(ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ,ΧΑΡΩΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ)
ΕΙΝΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟ ΝΑ ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΤΑ ΕΛΑΦΡΥΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
2601.Αυτό βέβαια πολλές φορές κάνουν και οι πατέρες στα παιδιά τους, αφού κάποιος από κείνους πάρει το παιδί του που έχει διαφθαρεί και έχει διαπράξει πολλά κακά, κι αν ακόμη έχει πείσει τον εαυτό του ότι μόνο του και με τη δική του θέληση εξώκειλε στην αμαρτία, όμως σε άλλον μεταφέρει και επιρρίπτει πολλές φορές τις κατηγορίες, λέγοντας περίπου τα εξής: «Ξέρω, ότι δεν ήταν δικό σου το αμάρτημα, άλλοι σε διέφθειραν και σε εξαπάτησαν, όλο το φταίξιμο είναι δικό τους». Εκείνος λοιπόν που ακούει αυτά, θα μπορέσει, αφού για λίγο δει μέσα από την κακία στην οποία βρίσκεται το σωστό, να επιστρέψει ευκολότερα στην αρετή, ντρεπόμενος και κοκκινίζοντας να φανεί ανάξιος για τη γνώμη που έχουν γι' αυτόν. (Εις Δαυίδ και Σαούλ,ομιλ. Β', 3, ΕΠΕ 7, 590-592- ΜG 54, 691). ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΣΥΜΠΑΘΕΙΑ
2602.Κοινή είναι η διδασκαλία, κοινά και τα τραύματα, γι’ αυτό και επιθέτω κοινά φάρμακα. Υπήρξε και αυτό έργο της φιλανθρωπίας του Θεού, να κυβερνώνται δηλαδή με τους ίδιους νόμους και αυτός που μιλάει και εκείνοι που ακούνε, να είναι από την ίδια φύση και να είναι κατά τρόπο όμοιο υπεύθυνοι, όταν παραβαίνουν τους νόμους. Γιατί; Για να κάνει (ο δάσκαλος) την επίπληξη με μέτρο, για να δίνει εύκολα τη συγγνώμη σ’ εκείνους που σφάλλουν, για να θυμάται τη δική του αδυναμία και να μην κάνει ανυπόφορο τον έλεγχο. Γι’ αυτό και δεν κατέβασε ο Θεός αγγέλους από τον ουρανό, για να τους κάμει δασκάλους των ανθρώπων, που είναι κατώτεροι από αυτούς στη φύση. Γιατί τότε, λόγω της υπεροχής της φύσεώς τους και επειδή θα αγνοούσαν την ανθρώπινη αδυναμία, θα μας έκαναν πολύ περισσότερες παρατηρήσεις. Αλλά έδωσε για δασκάλους ανθρώπους θνητούς και για ιερείς ανθρώπους που έχουν και αυτοί αδυναμίες, ώστε με τον τρόπο αυτό, η κοινή ευθύνη που έχουν και εκείνος που μιλάει και εκείνοι που ακούνε, να γίνεται χαλινάρι στη γλώσσα του δασκάλου και να μην του επιτρέπει να είναι υπερβολικός στις παρατηρήσεις και κατηγορίες του. Και ότι αυτή είναι η αλήθεια, φαίνεται από όσα είπε ο Απ. Παύλος, ο οποίος όρισε αυτό το νόμο και μας δίδαξε την αιτία, λέγοντας τα εξής: «Κάθε ιερέας, που ξεχωρίζεται για το έργο αυτό από τους ανθρώπους, για να τους υπηρετεί τελώντας τη λατρεία, είναι συμπαθής σ’ εκείνους που από άγνοια η πλάνη αμαρτάνουν. Με ποιά αφορμή και γιατί; «Γιατί και αυτός έχει την ασθενή ανθρώπινη φύση και είναι ηθικά αδύνατος»1. Βλέπεις ότι αιτία της συμπάθειας είναι η ηθική ασθένεια και αδυναμία και ότι η ομοιότητα της ανθρώπινης φύσης δεν επιτρέπει ποτέ σ’ εκείνον που επιπλήττει να πέσει σε υπερβολές, όσο κι αν κατέχεται από φιλόνεικη και επικριτική διάθεση; Δεν έκαμα λοιπόν εκείνους τους ελέγχους εξετάζοντας τα σφάλματα των άλλων με ψυχρό και αυστηρό πνεύμα, ούτε παρακινήθηκα από κάποια σκληρότητα, αλλά από μεγάλη φροντίδα και αγάπη. (Ότι επικίνδυνον και τοις λέγουσι, 1, ΕΠΕ 31, 138 -ΜG 50, 654-655). 1. Έβρ., 5,1-2.
