(Π.Ν. Τρεμπέλα, Υπόμνημα ερμηνευτικο στο κατά Ιωάννην στα νέα Ελληνικά, Οι αριθμοί στις λέξεις του αρχαίου κειμένου παραπέμπουν στην αντίστοιχη ερμηνεία και ανάλυσή τους).

Ιω. 4,46 Ἦλθεν οὖν πάλιν ὁ Ἰησοῦς εἰς τὴν Κανᾶ(1) τῆς Γαλιλαίας, ὅπου ἐποίησε τὸ ὕδωρ οἶνον. καὶ ἦν τις βασιλικός(2), οὗ ὁ υἱὸς(3) ἠσθένει ἐν Καπερναούμ(4)·
Ιω. 4,46 Ηλθε, λοιπόν, πάλιν ο Ιησούς εις την Κανά της Γαλιλαίας, όπου είχε μεταβάλει το νερό εις κρασί. Υπήρχε δε εκεί κάποιος αυλικός του βασιλέως Ηρώδου, του οποίου το παιδί εις την Καπερναούμ ήτο άρρωστον.
(1)    «Κάνοντας την πίστη που είχε γεννηθεί από το θαύμα που είχε προηγηθεί» (Ζ) «ισχυρότερη με την παρουσία του και με σκοπό να τους προσελκύσει περισσότερο» (Χ).
Το έδαφος ήταν ήδη προετοιμασμένο από την πρώτη επίσκεψη και συνεπώς εκεί ο λαός θα ήταν περισσότερο διατεθειμένος να ακούσει τη διδασκαλία του. Αυτό ίσως υπαινίσσεται και ο ευαγγελιστής με την επεξηγηματική προσθήκη «ό π ο υ έ κ α ν ε τ ο ν ε ρ ό κ ρ α σ ί», με την οποία υπενθυμίζει στον αναγνώστη την αφήγηση στο β 1 (g).
(2)    «Αποκαλούνταν έτσι ή επειδή είχε καταγωγή βασιλική ή επειδή κατείχε κάποιο αξίωμα, από το οποίο ονομαζόταν βασιλικός, ή επειδή ήταν υπηρέτης βασιλικός» (Ζ). Η τελευταία έννοια, σύμφωνα με την οποία η λέξη σημαίνει το ίδιο με το αυλικός, είναι η περισσότερο πιθανή. Ο Ηρώδης Αντίπας που βασίλευε στη Γαλιλαία δεν είχε επίσημα τον τίτλο του βασιλιά αλλά του τετράρχη. Απέδιδε όμως σε αυτόν ο λαός τον τίτλο του βασιλιά τον οποίο είχε δικαιωματικά ο πατέρας του (g).
Η χρήση της λέξης στον Ιώσηπο δείχνει, ότι αυτή σημαίνει όχι συγγενή του βασιλιά, αλλά έναν από τους αξιωματούχους του (μ) ή και τους δούλους του, όπως και τα στρατεύματα των μεγιστάνων του Ηρώδη (Αρχ. ΧΧ 214,ΧV 289, Ιουδ. Πολ. ΙΙ 431,483,596, V 474)(χ). Ποιός ήταν αυτός ο βασιλικός; Κάποιοι ταύτισαν αυτόν με τον επίτροπο του Ηρώδη, τον Χουζά, που αναφέρεται στο Λουκ. η 3, άλλοι πάλι με τον Μαναήν, σύντροφο του Ηρώδη στο Πράξ. ιγ 1. Αλλά αυτά είναι μόνο εικασίες (β). Πάντως ο βασιλικός αυτός πρέπει να μην μπερδεύεται με τον εκατόνταρχο που αναφέρεται στο Ματθαίο (η 5) και στο Λουκά (ζ 2).
