Υπάρχουν διάφορες ομάδες που συνιστούν Εκκλησίες Μορμόνων και έχουν μεταξύ τους διαφορές. Όμως όλες στηρίζονται στο πρόσωπο και στη διδαχή του Joseph Smith (1805-1844).
α) Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων
των Τελευταίων Ημερών
1. Ιστορία
Ο J. Smith γεννήθηκε στο Sharon της πολιτείας Man¬chester, όμως η οικογένειά του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη και τελικά εγκαταστάθηκε στο Manchester.
Ο Smith ισχυρίζεται πως το 1820 εμφανίσθηκαν σ’ αυτόν ο Θεός Πατέρας και ο Υιός και τον διαβεβαίωσαν πώς όλες οι εκκλησίες είναι «βδέλυγμα». Τρία χρόνια αργότερα δέχθηκε την πρώτη επίσκεψη του «αγγελιοφόρου του Θεού» Moroni, που του φανέρωσε πως ο Κύριος έχει γι’ αυτόν ιδιαίτερη αποστολή ανάμεσα σε έθνη, φυλές και γλώσσες. Επρόκειτο να κηρύξει το «αιώνιο ευαγγέλιο» του Θεού, γραμμένο σε δύο χρυσές πλάκες, φυλαγμένο από το 421 μ.Χ. μαζί με δύο λίθους, το Ουρίμ και Θουρίμ, είδος «προφητικών γυαλιών» στο Λόφο Cumorah πλησίον της Νέας Υόρκης. Οι πλάκες ήταν γραμμένες «σε αρχαία αιγυπτιακή γραφή». Όταν θα ερχόταν ο καιρός να του παραδοθούν, δεν θα έπρεπε να τις δείξει σε κανένα χωρίς εντολή, και να τις επιστρέψει αμέσως μετά από την μετάφρασή τους (Die Kostliche Perle, σ. 48-53).
Το 1827 του επετράπη να πάρει τα μυστηριώδη κείμενα και με τα «προφητικά γυαλιά» (Ουρίμ και Θουρίμ) άρχισε να τα μεταφράζει. Το 1829 οι μεταφραστικές εργασίες τελείωσαν και οι πλάκες επιστράφηκαν στον Moroni. Το κείμενο εκδόθηκε το 1930 σαν «Το Βιβλίο του Μορμόν».

Το 1829 ο Smith μαζί με τον Oliver Gowdery έλαβαν «από τον Ιωάννη τον πρόδρομο» την ααρωνική ιεροσύνη και την υπόσχεση της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ, για να είναι οι δύο πρώτοι πρεσβύτεροι της εκκλησίας. Τότε βάπτισε ο ένας τον άλλο (Die Kostliche Perle, σ. 55-56). Ο Smith μαζί με πέντε άλλα άτομα ίδρυσε το 1830 στη Fayette της Νέας Υόρκης την «Εκκλησία Ιησού Χριστού». Το 1838 πήρε το σημερινό όνομα.
Το 1842 εγκαινιάσθηκε στο Kirtland/Ohio ο πρώτος ναός και χαρακτηρίστηκε τόπος της «Σιών», ορμητήριο που θα μετέβαλλε σε αληθινή Σιών ολόκληρη την Αμερικανική Ήπειρο (Berett, σ. 78). Παρ’ όλο ότι το πρόγραμμα παρουσιάσθηκε σαν σχέδιο Θεού, αποδείχθηκε λανθασμένο. Η κίνηση δημιούργησε νέο κέντρο στο Illinois, όπου ο Smith εγκαταστάθηκε σε βαλτώδη περιοχή, την οποία αγόρασε, μαζί με πολλές οικογένειες μορμόνων, όπως αποκαλούντο οι οπαδοί του. Η περιοχή πήρε το όνομα Nauvoo, εξελίχθηκε σε πλούσια πόλη με πρώτο δήμαρχο τον ίδιο τον Smith. Δημοσίευμα εφημερίδας του R. Foster εξόργισε τον J. Smith και διέταξε την αστυνομία της πόλης του να καταστρέψει το τυπογραφείο της εφημερίδας. Ο ιδιοκτήτης κατέφυγε στα δικαστήρια και ο Smith καταδικάσθηκε σε φυλάκιση. Τη νύχτα της 26ης Ιουνίου 1844, 100 οπλοφόροι όρμησαν στη φυλακή και δολοφόνησαν τον «προφήτη».
