τον τόπο στα ελληνικά και βάζει στη συνέχεια το Εβραϊκό όνομα (β).
(4)   «Στοά είναι αυτό που εμείς λέμε καμάρα ή και θόλος· είχε αυτές κυκλικά… για τους ασθενείς» (Ζ)· χτίστηκαν από τους ασθενείς ή για χάρη τους κοντά στην κολυμβήθρα (b). «Είχε πέντε στοές. Μετά δηλαδή από τις τέσσερις κυκλικά είχε άλλη στη μέση» (Ω).

Ιω. 5,3 ἐν ταύταις κατέκειτο(1) πλῆθος πολὺ(2) τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν(3), ξηρῶν(4), ἐκδεχομένων(5) τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν.
Ιω. 5,3 Εις αυτά τα υπόστεγα ευρίσκετο πολύ πλήθος από αρρώστους, τυφλοί, χωλοί, άνθρωποι με ακίνητο και σαν ξερό κάποιο μέλος του σώματός των και οι οποίοι όλοι επερίμεναν να κινηθή το νερό.
(1)   Με λίγες λέξεις περιγράφει ζωηρά και φυσικά την εικόνα των ασθενών που βρίσκονταν κάτω από τις στοές. Κατέκειτο=βρισκόταν κάτω (β).
(2)   Πολλοί λοιπόν βρίσκονταν εκεί συνεχώς, όλο το χρόνο· τέτοια τουλάχιστον φαίνεται να ήταν η περίπτωση του παραλύτου, τον οποίο ο Κύριος θεράπευσε, διότι αυτός δεν είχε κανέναν σύμφωνα με το σ. 7 (b).
(3)   Η παρουσία τυφλών, κουτσών και όπως φαίνεται από τον όλο στίχο, κάθε είδους ασθενών, από τους οποίους ένας μόνο κατά καιρόν θεραπευόταν, δεν εξηγεί με τρόπο φυσικό την ιαματική επίδραση της πηγής, έστω και αν δεχτούμε, ότι ο ακόλουθος στίχος αποτελεί γλώσσα (=κείμενο πρόσθετο) που παρεμβλήθηκε στο κείμενο από το περιθώριο του χειρογράφου. Οι τυφλοί και οι κουτσοί με καμιά λουτροθεραπεία δεν θα μπορούσαν να θεραπευτούν (F).
(4)   Είχαν κάποιο μέλος ατροφικό και αναίσθητο (g). Πόσες είναι οι θλίψεις αυτών που δοκιμάζονται στη ζωή αυτή! Πόσα παράπονα και στεναγμοί ακούγονται παντού και πόσα πλήθη ασθενών υπάρχουν! Είναι ωφέλιμο για μας να επισκεπτόμαστε μερικές φορές τα νοσοκομεία, για να μας παρέχονται σε αυτά αφορμές από τις συμφορές των άλλων να ευχαριστούμε το Θεό για την υγεία την οποία απολαμβάνουμε και για τις άλλες ανέσεις της ζωής μας, ή να παρηγορούμαστε και εμείς για τις δικές μας δοκιμασίες.
(5)   Έχει την έννοια του περιμένω με ελπίδα (ο). Ολόκληρη η φράση αυτή (από το εκδεχομένων) μαζί με ολόκληρο τον επόμενο στίχο, αποσιωπάται από κάποιους μεγαλογράμματους κώδικες, ανάμεσα στους οποίους και ο Σιναϊτικός και ο Βατικανός.

Ιω. 5,4 (1)ἄγγελος γὰρ κατὰ καιρὸν(2) κατέβαινεν ἐν τῇ κολυμβήθρᾳ, καὶ ἐταράσσετο(3) τὸ ὕδωρ· ὁ οὖν πρῶτος ἐμβὰς(4) μετὰ τὴν ταραχὴν τοῦ ὕδατος ὑγιὴς ἐγίνετο(5) ᾧ δήποτε κατείχετο νοσήματι.
Ιω. 5,4 Διότι κατά καιρούς κατέβαινε άγγελος εις αυτήν την κολυβήθρα και ανεταράσσετο το νερό. Ο πρώτος, λοιπόν, που θα έμπαινε μετά την ταραχήν του νερού, εθεραπεύετο, από οποιοδήποτε νόσημα και αν κατείχετο.
(1)   Το ότι ο στίχος λείπει εντελώς από τους αρχαιότερους κώδικες Σιναϊτικό, Βατικανό, του Εφραίμ, του Βέζα κλπ. γέννησε σε κάποιους από τους νεώτερους την υπόνοια ότι είναι αυτός μεταγενέστερο σχόλιο που μπήκε στο κείμενο από το περιθώριο του χειρογράφου. Η αυθεντικότητα όμως του στίχου μαρτυρείται από τις Συριακή, Λατινική, Αιθιοπική και Αραβική μεταφράσεις και από τους Τερτυλλιανό, Αμβρόσιο, Χρυσόστομο, Κύριλλο, Αυγουστίνο (ο) και το περιεχόμενό του μαρτυρείται στο μεγαλύτερο μέρος από τον σ. 7.
(2)   «Δεν γινόταν πάντα το θαύμα, αλλά σε χρόνο μεν άγνωστο στους ανθρώπους, νομίζω όμως ότι πολλές φορές το χρόνο» (Ζ). «Διότι βεβαίως δεν θεράπευε αυτή η ίδια η φύση του νερού από μόνη της (διότι τότε θα συνέβαινε αυτό πάντα), αλλά το παν βρισκόταν στην ενέργεια του αγγέλου» (Θφ).
(3)   Υπάρχει και η γραφή εταράσσετο. Με το παθητικό ρήμα εκφράζεται το φαινόμενο όπως παρουσιαζόταν στα μάτια όλων, αν και δεν έβλεπαν αισθητά την επενέργεια του αγγέλου (b). Δες και το «όταν ταραχθεί το ύδωρ» του σ. 7. Οι άγγελοι είναι δούλοι του Θεού και φίλοι των ανθρώπων. Και παρουσιάζονται περισσότερο δραστήριοι για απομάκρυνση των ασθενειών μας από όσο φροντίζουμε εμείς οι ίδιοι για αυτό. Η ονομασία Ραφαήλ, η οποία στο βιβλίο του Τωβίτ αποδίδεται σε άγγελο, σημαίνει φάρμακο Θεού ή ιατρός Θεού. Δες και ποιού είδους άλλες αποστολές αναλαμβάνουν οι άγιοι άγγελοι για αγαθό των ανθρώπων!
(4)   Με αυτό είναι εξ’ ολοκλήρου σύμφωνο το «ενώ έρχομαι εγώ, άλλος πριν από εμένα κατεβαίνει» του σ. 7.