«Διότι, για να αφήσουμε τις άλλες διαφορές τους, εκείνος μεν ήταν εκατόνταρχος, ενώ αυτός βασιλικός και εκείνου μεν ο δούλος ασθενούσε, ενώ αυτού ο υιός» (Ζ).
«Και εκείνου μεν ο δούλος έπασχε από παράλυση, ενώ ο γιος αυτού από πυρετό» (Θφ) «εκείνος, αν και ήθελε ο Χριστός να έλθει στο σπίτι του, έχει την αξίωση να παραμείνει εκεί, ενώ αυτός… τραβά το Χριστό στο σπίτι… και επείγεται λέγοντας «κατέβα»… και εκεί μεν αφού κατέβηκε από το βουνό μπήκε στην Καπερναούμ, ενώ εδώ ήρθε από τη Σαμάρεια και δεν πήγε στην Καπερναούμ, αλλά αυτός έφτασε όταν ο Χριστός ήλθε στην Κανά» (Χ). Επιπλέον ο ένας καθορίζεται ως βασιλικός, ο άλλος ως εκατόνταρχος. Ο εκατόνταρχος δείχνει πίστη πολύ μεγαλύτερη από του βασιλικού, για αυτό και ο Χριστός επαινεί αυτήν, ενώ εδώ σιγά.
(3)   Με άρθρο, το οποίο κάνει πιθανόν, ότι επρόκειτο για μονογενή (ο). Ή, το άρθρο δεν φανερώνει τον μόνο, αλλά τον συγκεκριμένο, για να γίνει διάκριση από κάθε άλλον συγγενή ή ανθρώπου του συγγενή (δ). Και οι δύο εκδοχές σοβαρές.
(4)   Τονίζει ιδιαιτέρως το ότι η άφιξη του Ιησού γνωστοποιήθηκε αμέσως σε όλη τη Γαλιλαία, ώστε, ενώ αυτός βρισκόταν στην Κανά, έρχονταν από την Καπερναούμ να ζητήσουν την υπερφυσική επέμβασή του (g).

Ιω. 4,47 οὗτος ἀκούσας ὅτι Ἰησοῦς ἥκει ἐκ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν, ἀπῆλθε πρὸς αὐτὸν(1) καὶ ἠρώτα(2) αὐτὸν ἵνα καταβῇ(3) καὶ ἰάσηται αὐτοῦ τὸν υἱὸν· ἤμελλε γὰρ ἀποθνήσκειν(4).
Ιω. 4,47 Αυτός, όταν ήκουσε ότι ο Ιησούς είχεν έλθει από την Ιουδαίαν εις την Γαλιλαίαν, έφυγε από την Καπερναούμ, ήλθε προς τον Ιησούν και τον παρακαλούσε να κατεβή από την Κανά εις την Καπερναούμ και να θεραπεύση το παιδί του• διότι αυτό εκινδύνευε να αποθάνη.
(1)    Αφού άφησε προς στιγμήν τον γιο του που κινδύνευε (β).
(2)    «Δηλαδή παρακαλούσε» (Ζ).
(3)    Δες και β 12. Η Κανά βρισκόταν σε ψηλότερη θέση (b) σε σχέση με την Καπερναούμ την παραθαλάσσια.
(4)    Η φράση συναντιέται και στα ια 51,ιβ 33,ιη 32 για το θάνατο του Ιησού που πρόκειται βέβαια και αναπόφευκτα να συμβεί. Εδώ όμως σημαίνει απλώς αυτό που πρόκειται να συμβεί, όχι όμως και το αναπόφευκτο (β).

Ιω. 4,48 εἶπεν οὖν ὁ Ἰησοῦς πρὸς αὐτόν(1)· ἐὰν μὴ σημεῖα καὶ τέρατα(2) ἴδητε(3), οὐ μὴ πιστεύσητε(4).
Ιω. 4,48 Είπε, λοιπόν, ο Ιησούς προς αυτόν• “εάν δεν ίδετε θαύματα μεγάλα και παράδοξα έξω από τους φυσικούς νόμους, δεν θα πιστεύσετε”.
