Επιστολή 90.- ΣΤΟΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟ ΑΝΤΩΝΙΟ, Για τις αιρέσεις.
    Ο διάβολος γέννησε πολλές αιρέσεις και στους Έλληνες, αν και βέβαια τους είχε στην εξουσία του και τους πήγαινε και τους έφερνε όπως ήθελε, και στους Ιουδαίους, μολονότι και αυτούς τους έκανε να φέρονται σαν μανιασμένοι προς την ειδωλολατρία και να λυσσούν για τις δολοφονίες. Εάν όμως γέννησε και στους Χριστιανούς πολύ περισσότερες, κανένας να μη απορεί.

    Γιατί πριν από την ένσαρκη παρουσία του Χριστού, βλέποντάς τους όλους να μεθούν από την κακία και κανένας όπως θα μπορούσα να πω, να μην είναι καθαρά νηφάλιος, έσπειρε λίγα σπέρματα φιλονικίας όταν όμως ήρθε από τον ουρανό ο σωτήριος Λόγος, φέρνοντας σε μας διδασκαλίες της ουράνιας πολιτείας, και προμηνύοντας στον διάβολο, με αυτά που απειλούσε εκείνους που αμάρταναν, την καταδίκη που τον περιμένει, (γιατί έλεγε, «Πηγαίνετε στην αιώνια φωτιά που έχει ετοιμασθεί για τον διάβολο και τους αγγέλους του»57), τότε λοιπόν ο κοινός εχθρός όλων, βλέποντας και το δικό μας γένος σιγά-σιγά και λίγο-λίγο να αποβάλλει την κακία και να πλησιάζει την αρετή, να εξοστρακίζει την ασέβεια, και να ασπάζεται την ευσέβεια, και μάλιστα ακούοντας και τον όρο της εναντίον του απόφασης, κυριεύθηκε από μεγαλύτερη μανία εναντίον μας και γέννησε τις αιρέσεις.

    Επειδή δηλαδή δεν μπορούσε πια να αντισταθεί στην ευσέβεια, προσπαθούσε να χειραγωγήσει πολλούς με το όνομα αυτής, και με πρόσχημα την ευλάβεια επιχειρούσε να ανατρέψει την αλήθεια, και αυτούς που με τον άριστο βίο τους πολλές φορές έλαμπαν, τους έκανε να εκτραπούν με διαφθαρμένες διδασκαλίες. Γιατί ένα είναι το έργο και η μεγάλη φροντίδα του, να καταποντίσει όλους μαζί και μαζί με τον εαυτό του, είτε με τη βία, είτε με νόθες διδασκαλίες στο πέλαγος της απώλειας.
Σκεπτόμενοι λοιπόν αυτά, ας παύσουν οι αρχηγοί των αιρέσεων να σπέρνουν σπόρους εναντίον της αλήθειας, αναλογιζόμενοι ότι αυτοί περισσότερο από όλους σαλεύονται μέσα σε πολύ μεγάλον κίνδυνο.

   Ας πάψουν επίσης και οι ακροατές τους, οι οποίοι μόνο από προκατάληψη ενεργούν και αυθαδιάζουν εναντίον της αλήθειας, για να μη αδρανοποιήσουν, όσο εξαρτάται από αυτούς, το κατόρθωμα του Σωτήρα, που υπερβαίνει κάθε λόγο και σκέψη. Ας πάψουν και αυτοί που καμαρώνουν βέβαια για τις ορθές διδασκαλίες τους, ενώ με τη νωθρότητα της ζωής τους κατηγορούνται ότι κάνουν αυτά τα οποία τους παρουσιάζουν νόθους μαθητές της ευσέβειας, και ας συνδυάζουν μαζί με την ορθή πίστη και την άριστη συμπεριφορά, ώστε όλοι να ακούσουμε τη βασιλική φωνή να μας ανακηρύττει.
(57) Ματθ. 25,41.
(ΕΠΕ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΟΜΟΣ 2, ΣΕΛ.129-131)