Σ’ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΚΑΤΑΒΑΛΛΟΥΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ, ΦΕΡΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΣΥΓΚΑΤΑΒΑΣΗ
2603.Έπειτα, αφού πέτυχε ο Απ. Παύλος αυτό που ήθελε, μαλακώνει περισσότερο και υποχωρεί, όπου επιτρέπεται, με γενναιοδωρία. «Εμείς είμαστε συνεργάτες του Θεού και σεις είστε χωράφι του Θεού, οικοδομή του Θεού»1. (Εις Α' Κορ., ομιλ. Η', 3, ΕΠΕ 18,228- ΜG 61, 71-72). 1. Α'Κορ.3,9.
ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΥΜΠΑΘΕΙΣ ΣΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ, ΓΙΑΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΕΝΟΧΟΙ ΣΕ ΠΟΛΛΑ
2604.Μην κατηγορείς με κακότητα τις πράξεις των άλλων, ούτε να είσαι αυστηρός δικαστής, αλλά ήμερος και φιλάνθρωπος γιατί κι εμείς έχουμε διαπράξει πλημμελήματα, που είναι άξια αυστηρότατης τιμωρίας... ”Ας μη γινόμαστε λοιπόν αυστηροί εξεταστές των άλλων, αλλά ας σκεπτόμαστε τα δικά μας σφάλματα και έτσι θα σταματήσουμε την απάνθρωπη και σκληρή αυτή συνήθεια. (Εις Ιωάν., ομιλ. Ξ', 5, ΕΠΕ 14, 140- ΜG 59, 334).
ΓΙΑΤΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΠΡΑΟΤΉΤΑ
2605.Όταν πρόκειται να ελέγξουμε, δεν χρειάζεται μόνον θάρρος, αλλά περισσότερο πραότητα παρά θάρρος. Γιατί οι αμαρτωλοί κανέναν άνθρωπο δεν αποστρέφονται και δεν μισούν τόσο, όσο αυτόν που πρόκειται να τους ελέγξει και επιθυμούν να πιασθούν από κάποια δικαιολογία, ώστε να αποσκιρτήσουν και να ξεφύγουν την επίπληξη. Πρέπει λοιπόν να τους συγκρατούμε με την πραότητα και την υποχωρητικότητα. Γ ιατί εκείνος που ελέγχει όχι μόνον με τη φωνή του, αλλά και με την παρουσία του γίνεται ενοχλητικός και ανυπόφορος σ’ εκείνους που αμαρτάνουν. «Γιατί», όπως λέγει η Γραφή, «είναι αποκρουστικός και ανυπόφορος και μόνον που τον βλέπουμε».1 Γι’ αυτό λοιπόν πρέπει να δείχνουμε μεγάλη πραότητα. (Εις Ήσ., ομιλ. Ε', 2, ΕΠΕ 8Α, 414-ΜG56,131-132). 1. Σοφ.Σολ.2,14.
ΕΙΝΑΙ ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΗ Η ΕΠΙΠΛΗΞΗ ΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΗΠΙΟ ΤΡΟΠΟ
2606.Αλλ’ όμως και έτσι τους επέπληξε με ηπιότητα και τους προξένησε περισσότερη ντροπή, πράγμα που έκανε και το λόγο βαρύτερο. [Εις Α’Κορ.,ομιλ.ΚΣΤ’,7,ΕΠΕ18Α,162-MG61,220ε].
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΗΠΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ
2607.Και οι γιατροί και οι πατέρες έτσι συνηθίζουν να κάνουν. Οι μεν γιατροί επιθέτουν πρώτα πρώτα φάρμακα δραστικότερα και, όταν ανοίξει η πληγή, τότε χρησιμοποιούν εκείνα τα φάρμακα που μπορούν να ανακουφίζουν τον πόνο. Οι δε πατέρες, όταν δουν τα παιδιά τους να ατακτούν, χρησιμοποιούν πρώτα τις περισσότερο αυστηρές επιπλήξεις και αργότερα συμβουλές και προτροπές. Κατά τον ίδιο λοιπόν τρόπο κι εμείς, αν και χθες χρησιμοποιήσαμε αυστηρότερα το λόγο, όμως σήμερα θα μιλήσουμε με καλοσύνη και θα θεραπεύσουμε τις πληγές σαν να πρόκειται για δικά μας μέλη. (Εις Γεν., ομιλ. Ζ’ , 1, ΕΠΕ2,162-ΜG53,62).
ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΙΜΩΡΙΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΗΠΙΟΤΕΡΟΣ ΤΡΟΠΟΣ
2608.Πρόσεξε την ταπεινοφροσύνη του Παύλου, πρόσεξε τη σοφία του, πώς δηλαδή προηγουμένως και βαθειά τομή έκαμε, μίλησε με αυστηρότητα και, όταν κατόρθωσε εκείνο που ήθελε, θεραπεύει και πάλι με στοργή και επιμέλεια. [Εις Ρωμ., ομιλ. Λ', 1, ΕΠΕ 17, 642 -ΜG 60, 653-654, oμιλ. ΚΘ', α ‘] ΘΑ ΠΡΟΧΩΡΟΥΜΕ ΗΡΕΜΑ
2609.Και τώρα μεν το λέει αυτό σε χαμηλό τόνο, αλλά καθώς προχωρεί και γίνεται ορμητικός, φωνάζει πλέον καθαρά και λέει... Αλλά αρχικά δεν μιλάει έτσι, γιατί ήταν χρήσιμο να προχωρήσει (στον έλεγχο) με ηρεμία και σιγά σιγά. (Εις Α'Κορ., ομιλ. ΛΗ’, 2, ΕΠΕ 18Α, 556- ΜG 61, 323). 2610.Νομίζω, ότι εκείνος που πρόκειται να ελέγξει, πρέπει να απομακρύνει όσο το δυνατόν περισσότερο την ψυχή του από τη θρασύτητα και την αλαζονεία και να δείξει τη δραστηριότητα του μέσα στα φυσικά όρια των λόγων και των πραγμάτων. Γιατί και οι γιατροί, όταν χρειάζεται να αποκόψουν τα σάπια μέλη ή να καταπραύνουν τα ερεθισμένα από φλόγωση, δεν αρχίζουν τη θεραπεία, αφού προηγουμένως οργισθούν, αλλά τότε προ πάντων φροντίζουν να διατηρήσουν το λογικό τους στην πρέπουσα ήρεμη κατάσταση, ώστε να μην βλάψουν την επιστήμη τους με την ταραχή τους. Αν λοιπόν, όταν πρόκειται να θεραπεύσει κανείς ένα σώμα, χρειάζεται τόσο μεγάλη γαλήνη, που να κατατάξουμε εκείνον που θεραπεύει ψυχές και πόση φιλοσοφημένη σκέψη πρέπει να απαιτήσουμε απ’ αυτόν; (Εις μακάρ. Βαβύλαν, 7, ΕΠΕ 34, 450 -ΜG50, 543-544).
ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
2611.Εκείνος που ελέγχεται δεν πρέπει να αγανακτεί, γιατί
είμαστε άνθρωποι και έχουμε ελαττώματα ούτε εκείνος που ελέγχει να το κάνει σαν να περιγελά ή να επιπλήττει και να διαπομπεύει, αλλά ιδιαιτέρως και με καλοσύνη. Γιατί εκείνος που ελέγχει πρέπει να είναι περισσότερο πράος και ευγενής, για να πείσει τον ελεγχόμενο να υπομείνει την πληγή. Δεν βλέπετε τους γιατρούς, με πόση καλοσύνη κάνουν τη θεραπεία, όταν καυτηριάζουν, όταν χειρουργούν; Πολύ περισσότερο πρέπει να κάνουν το ίδιο εκείνοι που ελέγχουν γιατί ο έλεγχος είναι πιο δυνατός και από τη φωτιά και από το σίδηρο και κάνει τον άνθρωπο να αναπηδά και να αντιδρά. Γι’ αυτό και οι γιατροί μηχανεύονται πολλά, για να κάνουν την εγχείριση με πραότητα και καλοσύνη, όσο είναι δυνατόν την προχωρούν και αφού σταματήσουν για λίγο, δίνουν την ευκαιρία στον άρρωστο να αναπνεύσει. Έτσι πρέπει να κάνουμε και τους ελέγχους, για να μην αγανακτήσουν και φύγουν οι ελεγχόμενοι. Ακόμη κι’ αν χρειασθεί να βρισθούμε και να πληγωθούμε, να μην εγκαταλείψουμε την προσπάθεια. Γιατί και οι χειρουργούμενοι καταφέρονται με άπειρες κραυγές κατά των γιατρών, που τους χειρουργούν. Αλλ’ οι γιατροί δεν δίνουν σημασία σε τίποτε από αυτά, αλλά ενδιαφέρονται μόνον για την υγεία των αρρώστων. [ Εις Εβρ.,ομιλ.Λ’,3,ΕΠΕ25,306-MG63,212]
NA ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΔΑΚΡΥΑ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΠΟΝΟΥ
2612.Όταν βλέπουμε το παιδί να δαιμονίζεται, θρηνούμε. Όταν όμως το βλέπουμε να αμαρτάνει, δεν συγκινούμαστε, ενώ τότε θα έπρεπε να χτυπιόμαστε από τον πόνο και να οδυρόμαστε, ή καλύτερα όχι να οδυρόμαστε μόνον, αλλά και να το συγκρατούμε και να το χαλιναγωγούμε, να το συμβουλεύουμε, να το παρακινούμε στο, καλό, να το φοβερίζουμε, να το επιπλήττουμε, να απομακρύνουμε με κάθε τρόπο θεραπείας την αρρώστια εκείνη. (Εις το «Χήρα καταλεγέσθω», 11, ΕΠΕ 27, 480 -ΜG51, 331).
ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ
2613.Τέτοιος είναι και τέτοιος πρέπει να είναι εκείνος που συμβουλεύει, δεν προτρέπει μόνον, αλλά και ελέγχει, για να παρακινήσει περισσότερο, ώστε να πεισθούν σ’ αυτά που λέει.[Εις Ματθ., ομιλ. ΚΒ', 1, ΕΠΕ 10, 32 –MG57,299].