(1)    Η παρατήρηση αυτή του Κυρίου απευθύνεται όχι μόνο προς τον αυλικό, αλλά και προς τους Γαλιλαίους γενικά.
«Είπε όμως αυτό, γενικά μεν για να υποβιβάσει τους Ιουδαίους σε σχέση με τους Σαμαρείτες, αφού εκείνοι πίστεψαν χωρίς σημεία και τέρατα (δ 41,42), ειδικά δε για να ελέγξει τον βασιλικό» (Ζ). Διότι «αν και αυτός πίστευε, αλλά δεν πίστευε πλήρως ούτε υγιώς» (Χ).
«Διότι πράγματι, το να πει, Κατέβα πριν πεθάνει ο γιος μου, φανερώνει την ασθένεια της πίστης του, αφού δεν πίστευε ότι και αν συνέβαινε να πεθάνει, ήταν δυνατός να τον αναστήσει» (Θφ).
Ο βασιλικός άλλωστε αυτός οδηγήθηκε στην πίστη από την επιθυμία του να λυτρωθεί από τη στενοχώρια και την θλίψη που τον κυρίευε. Η πίστη όμως που γεννιέται κάτω από τέτοιες και παρόμοιες επιθυμίες, δεν είναι αληθινή πίστη. Δες Ιω. στ 26,29-33,Μάρκ. η 12,Ματθ. ιβ 39,ιστ 4 (χ). Με αφορμή τον έλεγχο αυτόν, σημείωσε, ότι ο Κύριος ταπεινώνει με τη δυσαρέσκειά του εκείνους, τους οποίους έχει την πρόθεση να τιμήσει με τις χάρες του.
(2)    Χρησιμοποιεί και τους δύο σχεδόν συνώνυμους όρους για να εκφράσει ζωηρότερα τη δυσκολία των Γαλιλαίων να πιστέψουν. Η λέξη «σημείο» σημαίνει το θαύμα κατά την ηθική του σημασία και το σκοπό, προς τον οποίο αποβλέπει. Η λέξη «τέρατα» σημαίνει πάλι το θαύμα κατά τον εξαιρετικό του χαρακτήρα σε σχέση με την εξωτερική φυσική τάξη, την οποία φαίνεται να παραβιάζει (g).
Σημείο είναι κάθε θαύμα για αυτό ακριβώς, επειδή είναι σημείο, σημάδι, δείγμα της δύναμης του Θεού. Το ελληνικό «τέρας», του οποίου η ρίζα τερ συγγενεύει με το τρε του τρέμω, φανερώνει το θαύμα ως προς το αποτέλεσμά του για εμάς, σαν κάτι δηλαδή που εμπνέει φόβο και τρόμο και κατάπληξη (δ). Η έννοια της όλης φράσης:=θέλετε θαύματα για να πιστέψετε. Αλλά και τα θαύματα πρέπει να είναι εξαιρετικά και μεγάλα, διότι αλλιώς δεν θα επιφέρουν κανένα αποτέλεσμα σε σας. Η διάκριση σημείων και τεράτων γίνεται κάπως ακριβέστερα στον Ωριγένη. «Νομίζω ότι τέρατα ονομάζονται οι παράδοξες και τεράστιες δυνάμεις ακριβώς επειδή είναι παράδοξα και θαυμαστά που ξεφεύγουν τη συνήθεια και γίνονται πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα· ενώ σημεία λέγονται αυτά που δηλώνουν κάποια άλλα γεγονότα που γίνονται έξω από τα συνηθισμένα· για αυτό και σε αυτά που δεν είναι παράδοξα βρίσκουμε την ονομασία του σημείου» (Ω).