Ακολούθησαν οι διωγμοί. Ο νέος «προφήτης» Brighan Young (1801-1877) οδήγησε 15.000 οπαδούς, στα μέσα του χειμώνα (1845/46), στις Δυτικές περιοχές. Τον Ιούλιο του 1847, μετά μία παροιμιώδη πορεία, έφθασαν στην πε¬διάδα της μεγάλης λίμνης Salt Lake, όπου ο Young σχημάτισε την «πρώτη κυβέρνηση» (1850), όταν η Salt Lake City περιλήφθηκε στις ΗΠΑ.
Η κίνηση παρουσίασε έντονη ιεραποστολική δραστηριότητα. Ισχυρίζεται πως πήρε την εντολή από το Θεό, με ορμητήριο τη «Νέα Σιών» να κηρύξει στην Αμερική και σ’ όλο τον κόσμο το «αληθινό ευαγγέλιο» (Βιβλίο Μορμόν, 3 Νεφί 11,41)• κάθε μέλος λογίζεται Ιεραπόστολος. Τα νεαρά άτομα υποχρεούνται να εκπληρώσουν Ιεραποστολική θητεία δύο ετών με πλήρη απασχόληση. Με δικά τους έξοδα ή έσοδα της οικογένειάς τους μεταβαίνουν συνήθως σε περιοχές του εξωτερικού.
Οι οπαδοί της κίνησης προσφέρουν οικονομική ενίσχυση με την παροχή της «δεκάτης» που πρέπει να τηρείται (3 Νεφί σ. 24). Όμως η προσφορά του ενός δέκατου από τα εισοδήματα θεωρείται το «κατώτερο όριο» και συνιστάται η «διάταξη Ενώχ», δηλαδή η προσφορά στον Κύριο ολόκληρης της περιουσίας του κάθε οπαδού. Υπογράφεται «αγοραστήριο» και ανατίθεται στον πρώην ιδιοκτήτη η διαχείριση ενός τμήματος της περιουσίας που πρόσφερε, ανάλογα με τις ικανότητές του.
Στην Ελλάδα η κίνηση έφθασε κατά το τέλος της δεκαετίας του 1970 και σχηματίσθηκε κοινότητα στην Αθήνα (Μαιάνδρου 15, 115 28 Ιλίσια), με «πρόεδρο του κλάδου» τον Παύλο Νασόπουλο.
2. Διοίκηση
Η κίνηση είναι δομημένη ιεραρχικά. Στην κορυφή βρί¬σκεται η «πρώτη προεδρία», που αποτελείται από τον πρόεδρο και δύο συμβούλους (Hinckley, σ. 21-22). Ο πρόεδρος λογίζεται «θεία αυθεντία» και επιλέγεται με «θεία διάταξη». Είναι «οραματιστής, αποκαλυπτής, ερμηνευτής και προφήτης»• «έχει στην κατοχή του όλες τις δωρεές του Θεού». Παρομοιάζεται με το Μωυσή, που υπηρετούσε ως «στόμα Θεού».
Στην επομένη βαθμίδα βρίσκεται το «Συμβούλιο των Δώδεκα Αποστόλων». Αυτοί εκλέγουν μεταξύ τους τον «προφήτη». Το 1984 η υδρόγειος χωρίστηκε σε 13 περιοχές• έδρα του Συμβουλίου είναι το Salt Lake City. Ακόμη υπάρχει το «Συμβούλιο των Εβδομήκοντα», όπως και διάφορα τοπικά συμβούλια (Lehre und Biindnisse, σ. 11-13. σ. 107. Hinckley, σ. 23).