«Κατεβαίνοντας έπαιρναν τη θεραπεία, αφού δεν θεραπεύονταν μεν πολλοί την ίδια εκείνη ώρα, αλλά μόνο ο πρώτος που κατέβαινε απολάμβανε τη χάρη, έτσι ώστε να μην ελαττώσει το θαύμα η ευκολία της θεραπείας, αλλά να είναι περισσότερο ξάγρυπνοι και με πολλή διάθεση να αναμένουν την κίνηση του νερού και από αυτό να διδάσκονται να έχουν τον πρέποντα λογισμό και μετά τη θεραπεία» (Ω).

Επρόκειτο προφανώς για υπερφυσικά χορηγούμενη θεραπεία, διότι πουθενά ουδέποτε ακούστηκε νερό οποιασδήποτε μεταλλικής σύνθεσης και ραδιοθεραπευτικής ιδιότητας να θεραπεύει σε συγκεκριμένο χρόνο οποιοδήποτε νόσημα και να χάνει τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αμέσως μόλις θεραπευόταν ο πρώτος που έμπαινε σε αυτό (ο). Ο άγγελος τάραζε τα νερά, αλλά επαφιόταν στους ασθενείς να επωφεληθούν από την ιαματική δύναμη που έμπαινε στο νερό. Ο Θεός έβαλε θείες ιδιότητες μέσα στις Γραφές, χάρις στις οποίες θεραπευόμαστε από τις πνευματικές μας ασθένειες και γινόμαστε μέτοχοι του αγιασμού. Εάν όμως δεν εκδηλώσουμε και εμείς κάθε διάθεση, για να επωφεληθούμε από τις Γραφές, θα βαρύνει πλέον εξ’ ολοκλήρου εμάς, εάν δεν θεραπευτούμε.
(5)   «Αφού κατέβαινε άγγελος, τάραζε το νερό και έβαζε σε αυτό ιαματική δύναμη, για να μάθουν οι Ιουδαίοι ότι πολύ περισσότερο ο δεσπότης των αγγέλων μπορεί να θεραπεύει όλα τα νοσήματα της ψυχής. Αλλά όπως ακριβώς εδώ, δεν θεράπευε απλώς η φύση των υδάτων, αλλά γινόταν αυτό με την ενέργεια του αγγέλου, έτσι και σε εμάς, δεν κάνει αυτό απλώς το νερό (του βαπτίσματος), αλλά όταν δεχτεί τη χάρη του Πνεύματος, τότε συγχωρεί όλα τα αμαρτήματα» (Χ).

«Εκείνη η κολυμβήθρα ήταν τύπος (σύμβολο) της κολυμβήθρας του αγίου βαπτίσματος» (Ζ), για την οποία «δεν μπορεί κάποιος να πει· Ενώ έρχομαι εγώ να κατέβω, άλλος πριν από εμένα κατεβαίνει, αλλά και αν ακόμα έλθει όλη η οικουμένη, η χάρη δεν τελειώνει» (Χ). «Και τότε μεν, η ασθένεια εμπόδιζε σε κάποιους τη θεραπεία, ενώ τώρα δεν έχουμε κανένα εμπόδιο στο να βαπτιστούμε» (Θφ).

Ιω. 5,5 ἦν δέ τις ἄνθρωπος ἐκεῖ τριάκοντα καὶ ὀκτὼ(1) ἔτη ἔχων(2) ἐν τῇ ἀσθενείᾳ αὐτοῦ.
Ιω. 5,5 Υπήρχε δε εκεί ένας άνθρωπος, ο οποίος ήτο ασθενής τριάντα οκτώ χρόνια.
(1)   Δεν σημαίνει με αυτό ότι και για 38 χρόνια ήταν εκεί δίπλα στην κολυμβήθρα. Αλλά τονίζεται με αυτό το μακροχρόνιο της ασθένειας, άρα και το αθεράπευτο αυτής, όπως και στο Λουκ. ιγ 11 λέγεται για την συγκύπτουσα και στο Πράξ. δ 22 για τον από 40 χρόνια και πάνω κουτσό, για να τονιστεί το μέγεθος της θεραπείας που επακολούθησε (β,F).

«Δεν τους θεράπευσε μεν όλους (ο Κύριος), αλλά δείχνοντας τη δύναμή του, διάλεξε έναν, αυτόν που ήταν κυριευμένος από την κατεξοχήν βαρύτερη πάθηση και ο οποίος δεν είχε ελπίδα σωτηρίας λόγω του μήκους του χρόνου» (Ω).

Αυτό είναι μία επιπλέον μαρτυρία και για το ότι στο πλήθος των κατακοίτων υπήρχαν και άνθρωποι κυριευμένοι από χρόνια και αθεράπευτα νοσήματα και συνεπώς η θεραπεία που παρεχόταν στην κολυμβήθρα ήταν υπερφυσική. Πόσες φορές παραπονιόμαστε για την κακοπάθεια μίας νύχτας αϋπνίας ή για την αδιαθεσία μίας ημέρας! Και ενώ για ολόκληρα χρόνια δεν ασθενήσαμε ίσως ούτε μία ημέρα, δεν σκεφτόμαστε, ότι υπάρχουν άλλοι, οι οποίοι για ολόκληρα χρόνια δεν απόλαυσαν ούτε μία ημέρα υγείας! Και όμως αυτοί που δοκίμασαν τη χαρά εκείνη, την οποία συνιστά ο θείος Ιάκωβος να χαιρόμαστε, «όταν πέσουμε σε ποικίλους πειρασμούς» (Ιακ. α 2) δεν θα έβρισκαν παράδοξο ό,τι φώναξε ευσεβής ψυχή με αφορμή τη μακροχρόνια ασθένεια του παραλύτου: «Ω Θεέ μου! Σε ευχαριστώ για την παρόμοια εκπαίδευση των 58 χρόνων, με την οποία με καταρτίζεις. Πόσο ασφαλής είναι αυτή σε σύγκριση με ζωή γεμάτη ευδαιμονίες και απολαύσεις!»
(2)   Δεν πρέπει να συνδέσουμε αυτό στενά με το ἦν, διότι ο Ιωάννης δεν θέλει να πει, ότι βρισκόταν εκεί ο ασθενής από την ηλικία των 38 ετών. Αντικείμενο του «ἔχων» είναι το «έτη»=είχε 38 χρόνια στην κατάσταση αυτή της ασθένειας. Αυτή η σύνταξη του έχω υπάρχει και στο σ. 6, όπου αντικείμενό του είναι το «χρόνον» (g).

