(Οσίου Μακαρίου της Όπτινα, Πνευματικές Νουθεσίες, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, σελ. 22-24)
Πνευματική καθοδήγηση
Με ντροπή και κατάπληξη διάβασα την επιστολή σου. Μου αποδίδεις αρετές και χαρίσματα που δυστυχώς γνωρίζω ότι δεν έχω. Ο Κύριος πάντως να σε αμείψει κατά το μέτρο της πίστεώς σου. Να με ενίσχυσει δηλαδή, ώστε να γίνω πραγματικά αυτός που νομίζεις πως είμαι.
***
Έτσι αγράμματος και τιποτένιος που είμαι, δυσκολεύομαι πάρα πολύ να συμβουλέψω έναν άνθρωπο σαν και σένα, που για τόσα χρόνια βρισκόσουν κάτω από την πνευματική καθοδήγηση ενός από τους πιο επιφανείς κληρικούς μας. Το μυαλό μου είναι φτωχό και η καρδιά μου ακόμα φτωχότερη! Δεν θέλω όμως να αυξήσω με την άρνησή μου τη λύπη σου. Για αυτό ακουμπώ όλες μου τις ελπίδες στον Κύριό μας και, επικαλούμενος το φωτισμό Του θα προσπαθήσω να σε βοηθήσω.
Πριν από οτιδήποτε άλλο, σε συμβουλεύω να συνεχίσεις την πνευματική σου πορεία πάνω στις βάσεις και με τις κατευθυντήριες αρχές που είχε θέσει ο αείμνηστος πνευματικός σου, ο μεγάλος συναγωνιστής και φίλος μου. Και μην επιχειρήσεις να ακολουθήσεις τη μοναχική ζωή, αφού εκείνος τόσο πολύ επέμενε ότι δεν κάνεις για μοναχός. Ας αρκεστείς στη μόνωση, την ησυχία και το περιβάλλον που ζεις τώρα. Εφάρμοσε τον κανόνα που σου όρισε, με το ζήλο και την επιμονή που θα περίμενε από σένα -μ’ άλλα λόγια, στο μετρό και με τον τρόπο που σου υποδείκνυε. Για το σκοπό αυτό πρέπει να περιορίσεις τις συναναστροφές σου με πολλούς ανθρώπους. Οι ενδοιασμοί σου, ότι τάχα θα τους πληγώσεις κλπ., δεν αποτελούν σοβαρούς λόγους για να αθετήσεις στην υπακοή, που και τώρα οφείλεις στον αείμνηστο πνευματικό σου πατέρα.
***
Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα μπορέσω να προσφέρω καμία βοήθεια στη Χ., εκτός αν μου το ζητήσει η ίδια. Αλλά ακόμα κι αν μου το ζητήσει, αμφιβάλλω αν θα μπορούσα να τη βοηθήσω. Ο εσωτερικός της κόσμος είναι διχασμένος, δεν ξέρει τι θέλει και μερικές φορές αναρωτιέται αν στα αλήθεια θέλει να κάνει κάτι.
Εγώ, όπως άλλωστε και κάθε πνευματικός, μπορώ να απαντώ μόνο σε ίσιες, καθαρές και ειλικρινείς ερωτήσεις, που γίνονται με απλότητα και εμπιστοσύνη. Όταν έτσι γίνονται οι ερωτήσεις από τους πιστούς, ο ίδιος ο Θεός φωτίζει τους πνευματικούς να δίνουν κάθε φορά την πιο σωστή και ωφέλιμη για την ψυχή απάντηση. Αυτό όμως δεν συμβαίνει με ερωτήσεις ανειλικρινείς ή πλαγιές, που γίνονται με μισή καρδιά. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μπορώ να προσφέρω καμιάν υπεύθυνη βοήθεια, μη γνωρίζοντας τι να απαντήσω και πώς.
Όσο για το δικό σου ερώτημα σχετικά με το αν μπορείς ή όχι να παίζεις πιάνο, δεν έχω να σου πω τίποτα, αφού αυτό δεν σχετίζεται άμεσα με την πνευματική ζωή. Κάνε ό,τι νομίζεις
***
Δεν μου αρέσει που επαναλαμβάνεις συνέχεια πως, όταν διαβάζω το γράμμα σου, θα νιώσω αποστροφή για σένα. Ούτε μου αρέσει που λες ότι αυτό σου κοστίζει πολύ, και ότι αισθάνεσαι πόνο και ντροπή. Νομίζω ότι μπορείς να δεις μόνη σου καθαρά, από πού προέρχεται όλη αυτή η ανησυχία και η δυσκολία σου.
Είναι αλήθεια βέβαια, πως είμαι βαθιά συγκινημένος από την ειλικρίνεια και την αγάπη σου. Αυτό ακριβώς είναι που αυξάνει τη συμπάθειά μου για σένα και τον προβληματισμό μου για την εξεύρεση της σωστής λύσεως στο πρόβλημά σου. Αντίθετα, δεν θα είχα τίποτα να σου πω, αν, αντί για δυσκολίες, μου είχες εκθέσει χαρούμενα τις επιτυχίες της πνευματικής σου πορείας. Εύχομαι ο Κύριος να σε φωτίζει, να σε δυναμώνει στο δύσκολο δρόμο σου και να ευλογεί εσένα, το σύζυγο και τα παιδιά σου.