Η εκκλησία διαιρείται σε «πασσάλους» (Ήσ. λγ' 20. νδ' 2), που περιλαμβάνουν επι μέρους κοινότητες (Hinckley, σ. 24). Όπου δεν υπάρχουν οι απαραίτητες προϋποθέσεις, ορ¬γανώνονται ιεραποστολές. Η Ελλάδα έχει κέντρο της την Φρανκφούρτη Γερμανίας. Εκεί υπάγεται και η Μ. Βρετανία και ολόκληρη η Ευρώπη και η Αφρική. Περιφερειακός εκπρόσωπος των δώδεκα αποστόλων είναι ο Ιώχαν Βάνδρα (Βιέννη).
Η κίνηση γνωρίζει την ιεροσύνη του Ααρών (διάκονοι, διδάσκαλοι, ιερείς) και την ιεροσύνη του Μελχισεδέκ (πρεσβύτεροι, εβδομηκοντάδες, αρχιερείς, πατριάρχαι, απόστολοι), που κατέχουν τα κλειδιά όλων των ευλογιών αυτής της ζωής και της άλλης! Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι οι αποφά¬σεις λαμβάνονται στο παγκόσμιο κέντρο της οργάνωσης και μέσω της ιεραρχίας διοχετεύονται σε όλες τις κοινότητες προς υλοποίηση.
3. Διδασκαλία
Η κίνηση κηρύττει το «αμερικανικό ευαγγέλιο». Υποστηρίζει ότι οι πρώτοι άποικοι της Αμερικής ήταν οι Ιαρεδίτες, μια φυλή που με θεία μεσολάβηση δεν εθίγη από τη σύγχυση στη Βαβέλ. Με την ηγεσία του προφήτη Ιαρέδ κατασκεύασαν πλοία και μετά από ταξίδι 344 ημερών έφθασαν στη «γη της επαγγελίας», δηλαδή στην Αμερική (Έθήρ 1,33. 6, 4-12). Όμως διαιρέθηκαν και μετά από αδελφοκτόνο πόλεμο πλησίον του λόφου Cumorah, γύρω στο 590 π.Χ., κατεστράφησαν (Έθήρ 15).
Γύρω στο 600 π.Χ. έφθασαν στη «γη της επαγγελίας» και άλλοι άποικοι, υπό την ηγεσία του προφήτη Λεχί, απόγονοι της φυλής Μανασή (Άλμα 10,3. Α΄ Νεφί 17,8). Και
αυτοί διαιρέθηκαν σε Νεφίτες και Λαμανίτες, οπαδοί των παιδιών του Λεχί, Νεφί και Λαμάν. Οι Νεφίτες ήσαν ευσεβείς. Αντίθετα οι Λαμανίτες ήσαν άθεοι• έγιναν άγριοι και απέκτησαν σκούρο χρώμα. Απόγονοι των Λαμανιτών είναι οι σημερινοί Ινδιάνοι. Το 400 μ.Χ. οι δύο ομάδες συγκρούσθηκαν στον ίδιο λόφο Cumorah και οι Νεφίτες εξολοθρεύτηκαν (Άλμα 45, 10-14. Μορμόν 8, 2-7).
Ο Χριστός, μετά την ανάστασή του παρουσιάσθηκε στους Νεφίτες και εξέλεξε δώδεκα αποστόλους. Τους κήρυξε το ευαγγέλιο και τους έδωσε εξουσία να βαπτίζουν, να συγχωρούν αμαρτίες και να κηρύττουν το ευαγγέλιο στα πέρατα του κόσμου, με κέντρο την Αμερική (Γ' Νεφί 11, 10-12,1). Έτσι δημιουργήθηκε η αμερικανική χριστιανική εκκλησία, η οποία εκήρυττε το αμερικανικό ευαγγέλιο, που ο ίδιος ο Χριστός ενεπιστεύθη στους Αμερικανούς αποστόλους.