Ιω. 5,6 τοῦτον ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς κατακείμενον(1), καὶ γνοὺς(2) ὅτι πολὺν ἤδη χρόνον ἔχει(3), λέγει αὐτῷ· θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι(4);
Ιω. 5,6 Οταν τον είδε ο Ιησούς να κατάκειται, και σαν Θεός που ήτο εγνώρισε ότι πολύν καιρόν είναι άρρωστος, του λέγει• “θέλεις να γίνης υγιής;”
(1)   Φανερώνει ασθενή που μάλλον αδυνατούσε να σηκωθεί και βρισκόταν ξαπλωμένος χάμω. Ο σιναϊτικός γράφει: ανακείμενον (ο). Σημείωσε, ότι ο Κύριος όταν πήγε στα Ιεροσόλυμα, δεν επισκέφτηκε ανάκτορα, αλλά νοσοκομεία. Δείγμα και αυτό της ταπείνωσης και της συγκατάβασης και της συμπάθειάς του, αλλά και δηλωτικό του μεγάλου σκοπού, για τον οποίο ήλθε στον κόσμο και ο οποίος ήταν να ζητήσει και να σώσει το χαμένο, κουβαλώντας την πνευματική ασθένεια από την οποία στέναζε κινδυνεύοντας τον έσχατο κίνδυνο ολόκληρη η ανθρωπότητα.
(2)   Μάλλον σημαίνει από εσωτερική υπερφυσική αποκάλυψη που γινόταν στον Ιησού από τη θεία Του φύση, όπως στις περιπτώσεις στα α 49,δ 17. Η θεία του φύση αποκάλυπτε σε μία στιγμή στον Κύριο άγνωστα γεγονότα και αλήθειες στο μέτρο, το οποίο απαιτούσε αυτό το έργο του εκείνη τη στιγμή. Όπως συμπεραίνουμε από το σ. 14 ολόκληρο το παρελθόν του ασθενή παρουσιάστηκε στα μάτια του Κυρίου (g).
(3)   «Απόδειξη ολοκάθαρη της άκρας αγαθότητας του Χριστού… Διότι, όπως βλέπεις, προστρέχει στον κατάκοιτο και ευσπλαγχνίζεται τον ασθενή χωρίς ο ασθενής να τον παρακαλέσει» (Κ). «Αυτόν που για πολλά χρόνια καθόταν εκεί και παρακολουθούσε και είχε πάρα πολλή καρτερία, αυτόν τον προτιμά από τους άλλους, από τη μία επειδή ήταν πιο αξιολύπητος, από την άλλη πάλι και για να διδάξει, ότι… αυτοί που έχουν μεγαλύτερη καρτερία συγκινούν περισσότερο το Θεό» (Ζ).
(4)   Η ερώτηση αποβλέπει στο να αποσπάσει τη σκέψη του αρρώστου από το μέσο της θεραπείας, προς το οποίο αυτή ήταν στραμμένη αποκλειστικά και να υποβοηθήσει αυτόν στο να διαισθανθεί, ότι υπάρχει και άλλο μέσο, με το οποίο μπορεί να τύχει της θεραπείας· «του διεγείρει θερμότερη την επιθυμία για τη θεραπεία και τον παροτρύνει να την ζητήσει με πολλή προθυμία. Το ότι πάλι ρωτά αν θέλει… αποτελεί κάποια έμφαση και εμπεριέχει την ένδειξη ότι μπορεί να του προσφέρει τη θεραπεία» (Κ). Η ερώτηση αυτή είναι ανάλογη με το λόγο του Πέτρου στο Πράξ. γ 4 «δες μας». Ο Χριστός δίνει συγχρόνως και λαβή για να ζητηθεί η βοήθειά του και δίνει και την ίδια τη βοήθεια (b).

Ιω. 5,7 ἀπεκρίθη αὐτῷ ὁ ἀσθενῶν· Κύριε(1), ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν(2)· ἐν ᾧ δὲ ἔρχομαι ἐγώ(3), ἄλλος(4) πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει(5).
Ιω. 5,7 Απεκρίθη ο ασθενής• “θέλω, Κυριε, αλλά δεν έχω άνθρωπον, ώστε όταν ταραχθή το νερό νε με ρίψη εις την κολυμβήθραν. Ενώ δε εγώ σύρομαι προς αυτήν, άλλος πριν από μένα κατεβαίνει εις την κολυμβήθραν”.
(1)   Η ονομασία, με την οποία αποκαλεί τον άγνωστο ο παραλυτικός, φανερώνει το σεβασμό, τον οποίο αυτός αισθάνθηκε μπροστά στην επιβλητική και αξιοπρεπή στάση και εμφάνιση του Ιησού (ο). Υπάρχει και η γραφή «Ναι, Κύριε» που δεν μαρτυρείται αρκετά. Η απάντηση όμως του παραλυτικού στρέφεται κυρίως γύρω από το γεγονός, ότι επανειλημμένα αποπειράθηκε να ριχτεί στην κολυμβήθρα και επανειλημμένα τον πρόλαβαν άλλοι, διότι δεν είχε άνθρωπο να ενδιαφερθεί για αυτόν και να βοηθήσει αυτόν (β). Δικαιολογείται η απάντηση πρωτίστως από το ότι ο ασθενής «υποπτεύθηκε, ότι για αυτό τον ρώτησε αυτό ο Ιησούς… επειδή ήθελε να του φανεί χρήσιμος ώστε να τον βάλει στην κολυμβήθρα» (Ζ). «Και περίμενε ότι αυτό οπωσδήποτε θα του έλεγε και θα τον συμβούλευε ο Ιησούς» (Κ).
(2)   Επιβεβαιώνεται με τη φράση αυτή, ότι «ο πρώτος που έμπαινε μετά την ταραχή του νερού γινόταν υγιής».
(3)   Αυτό σημαίνει, ότι ο παράλυτος δεν βρισκόταν σε πλήρη αδυναμία στο να κινηθεί κάπως σερνόμενος. Ήταν κατάκοιτος μεν μη μπορώντας να σηκωθεί, μπορούσε όμως συρόμενος να πλησιάσει προς την κολυμβήθρα (ο).
(4)   Κανείς από τους αρρώστους δεν επέδειξε αγάπη προς αυτόν, διότι κανείς δεν του είπε: Η περίπτωσή σου είναι χειρότερη από τη δική μου· μπες εσύ τώρα και εγώ θα περιμένω να πέσω άλλη φορά. Ο καθένας φρόντιζε για τον εαυτό του. Με πόση αλήθεια μετριοπάθεια μιλά ο παράλυτος αυτός για την αδιαφορία και ασυμπάθεια, την οποία οι γύρω του τού δείχνουν! Μάθε λοιπόν, ότι όπως οφείλουμε να είμαστε ευγνώμονες για την ελάχιστη έστω ευμένεια, την οποία μας δείχνουν, έτσι οφείλουμε να είμαστε υπομονετικοί και στις μεγαλύτερες εναντίον μας περιφρονήσεις.
(5)   «Έδειξε την καρτερία του, πώς δηλαδή, ενώ για τόσα χρόνια αποτύγχανε, παρέμενε ακόμα και δεν απομακρυνόταν» (Ζ). Αλλά και η όλη απάντηση του παραλυτικού ελκύει την συμπάθεια. «Δεν καταράστηκε την ημέρα του, δεν δυσανασχέτησε με την ερώτηση, ούτε είπε· Ήλθες να με διασύρεις και να με διακωμωδήσεις και ρωτάς, αν θέλω να γίνω υγιής, αλλά μιλά με πραότητα και πολλή επιείκεια» (Χ), «παρόλο βεβαίως που δεν γνώριζε, ποιος τέλος πάντων ήταν αυτός που ρωτούσε» (Θφ).

