(Durant Will, Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού, τόμος Δ, σελ. 689-690 ).
Από του Μαρτίου μέχρι του Οκτωβρίου του 1095 (ο Πάπας Ουρβανός) διέτρεξε την βόρειον Ιταλίαν και την νότιον Γαλλίαν βολιδοσκοπών τους ισχυρούς και εξασφαλίζων την υποστήριξίν των. Εις την Κλερμόν της Ωβέρνης συνήλθε η ιστορική σύνοδος, εις την οποίαν, παρά,το ψύχος του Νοεμβρίου, χιλιάδες άτομα συνέρρευσαν προερχόμενα από εκατοντάδας πολίχνας, έστησαν τας σκηνάς των εις το ύπαιθρον και εδονούντο από συγκίνησιν όταν ο συμπατριώτης των Ουρβανός όρθιος, επάνω εις εξέδραν, εν μέσω του πλήθους απηύθυνε προς αυτό εις την γαλλικήν, τον σημαντικώτερον εις συνεπείας λόγον ολοκλήρου της μεσαιωνικής ιστορίας:
“Ω φυλή των Φράγκων, αγαπημένη και εκλεκτή φυλή του Θεού!.. Από τα σύνορα της Ιερουσαλήμ και από την Κωνσταντινούπολιν μας έρχονται θλιβερά νέα. Μία κακή φυλή που εγκατέλειψε πλήρως τον Θεόν εισέβαλε εις τα εδάφη των Χριστιανών αδελφών και τα ηρήμωσε με την λεηλασίαν και με την φωτιάν.
Αιχμάλωτοι απήχθησαν, και εφονεύθησαν με σκληρά βασανιστήρια, οι άπιστοι καταστρέφουν τας Αγίας Τραπέζας, αφού τας ρυπαίνουν μετά τας ακαθαρσίας των. Το βασίλειον των Ελλήνων διεμελίσθη τώρα από αυτούς που αφήρεσαν έδαφος τόσον εκτεταμένον, ώστε δια να το διασχίση κανείς χρειαζόταν δύο μήνες.
Εις ποίον λοιπόν ανήκει το έργον της εκδικήσεως δια τας αδικίας αυτάς και της απελευθερώσεως των χωρών αυτών εάν όχι εις ημάς, ημάς εις τους οποίους περισσότερον από όλους τους άλλους ο Θεός απένειμε την δόξαν των όπλων, την γενναιότητα και την δύναμιν δια να ταπεινώσωμεν τας κεφαλάς αι οποίαι ανθίστανται εις ημάς;
Τα υψηλά κατορθώματα των προγόνων σας ας σας ενθαρρύνουν – η δόξα και το μεγαλείον του Καρλομάγνου και των άλλων μοναρχών σας.
Ο Άγιος Τάφος του Κυρίου και Σωτήρος μας, που τον κρατούν τώρα τα ακάθαρτα έθνη, ας υποκινήση τον ζήλον σας, όπως και οι Άγιοι Τόποι, οι οποίοι τώρα υφίστανται τας χειροτέρας βεβηλώσεις.
Ας μη σας συγκρατήση ούτε η περιουσία σας ούτε η μέριμνα των υποθέσεων της οικογενείας σας, διότι η χώρα την οποίαν κατοικείτε, κλεισμένη από όλας τας πλευράς, από την θάλασσαν και τα υψηλά όρη είναι τώρα ανεπαρκής δια τον πολυάριθμον πληθυσμόν σας. Μόλις εξασφαλίζει τα απαραίτητα δια την ζωήν των καλλιεργητών σας. Δια τούτο φονεύεσθε μεταξύ σας και καταβροχθίζετε οι μεν τους δε, δια τούτο διεξάγετε πολέμους και καταστρέφεσθε εις τας εσωτερικάς έριδας.
Απαλλαγήτε από το μίσος. Θέσατε τέρμα εις τας έριδάς σας!