Όλα αυτά καταγράφησαν από τους κατά καιρούς προφήτες σε πλάκες. Το 320 μ.Χ. ο προφήτης Αμμαρών ενταφίασε αυτές τις πλάκες, τις όποιες αργότερα παρέλαβε ο προφήτης Μορμόν, που ήταν ο τελευταίος προφήτης των Νεφιτών. Ο προφήτης αυτός ενταφίασε τις πλάκες στο λόγο Cumorah, από όπου τις παρέλαβε ο Joseph Smith με θεία αποκάλυψη (4 Νεφί 48).
Αυτό είναι το «καθαρό και γνήσιο πλήρες ευαγγέλιο», που διασώθηκε και αποκαλύφθηκε με θαυμαστό τρόπο, προκειμένου να οικοδομηθεί και πάλι πάνω σ’ αυτό η πρωταρχική εκκλησία του Χριστού. Έτσι δικαιώνεται η παγκόσμια αποστολή της Αμερικής. Οι πρώτοι κάτοικοί της κατάγονται από το αρχαίο Ισραήλ, δέχθηκαν το γνήσιο ευαγγέλιο, ενώ το ευαγγέλιο που κηρύττεται στην Ευρώπη νοθεύτηκε, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να υποταγούν στο Σατανά (Α' Νεφί 13, 26-29) και να μεταβάλλουν τη χριστιανική Εκκλησία σε «μητέρα των πορνών» και των βδελυγμάτων της γης (Α' Νεφί 13,34. 14,9).
Οι Ευρωπαίοι μετανάστες γνώρισαν την αληθινή εκκλησία στην Αμερική και άρχισε η εργασία για την απελευθέρωση των λαών της Ευρώπης από το «βδέλυγμα εκκλησία», που είναι του Διαβόλου (Α' Νεφί 13, 5-6).
Η κίνηση διακηρύσσει πώς πιστεύει στη Βίβλο, όμως προσθέτει πώς η Βίβλος πρέπει να ερμηνεύεται σωστά. Ταυτόχρονα πιστεύει σαν το λόγο του Θεού και «Το βιβλίο του Μορμόν». «Πιστεύουμε σε όλες τις αποκαλύψεις του Θεού, σε όλα όσα τώρα αποκαλύπτει και πιστεύουμε ότι έχει ακόμα πολλά σπουδαία πράγματα ν’ αποκαλύψει σχετικά με τη βασιλεία του Θεού» (άρθρα πίστης). Εκτός από «Το βιβλίο του Μορμόν» η κίνηση έχει και αλλά δύο ιερά βιβλία: «Διδασκαλία και Συνθήκες» (Lehre und Bϋndnisse) και «Το ατίμητο μαργαριτάρι» (Die Kostliche Perle).
Η εκκλησία της Ευρώπης δεν μπορεί να ερμηνεύσει σωστά τη Βίβλο, ούτε να δεχθεί αποκαλύψεις, γιατί δεν υπάρχει εκεί αληθινός προφήτης. Γι αυτό και οι κληρικοί της δεν μπορούν να τελέσουν αληθινά μυστήρια. Η εκκλησία αυτή βρίσκεται σε αποστασία. Για να κατανοήσουν οι άνθρωποι τη Βίβλο πρέπει να συνδεθούν με την αληθινή εκκλησία, που υποκαταστάθηκε το 1830 με τον Joseph Smith. (Ποιά εκκλησία είναι σωστή; σελ. 27-28).