Ιω. 5,8 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· ἔγειραι(1), ἆρον(2) τὸν κράβαττόν(3) σου καὶ περιπάτει(4).
Ιω. 5,8 Λεγει εις αυτόν ο Ιησούς• “σήκω επάνω, πάρε το κραββάτι σου και περιπάτει”.
(1)   «Η διαταγή ήταν θεοπρεπής και είχε ολοκάθαρη την απόδειξη της δύναμης και εξουσίας πάνω από τις δυνατότητες του ανθρώπου. Γιατί δεν προσεύχεται ζητώντας για τον κατάκοιτο τη θεραπεία της ασθένειάς του, για να μη φανεί και αυτός ότι είναι ένας από τους αγίους προφήτες, αλλά ως Κύριος των δυνάμεων προστάζει με εξουσία να γίνει» (Κ). Αυθεντική γραφή: έγειρε (σήκωσε). Το έγειρε αφήνει να εννοείται το «τον εαυτό σου», το οποίο υπάρχει στο ἔγειραι (δ).
(2)   «Δεν τον σηκώνει μόνο, αλλά τον διατάζει να σηκώσει και το κρεβάτι του, ώστε και το θαύμα που έγινε να πιστοποιήσει και κανείς να μην νομίσει ότι αυτό που έγινε ήταν στη φαντασία ή απάτη» (Χ). Διατάζει το «σήκωσε το κρεβάτι σου» σαν κάτι «το οποίο θα γινόταν υπενθύμιση της δύναμης εκείνου που τον θεράπευσε σε όσους θα τον έβλεπαν» (Κ). «Διότι αν τα μέλη του δεν στηρίζονταν με σιγουριά και πολύ, δεν θα μπορούσε να κουβαλήσει το κρεβάτι» (Θφ). Βλέποντας οι Ιουδαίοι το Σάββατο άνθρωπο να κουβαλά στους ώμους κρεβάτι και να περπατά, αυτομάτως θα ζητούσαν το λόγο, για τον οποίο αυτός παραβίαζε το Σάββατο και αυτομάτως θα επακολουθούσε η δημοσίευση και ευρεία γνωστοποίηση του θαύματος.
(3)   Λέξη της μακεδονικής διαλέκτου που γράφεται με διάφορους τρόπους (κράββατος, κράβατος, κράβακτος, κράβαττος)(g).
(4)   Δεν σημαίνει πήγαινε, αλλά βάλε σε κίνηση τα πόδια σου για να δεις ότι η δύναμή τους επανήλθε (δ).

«Κάποιοι μεν νομίζουν ότι αυτός (ο παραλυτικός) είναι αυτός που βρίσκεται στον Ματθαίο. Αλλά δεν είναι. Και αυτό είναι φανερό από πολλά σημεία. Και πρώτον μεν από το ότι αυτός εδώ ήταν έρημος από βοηθούς. Εκείνος μεν είχε πολλούς που τον φρόντισαν και τον έφεραν, ενώ αυτός κανέναν. Έπειτα από την απάντηση. Διότι εκείνος δεν λέει τίποτα, ενώ αυτός διηγείται όλα τα δικά του. Και τρίτον από τον καιρό και το χρόνο. Διότι αυτός εδώ σε γιορτή και σε Σάββατο, ενώ εκείνος σε άλλη ημέρα. Αλλά και ο τόπος και στους δύο είναι διαφορετικός. Διότι ο μεν θεραπεύεται στο σπίτι, ενώ αυτός εδώ στην κολυμβήθρα» (Χ).

Ιω. 5,9 καὶ εὐθέως(1) ἐγένετο ὑγιὴς ὁ ἄνθρωπος, καὶ ἦρε τὸν κράβαττον αὐτοῦ(2) καὶ περιεπάτει. ἦν δὲ σάββατον(3) ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.
Ιω. 5,9 Και αμέσως έγινε υγιής ο άνθρωπος, επήρε το κρεββάτι του και ήρχισε να περιπατή, όπως όλοι οι υγιείς. Ητο δε Σαββατον κατά την ημέραν εκείνην.
(1)   Η θεραπεία έγινε σε μία στιγμή και συντελέστηκε πλήρως. Η σχέση μας με το Χριστό εξυγιαίνει και ενδυναμώνει όλες τις δυνάμεις μας, όσες είχαμε, όταν για πρώτη φορά γνωρίσαμε αυτόν. Αποκαθιστά όμως σε πλήρη υγεία και εκείνες οι οποίες είχαν ατροφήσει από αμέλεια ή κατάχρηση. Μη λησμονούμε όμως, ότι η ιδιότητα, την οποία έχει η αμαρτία του να βυθίζει στον ύπνο και να νεκρώνει αυτόν που αιχμαλωτίζει, μάς εμποδίζει να ζητήσουμε από τον Ιησού τη θεραπεία μας. Ενδέχεται λοιπόν λόγω των αμαρτιών μας κατά το παρελθόν να χάσαμε τη διάθεση να υποβληθούμε στη θεραπεία του Ιησού. Ή είναι πιθανό να μην επιστρέψαμε με επίμονη μετάνοια πλήρως σε αυτόν και για αυτό να μην είμαστε μεν νεκροί μέσα στις αμαρτίες μας, αλλά να είμαστε ασθενείς, αδύνατοι και παράλυτοι. Ας το προσέξουμε (τ).
(2)   Προηγήθηκε η πίστη του ασθενή. Διότι πριν ακόμη αυτός αντιληφθεί, ότι ήταν ήδη υγιής, έπρεπε να δώσει εμπιστοσύνη στα λόγια του αγνώστου και να επιχειρήσει να σηκωθεί.