2614.Δεν θα τον κατηγορήσεις, ούτε θα τον επιπλήξεις μόνον, αλλά και θα τον συμβουλέψεις και θα τον παρακαλέσεις.[ Κατηχ..ΣΤ’,18,ΕΠΕ30,466-SOURCES CHRET.τ.50,224]
ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΣ
2615. Να πάρεις ιδιαιτέρως τον συνανθρωπό σου και να τον διορθώσεις. Γιατί οι κατηγορίες που γίνονται δημόσια, πολλές φορές τους κάνουν πιο αδιάντροπους και όσο βλέπουν οι περισσότεροι από εκείνους που περεκτρέπονται, ότι είναι δυνατόν να διαφύγουν την προσοχή των ανθρώπων, προτιμούν χωρίς δυσκολία να επανέλθουν στο σωστό δρόμο, όταν όμως χάσουν την καλή γνώμη των πολλών, πέφτουν πλέον μερικοί στην απόγνωση και γλιστρούν στην αδιαντροπιά. (Εις Ψαλμ. ΜΘ’10, ΕΠΕ 6, 288- ΜG55, 256).
2616. Όπως οι πληγές, όταν γυμνώνονται και έρχονται συχνά σε επαφή με τον ψυχρό αέρα, χειροτερεύουν, έτσι και η ψυχή που έχει αμαρτήσει, αν ελέγχεται μπροστά στα μάτια πολλών για όσα αμάρτησε, γίνεται πιο αδιάντροπη. Για να μη συμβεί λοιπόν αυτό, σας εθεράπευσε κρυφά ο λόγος. Και για να μάθετε ότι η κρυφή αυτή θεραπεία έχει μεγάλο κέρδος, ακούστε τι λέει ο Χριστός: «Εάν σου φταίξει σε κάτι ο αδελφός σου, πήγαινε και έλεγξέ τον»1. Δεν είπε (να γίνει ο έλεγχος) μπροστά σου και μπροστά στους πολίτες, ούτε μπροστά σου και μπροστά στο λαό, αλλ’ «όταν θα είστε οι δυό σας μόνοι»2. Ας γίνει, λέγει, χωρίς μάρτυρες η κατηγορία, για να καταστεί εύκολη η αλλαγή προς διόρθωση. Άρα λοιπόν είναι πολύ μεγάλο καλό το να κάμεις τη συμβουλή, χωρίς να γίνει γνωστή στους άλλους. Αρκεί η συνείδηση, αρκεί ο κριτής εκείνος ο αδωροδόκητος. Δεν επιπλήττεις αυτόν που αμάρτησε τόσο πολύ, όσο η συνείδησή του (είναι πικρότερος ο κατήγορος εκείνος), ούτε γνωρίζεις με περισσότερη ακρίβεια τα αμαρτήματα του. Μην προσθέσεις λοιπόν πληγή πάνω στις υπάρχουσες πληγές, φανερώνοντας αυτόν που αμάρτησε, αλλά να κάμεις τη συμβουλή, χωρίς να είναι παρόντες μάρτυρες.(Περί του μη δημοσιεύειν τα αμαρτήματα, 4, ΕΠΕ 31,260 -ΜG51,357). 1.Ματθ. 18, 15. 2.Ματθ. 18,15.
2617.Aν φταίξει σε σένα ο αδελφός σου, πήγαινε και έλεγξέ τον ιδιαιτέρως»1. Ο Κύριος δίνει εντολή, ο έλεγχος να γίνεται μεταξύ των δύο, ώστε να μη γίνει η κατηγορία πιο βαρειά με τη μαρτυρία των περισσοτέρων, και, αφού γίνει εκείνος θρασύτερος, παραμείνει δυσκολοδιόρθωτος. [Εις Ματθ., ομιλ. Ξ’, 1, ΕΠΕ 11, 398- MG58,583] 1.Ματθ.18,15
2618.Να μη διασύρουμε δημόσια τα σφάλματα των συνανθρώπων μας. (Εις Ματθ., ομιλ. Ξ', 2, ΕΠΕ 11, 404 -ΜG 58, 586).
2619.Κι αν ακόμη δεις τον αδελφό σου να σφάλλει, μη κάνεις τον έλεγχο δημόσια, αλλά ιδιαιτέρως, και να είστε παρόντες μόνον εσύ κι αυτός, χωρίς να κατηγορείς, ούτε να εξευτελίζεις αυτόν που έχει πέσει, αλλά με πόνο και οδύνη μεγάλη. [Εις Α’Κ ορ.ομιλ.ΜΔ’,6,ΕΠΕ18Α,754-MG61,378γ’]    2620.Από την κακολογία γεννιέται το μίσος..., ενώ από την συμβουλή και τους ελέγχους που γίνονται ιδιατέρως γεννιέται η φιλία και η αγάπη... Κι αν ακόμη δυσανασχετεί εξωτερικά, εν τούτοις μέσα του και ιδιαιτέρως θα τρέφει ευγνωμοσύνη προς το πρόσωπό σου. (Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΔ’,7, ΕΠΕ 18Α, 766 -ΜG 61, 380-381ε).