Ο J. Smith, με την εξουσία των «κλειδιών» που του δόθηκε από τον Θεό, ξανασυγκρότησε την εκκλησία του Ιησού Χριστού στη γη και της έδωσε την οργανωτική δομή της πρώτης εκκλησίας. Έτσι υπάρχουν σήμερα δύο εκκλησίες: «Η μία είναι η εκκλησία του Αρνίου του Θεού και η άλλη η εκκλησία του Διαβόλου... όποιοι δεν ανήκουν στην εκκλησία του Αρνίου του Θεού, ανήκουν στη μητέρα του βδελύγματος και αυτή είναι η πόρνη ολοκλήρου του κόσμου» (Α' Νεφί 14,10. Βλ. και «Μια σημαντική είδηση για το λαό της Ελλάδος»).
Βασική σκέψη της κίνησης είναι πώς η παγκόσμια ανάπτυξη βασίζεται στο νόμο της εξέλιξης κάθε ον ανέρχεται σε όλο και μεγαλύτερη τελειότητα.
Ο J. Smith δήλωσε το 1844 στο Nauvoo πως και ο Θεός υπόκειται στο νόμο της συνεχούς προόδου κάποτε ήταν «εξυψωμένος άνθρωπος» με «μορφή ανθρώπου» (Die Lehre des Propheten 291). Γίνεται ακόμη διάκριση μεταξύ του Ελοχίμ και του Ιεχωβά. Ελοχίμ είναι ο «οργανωτής» του ουρανού και της γης, πατέρας όλων των πνευμάτων του ανθρωπίνου γένους. Ο ίδιος εγέννησε και τον Ιεχωβά, που έγινε οικοδόμος του Ελοχίμ και ταυτίζεται με τον Ιησού Χριστό. Κατά την άποψη των μορμόνων, όπως εκφράζεται από τον Orson Pratt, ο Ελοχίμ είχε ένα αριθμό συζύγων, με τις όποιες εγέννησε τα πνεύματά μας και το πνεύμα του Ιησού. Μία από αυτές ήταν στη γη, με την οποία εγέννησε τη σκηνή του Ιησού (Orson Pratt, The Seer 1853/54, σ. 172). Ο Pratt, που χαρακτηρίσθηκε «απόστολος Παύλος της εποχής του» προσθέτει πώς είναι φυσικό να έχουν και οι θεοί σωματικές ανάγκες. Σαν τροφή λαμβάνουν «ουράνια χορταρικά και φρούτα»• έχουν επίσης και γυναίκες και γεννούν Υιούς και θυγατέρες. Κι όταν ο χώρος στενεύει, οργανώνουν νέους κόσμους (Pratt, σ. 37). Ο κόσμος οργανώθηκε σαν ένα «σχολείο» με σκοπό την ανώτερη εξέλιξη των πνευμάτων που θα ενσαρκωθούν σ’ αυτόν.
Ο άνθρωπος είναι σαρκωμένο πνεύμα με ελεύθερη βούληση και μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στο καλό και στο κακό, ώστε να ανέλθει σε ανώτερα επίπεδα εξέλιξης•«όπως είναι ο άνθρωπος, ήταν κάποτε ο Θεός• όπως είναι ο Θεός, μπορεί κάποτε να γίνει ο άνθρωπος» (Lundwall, σ. 151).
Αυτός είναι και ο σκοπός της πτώσης, για να περάσει ο άνθρωπος ένα δεύτερο στάδιο εξέλιξης. Το σχέδιο του Θεού ήταν ο πολλαπλασιασμός του Αδάμ και της Εύας. Όμως ο Αδάμ, σαν ενσάρκωση του Μιχαήλ, ήταν αθάνατος και δεν μπορούσε να εκτελέσει αυτό το σχέδιο με την Εύα. Γι αυτό και ο Αδάμ, «με υπολογισμό και σοφία», έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό και έγινε θνητός, ώστε να μπορέσει να ενωθεί με την Εύα. Η πτώση αυτή λογίζεται από τους μορμόνους ευλογία!