«Εσύ όμως δες και έτσι την πίστη του παραλύτου· διότι αφού άκουσε ότι «σήκωσε…» δεν γέλασε, ούτε είπε· Τι είναι αυτό τέλος πάντων; Άγγελος κατεβαίνει και ταράζει το νερό και έναν θεραπεύει μόνο, ενώ εσύ αν και είσαι άνθρωπος, ήλπισες ότι από μία απλή διαταγή και μία κουβέντα θα μπορέσεις περισσότερα από αγγέλους;» (Χ), αλλά «εκτελεί αμέσως την προσταγή, και με υπακοή και πίστη απολαμβάνει την πολυπόθητη στον εαυτό του χάρη» (Κ). Εάν ο παράλυτος δεν επιχειρούσε να βοηθήσει τον εαυτό του, δεν θα θεραπευόταν. Όμως το θεραπευτικό αποτέλεσμα που ακολούθησε δεν οφειλόταν στη δύναμη του παραλύτου, αλλά εξ’ ολοκλήρου στη δύναμη του Χριστού.
(3)   «Θεραπεύει το Σάββατο διδάσκοντας τους ανθρώπους, να καταλαβαίνουν με άλλο τρόπο τις διατάξεις του νόμου για την παρατήρηση των ημερών και να μην τιμούν το Σάββατο με τη αργία που είναι στα λόγια, αλλά με την αποχή από τα κακά» (Θφ).

Ιω. 5,10 ἔλεγον οὖν οἱ Ἰουδαῖοι(1) τῷ τεθεραπευμένῳ· σάββατόν ἐστιν· οὐκ ἔξεστί σοι(2) ἆραι τὸν κράβαττον.
Ιω. 5,10 Ελεγαν, λοιπόν, οι Ιουδαίοι στον θεραπευθέντα• “σήμερα είναι Σαββατον. Και δεν σου επιτρέπεται να σηκώνης το κρεββάτι σου”.
(1)   Δες α 19.
(2)   Το να μεταφέρει κάποιος φορτία σε ημέρα Σαββάτου ήταν απαγορευμένο (Νεεμ. ιγ 19, Ιερεμ. ιζ 21). Σύμφωνα μάλιστα με τις παραδόσεις των ραββίνων «εάν κάποιος μεταφέρει κάτι από δημόσιο μέρος σε ιδιωτικό σπίτι σε ημέρα Σαββάτου… με πρόθεση, τιμωρείται με θάνατο και λιθοβολισμό» (β). Το σε αυτήν την περίπτωση πονηρό και αξιοκατάκριτο των Ιουδαίων συνίσταται στο ότι: «το ότι αρμόζει μεν να θαυμάζουν τη δύναμη εκείνου που θεράπευσε, δεν το δέχονται στο νου τους, αλλά επειδή είναι πικροί επικριτές, και αυτό μόνο γνωρίζουν καλά, περιβάλλουν με την κατηγορία της παρανομίας αυτόν που μόλις πριν λίγο απαλλάχτηκε από τη μακροχρόνια νόσο» (Κ).

Ιω. 5,11 ἀπεκρίθη αὐτοῖς· ὁ ποιήσας με ὑγιῆ(1), ἐκεῖνός(2) μοι εἶπεν(3)· ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει(4).
Ιω. 5,11 Απήντησε εις αυτούς• “εκείνος, που με θαύμα μου έδωσε την υγείαν μου, μου είπε• Παρε το κρεββάτι σου, και περιπάτει”.
(1)   Δεν αρνείται ότι παρέβη το γράμμα του νόμου, δικαιολογείται όμως ισχυριζόμενος, ότι έπραξε πράξη υπακοής προς εκείνον, ο οποίος τον θεράπευσε με έναν και μόνο λόγο, και ο οποίος για να κάνει τέτοιο θαύμα, σημαίνει ότι είναι άξιος τέτοιας υπακοής (ο).

«Είναι πάρα πολύ αξιόλογος… στο ότι πρέπει να τιμάται… αυτός στον οποίο υπάρχει τόσο μεγάλη δύναμη και χάρη, ώστε να διώξει την ασθένειά μου… Πώς θα μπορούσε να μη συμβουλεύσει οπωσδήποτε αυτά που είναι χαρισμένα από το Θεό, αυτός που έχει δύναμη που ταιριάζει στο Θεό;» (Κ). «Σχεδόν λέει· Λέτε ανοησίες και παραλογίζεστε όταν με διατάζετε να μην υπακούσω στις προσταγές αυτού που με απάλλαξε από ασθένεια τόσο μακροχρόνια και φοβερή» (Απ).
(2)   Με έμφαση=Όχι κάποιος άλλος, αλλά αυτός ο ίδιος.
(3)   Και πράγματι, όπως το γεγονός απέδειξε, είχε δικαίωμα να πει αυτό (b).
(4)   Ο σιναϊτικός και στον στίχο αυτόν και στον επόμενο γράφει: εἶπεν ἄραι … και περιπατείν.