(3)    Αντιθέτει την δυσκολία του απίστου που θέλει με τις δικές του αισθήσεις να πληροφορηθεί, με την καλή διάθεση του πιστού, σαν αυτή που έδειξαν και οι Σαμαρείτες που πίστεψαν στη λαλιά της γυναίκας (ο).
(4)    «Ακούσαμε στην πραγματικότητα τα λόγια αυτού που ικέτευε. Δεν είδαμε όμως και την καρδιά αυτού που αμφέβαλλε. Αλλά εκείνος, ο οποίος και άκουσε τα λόγια και είδε και την καρδιά, είπε αυτό σε εμάς» (Αυ). Ο βασιλικός ικετεύει, αλλά η καρδιά του δεν είναι ακλόνητα στηριγμένη στην πίστη.

Ιω. 4,49 λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ βασιλικός(1)· Κύριε, κατάβηθι πρὶν ἀποθανεῖν(2) τὸ παιδίον μου(3).
Ιω. 4,49 Λεγει προς αυτόν ο βασιλικός• “Κυριε, σε παρακαλώ, κατέβα γρήγορα εις την Καπερναούμ πριν πεθάνη το παιδί μου”.
(1)    Ο αυλικός βλέποντας ότι ο Κύριος δεν έδωσε σε αυτόν κάποια άμεση απάντηση στην παράκλησή του, παρά αυτά που ειπώθηκαν από τον Ιησού για αυτόν και τους παρισταμένους, εφόσον αυτά δεν αποτελούσαν ξεκάθαρη άρνηση του Κυρίου προς αυτήν την παράκληση, παίρνει το θάρρος και για δεύτερη φορά να διατυπώσει αυτήν (β,g). Δέχτηκε τον έλεγχο καρτερικά και μίλησε προς τον Ιησού με ευλάβεια.
(2)   Με παρόμοιο τρόπο και η Μάρθα και η Μαρία φρονούσαν, ότι, για να θεραπεύσει ο Κύριος τον αδελφό τους, ήταν ανάγκη να είναι παρών. Αλλά η ασθένεια στην πίστη του αυλικού που παρακαλά, είναι διπλή· σαν ο Κύριος να χρειαζόταν να είναι παρών και να μην μπορούσε να αναστήσει εξίσου τον νεκρό (b).
«Προσδοκούσε δηλαδή ότι θα μπορέσει αν είναι παρών» (Κ) και «ότι μετά το θάνατο δεν μπορεί να αναστήσει» (Ζ). Είναι δύσκολο να πείσουμε τους εαυτούς μας, ότι η απόσταση του χρόνου και του τόπου δεν αποτελούν εμπόδια στη δύναμη και γνώση του Κυρίου μας. Αυτός όμως βλέπει από μακριά, διότι το μάτι του επιβλέπει τα πάντα, ακόμα επίσης και ενεργεί και από μακριά, διότι ο λόγος του είναι γρήγορος.
(3)   Το μικρό παιδί μου. Εκφράζει έτσι τη στοργή του και την αγωνία που τον κυριεύει (β,g).

Ιω. 4,50 λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· πορεύου(1)· ὁ υἱός σου ζῇ(2). καὶ ἐπίστευσεν ὁ ἄνθρωπος τῷ λόγῳ ᾧ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς(3), καὶ ἐπορεύετο(4).
Ιω. 4,50 Λεγει εις αυτόν ο Ιησούς• “πήγαινε, το παιδί σου ζη και είναι καλά”. Και επίστευσεν ο άνθρωπος στον λόγον, που του είπεν ο Ιησούς, και επέστρεψε ειρηνικός και χαρούμενος εις την Καπερναούμ.
(1)   «Για ποιο λόγο τέλος πάντων στην περίπτωση μεν του εκατόνταρχου αυτοπροσκαλούμενος υποσχόταν να πάει στο σπίτι, ενώ εδώ ούτε και όταν προσκαλείται δεν πάει; Διότι εκεί μεν η πίστη ήταν ολοκληρωμένη (για αυτό και υποσχόταν ότι θα πάει, για να μάθουμε την ευσέβεια του άνδρα), ενώ εδώ, επειδή αυτός ήταν ατελής» (Χ).
