(Αναστασίου αρχιεπισκόπου Αλβανίας). 

Βίος. Τα στοιχεία για τη ζωή του μεγάλου πέρση προφήτη του αρχαίου κόσμου είναι λίγα και αποσπασματικά. Η προσωπικότητά του εξακολουθεί να κρύβεται σε ομίχλη. Παλαιότεροι ερευνητές τον τοποθετούν στον 7ο ή τον 6ο αι. π.Χ. νεότεροι προτιμούν την εποχή μεταξύ 140Ο και 10ΟΟ π.Χ. Το όνομα Ζωροάστρης είναι η εξελληνισμένη μορφή του αρχαιοπερσικού «Ζαρατούστρα», που σημαίνει «αυτός με τις ανοιχτόχρωμες καφέ καμήλες» ή, πιθανότερα, «εκείνος ο οποίος κατευθύνει καμήλες». Μέλος της υποφυλής Σπιτάμα, γεννήθηκε μάλλον στη Βακτριανή, στα σύνορα Αφγανισταν-Τουρκεστάν. Ο Ζωροάστρης ανήκε στο ινδοϊρανικό κύμα που έφθασε στην Περσία στα μέσα της 2ης χιλιετηρίδας π .X. Έδρασε στη μεταβατική περίοδο, από τον νομαδικό στον αγροτικό βίο. Ο ίδιος ονομάζει τον εαυτό του «Ζαουτάρ», δηλαδή «Ιερέα» εκστατικού τύπου. Σύμφωνα με την παράδοση, νυμφεύθηκε τρεις φορές και απέκτησε συνολικά τρεις γιούς και τρεις κόρες.

Στα τριάντα του χρόνια έλαβε την κλήση στο προφητικό έργο με ένα όραμα. Ακολούθησαν κι άλλα, που τον βεβαίωσαν ότι όφειλε να μεταδώσει τη θρησκευτική αποκάλυψη για τη μοναδικότητα Του Αχούρα Μάζδα. Αυστηρός κριτής του παραδοσιακού θρησκευτικού κατεστημένου, ο Ζωροάστρης προκάλεσε θερμή αφοσίωση, αλλά και βίαιη αντίδραση. Αποδοκίμασε ορισμένες αιματηρές θυσίες και παραδοσιακά τελετουργικά, ενώ αντίθετα επέμεινε στην καθαρότητα της ψυχής. Κράτησε όμως τον σεβασμό στη φωτιά, που θεωρούσε ότι εκφράζει συμβολικά τη λαμπρότητα του Αχούρα Μάζδα. Χρειάσθηκε να περάσουν δέκα χρόνια για να αποκτήσει -στο πρόσωπο του εξαδέλφου του- τον πρώτο οπαδό. Αναγκασμένος να απομακρυνθεί από τη φυλή του, βρήκε τελικά, στα 42 του χρόνια, καταφύγιο και υποστήριξη στην αυλή του βασιλιά Βιστάσπα, ο οποίος ανακήρυξε τη διδασκαλία του Ζωροάστρη επίσημη θρησκεία. Οι μαθητές του Ζωροάστρη είναι γνωστοί με διάφορα ονόματα όπως: «πτωχοί, «φίλοι», «γνώστες», «σύντροφοι στον όρκο», τα οποία προσδιορίζουν και τον χαρακτήρα τους.
Οι πηγές συμφωνούν ότι ο Ζωροάστρης πέθανε 77 ετών. Σύμφωνα με μεταγενέστερη πληροφορία, φονεύθηκε από Ιερέα της παλαιάς θρησκείας μπροστά σε ένα βωμό, σε μια επιδρομή εναντίον της πρωτεύουσας Του Βιστάσπα.