Ιω. 5,12 ἠρώτησαν οὖν αὐτόν· τίς ἐστιν ὁ ἄνθρωπος(1) ὁ εἰπών σοι, ἆρον τὸν κράβαττόν σου καὶ περιπάτει(2);
Ιω. 5,12 Ηρώτησαν, λοιπόν, αυτόν• “ποίος είναι ο άνθρωπος, που σου είπε• “πάρε το κρεββάτι σου και περιπάτει;”
(1)   Το άνθρωπος λέγεται με κάποια περιφρόνηση σαν για κάποιο υποκείμενο άσημο και ανάξιο κάθε λόγου. Η ερώτηση αυτή είναι αρκετά χαρακτηριστική των διαθέσεων των Ιουδαίων. «Δες με πόση πονηρία· διότι δεν είπαν: Ποιός σε έκανε υγιή; Αλλά αυτό το αποσιώπησαν και με μεγάλο θόρυβο έφεραν στο μέσο τη φαινομενική παράβαση» (Χ). «Έτσι λοιπόν ως προς το καλό μεν, εθελοτυφλούσαν, τη φαινομενική όμως παράβαση του Σαββάτου με θόρυβο την ανέφεραν» (Θφ). Ρωτούν όχι ό,τι θα θαύμαζαν, αλλά ό,τι θα συκοφαντούσαν (Grotius). Διότι «όσον αφορά τουλάχιστον ανθρώπινο έργο, αυτό περισσότερο ήταν έργο, το οποίο έκανε ο παράλυτος (που σήκωσε το κρεβάτι)· ενώ εκείνος (του Ιησού) ήταν λόγος και κουβέντα» (Απ). Ο Κύριος λόγο μόνο είπε.
(2)   Κινείται το ενδιαφέρον μας, όταν ακούμε, ότι ο για τόσα χρόνια παράλυτος θεραπεύτηκε. Και όμως· ποια υπήρξε η ευεργεσία της οποίας έτυχε; Έζησε λίγα ακόμη χρόνια, και έπειτα πέθανε. Τι είναι η επίγεια ζωή; Η Αγία Γραφή διακηρύσσει, ότι είναι ατμός που για λίγο φαίνεται και έπειτα εξαφανίζεται. Κάποια διάρκεια λοιπόν προστέθηκε σε αυτόν τον ατμό, η οποία δεν πρέπει να υπερεκτιμάται, αφού και η υγεία του ανθρώπου πάνω στη γη είναι ματαιότητα. Εκείνο το οποίο πράγματι αξίζει, είναι η υγεία της ψυχής, η οποία ζει αιώνια. Τα θαύματα επομένως, τα οποία έκανε ο Κύριος στα σώματα των ανθρώπων, υπήρξαν τύποι μόνο των μεγαλύτερων θαυμάτων, τα οποία εξακολουθεί από τότε να εργάζεται μέσω του Πνεύματός του στις ψυχές τους με την αναγέννησή τους, τον ανακαινισμό τους και τον αγιασμό τους.

Όσοι λοιπόν καθαρίστηκαν στην πνευματική Βηθεσδά, ακούνε και πάλι από τον Κύριο: Σήκωσε το κρεβάτι σου και περπάτα. Το Σάββατό μας και η κατάπαυσή μας δεν είναι εδώ· είναι αιώνιο και βρίσκεται στους ουρανούς. Τα λίγα χρόνια τα οποία πρόκειται να ζήσουμε εδώ, είναι χρόνια και ημέρες εργασίας. Και αυτοί που βγαίνουν υγιείς από την πνευματική Βηθεσδά πρέπει να περπατούν στο δρόμο του Κυρίου εργαζόμενοι ασταμάτητα το θέλημά του και πράττοντας τα καθήκοντα της κλήσης τους οποιαδήποτε και αν είναι αυτή. Όλοι αυτοί ας απαντούν σε καθέναν που αγνοεί τις χάριτες του Κυρίου και τους πειράζει για τις ανιδιοτελείς προσπάθειές τους, ό,τι και ο θεραπευμένος παράλυτος. Αυτός που με έκανε υγιή, αυτός μου παρήγγειλε να περπατώ και δεν μπορώ να ανυπακούσω στον ευεργέτη μου. Σε τέτοιο ευεργέτη θα προσπαθώ με τη βοήθεια του Θεού να υπακούω πάντοτε και σε όλα, θυσιάζοντας τον εαυτό μου για τους άλλους.

Ιω. 5,13 ὁ δὲ ἰαθεὶς οὐκ ᾔδει τίς ἐστιν(1)· ὁ γὰρ(2) Ἰησοῦς ἐξένευσεν(3) ὄχλου ὄντος ἐν τῷ τόπῳ(4).
Ιω. 5,13 Ο θεραπευθείς όμως δεν εγνώριζε ποιός είναι, διότι ο Ιησούς είχε απομακρυνθή μέσα στον όχλον, που ευρίσκετο στον τόπον εκείνον.
(1)   Ο Ιησούς, αν και ήταν γνωστός στους Ιουδαίους άρχοντες, δεν είχε γίνει ακόμη γνωστός και στα πλήθη, μάλιστα αυτά στα Ιεροσόλυμα. Η φήμη του ήταν εξαπλωμένη. Προσωπικά όμως δεν ήταν σε όλους γνωστός (ο). Για πόσα πλήθη ανθρώπων αποδεικνύεται αυτό αληθινό! Ο Χριστιανισμός ιδρύει νοσοκομεία και άθεοι θεραπεύονται σε αυτά αγνοώντας, ότι οφείλουν τη θεραπεία τους στο Χριστό. Φυλακές ανακαινίζονται και μεταρρυθμίζονται κάτω από την επίδραση του πνεύματος του ευαγγελίου και οι σε αυτές φυλακισμένοι αγνοούν, ότι ο Χριστός είναι ο κύριος αυτουργός αυτής της ευεργετικής για αυτούς μεταβολής (τ).