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΟΧΛΗΤΙΚΟΣ
2621. Και ο έλεγχος (που έκανε ο Απ. Παύλος) δεν ήταν ενοχλητικός και ο έπαινος, που ήταν θερμός, δεν τους άφηνε να χάσουν το θάρρος τους και να απογοητευθούν. (Εις Κολ., ομιλ. Β’, 1, ΕΠΕ 22,102 ΜG 62, 309).
ΕΙΝΑΙ ΠΡOΤΙΜΟΤΕΡΟΣ Ο ΕΜΜΕΣΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΙΓΕΙ
2622. Ούτε τους ελέγχει με αυστηρότητα, ούτε τους αφήνει χωρίς επίπληξη, αλλά τους κατηγορεί μεν, χωρίς όμως να το υποπτεύονται και χωρίς να το αντιληφθούν, με την επίπληξη που έκαμε (ο Απ. Παύλος) σε άλλους για όμοιο με το δικό τους παράπτωμα. (Περί παρθενίας, οη' 3, ΕΠΕ 29, 700- ΜG48, 590).
ΓΙΝΕΤΑΙ ΗΠΙΟΤΕΡΟΣ, ΟΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ Ο ΕΝΟΧΟΣ
2623.Πρόσεχε, πώς μετριάζει τη σφοδρότητα της κατηγόριας... Παρουσίασε αόριστα αυτόν που είχε αντίθετες απόψεις, ώστε να μπορεί ελεύθερα να χρησιμοποιήσει τον αυστηρό λόγο, χωρίς να προσβάλει υπερβολικά τους ακροατές του1. (Εις Α' Κορ., ομιλ. ΜΑ’,1, ΕΠΕ 18Α, 670- ΜG 61, 355). 1. Α' Κορ. 15,35-36.
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΕΜΜΕΣΑ ΤΟΥΣ ΔΙΕΦΘΑΡΜΕΝΟΥΣ,ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΣΚΛΗΡΟΣ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ
2624. «Δεν γνωρίζετε ότι είστε πνευματικός ναός του Θεού;»1... Κατηγορεί λοιπόν και εκείνον που είχε πορνεύσει, καθαρά και ονομαστικά βέβαια ποτέ, υπαινίσσεται όμως αόριστα τον διεφθαρμένο του βίο... Όσον καιρό το πρόσωπο του ενόχου είναι άγνωστο, δεν είναι τόσο βαρύς ο έλεγχος, γιατί όλοι συμμετέχουν στο φόβο που προκαλεί η επίπληξη, κι έτσι δεν διαπομπεύεται ο κακός. (Εις Α' Κορ., ομιλ. Θ ', 2-3, ΕΠΕ 18, 256- ΜG61, 78-79). 1. Α' Κορ. 3,16
Ο ΑΠΡΟΣΩΠΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΟΡΘΩΝΕΙ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΛΗΓΩΝΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΕΞΟΡΓΙΖΕΙ
2625.Επιτιμάει (ο Απ. Παύλος) με μέτρο... Γιατί αυτή η διόρθωση είναι λιγότερο ενοχλητική, όταν κανείς, απευθύνοντας τον επιτιμητικό λόγο σε άλλον, χτυπάει άλλον. Γιατί ούτε αυτόν, που επιτιμάται, τον αφήνει να θυμώσει και συγχρόνως, χωρίς να γίνεται αντιληπτό, ρίχνει το φάρμακο της διορθώσεως. (Εις Ρωμ., ομιλ. ΚΣΤ', 1, ΕΠΕ 17, 550 -ΜG60, 628, oμιλ. ΚΕ ', α ’).
OΤΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΠΡΟΣΩΠΟΣ, Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΚΟΥΟΝΤΕΣ ΚΑΝΕΙ ΚΑΤΑ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ 2626.Oύτε όταν κατηγορεί φανερώνει τους ενόχους, για να μην τους κάνει περισσότερο αναίσχυντους, ούτε όταν επαινεί τους άξιους επαίνων,για να μην γίνουν νωθροί, αλλά αφήνει το λόγο αδιασαφήνιστο και τον έλεγχο και τον έπαινο, δίνοντας έτσι στον καθένα τη δυνατότητα να τον εφαρμόζει σύμφωνα με όσα του υπαγορεύει η συνείδηση του.[ Εις Α’Κορ.ομιλ.ΚΖ’,2,ΕΠΕ 18Α,190-MG61,227]    2627.Ο Απ. Παύλος κάνει το λόγο του λιγότερο δυσάρεστο, με το να μην μνημονεύει ονομαστικά εκείνους που διαιρούσαν την
Εκκλησία, αλλά κρύβοντάς τους με την χρησιμοποίηση των ονομάτων των Αποστόλων αντί των προσώπων που ήταν ένοχα της διαιρέσεως. «Εγώ είμαι μαθητής του Παύλου, εγώ είμαι του Απολλώ, εγώ είμαι μαθητής του Κηφά»1. (Εις Α 'Κορ., ομιλ. Γ', 1, ΕΠΕ 18,60-ΜG61, 24). 1. Α' Κορ. 1, 12.   2628.«Να παραγγείλεις σε μερικούς να μη διδάσκουν διαφορετικά από όσα λέει το Ευαγγέλιο»1. Δεν τους αναφέρει ονομαστικά, για να μην τους κάνει περισσότερο θρασείς με το δημόσιο έλεγχο που τους έκαμε. (Εις Α' Τιμ., ομιλ. Α’,2, ΕΠΕ 23, 128 -ΜG62, 506). 1. Α' Τιμ. 1,3.
ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΑΝΩΔΥΝΟ ΤΡΟΠΟ, ΧΩΡΙΣ ΚΑΝ ΝΑ ΤΟΝ ΥΠΟΠΤΕΥΕΤΑΙ Ο ΕΝΟΧΟΣ
2629.Βλέπεις, πώς τους κατηγορεί πάλι, χωρίς να το υποπτεύονται; Γιατί τα λόγια του είναι υπαινιγμός, ότι μερικοί απ’ αυτούς βρίσκονταν μέσα στην πλάνη. (ΕίςΡωμ., ομιλ. ΛΓ’, 1, ΕΠΕ 17, 720-ΜG60,677, ομιλ. ΛΒ ',α').
ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ, ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΤΟΝ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΘΙΓΕΤΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΟΣ
2630. Έχει μεγάλη αξία και δύναμη ο έλεγχος, όταν γίνεται χωρίς να τον υποψιάζεται και να θίγεται ο ελεγχόμενος. (Εις Κολ., ομιλ. Ζ’, 2, ΕΠΕ 22, 214- ΜG 62, 345).
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΑ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΑΥΤΟΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ
2631.Όταν συλλάβεις τον εχθρό σου, μην τον κατηγορήσεις, αλλά πάρε το μέρος του, για να ετοιμάσεις εκείνον να κατηγορήσει τον εαυτόν του. Γιατί, αν εμείς τον κατηγορήσουμε, σκληρύνεται, αν όμως τον υπερασπισθούμε, από ντροπή για την επιείκειά μας, ο ίδιος θα κατηγορήσει τον εαυτό του. Και έτσι και ο έλεγχος γίνεται ανυποψίαστος και εκείνος απαλλάσσεται από κάθε κακία. (Εις Δαυίδ και Σαούλ, ομιλ. Γ', 8, ΕΠΕ 7, 646- ΜG 54, 706).
ΝΑ ΑΙΤΙΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΙΚΑ ΛΟΓΙΑ
2632.Aν επιπλήξεις χωρίς προηγουμένως να εξετάσεις, θα φανείς ότι είσαι θρασύς και κανείς δεν θα σε ανεχθεί. Μετά όμως την παρουσίαση αποδείξεων, θα δεχθεί την επίπληξη, ενώ προηγουμένως θα είναι αυθάδης αλλά και αν ελέγξεις και επιπλήξεις με οξύτητα όμως, χωρίς να συνοδέψεις τον έλεγχο με παρηγορητικά λόγια, πάλι το παν θα ανατραπεί. Γιατί ο έλεγχος αυτός καθ’ εαυτός είναι ασήκωτος, όταν δεν συνοδεύεται και από παρηγορητικά λόγια. "Όπως δηλαδή ακριβώς η εγχείριση αν και είναι σωτήρια, αν δεν συνοδεύεται από πολλά παρηγορητικά λόγια, που καταπραύνουν τους πόνους, δεν την ανέχεται ο ασθενής, που υφίσταται την εγχείριση και πονεί έτσι και εδώ. (Εις Β' Τιμ., ομιλ. Θ’,1, ΕΠΕ23, 634- ΜG62, 651).
2633. Κανείς, όταν γίνεται έλεγχος, δεν αποφαίνεται χωρίς αιτιολογία. (ΕίςΒ’Κορ., ομιλ. ΚΕ', 1, ΕΠΕ 20, 10-ΜG61, 570).
ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Σ’ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ
2634.«Μιλώ σε σας σαν σε φρόνιμους και συνετούς ανθρώπους. Κρίνετε σεις αυτό που λέω»1. Επειδή δηλαδή τους μίλησε για πολύ σοβαρό θέμα2 και τους κατηγόρησε περισσότερο, ονομάζοντας το πράγμα ειδωλολατρία, για να μη δώσει την εντύπωση ότι τους ερεθίζει και κάνει το λόγο του ενοχλητικό, παραχωρεί σ’ αυτούς την κρίση και τους καθίζει (τοποθετεί) στη θέση των δικαστών επαινώντας τους. «Μιλώ σε σας σαν σε φρόνιμους και συνετούς ανθρώπους», λέγει .Και αυτό βέβαια δείχνει άνθρωπο που ενθαρρύνει πάρα πολύ τους άλλους να ασκήσουν τα δικαιώματά τους, το να καταστήσει δηλαδή κανείς τον κατηγορούμενο κριτή των λόγων του. Αυτό εγκαρδιώνει και τον ακροατή περισσότερο, όταν δηλαδή διαλέγεται κανείς μαζί του, όχι διατάσσοντας, ούτε ορίζοντας νόμους, αλλά σαν να συμβουλεύει και να κρίνεται από κείνους τους ίδιους τους ακροατές του. Γιατί με τους Ιουδαίους, επειδή συμπεριφέρονταν με τρόπο ανόητο και παιδαριώδη, δεν διαλεγόταν με τον ίδιο τρόπο ο Θεός, ούτε τους εξηγούσε πάντοτε την αιτία και το σκοπό των εντολών του, αλλά επρόσταζε μόνον. Εδώ όμως, επειδή αποκτήσαμε μεγάλη ελευθερία και τώρα απολαμβάνουμε τη συμβουλή του Απ. Παύλου, διαλέγεται μαζί μας σαν με φίλους και λέει ,δεν έχω ανάγκη από άλλους δικαστές, σεις οι ίδιοι θα εκφέρετε κρίση για μένα, εσάς θεωρώ ως δικαστές μου. 1. Α' Κορ. 10,15. 2. Για τη συμμετοχή των Χριστιανών στα τραπέζια που πρόσφεραν ειδωλόθυτα.
ΟΙ ΕΠΙΠΛΗΞΕΙΣ ΝΑ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΗΡΕΜΑ ΚΑΙ ΤΜΗΜΑΤΙΚΑ
2635. Οι επιπλήξεις πρέπει να γίνονται με ηρεμία και τμηματικά, σιγά-σιγά. (Εις Α’Κορ., ομιλ. Γ', 1, ΕΠΕ 18, 56- ΜG 61, 21).
ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΦΟΡΤΙΚΟΣ, ΜΠΟΡΕΙ Ο ΕΛΕΓΧΩΝ ΝΑ ΠΑΡΑΔΕΧΕΤΑΙ ΚΑΙ TH ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΜΙΑ
2636.«Για να στηριχθείτε ακόμη περισσότερο στην κατά Χριστόν πίστη και ζωή, αλλά και να αλληλοπαρηγορηθούμε και αλληλοενισχυθούμε με την κοινή πίστη, που μας συνδέει»1 ...Αυτό όμως το έλεγε ο Απ. Παύλος,... για να μη γίνει ο λόγος του ελεγκτικός και η επίπληξή του σκληρή, γι’ αυτό και τους έλεγε ότι έχει ανάγκη από τη δική τους παρηγοριά. (Εις Ρωμ., ομιλ. Γ', 4, ΕΠΕ16Β, 360 -ΜG60, 405, oμιλ. Β ', δ'). 1.. Ρωμ.1,12
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΕΣΤΩ ΚΙ ΑΝ ΔΥΣΑΡΕΣΤΟΥΜΕ
2637.Βλέπεις τον αδελφό σου να οδηγεί τον εαυτό του στο γκρεμό, να έχει παραμελήσει την πνευματική του ζωή, να μην αντιλαμβάνεται καλά το συμφέρον του, και δεν απλώνεις χέρι βοήθειας; δεν τον σηκώνεις από την πτώση του; δεν τον κατηγορείς και δεν τον ελέγχεις; αλλά προτιμάς περισσότερο από τη σωτηρία του το να μη συγκρουσθείς μαζί του και να μη φανείς δυσάρεστος; Και ποιά συγχώρηση θα λάβεις από το Θεό; Ποια απολογία θα δώσεις; (Προς εγκαλέσαντας, 1, ΕΠΕ 26, 402 -ΜG51, 133-134).
ΠΩΣ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ
2638.Μη θελήσεις να τα επιτύχεις όλα δια μιας, γιατί δεν θα μπορέσεις, αλλά ήρεμα και σιγά σιγά. ”Aν τον δεις να πηγαίνει να πιει, και σε συμπόσια που οι συνδαιτημόνες μεθούν, και τότε κάνε το ίδιο και παρακάλεσε κι αυτόν, αν θα αντιληφθεί κάτι, να έχεις κάποιο ελάττωμα, να σε βοηθήσει και να σε διορθώσει. Γιατί έτσι θα ανεχθεί και τον έλεγχο που του κάνεις, όταν δει ότι και συ έχεις ανάγκη από ελέγχους και ότι δεν τον ελέγχεις σαν να τα έχεις όλα κατορθώσει, ούτε ως δάσκαλος σαν φίλος και αδελφός. Πες του, εγώ σε βοήθησα, υπενθυμίζοντας σε σένα το συμφέρον σου και συ, αν αντιληφθείς ότι έχω κάποιο ελάττωμα, εμπόδισε με, διόρθωσε με αν δεις ότι είμαι οργίλος, πλεονέκτης, συγκράτησε με, εμπόδισε με , με τη συμβουλή σου. (Εις Έβρ., oμιλ. Λ’,3, ΕΠΕ 25, 304 -ΜG63, 212).
ΑΝΤΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ, ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΘΕΤΟΥΜΕ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ
2639«Πηγαίνετε και διδάξτε την αλήθεια σ’ όλα τα έθνη...»1. "Από τα έργα των Ιουδαίων δεν υπενθυμίζει τίποτε, ούτε αναφέρει όσα συνέβησαν, ούτε κατηγορεί την άρνηση του Πέτρου, ούτε κανενός άλλου μαθητή του τη φυγή. Αντίθετα, παραγγέλλει να ξεχυθούν και να κηρύξουν σ’ όλη την οικουμένη. (Εις Ματθ., ομιλ. 90,2, ΕΠΕ 12, 400 -ΜG 58, 789). 1.Ματθ. 28,19.
ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ ΜΕ ΔΙΣΤΑΓΜΟ, ΓΙΑ ΝΑ ΜΗΝ ΠΛΗΓΩΝΟΥΜΕ
2640.«Όλα τα κάνουμε για τη δική σας πνευματική πρόοδο»1. Πάλι φροντίζει γι' αυτούς. Και ούτε εδώ λέγει σαφώς, ότι γι' αυτό δεν δεχόμαστε καμιά οικονομική βοήθεια, επειδή είστε αδύνατοι και υπάρχει ο κίνδυνος να σκανδαλισθείτε, αλλά λέει για να σας οικοδομήσουμε πνευματικά και μίλησε μεν σαφέστερα από ό,τι προηγουμένως και φανέρωσε αυτό που πολύ τον στενοχωρούσε, χωρίς όμως να πληγώσει. Γιατί δεν είπε, δεν δεχόμαστε βοήθεια εξ αιτίας της αδυναμίας σας, αλλά για να οικοδομηθείτ ε πνευματικά. «Γιατί φοβούμαι, μήπως όταν έλθω, δεν σας βρω, όπως σας θέλω, και σεις δεν με βρείτε, όπως με θέλετε»2. Πρόκειται να τους πει κάτι πολύ σοβαρό και ενοχλητικό. Γι’ αυτό και απολογείται, λέγοντας ότι όλα γίνονται για την πνευματική τους πρόοδο και προσθέτοντας, ότι φοβάται, μετριάζοντας έτσι τα σκληρά λόγια, που επρόκειτο να τους πει. Αυτό βεβαίως δεν ήταν καθόλου δείγμα θρασύτητας, ούτε διδασκαλικής εξουσίας, αλλά πατρικής φροντίδας, αφού φοβάται και τρέμει περισσότερο από αυτούς που αμάρτησαν, στη σκέψη ότι πρόκειται να ασχοληθεί με τη διόρθωσή τους. (Εις Β'Κορ., ομιλ. ΚΗ’,2, ΕΠΕ 20,84 -MG 61, 591α ’).
1.Β'Κορ. 12, 19. 2.Β'Κορ. 12,20.
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΜΕ, ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΧΘΡΕΥΟΝΤΑΙ
2641.Δεν λέει τίποτε ο Χριστός (στους Ιουδαίους που Τον προκαλούσαν), για να μας διδάξει να μην ελέγχουμε πάντοτε αυτούς που μας εχθρεύονται, αλλά να υπομένουμε πολλά με επιείκεια και πραότητα.[Εις Ιωαν.ομιλ.ΞΑ’,1, ΕΠΕ14,154-156-MG59,337].
EΛΕΓΧΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΔΥΝΑΤΟΥΣ, ΔΙΟΡΘΩΝΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΑΔΥΝΑΤΟΥΣ
2642.Επιπλήτοντας κανείς τους ισχυρότερους, μπορεί να διορθώσει τους αδύνατους. [Εις Ρωμ.ομιλ.Κ’,6,ΕΠΕ17,414-MG60,590,ομιλ.ΙΘε’].
ΚΑΛΟΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΠΙΚΑΛΟΥΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΤΟ ΑΞΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΝΟΧΟΥ
2643. Όταν δούμε κάποιους που έχουν κάνει παρανομίες και θέλουμε να τους επιπλήξουμε αυστηρότερα, τους προσφωνούμε με τα αξιώματα τους, ώστε να κάνουμε βαρύτερη την κατηγορία. (Εις Ψαλμ. ΜΘ’,3, ΕΠΕ 6, 244 -ΜG 55, 244).
ΝΑ ΑΠΕΙΛΟΥΜΕ, ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΟΔΗΓΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ
2644.Ο Θεός συνηθίζει, και όταν ακόμη απειλεί, να εμποδίζει τη σωτηρία, ώστε να αυξήσει το φόβο και να μην τερματίζει εδώ το λόγο, ώστε να εντείνει τις αγαθές ελπίδες και να επαναφέρει με τον τρόπο αυτό τους αμαρτωλούς πάλι σε μετάνοια. (Εις Ήσ., κεφ. Α', 6, ΕΠΕ 8,224- ΜG56,21).