Διδασκαλία
Ο Ζωροάστρης δίδαξε σχεδόν μισό αιώνα. Από τη διδασκαλία του σώθηκαν μερικά μόνο αποσπάσματα, στους 17 ύμνους των Γκάθα, που καταγράφηκαν και εντάχθηκαν στη ζωροαστρική βίβλο «Αβέστα» και στην Ιερή περσική γραμματεία, τη γνωστή ως «Παχλαβί», που βασίζεται σε παλαιότερα κείμενα που έχουν χαθεί. Σκόρπιες πληροφορίες για τον Ζωροάστρη δίνουν επίσης έλληνες, ρωμαίοι και άραβες συγγραφείς. Βασικές γραμμές του ζωροαστρικού κηρύγματος είναι ότι ο Αχούρα Μάζδα («Σοφός Κύριος») δημιούργησε το σύμπαν, τον πνευματικό και υλικό κόσμο και είναι κύριος και φίλος όλων των ανθρώπων. Η πηγή του κακού είναι το καταστρεπτικό πνεύμα (Άνγκρα Μαϊνιού). Βίαιο και πονηρό, δημιούργησε τους δαίμονες και κυριαρχεί στον άδη, δρώντας πάντοτε αντίθετα προς τον «Σοφό Κύριο». Δεν πρόκειται όμως για ακραιφνή δυϊσμό. Όλοι οι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, ανεξάρτητα από κοινωνική κατάσταση, είναι ελεύθεροι να διαλέξουν ανάμεσα στο καλό και το κακό. Με βάση αυτή την εκλογή, τις σκέψεις, τα λόγια, τις πράξεις, θα κριθούν στο επέκεινα.
Στο ζωροαστρικό σύστημα κεντρική θέση κατέχουν και οι «Αμέσα Σπέντα», οι «γενναιόδωροι» ή «σωτήριοι αθάνατοι», επίσης δημιουργήματα του Αχούρα Μάζδα, των οποίων η φύση, όπως αποκαλύπτουν τα ονόματά τους, έχει έντονα αφηρημένο και καθοδηγητικό χαρακτήρα: «Βόχου-μανα» (καλή σκέψη), Άσα Βαχίστα» (δικαιοσύνη), «Ξάθρα Βαΐρια» (επιθυμητή κυριαρχία ή βασιλεία), «Σπέντα Αρμαΐτι» (αφοσίωση, υπακοή), «Χαουρβατάτ» (υγεία) και «Αμερετάτ» (ζωή, αθανασία). Στους έξι «γενναιόδωρους αθάνατους» αντιστοιχούν οι έξι δημιουργίες: βοοειδή, φωτιά, γη, μέταλλα, νερό, φυτά. Ως έβδομη δημιουργία θεωρείται ο άνθρωπος και συναρτάται αμεσότερα με τον Αχούρα Μάζδα.
Η θρησκευτική διδασκαλία του Ζωροάστρη, με σαφή μονοθεϊστική χροιά, επιβλήθηκε αργότερα σ’ ολόκληρη την Περσία και επί αιώνες δέσποζε σ΄ αυτήν. Ο σπουδαίος αυτός θρησκευτικός ηγέτης είναι ο μόνος με ιερατική Ιδιότητα ανάμεσα στους Ιδρυτές των μεγάλων θρησκειών και η μορφή του διατηρήθηκε διαυγής χωρίς ποτέ να θεοποιηθεί. Η ζωροαστρική σύλληψη είναι βασικά αισιόδοξη και προσανατολίζεται στην αποκατάσταση της παγκόσμιας αρμονίας. Εκφράζει μια συγκεντρωτική θεώρηση του κόσμου, διατυπώνει μια άποψη παγκοσμιότητας, εισηγείται σοβαρές ηθικές αρχές. Η συμβολή του Ζωροάστρη στη σκέψη και την ανάπτυξη των λαών που επηρέασε υπήρξε σημαντική και θυμίζει λάμψη ήρεμης φωτιάς, η οποία μέχρι σήμερα παραμένει το βασικό σύμβολο της ζωροαστρικής θρησκείας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΤ’ ΕΠΙΛΟΓΗΝ
Boyce, Μ., A History of Zoroastrianism, 2 vols, Leiden, Koln, vol.Ι 1975, vol.ΙΙ 1982.
Breuil, P. du, Zarathoustra et la transfiguration du monde, Paris 1978. Duchesne-Guillemin, J., Zoroastre, Paris 1948.
-- , La religion de l’ Iran ancien, Paris 1962.
Gnoli, Gh., Zoroaster’ s Time and Homeland, Napoli 1980.
Lommel, H., Die Yast ’s des Awesta, Gottingen, Leipzig 1927.
Widengren, G., Die Religionen Irans, Stuttgart 1965.
Zahner, R.C., The Dawn and Twilight of Zoroastrianism, London 1961, 1975.
(βιβλίο: Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού.εκδ. Ακρίτας σελ.61-64)