«Βρέθηκα σε αυτούς που δεν με ζητούν». Πόσοι φωτιζόμαστε, δυναμωνόμαστε, παρηγορούμαστε από το Χριστό, μολονότι τον αγνοούμε! Αλλά και όσοι γνωρίζουμε αυτόν, αγνοούμε πόσες ευεργεσίες παίρνουμε κάθε ημέρα από τη μεσιτεία του. Οι αγνοούμενες από εμάς ευεργεσίες είναι πολύ περισσότερες από αυτές που γνωρίζουμε. Ας τον ευχαριστούμε λοιπόν «για όλα όσα ξέρουμε και όσα δεν ξέρουμε, για τις φανερές και αφανείς ευεργεσίες που έχουν γίνει σε εμάς».
(2)   Αιτιολογεί το ότι ο θεραπευμένος δεν γνώριζε ποιος ήταν. Έως ότου σηκωθεί όρθιος και ετοιμάσει το κρεβάτι του και σηκώσει αυτό, ο Ιησούς είχε εξαφανιστεί. Δεν πρόφθασε καν ο παράλυτος να ανταλλάξει με αυτόν ούτε κάποια δεύτερη φράση (ο).
(3)   Κυριολεκτικά σημαίνει σκύβω το κεφάλι για αποφυγή χτυπήματος, και έπειτα σημαίνει παραμερίζω, απομακρύνομαι (g). Ο σιναϊτικός και ο κώδικας του Βέζα γράφουν ένευσε.
(4)   Αιτιολογεί το εξένευσε. Κατόρθωσε να εξαφανιστεί, διότι υπήρχε όχλος πολύς και κρύφτηκε μέσα στο πλήθος. Όχι «απομακρύνθηκε λόγω του όχλου» (Ζ). Από την άλλη είναι εξίσου αλήθεια, ότι ο Ιησούς εξαφανίστηκε «από τη μία για να αποφύγει τον έπαινο αυτόν που ήταν πιο ευγνώμονες, και από την άλλη για να μειώσει τον φθόνο των πιο αχάριστων. Διότι είναι συνήθεια πολλές φορές και η όψη μόνο αυτού που ζηλεύει κάποιος, να βάζει μέσα του πολλή φλόγα» (Ζ). Σημείωσε, ότι ο Χριστός εισχωρούσε στα πλήθη και συναναμιγνυόταν με αυτά, ώστε να εξαφανίζεται ανάμεσά τους. Δρούσε και κινούνταν σαν ένας από τους πολλούς, χωρίς σωματοφύλακες ή εμπροσθοφυλακή να προαναγγέλλει την εμφάνισή του.

Ιω. 5,14 μετὰ ταῦτα(1) εὑρίσκει αὐτὸν(2) ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ(3) καὶ εἶπεν αὐτῷ· ἴδε ὑγιὴς γέγονας(4)· μηκέτι ἁμάρτανε(5), ἵνα μὴ χεῖρόν(6) σοί τι γένηται.
Ιω. 5,14 Επειτα από αυτά τον ευρήκε ο Ιησούς εις την αυλήν του ναού και του είπε• “πρόσεξε• έγινες υγιής• μην αμαρτάνης πλέον, δια να μη σου συμβή κάτι το χειρότερον”.
(1)   Αυτό υπονοεί ότι μεσολάβησε κάποιος χρόνος ανάμεσα στη θεραπεία και σε αυτήν τη συνάντηση (β). «Αφού παράκμασε πλέον και το θαύμα και ο θυμός των Ιουδαίων» (Ζ). Η άμεση συνάντηση θα δηλωνόταν με τη φράση «μετά τούτο» (ο).
(2)   Αναζητεί αυτόν, όπως μετέπειτα και τον τυφλό, «θέλοντας να βελτιώσει και την ψυχή του» (Ζ). Ο σιναϊτικός αντί για το αυτόν, γράφει: τον τεθεραπευμένον.
(3)   «Το οποίο είναι σημάδι μέγιστης ευλάβειας· διότι δεν πήγε στις αγορές και σε περιπάτους, ούτε παρέδωσε τον εαυτό του στην απόλαυση και την άνεση, αλλά περνούσε το χρόνο του στο ναό» (Χ). «Βρίσκει αυτόν… στο ναό να προσεύχεται, όπως νομίζω, και να αποδίδει ευχαριστίες στο Θεό» (Ζ). Στο ναό θα συναντήσουμε και εμείς τον Ιησού. Στην κοινή λατρεία, η οποία γίνεται ομαδικά στο ιερό, υπάρχει κάθε λόγος να ελπίζουμε, ότι θα συναντηθούμε μαζί με το Χριστό και θα βελτιώσουμε τη γνωριμία μας μαζί του.
(4)   «Δες την έλλειψη αλαζονείας· διότι δεν είπε· Δες, σε έκανα υγιή, αλλά, έγινες υγιής… Και πάλι δεν είπε· Για να μη σε τιμωρήσω… αλλά και τα δύο τα λέει απρόσωπα και δείχνει ότι η υγεία ήταν έργο μάλλον της χάριτος… ότι θεραπεύτηκε από φιλανθρωπία» (Χ).
(5)   «Από εδώ μαθαίνουμε… ότι η αρρώστια συνέβη σε αυτόν λόγω αμαρτιών» (Χ). Πολλές αρρώστιες είναι συνέπεια αμαρτιών. Από το βιβλίο του Ιώβ όμως έπεται, ότι δεν οφείλεται και κάθε ασθένεια σε αμαρτίες. Αυτό επίσης επιβεβαιώνεται και από τα λόγια του Κυρίου με αφορμή την ερώτηση που του απηύθυναν οι μαθητές για τον εκ γενετής τυφλό (Ιω. θ 3).

«Όλες οι αρρώστιες είναι από αμαρτίες; Όχι όλες μεν, αλλά οι περισσότερες. Άλλες μεν δηλαδή είναι λόγω αμαρτιών, όπως ακριβώς και σε αυτόν τον παράλυτο… άλλες όμως συμβαίνουν για τιμή και ανακήρυξη, όπως ακριβώς στον Ιώβ, για να δειχτεί η αρετή του» (Θφ), «μερικές όμως συμβαίνουν και από ραθυμία· διότι πράγματι και η γαστριμαργία και η μέθη και η τεμπελιά γεννούν αυτές τις αρρώστιες» (Χ).

Από την άλλη με τα λόγια του αυτά προς τον θεραπευμένο παράλυτο, ο Κύριος «και με άλλο τρόπο έδωσε σε αυτόν μεγάλη απόδειξη της θεότητάς του· διότι με το να πει, Μην αμαρτάνεις πλέον, φανέρωσε ότι ξέρει όλα τα αμαρτήματα που είχαν γίνει από αυτόν στο παρελθόν» (Χ). Όπως στη Σαμαρείτιδα, έτσι και στον παράλυτο «φανέρωσε, ότι όλα τα γνωρίζει, και τα απόρρητα» (Ζ).
(6)   Κάποια χειρότερη συμφορά από την ασθένεια, η οποία διήρκεσε 38 χρόνια (b). «Απειλεί, αν αμαρτήσει πάλι, χειρότερη τιμωρία, διδάσκοντας ότι αυτοί που αμαρτάνουν πάλι μετά την τιμωρία που συνέβη λόγω αμαρτίας, θα τιμωρηθούν χειρότερα ως αναίσθητοι και καταφρονητές» (Ζ).

