(Αναστασίου αρχιεπισκόπου Αλβανίας, Ισλάμ, εκδ. Ακρίτας, 2006, σελ. 293-296)
Υπό την επίδραση των ειρηνοποιών κηρυγμάτων και της καλλιέργειας φιλικής ατμόσφαιρας μεταξύ των λαών υπάρχει σήμερα η τάση αποσιωπήσεως της χαρακτηριστικής αυτής παραγράφου της ισλαμικής τακτικής. Εντούτοις, και αν ακόμη παραθεωρήσουμε τα συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα, παραμένουν τα ιερά κείμενα. Οι παροτρύνσεις του Κορανίου για δυναμική, μαχητική αντιμετώπιση των «απίστων» είναι πολλές και άμεσες:
«Μάχεσθε μέχρις ότου αποσοβηθή αφ’ υμών ο κίνδυνος του πειρασμού, και όταν δεν υπάρχη άλλη λατρεία ειμή η του μόνου Θεού. Αν οι εχθροί θέσωσι τέρμα εις τας πράξεις αυτών, τότε ας παύσωσιν αι εχθροπραξίαι, εκτός αν πρόκηται περί ασεβών» (Η Βούς, 2:189)(51).
Μερικές φορές δίδεται ευρύτερη έννοια στον «ιερό πόλεμο». π.χ. τζιχάντ (jihad) θεωρείται και η διαμαρτυρία κατά των καταχρήσεων μουσουλμάνων αρχόντων(52). Η κλασική πάντως σημασία της εντολής παραμένει αναμφισβήτητη. Οι εκτός της κυριαρχίας του Ισλάμ χώρες ονομάζονται «Οίκος Πολέμου» (Dar al-Harb) και αντιδιαστέλλονται από τον Dar al-Islam, τον «Οίκο του Ισλάμ».
Είναι περιοχές αγώνος -ιδιαιτέρως όπου επικρατεί ο πολυθεϊσμός, η αθεΐα, η ειδωλολατρία-έως ότου τεθούν με την τζιχάντ υπό το κράτος της αληθούς πίστεως (53). Ο χαρακτήρας του Ισλάμ υπήρξε επιθετικός• εκεί όπου η πειθώ δεν έφερνε αποτέλεσμα,το ξίφος αποδεικνυόταν πειστικότερο. Η μέσω του «ιερού πολέμου» διάδοση της πίστεως ενδυνάμωσε το Ισλάμ στις περιόδους της επεκτάσεώς του. Έτσι κατόρθωσε να επιβάλει με ταχύτητα αστραπής την κυριαρχία του από τις στήλες του Ηρακλέους μέχρι τον Ινδό ποταμό. Το Ισλάμ για να επικρατήσει δεν χρειάσθηκε, όπως ο Χριστιανισμός, εκατομμύρια μάρτυρες από τους οπαδούς του. Προτίμησε να τους αναζητήσει μεταξύ των οπαδών των αντιπάλων θρησκειών.
Οι εβραϊκοί και χριστιανικοί πληθυσμοί, ως κάτοχοι των Γραφών (και αναγκαίοι για την οικονομική ευμάρεια του κράτους των πολεμιστών), είχαν δικαίωμα να διατηρήσουν τη θρησκεία τους καταβάλλοντας κεφαλικό φόρο• εννοείται ότι και το δικαίωμα αυτό καταπατήθηκε επανειλημμένως από πολλούς ηγεμόνες. Η αντίληψη σχετικά με τη τζιχάντ (jihad), η οποία υπήρξε αναμφισβήτητο στοιχείο της δυναμικότητας της μουσουλμανικής θρησκείας, επισημαίνει για μία ακόμη φορά ότι το Ισλάμ, παράλληλα με τον θρησκευτικό του χαρακτήρα, υπήρξε και μέγεθος πολιτικό. Ο Προφήτης δεν ίδρυσε μόνο μία θρησκευτική κοινότητα, αλλά και ένα κράτος.