Χωρίς την πτώση ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να εξελιχθεί. «Ο Αδάμ έπεσε για να υπάρχουν άνθρωποι, και οι άνθρωποι υπάρχουν για να έχουν χαρά» (Β' Νεφί 2,2225). Κατά την άποψη της κίνησης η πολυγαμία αποτελεί προσφορά υπηρεσίας στο σχέδιο του Θεού, γιατί με τη γέννηση των πολλών παιδιών ο άνδρας συμβάλλει στην ενσάρκωση μεγάλου αριθμού πνευμάτων και επιταχύνει τη διαδικασία του «θείου σχεδίου». Μ’ αυτό τον τρόπο ο άνδρας ασκεί το λειτούργημα του ιερέα και εξυψώνει το προσωπικό του επίπεδο σωτηρίας. Κατά τον «προφήτη» Young μόνο πολύγαμοι μπορούν να γίνουν θεοί (Journal of Discourses 11, ο. 268 εξ.).
Για την κίνηση τα πάντα στρέφονται προς τον νόμο της διαρκούς προόδου. Κάθε τι που αντιστρατεύεται σ’ αυτό το νόμο είναι κακό. Γι’ αυτό και η εν Χριστώ αγαμία (Α' Κορ. ζ΄ 7.
32-35) θεωρείται βδελυκτή διδασκαλία. Γιατί ο άνθρωπος στερεί τις υπηρεσίες του στο έργο της σάρκωσης των πνευμάτων. Μ’ αυτές τις προϋποθέσεις αναπτύχθηκε στην κίνηση η άποψη πώς και ο Χριστός ήταν πολύγαμος και είχε παιδιά (Orson Hyde, Journal of Discourses 11,81,82,210. O. Pratt, The Seer 1853, σ. 159 εξ.). Η άποψη όμως αυτή δεν επικράτησε μεταξύ των μορμόνων.
Όταν με τη βοήθεια των πολυτέκνων συμπληρωθεί ο αριθμός των πνευμάτων που πρέπει να ενσαρκωθούν, θα ακολουθήσουν τα μεγάλα γεγονότα των εσχάτων καιρών, με επίκεντρο την Αμερική, όπου θα συγκεντρωθούν οι «άγιοι των τελευταίων ημερών». Θα ακολουθήσουν φυσικές καταστροφές, όμως οι «άγιοι» θα είναι ασφαλισμένοι στην αμερικανική «Σιών», που θα βασιλεύει με ασφάλεια.
Τότε θα εμφανισθεί ο Χριστός και θα ενωθεί με τη γήινη εκκλησία, που θα αναλάβει για χίλια χρόνια την κυβέρνηση της γης (Smith, Der Weg Zur Vollkommenheit, a 180182). Ο Σατανάς θα δεθεί. Οι μορμόνοι και οι λοιποί δίκαιοι θα αναπτυχθούν, η γη θα ανανεωθεί.
Μετά τα χίλια χρόνια θα γίνει ο τελικός πόλεμος με το Σατανά, ο οποίος μαζί με τις δυνάμεις του θα καταστραφεί. Θα ακολουθήσει η δεύτερη ανάσταση και η τελική κρίση. Οι μορμόνοι θα εισέλθουν στην ουράνια βασιλεία και οι λοιποί δίκαιοι στη γήινη, ενώ οι κακοί θα ζήσουν στην υπόγεια βασιλεία. Όμως ο νόμος της διαρκούς προόδου θα συνεχίσει να υπάρχει και πέρα από την κατάσταση αυτή.
Οι μορμόνοι διακρίνουν μεταξύ κοινοτικών αιθουσών και ναών. Στο ναό μπορούν να μπουν μόνο μορμόνοι, επιδεικνύοντας ειδικό σημείωμα εισόδου.