Η απάντηση αυτή αποβλέπει στο να δοθεί μάθημα πίστης στον αυλικό. Ο Κύριος βάζει σε δοκιμασία την πίστη του επιδιώκοντας να την ενισχύσει. «Διότι με το «πήγαινε», υποδηλώνεται η πίστη» (Κ). Ο αυλικός «δεν γνώριζε ακόμη με σαφήνεια, ότι και απών μπορεί ο Ιησούς να θεραπεύσει» (Χ). Προκαλεί λοιπόν αυτόν να πιστέψει αυτό.
(2)    Στη φράση αυτή περικλείεται «η εκπλήρωση των ποθουμένων, η οποία εκφράζεται με πολλή και θεοπρεπή εξουσία» (Κ). Το «ζει» λέγεται σε αντίθεση με το «πριν πεθάνει» του σ. 49 (b). Η νόσος είχε τόσο πολύ προχωρήσει, ώστε αναμενόταν ο θάνατος. Η διαβεβαίωση λοιπόν, ότι ο γιος σου ζει ισοδυναμεί και με βεβαίωση ότι η νόσος υποχώρησε (ο).
Ο Κύριος παρέχει εδώ δείγμα της δύναμής του. Δεν μπορούσε μόνο να θεραπεύει, αλλά θεράπευε εύκολα, χωρίς να υποβληθεί σε κόπο επίσκεψης. Στην προκειμένη περίπτωση δεν ειπώθηκε τίποτα, αλλά ούτε και κάποια διαταγή δόθηκε για να πραχθεί κάτι, και όμως η θεραπεία συντελέστηκε. Ο ήλιος της δικαιοσύνης εκπέμπει τις ιαματικές ακτίνες του και σκορπίζει μέσω αυτών τις ευεργεσίες του από το ένα άκρο του ουρανού και της γης μέχρι το άλλο. Και τώρα αν και είναι στον ουρανό μπορεί από εκεί να καταπέμψει τα ελέη του και τις δωρεές του στην εκκλησία του.
(3)    Ο βασιλικός πίστεψε αφ’ ενός μεν στην υπερφυσική δύναμη του Χριστού, αφ’ ετέρου δε στην υπερφυσική γνώση του. Είχε αφήσει τον γιο του να παλεύει με το θάνατο. Και όμως ο Χριστός του είπε, ότι ο γιος σου ζει. Και ο αυλικός παρ’ ελπίδα πίστεψε με ελπίδα. Πίστεψε στο λόγο του Χριστού. Στην κοινωνία εάν δεν δώσεις πίστη σε βεβαίωση ή σε λόγο του ανθρώπου με τον οποίο συμβιώνεις, υβρίζεις αυτόν, και επιπλέον εάν η δυσπιστία αυτή γενικευτεί περιλαμβάνοντας όλα τα μέλη της κοινωνίας, κοινωνική συνεννόηση και συμβίωση δεν μπορεί να υπάρξει. Σκέφτηκες λοιπόν ποτέ, τι ύβρη και βλασφημία αποτολμάς μη πιστεύοντας στα λόγια του Κυρίου; Και αμφιβάλλεις για το ότι η απιστία αποτελεί μιαρή και μισητή αμαρτία ενώπιον του Θεού;
(4)    Ο παρατατικός δείχνει την συνεχή πρόοδο του ταξιδιού του αυλικού χωρίς κάτι έκτακτο ή κάποια βιασύνη. Η πίστη, την οποία ο αυλικός έδωσε στα λόγια του Κυρίου, έδωσε πίσω σε αυτόν την ειρήνη απαλλάσσοντάς τον από κάθε αγωνία και ανησυχία. Από αυτό εξηγείται, πώς δεν επισπεύδει το ταξίδι του, για να γυρίσει κατά την ίδια νύχτα στην Καπερναούμ. Δεδομένου, ότι η θεραπεία, σύμφωνα με τις ενδείξεις του σ. 52, έγινε γύρω στη μία το μεσημέρι, ότι επίσης η Καπερναούμ απείχε από την Κανά πάνω από 20 μίλια, ο αυλικός και εάν κατά την ίδια στιγμή αναχωρούσε, οπωσδήποτε δεν θα πρόφταινε πριν τα μεσάνυχτα να φτάσει στην Καπερναούμ. Εφόσον λοιπόν δεν επέσπευσε το ταξίδι του, έφθασε εκεί το επόμενο πρωί. Όλοι λοιπόν οι χρονικοί καθορισμοί της άφιξης επαληθεύονται πλήρως (β).