Αξιόλογη και η: Να μην γίνει μαζί με την για δεύτερη φορά απώλεια της υγείας του σώματος και θάνατος της ψυχής, αιώνια καταδίκη (κ). Είναι μεγάλος ο κίνδυνος του να βρεθούμε και πάλι κάτω από τις βαριές συνέπειες της αμαρτίας. Εάν δεν είμαστε άγρυπνοι, παθαίνουμε υποτροπή και παρασυρόμαστε ξανά στην αμαρτία. Και τότε προκαλείται σε εμάς βαρύτερη κατάσταση της οποίας η θεραπεία γίνεται δυσκολότερη. Μπορεί να συμβεί και σε εμάς αυτό που ειπώθηκε από τον Κύριο για το πονηρό πνεύμα που διώχτηκε, το οποίο επιστρέφοντας μαζί με άλλα 7 πνεύματα μπαίνει σε αυτόν που ελευθερώθηκε από αυτό, αλλά αμερίμνησε και γίνονται «τα τελευταία του ανθρώπου εκείνου χειρότερα από τα πρώτα» (Ματθ. ιβ 45)(τ).

«Πού είναι λοιπόν αυτοί που λένε, ότι σε μία ώρα φόνευσα και σε σύντομο χρονικό διάστημα μοίχευσα, και τιμωρούμαι αθάνατα; Διότι να, και αυτός εδώ δεν αμάρτησε τόσα χρόνια όσα και τιμωρούνταν, και όμως κατανάλωσε ολόκληρη ανθρώπινη ζωή στο μάκρος της τιμωρίας. Διότι τα αμαρτήματα δεν κρίνονται σύμφωνα με το χρόνο αλλά σύμφωνα με τη φύση των σφαλμάτων» (Χ).

«Μαζί με αυτά μαθαίνουμε και το εξής, ότι έστω και αν τιμωρηθούμε αυστηρά για τα προηγούμενα αμαρτήματα, και έπειτα πέσουμε πάλι στα ίδια, θα πάθουμε πάλι χειρότερα. Και πολύ λογικά. Διότι αυτός που δεν βελτιώθηκε ούτε με την προηγούμενη τιμωρία, οδηγείται σε μεγαλύτερες τιμωρίες ως αναίσθητος και καταφρονητής» (Θφ).

Ιω. 5,15 ἀπῆλθεν ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀνήγγειλε τοῖς Ἰουδαίοις(1) ὅτι Ἰησοῦς ἐστιν ὁ ποιήσας αὐτὸν ὑγιῆ(2).
Ιω. 5,15 Εφυγε τότε ο άνθρωπος από τον ναόν, επήγε στους Ιουδαίους και τους ανήγγειλε, ότι αυτός που τον έκαμε υγιή είναι ο Ιησούς.
(1)   «Έφυγε και ανάγγειλε όχι ως αχάριστος, για να προδώσει, αλλά ως ευγνώμων για να κηρύξει τον ευεργέτη» (Ζ). Παρ’ όλα αυτά, μολονότι αναγγέλλει αυτά όχι με αρνητική διάθεση για τον ευεργέτη, αποσκοπεί ίσως να απαλλάξει τον εαυτό του από την ενώπιον των θρησκευτικών αρχών ευθύνη για την παραβίαση του Σαββάτου. (g,β). Και για αυτό δεν μπορούμε να πούμε ότι «ανακηρύττει τον ευεργέτη όχι λιγότερο από τον τυφλό» (Χ). Η συμπεριφορά του τυφλού έχει περισσότερη ευγνωμοσύνη και είναι εκδήλωση καρδιάς με περισσότερη αφοσίωση και πίστη (θ 33-38) (β).
(2)   «Αποσιωπώντας την φαινομενική παράβαση, διακήρυξε δημόσια την ευεργεσία» (Ζ). «Διότι δεν είπε ότι αυτός είναι που είπε· Σήκωσε το κρεβάτι σου, αλλά συνεχώς προβάλλει την ίδια απολογία, κάνοντας πάλι φανερό το γιατρό» (Χ). «Δεν λέει, ότι ο Ιησούς είναι αυτός που είπε «σήκωσε το κρεβάτι», το οποίο εκείνοι ήθελαν να ακούσουν, αλλά λέει, αυτός που τον έκανε υγιή, το οποίο δεν ανέχονταν να ακούνε» (Θφ).

(Υπόμνημα στο κατά Ιωάννην, Π.Ν.Τρεμπέλα, σελ. 169-179, εκδόσεις «ο Σωτήρ» μεταφρασμένο & μεταγλωττισμένο στη δημοτική γλώσσα! Τα αποσπάσματα μεταφράστηκαν και μεταγλωττίστηκαν στη δημοτική γλώσσα από τον π. Νικόλαο Πουλάδα)

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
(Πατέρες της Εκκλησίας & Εκκλησιαστικοί συγγραφείς)
Α = Αθανάσιος ο Μέγας, Θφ = Θεοφύλακτος
Αμ = Αμμώνιος, Ι = Ισιδωρος πρεσβύτερος
Αυ = Αυγουστίνος, Κ = Κύριλλος Αλεξανδρείας
Β = Βασίλειος ο Μέγας, Κλ = Κλήμης Αλεξανδρεύς
Γ = Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Σβ = Σευήρος Αντιοχείας
Γν = Γρηγοριος Νύσσης, Σχ. = Σχολιαστής ανώνυμος
Ε = Ευσέβιος Καισαρειας, Χ = Χρυσόστομος Ιωάννης
Ζ = Ζιγαβηνός, Ω = Ωριγένης
Θη = Θεόδωρος Ηρακλείας
Θμ = Θεόδωρος Μοψουεστίας
(Σύγχρονοι θεολόγοι ερμηνευτές)
b = Bengel κ = Κομνηνός Π.,
β = Bernard. J.H, Edinburg 1928 χ = Hoskyns Edwyn Gl. London 1947
C = Cremer μ. = Macgregor G.H. London 1928
DB = Dict. Of the Bible,Hastings τ = Temple William, London 1945
F = Fillion L. Cl. Paris 1928 σ. = στίχος
G = Crimm
g = Godet F. 1885
o = Owen John, New York 1861
δ = Δαμαλάς Ν, Αθήναι 1940