Η κίνηση δεν επιτρέπει σε νέγρους να γίνουν ιερείς το μαύρο χρώμα αποτελεί έλλειψη που σχετίζεται με μια προηγούμενη εποχή. Στα ανώτατα τμήματα της ουράνιας μακαριότητας φθάνουν μόνο όσοι είναι κάτοχοι της ιεροσύνης του Μελχισεδέκ.
Οι ιερείς με ιεροσύνη του Μελχισεδέκ τελούν στο ναό μυστικές τελετές, που εξασφαλίζουν την πρόοδο και μετά το θάνατο. Έτσι τελούνται «ουράνιοι γάμοι», που δεν καταλύονται μετά το θάνατο. Σφραγίζονται τα παιδιά στους γονείς και οι γονείς στα παιδιά, ώστε να διατηρείται η ενότητα της οικογένειας και μετά το θάνατο. Τέτοιες τελετές μπορούν να γίνουν και για λογαριασμό αποθανόντων. Μάλιστα οικοδομήθηκε ειδικό βαπτιστήριο, «για να μπορούν οι αγιοί μου να βαπτίζονται γι’ αυτούς που έχουν πεθάνει» (Lehre und Bϋndnisse 124,29.36).
Οι Ιερείς του Μελχισεδέκ βοηθούν τους «πιστούς», ώστε να εξασφαλίσουν την «είσοδο στους ουρανούς», περνώντας με επιτυχία τον «έλεγχο» του αγγέλου, που θα τους ρωτήσει να του πουν την «αναγνωριστική λέξη» και τον ειδικό χαιρετισμό, ο οποίος ασκείται στο ναό των μορμόνων (πρβλ. Lehre und Bϋndnisse 129).
Η εκπλήρωση της εντολής της διαρκούς προόδου εξαρτάται και από την τήρηση των τεσσάρων νόμων: Πίστη, μετάνοια, βάπτισμα, επίσπευση των σκοπών του Θεού και τήρηση των εντολών της «εκκλησίας»: παροχή του ενός δέκατου των εισοδημάτων (Lehre und Bϋndnisse 119, 4-6), φιλανθρωπία, σεξουαλική καθαρότητα έξω από το γάμο, πολυτεκνία, αποχή από δυνατά ποτά, τσάι, καφέ, αλκοόλ, καπνό και μειωμένη χρήση κρέατος (Lehre und Bϋndnisse 89). Μέλος της εκκλησίας γίνεται κανείς με το βάπτισμα με νερό «στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του 'Αγίου Πνεύματος» (Μορόνι 6, 1-4. Lehre und Bϋndnisse 20, 6874). Ο νηπιοβαπτισμός αποτελεί βλασφημία εναντίον του Θεού (Μορόνι 8,9). Η ευχαριστία αποτελεί ανάμνηση (Γ’ Νεφί 18,7).
4) Κριτική της ομάδας
Όλες οι πληροφορίες του «ιερού βιβλίου» των Μορμόνων για τους προγόνους των Αμερικανών δεν δικαιώνονται ιστορικά. Στηρίζονται αποκλειστικά και μόνο στο βιβλίο «Μορμόν». Γι’ αυτό ο αναγνώστης καλείται να πιστέψει στην αλήθεια των αποκαλύψεων του Smith και να ζητήσει γι’ αυτές την βεβαίωση του Αγίου Πνεύματος (Μορόνι 10,4). Όμως η αξιοπιστία του δεν φαίνεται να αντέχει σε σοβαρό έλεγχο. Παρουσιάζονται τα ονόματα Λεχί, Νεφί, Λαμάν σαν πολύ γνωστές προσωπικότητες. Όμως δεν αναφέρονται σε κανένα γενεαλογικό δένδρο της Παλαιάς Διαθήκης, ούτε ανευρίσκονται σε κανένα αρχαιολογικό εύρημα της Αμερικής.