Ιω. 4,51 ἤδη δὲ αὐτοῦ καταβαίνοντος οἱ δοῦλοι αὐτοῦ ἀπήντησαν αὐτῷ(1) καὶ ἀπήγγειλαν λέγοντες ὅτι ὁ παῖς σου ζῇ(2).
Ιω. 4,51 Ενώ δε αυτός κατέβαινε προς την πόλιν, τον προϋπήντησαν οι δούλοι του και του ανήγγειλαν ότι “το παιδί σου ζη”.
(1)    Το ότι ο κύριός τους δεν επέστρεψε εντός της νύχτας, συντέλεσε ώστε οι δούλοι να σπεύσουν να τον συναντήσουν. Και πολύ περισσότερο αφού ο άρρωστος είχε μπει στην ανάρρωση τόσο γρήγορα και επιθυμούσαν να γνωστοποιήσουν το συμβάν και να χαροποιήσουν τον κύριό τους με την είδηση της θεραπείας του γιου του (b). «Αμέσως απαλλάχτηκε από την αρρώστια, πράγμα το οποίο λοιπόν έκανε εντύπωση και στους δούλους» (Χ).
(2)    Αναγγέλλουν το γεγονός με τις ίδιες λέξεις, τις οποίες και ο Ιησούς είπε (b). Αντικαθιστούν μόνο το υιος με το παῖς, το οποίο είναι όνομα πιο εύχρηστο στην οικογενειακή ζωή. Έτσι θα αποκαλούσαν συνήθως οι δούλοι το γιο του κυρίου τους (g).

Ιω. 4,52 ἐπύθετο οὖν παρ᾿ αὐτῶν τὴν ὥραν(1) ἐν ᾗ κομψότερον(2) ἔσχε. καὶ εἶπον αὐτῷ ὅτι χθὲς ὥραν ἑβδόμην ἀφῆκεν αὐτὸν ὁ πυρετός(3).
Ιω. 4,52 Εζήτησε τότε από αυτούς να πληροφορηθή, ποίαν ώραν το παιδί του επήρε το καλύτερον και εκείνοι του είπαν ότι, χθες κατά την εβδόμην ώραν, δηλαδή την μίαν μετά το μεσημέρι το αφήκεν εντελώς ο πυρετός.
(1)   «Ρωτά με τη σειρά του να μάθει από αυτούς την ώρα της μεταβολής του αρρώστου προς το καλύτερο, εξετάζοντας αν συμπίπτει με το χρόνο της χάριτος» (Κ). Η ερώτηση αυτή αποδεικνύει, ότι ο αυλικός ενδιαφερόταν όχι μόνο για το αποτέλεσμα της θεραπείας που επιτεύχθηκε, αλλά και για την ενίσχυση της πίστης του στον Ιησού (ο).