Η νοοτροπία του «ιερού πολέμου», ενώ υπήρξε το ισχυρό νεύρο του Ισλαμισμού κατά την πρώτη ιστορική του περίοδο, κατέληξε κατά τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού ευαίσθητο και κρίσιμο σημείο για τους οπαδούς του Μωάμεθ. Όταν αναλογισθεί κανείς, ότι σύμφωνα με τη διδασκαλία του Προφήτη οι πιστοί θα είχαν πάντοτε την ευλογία του Θεού και μαζί με αυτήν τη νίκη, αντιλαμβάνεται εύκολα γιατί πολλοί μουσουλμανικοί λαοί, που βρίσκονταν τότε σε παρακμή και υπό την εξουσία άλλων κρατών, αντιμετώπισαν μια ιδιότυπη θρησκευτική κρίση.
Υποσημειώσεις:
(51) «Μάχεσθε υπέρ πίστεως, και μάθετε ότι ο Κύριος ακούει και τα πάντα γινώσκει» (η Βούς, 2:245).
«Όταν παρέλθωσιν οι ιεροί μήνες, τότε φονεύετε τους πολυθεϊστάς,όπου αν συναντήσητε, ζωγρείτε δε πολιορκούντες και ενεδρεύοντες αυτούς. Εάν όμως μετανοήσωσιν , εάν τηρήσωσι την προσευχήν, εάν ελεήσωσιν, άφετε αυτούς ελευθέρους, καθότι ο Θεός είναι μακρόθυμος και ελεήμων» (Η Μετάνοια, 9:5,60).
«Οπόταν συναντάτε τους απίστους φονεύετε και κατασφάζετε, συγκρατούντες στερεώς τα δεσμά του αιχμαλώτου. / Μετά δε την κατάπαυσιν της μάχης, άφετε αυτόν ελεύθερον η ανταλλάξατε αντί λύτρων. Πράττετε ούτως. Εάν εβούλετο ο Θεός, θα εθριάμβευεν ο ίδιος επ’ αύτών, αλλ’ υποβάλλει υμάς εις τον πόλεμον, ίνα δοκιμάση τους μεν δια των δε. ο Θεός δεν θα απολέση τα έργα των πεσόντων εν τη μάχη υπέρ πίστεως. / Θα οδηγήση αυτούς και θα κατευθύνη τας καρδίας αυτών. / Θα εισαγάγη αυτούς εις τον παράδεισον ον ήδη υπέδειξεν αυτοίς. / Όσοι πιστοί! Εάν συνδράμητε τον Θεόν εν τη μάχη αυτού κατά των απίστων, και ο Θεός θα συνδράμη υμάς, κατευθύνων τα υμέτερα διαβήματα» (Ο Μωάμεθ, 47: 4-10. Πρβλ. Τα Λάφυρα, 8:73,76. Ο Σίδηρος, 57:10 κ.ά.). Βλ. και σελ. 126-127 παρούσης εργασίας.
Μία «παράδοση» αναφέρει: «Πάνω από την έβδομη πύλη [του Παραδείσου] είναι γραμμένο: “Η πύλη αυτών που εξέρχονται σε ιερό πόλεμο”»• al-Kisa I, Qisas al-Anbiya, βλ. Jeffery, Reader (1962), 173.
(52) Σύμφωνα με παράδοση που μνημονεύεται από τους Abu Dawud, al-Tiirmidhiy και Ibn Majah και αποδίδεται στον Abu Said al-Khudri, ο Προφήτης είπε: «το ανώτατο είδος ιερού πολέμου (jihad) είναι να λές την αλήθεια κατά πρόσωπο σε ένα Σουλτάνο (ή άλλη εξουσία), ο οποίος παρεκκλίνει από την ευθεία οδό»• Doi, Introduction (1971), 94.
(53) M. Khadduri, War and Peace in the Law of Islam (Baltimore 1955). F. Abbott, “The Jihad of Sayyid Ahmad Shahid”, MW 52 (1962) 216-222.Για τις νέες τάσεις στις μουσουλμανικές χώρες στο θέμα της θρησκευτικής ελευθερίας βλ. Α. Μαρίνου, Η θρησκευτική ελευθερία (Αθήναι1972), 319-329.
(Προσθήκη 2004): M.J. Gohari, The Taliban Ascent to Power, Oxford University Press (Oxford 1999, 2002). M. Juergensmeyer, Terror in the Mind of God. The Global Rise of Religious Violence, University of California Press (Berkeley, Los Angeles, London 2001). F.E. Peters, Jihadin Classical and Modern Islam, Marcus Wiener Publ. (Prinston 1996).