Του αββά Ευαγρίου.
Είπε ο αββάς Ευάγριος: «Όταν κάθεσαι στο κελλί σου, περιμάζεψε τον λογισμό σου. Θυμήσου τη μέρα του θανάτου. Κοίτα τότε του σώματος τη νέκρωση. Νοιώσε το μεγάλο αυτό δεινό. Δέξου τον κόπο. Κατάλαβε τη ματαιότητα του κόσμου. Έτσι θα μπορέσης να μένης πάντα στην πρόθεση της ησυχίας και δεν θα ασθενήσης. Θυμήσου δε και το τι γίνεται τώρα στον άδη. Συλλογίσου το πώς είναι εκεί οι ψυχές, σε ποια φοβερώτατη σιωπή, σε ποιόν πικρότατο στεναγμό και σε τι φόβο και αγωνία και αναμονή. Τον ακατάπαυστο πόνο. Το ψυχικό και ασταμάτητο δάκρυ. Αλλά θυμήσου και τη μέρα της αναστάσεως, όπου θα σταθούμε μπροστά στον Θεό. Φαντάσου το φριχτό και φοβερό εκείνο βήμα. Φέρε στη μέση τι περιμένει όσους αμαρτάνουν. Τη μεγάλη ντροπή μπροστά στον Θεό και τους Αγγέλους και τους Αρχαγγέλους και όλους τους ανθρώπους. Ήγουν τιμωρίες, φωτιά αιωνία, το σκουλήκι το ακοίμητο, τον τάρταρο, το σκοτάδι, το τρίξιμο των δοντιών, τους φόβους και τις βασάνους. Σκέψου τώρα και τα αγαθά οπού περιμένουν τους δικαίους, την ελευθεροστομία που θα έχουν στον Θεό και Πατέρα και στον Χριστό του, στους Αγγέλους και Αρχαγγέλους και σε όλη τη σύναξη των αγίων, τη βασιλεία των ουρανών και όλα τα δωρήματά της, τη χαρά και τη δική της απόλαυση. Και τα μεν και τα δε φέρνε τα στη μνήμη σου. Και για μεν την καταδίκη των αμαρτωλών δάκρυσε, πένθησε, φοβούμενος μη βρεθής και ο ίδιος ανάμεσα τους. Για όσα περιμένουν δε τους δικαίους, να χαίρης και να ευφραίνεσαι. Έτσι, φρόντισε να απολαύσης αυτά και να αποξενωθής εκείνα. Πρόσεξε να μη χάσης ποτέ, είτε βρίσκεσαι μέσα στο κελλί σου είτε κάπου έξω, τη μνήμη τους. Έτσι, σαν τα θυμάσαι αυτά, θα ξεφύγης τους ρυπαρούς και βλαβερούς λογισμούς ».
β΄. Είπε πάλι : « Κόβε τις σχέσεις με τους πολλούς, ώστε ο νους σου να μη ξεστρατίση και ταράξη τον τρόπο της ησυχίας ».
γ΄. Είπε πάλι : « Μεγάλο πράγμα είναι το να προσεύχεται τινάς απερίσπαστα. Πιο μεγάλο δε και το να ψάλλη απερίσπαστα ».
δ΄. Είπε πάλι : « Να θυμάσαι πάντα την έξοδό σου απ’ αυτή τη ζωή και να μη ξεχνάς την αιωνία κρίση. Έτσι, δεν θα υπάρχη ενοχή στην ψυχή σου ».
ε'. Είπε πάλι : «Βγάλε από τη μέση τους πειρασμούς και κανείς δεν θα υπάρχη οπού να σώζεται ».
στ'. Είπε πάλι, ότι έλεγε κάποιος από τους πατέρες : « Η όσο το δυνατόν στεγνότερη και ομαλή διατροφή, συνδυασμένη με την αγάπη, εισάγει ασφαλέστερα τον μοναχό στο λιμάνι της απαθείας ».
ζ'. Έγινε κάποτε σύσκεψη στα Κελλιά για κάποιο ζήτημα και μίλησε ο Αββάς Ευάγριος. Του λέγει τότε ο πρεσβύτερος : « Ξέρουμε, Αββά, ότι αν βρισκόσουν στην πατρίδα σου, θα ήσουν οπωσδήποτε και επίσκοπος και επί κεφαλής πολλών. Ενώ τώρα, σαν ξένος διαμένεις εδώ ». Και εκείνος, κατανυγμένος, δεν ταράχθηκε. Κούνησε μονάχα το κεφάλι του και είπε : « Αλήθεια είναι, πάτερ. Πλην, μια φορά μίλησα και πλέον τίποτε δεν έχω να προσθέσω ».
Του Α β β ά Ζ ή ν ω ν ο ς
α΄. Είπε ο Αββάς Ζήνων, ο μαθητής του Αββά Σιλουανού : «Να μη κατοίκησης σε τόπο ονομαστό, μήτε να μείνης με άνθρωπο όπου έχει μεγάλη φήμη, μήτε να βάλης θεμέλιο για να χτίσης στον εαυτό σου κελλί ποτέ ».
β'. Έλεγαν για τον Αββά Ζήνωνα, ότι από την αρχή δεν ήθελε να δέχεται τίποτε από κανέναν. Έτσι, όσοι του έφερναν κάτι, έφευγαν λυπημένοι, γιατί δεν έπαιρνε την προσφορά τους. Και άλλοι έρχονταν σ’ αυτόν, θέλοντας να πάρουν κάτι σαν από μεγάλο γέροντα και δεν είχε να τους δώση και έφευγαν και αυτοί λυπημένοι. Λέγει ο γέρων :
« Τι να κάμω; Και εκείνοι όπου φέρνουν, λυπούνται. Και εκείνοι όπου θέλουν να πάρουν, επίσης. Αυτό είναι το καλύτερο, όπου έχω να κάμω : Αν φέρνη κάποιος κάτι, θα το παίρνω. Και αν τινάς ζητά, θα του δίνω ». Και κάνοντας έτσι, αναπαυόταν και όλους τους ευχαριστούσε.
γ΄. Επισκέφθηκε ένας Αιγύπτιος αδελφός τον Αββά Ζήνωνα στη Συρία και κατηγορούσε τους λογισμούς του ενώπιον του γέροντος. Και εκείνος, θαυμάζοντας, είπε :
« Οι Αιγύπτιοι, τις αρετές οπού έχουν, τις κρύβουν. Και τα ελαττώματα οπού δεν έχουν, πάντοτε τα κατηγορούν. Ενώ οι Σύροι και οι προερχόμενοι από τον ελληνικό κόσμο, τις αρετές οπού δεν έχουν, λένε ότι τις έχουν. Όσα δε ελαττώματα έχουν, τα κρύβουν ».
δ΄. Ήλθαν σ’ αυτόν κάποιοι αδελφοί και τον ρώτησαν, λέγοντας : « Τι σημαίνει το ρητό οπού υπάρχει στη βίβλο του Ιώβ : « Ουρανός δε ου καθαρός ενώπιον αυτού ; ». Αποκρίθηκε δε ο γέρων και τους είπε : « Παράτησαν οι αδελφοί τις αμαρτίες τους και για τους ουρανούς ερευνούν. Αυτή είναι λοιπόν η ερμηνεία του ρητού: Επειδή μόνος Αυτός είναι καθαρός, γι’ αυτό είπε : Ουρανός δε ου καθαρός εστίν ».
(Είπε Γέρων,Το Γεροντικόν εκδ. Αστήρ, Αθήνα 1996 σελ.80-84 )