Είναι καλό να αναζητούμε με αγαθή διάθεση επιχειρήματα και αποδείξεις για ενίσχυση και πρόοδο της πίστης μας. Η επιμελής σύγκριση των έργων του Θεού με τα λόγια του είναι ωφελιμότατη σε εμάς για στήριξη της πίστης μας. Όπως ο λόγος του Θεού όταν διαβάζεται με αγαθή και πρόθυμη διάθεση θα μας βοηθήσει στην κατανόηση των έργων της πρόνοιάς του, έτσι και η πρόνοια του Θεού αν παρακολουθείται με μάτι που πιστεύει θα μας βοηθήσει στο να κατανοήσουμε το λόγο του, διότι ο Θεός κάθε μέρα εκπληρώνει και επαληθεύει την Γραφή.
(2)   «Ελαφρύτερα, καλύτερα» (Ησύχιος). Από αυτά που λέγονται μία και μοναδική φορά στην Κ.Δ. και είναι πιο χαριτωμένη έκφραση από το απλό «καλύτερα» (δ). Ο πατέρας υπέθετε, ότι μόνο ο κίνδυνος του θανάτου παρακάμφθηκε (b), αφού σημειώθηκε κάποια σοβαρή βελτίωση στην κατάσταση του παιδιού.
(3)   Αλλά οι δούλοι αναγγέλλουν σε αυτόν ότι «τον άφησε ο πυρετός» τελείως. «Δεν απαλλάχτηκε από τον πυρετό με τρόπο απλό και τυχαίο, αλλά αμέσως, ώστε να δειχτεί ότι το πράγμα δεν ήταν φυσικό επακόλουθο, αλλά οφειλόταν στη δύναμη του Χριστού» (Θφ).
Ο λόγος του Θεού δεν ενεργεί όπως η φύση, η οποία έχει ανάγκη μακρού χρόνου για να συντελέσει τα έργα της. Ο Χριστός «είπε και έγινε». Και όχι: Είπε και άρχισε να γίνεται. Όταν εργάζονται οι άνθρωποι η απόσταση επιφέρει επιβράδυνση και απώλεια χρόνου. Στα έργα όμως του Χριστού δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η συγχώρεση και ειρήνη, η ενίσχυση και η πνευματική ίαση διατάσσεται από αυτόν στον ουρανό και εφόσον εκείνος ευδοκεί, κατά την ίδια στιγμή και αμέσως στέλνονται κάτω στις ψυχές αυτών που στη γη πιστεύουν.

Ιω. 4,53 ἔγνω οὖν ὁ πατὴρ ὅτι ἐν ἐκείνῃ τῇ ὥρᾳ ἐν ᾗ εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς ὅτι ὁ υἱός σου ζῇ· καὶ ἐπίστευσεν(1) αὐτὸς καὶ ἡ οἰκία αὐτοῦ ὅλη(2).
Ιω. 4,53 Εκατάλαβε, λοιπόν, ο πατέρας ότι το παιδί του έγινε καλά κατά την ώρα ακριβώς που ο Ιησούς του είχεν είπει ότι ο υιός σου ζη.
(1)   «Τώρα πίστεψε με υγιή τρόπο» (Ζ). «Διότι η προηγούμενη πίστη του ήταν ατελής. Τότε όμως πίστεψε πλήρως» (Θφ). Ανυψώθηκε τελικά στον ανώτερο βαθμό πίστης (g). Το ρήμα λέγεται με απόλυτη έννοια όπως στο α 7, για να σημάνει την πλήρη πίστη (β). Πίστεψε ήδη, ότι ο Ιησούς δεν ήταν ένας συνηθισμένος προφήτης, αλλά ο ίδιος ο Μεσσίας (ο).
(2)   Άρα και οι δούλοι. «Αυτοί που ούτε παρόντες ήταν ούτε άκουσαν το Χριστό να μιλά ούτε γνώριζαν τον καιρό, αυτοί αφού έμαθαν από τον κύριό τους ότι αυτός ήταν ο καιρός, είχαν αναμφισβήτητη απόδειξη της δύναμής του. Για αυτό και αυτοί πίστεψαν» (Χ).