Ακόμη παρατηρούμε πώς ενώ υπάρχουν πολλές θεωρίες για τους πρώτους αποίκους της Αμερικής, καμία από αυτές δεν έχει και την ελάχιστη ακόμη συγγένεια με τη διήγηση του βιβλίου Μορμόν. Εξάλλου οι γλώσσες, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα ήθη και έθιμα, οι συνήθειες των Ινδιάνων της Αμερικής δεν παρουσιάζουν καμία απολύτως ομοιότητα με τον εβραϊκό λαό. Επομένως το βιβλίο Μορμόν αποτελεί νοθεία της αμερικανικής ιστορίας.
Νεώτερες έρευνες στο ζήτημα της προέλευσης του βιβλίου Μορμόν απέδειξαν πως πρόκειται για μυθιστόρημα του Salomon Spaulding, πρεσβυτεριανού κληρικού, που συνέγραψε το 1812-1816 σε αρχαίο ύφος, για να κάνει πειστική την αρχαιότητα του κειμένου. Τελικά τα χειρόγραφα αυτά εκλάπησαν και δημοσιεύθηκαν μετά το θάνατό του. Ειδικοί γραφολόγοι των ΗΠΑ βεβαίωσαν πώς τα χειρόγραφα του βιβλίου Μορμόν στα αρχεία της εκκλησίας στο Salt Lake City προέρχονται από το χέρι του Spaulding (βλ. συλλογικό έργο: Gowdrey...).
Δεν υπάρχει αμφιβολία πώς ολόκληρη η διδαχή της ομάδας αυτής είναι αντιχριστιανική. Παρουσιάζει τον Θεό να αλλοιώνεται, παρά την αντίθετη Γραφική διδασκαλία (Μαλακ. γ' 6. Ιακ. σ' 1. Ιω. δ' 24). Εξάλλου ο Θεός κατά την αγία Γραφή δεν είναι οργανωτής ενός κόσμου που προϋπήρχε, αλλά Δημιουργός. Τέλος η πτώση του ανθρώπου δεν είναι ευλογία, αλλά μια σκληρή πραγματικότητα (Γεν. γ' 17-24. Ρωμ. ε' 12).
β) Άλλες ομάδες Μορμόνων
Η κίνηση των μορμόνων διασπάσθηκε σε πολλές ομάδες. Η πιο σημαντική είναι η Αναδιοργανωμένη Εκκλησία του Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών». Συγκροτήθηκε από εκείνους που έμειναν στο Nauvoo κατά το 1845/ 46, μετά την αναχώρηση του Β. Young και των πιστών του. Το 1860 εκλήθη σ’ αυτή την εκκλησία σαν «προφήτης, οραματιστής και αποκαλυπτής» ο γυιός του Joseph Smith. Η ομάδα αυτή ισχυρίζεται πώς επανέφερε τη διδαχή της κίνησης στην πρώτη καθαρότητα και απέρριψε όλες τις μετέπειτα διδασκαλίες που διαμορφώθηκαν στο Salt Lake City. Το σημερινό κέντρο της ομάδας αυτής βρίσκεται στο Independence (ΗΠΑ).
Μια άλλη ομάδα είναι η «Εκκλησία του Χριστού, Temple Lot». Η ομάδα αυτή αγόρασε την περιοχή, όπου με βάση «θεία αποκάλυψη» από το έτος 1831 επρόκειτο να οικοδομηθεί ο «ναός». Η κίνηση διατηρεί το μέρος μέχρι την εποχή που θα κατασκευασθεί εκεί ο ναός!
Υπάρχουν ακόμη και άλλες σχισματικές ομάδες, όπως η Εκκλησία του Θεού με το μήνυμα του Ηλία», η «Εκκλησία του Ιησού Χρίστου (Bickertonites)», η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού (Cutlerites)» και η «Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ήμερων (Strangites)».
(π. Αντωνίου Αλεβιζόπουλου, Εγχειρίδιο αιρέσεων... σελ.529-541)