Ακολουθήσατε τον δρόμον προς τον Άγιον Τάφον, αποσπάσατε την χώραν αυτήν από την κακήν φυλήν και κατακτήσατέ την σεις.
Η Ιερουσαλήμ είναι χώρα γόνιμος, περισσότερον από κάθε άλλην, αληθινός παράδεισος.
Η βασιλική αυτή πολιτεία, κειμένη εις το κέντρον της γης, σας καλεί να σπεύσετε εις βοήθειάν της.
Αναλάβατε το ταξίδι αυτό με φλόγα, δια να απαλλαγήτε από τα αμαρτήματά σας και να είσθε βέβαιοι δια την ανταμοιβήν μιας αφθάρτου δόξας εις το Βασίλειον των Ούρανών!”.
Ηκούσθη τότε δυνατή φωνή μέσα από το πλήθος:
Diex li volt «Αυτή είναι η θέλησις Κυρίου».
Ο Ουρβανός ήρπασε την ευκαιρίαν και τους ώρκισε να διατηρήσουν την αναφώνησιν αυτήν ως πολεμικήν κραυγήν. Τους εζήτησε, εις όσους θα συμμετείχαν εις την Σταυροφορίαν, να φέρουν σταυρόν εις το μέτωπον και εις το στήθος των. «Αμέσως -λέγει ο Γουλλιέλμος του Μαλμέσμπουρυ- μερικοί ευγενείς ερρίφθησαν εις τα γόνατα του πάπα και αφιέρωσαν τους εαυτούς των και τας περιουσίας των εις την υπηρεσίαν του Θεού». Χιλιάδες από τους κοινούς ανθρώπους ανέλαβαν με τον τρόπον αυτόν τας ιδίας υποχρεώσεις, μοναχοί και ερημίται εγκατέλειψαν τα κελλιά των δια να γίνουν στρατιώται του Χριστού εις την μη μεταφυσικήν εννοιαν της λέξεως. Ο δραστήριος πάπας επεσκέφθη άλλας πόλεις, το Τούρ, το Μπορντώ, την Τουλούζην, το Μομπελλιέ και επί εννέα μήνας εκήρυττε την σταυροφορίαν.
Όταν έφθασε εις την Ρώμην, ύστερα από απουσίαν δύο ετών, εγένετο δεκτός με ενθουσιασμόν από την ολιγώτερον ευσεβή πόλιν του χριστιανικού κόσμου. Ανέλαβε, χωρίς να συναντήση σοβαράν αντίδρασιν, να αποδεσμεύση τους σταυροφόρους από τας υποχρεώσεις που τους ημπόδιζαν να πολεμήσουν. Ηλευθέρωσε τους δουλοπαροίκους και τους υποτελείς, δια το χρονικόν διάστημα που θα διαρκούσε ο πόλεμος, από τον όρκον πίστεως εις τον χωροδεσπότην των.
Παρεχώρησε εις όλους τους σταυροφόρους το προνόμιον να εκδικάζωνται από εκκλησιαστικά δικαστήρια αντί των φεουδαλικών δικαστηρίων και έδωσε την εγγύησιν ότι αι επισκοπικαί αρχαί θα επροστάτευαν την περιουσίαν των. Διέταξε -αν και δεν κατώρθωσε να την επιβάλλη δια της δυνάμεως- ανακωχήν εις όλους τους πολέμους μεταξύ χριστιανών και καθιέρωσε νέον κανόνα πειθαρχίας, ανώτερον του κώδικος φεουδαλικής νομιμοφροσύνης. Η Ευρώπη ευρέθη περισσότερον από ποτέ ηνωμένη. Ο Ουρβανός έγινε, θεωρητικώς τουλάχιστον, ο ανεγνωρισμένος κύριος των ευρωπαίων βασιλέων και ολόκληρος ο Χριστιανισμός εδονείτο από συγκίνησιν καθώς προητοιμάζετο πυρετωδώς δια τον ιερόν πόλεμον.