Ιω. 4,54 Τοῦτο πάλιν δεύτερον(1) σημεῖον(2) ἐποίησεν ὁ Ἰησοῦς ἐλθὼν ἐκ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν.
Ιω. 4,54 Αυτό πάλιν ήτο το δεύτερον θαύμα που έκαμεν ο Ιησούς (το πρώτον ήτο η μεταβολή του ύδατος εις οίνον κατά τον γάμον της Κανά) όταν ήλθεν από την Ιουδαίαν εις την Γαλιλαίαν.
(1)   Δεν είναι ταυτολογία και πλεονασμός, διότι το «δεύτερον» δεν είναι επίρρημα, αλλά επίθετο. Δεν θα ερμηνεύσουμε λοιπόν· πάλι για δεύτερη φορά, αλλά πάλι ως δεύτερο θαύμα (g).
(2)   Είχε κάνει θαύματα στην Ιερουσαλήμ σύμφωνα με το β 23. Αυτό λοιπόν ήταν το δεύτερο, το οποίο έκανε στη Γαλιλαία, όταν είχε έλθει εκεί από την Ιουδαία (b). «Το αποκάλεσε δεύτερο, όχι διότι μετά το πρώτο» στο γάμο της Κανά, «δεν έγινε κανένα άλλο εκτός από αυτό σε όλη την Παλαιστίνη, αλλά εννοεί ότι μετά το πρώτο, αυτό έγινε δεύτερο στην Κανά» (Ζ). Το «δεύτερο» εκφράζει δύο ιδέες, δηλαδή δεύτερο μετά από αυτό που έγινε στο γάμο στην ίδια πόλη, και όταν ήλθε από την Ιουδαία στη Γαλιλαία. Διότι και το πρώτο το έκανε μετά από επιστροφή του από την Ιουδαία (g).

(Υπόμνημα στο κατά Ιωάννην, Π.Ν.Τρεμπέλα σελ. 165-169 εκδόσεις «ο Σωτήρ» μεταφρασμένο & μεταγλωττισμένο στη δημοτική γλώσσα!Τα αποσπάσματα μεταφράστηκαν και μεταγλωττίστηκαν στη δημοτική γλώσσα από τον π. Νικόλαο Πουλάδα. )

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΩΝ
(Πατέρες της Εκκλησίας & Εκκλησιαστικοί συγγραφείς)
Α = Αθανάσιος ο Μέγας, Θφ = Θεοφύλακτος
Αμ = Αμμώνιος, Ι = Ισιδωρος πρεσβύτερος
Αυ = Αυγουστίνος, Κ = Κύριλλος Αλεξανδρείας
Β = Βασίλειος ο Μέγας, Κλ = Κλήμης Αλεξανδρεύς
Γ = Γρηγόριος Ναζιανζηνός, Σβ = Σευήρος Αντιοχείας
Γν = Γρηγοριος Νύσσης, Σχ. = Σχολιαστής ανώνυμος
Ε = Ευσέβιος Καισαρειας, Χ = Χρυσόστομος Ιωάννης
Ζ = Ζιγαβηνός, Ω = Ωριγένης
Θη = Θεόδωρος Ηρακλείας
Θμ = Θεόδωρος Μοψουεστίας
(Σύγχρονοι θεολόγοι ερμηνευτές)
b = Bengel κ = Κομνηνός Π.,
β = Bernard. J.H, Edinburg 1928 χ = Hoskyns Edwyn Gl. London 1947
C = Cremer μ. = Macgregor G.H. London 1928
DB = Dict. Of the Bible,Hastings τ = Temple William, London 1945
F = Fillion L. Cl. Paris 1928 σ. = στίχος
G = Crimm
g = Godet F. 1885
o = Owen John, New York 1861
δ = Δαμαλάς Ν, Αθήναι 1940