(Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος εξομολογείται...).
Δεν τα λέω διαφορετικά, αλλά όπως είμαι και αισθάνομαι. Δεν νομίζω ότι είναι πολλοί ανάμεσα στους ιερείς εκείνοι που σώζονται, αλλά πολλοί περισσότεροι είναι εκείνοι που χάνονται, και το αίτιο είναι ότι το λειτούργημα αυτό χρειάζεται γενναία ψυχή. Διότι έχει πολλές ανάγκες που τον αναγκάζουν να βγει από τον γνωστό χαρακτήρα του, και χρειάζεται από παντού μύρια μάτια…
Δεν θέλουμε να είμαστε εμείς μεν αξιόλογοι ενώ εσείς άσημοι. Θα ήθελα αν ήταν δυνατόν να σας φανερώσω αυτή την αγάπη που έχω για σας. Διότι κανένας δεν θα μπορούσε να με κατηγορήσει στο εξής για τίποτα αν ο λόγος μου ήταν πάρα πολύ σκληρός…
Τίποτα δεν είναι πιο αγαπητός σε μένα από εσάς, ούτε ακόμα και αυτό το φως. Διότι μύριες φορές θα ευχόμουν εγώ ο ίδιος να υποστώ οποιαδήποτε αναπηρία, αν βέβαια με αυτήν θα κατόρθωνα να επιστρέψω τις ψυχές σας. Διότι ποιο είναι για μένα το όφελος των ηλιακών ακτίνων, όταν η λύπη μου για σας διασκορπίζει το σκοτάδι των ματιών; Διότι το φως είναι καλό τότε, όταν φαίνεται με χαρά· διότι στη λυπημένη ψυχή θεωρείται ότι είναι ενοχλητικό. Ότι όμως δεν ψεύδομαι εύχομαι ποτέ μεν να μην αποκτήσετε πείρα. Πλην όμως, αν ποτέ συμβεί κάποιος από σας να αμαρτάνει, αποδείξτε μου ότι αδιαφορώ. Μακάρι να χαθώ αν δεν μοιάζω με τους παράλυτους, αν δεν μοιάζω με τους τρελούς, και σύμφωνα με τον προφητικό λόγο, «και το φως των ματιών μου και αυτό δεν είναι μαζί μου». Διότι ποια ελπίδα υπάρχει για μας, όταν εσείς δεν προοδεύετε; ποια επίσης λύπη, όταν εσείς προκόβετε; Νομίζω ότι πετάω, όταν ακούσω κάτι καλό για σας. «Κάντε μου τη χαρά πλήρη». Τόσο μόνο πρόσφερα στην προσευχή, ότι επιθυμώ την προκοπή σας. Εκείνο λοιπόν για το οποίο αγωνίζομαι για όλους σας, είναι αυτό, ότι σας αγαπώ, ότι έχω συνδεθεί μαζί σας, ότι τα πάντα για μένα είστε εσείς, και πατέρας και μητέρα και αδέλφια και παιδιά.
Μη λοιπόν νομίσετε, ότι κάτι από τα λεγόμενά μου λέγεται από απέχθεια, αλλά για διόρθωση. Διότι λέει, «αδελφός βοηθούμενος από αδελφό, είναι σαν πόλη οχυρωμένη». Μη λοιπόν απαξιώσετε να ακούσετε τα λόγια μου, διότι ούτε εγώ περιφρονώ τον δικό σας λόγο, αλλά θα ήθελα να διορθώνομαι από εσάς, θα ήθελα να διδάσκομαι από εσάς, διότι όλοι εμείς είμαστε αδέλφια….
… Τι να κάνω; Να, καθημερινά σκάζω να φωνάζω,,, Αμέτρητες συμβουλές δίνω και κανένας δεν ακούει. Αλλά δεν μιλάω τη νύχτα; Θα ήθελα και τη νύχτα να το κάνω αυτό, και στις ώρες του φαγητού σας, και, αν ήταν βέβαια δυνατόν, αφού γινόμουν αμέτρητα κομμάτια να ερχόμουν κοντά σας και να σας μιλούσα… Να, με τη χάρη του Θεού και εγώ έχω πια τριετία, που δεν παρακαλάω βέβαια νύχτα και ημέρα, αλλά το κάνω αυτό πολλές φορές τρεις ημέρες και όχι εφτά. Τι επιπλέον συνέβηκε; Κατηγορώ, μαλώνω, δακρύζω, υποφέρω, αν και όχι φανερά άλλα μέσα στην καρδιά μου… Εάν κάποιος δεν με κατέκρινε για περιττή φιλοδοξία, θα μπορούσες να δεις καθημερινά να χύνω πήγες από δάκρυα· αλλά αυτές τις πηγές των δακρύων μου, τις γνωρίζει το σπιτάκι μου και η ερημιά.
Πράγματι πιστέψτε με, για μεν τη δική μου σωτηρία έχασα κάθε ελπίδα, θρηνώντας όμως τα δικά σας, δεν μου μένει ευκαιρία να πενθώ για τα δικά μου αμαρτήματα· τόσο πολύ είστε εσείς το παν για μένα. Και αν αντιληφθώ να προκόβετε εσείς στην αρετή, δεν αισθάνομαι, εξαιτίας της μεγάλης χαράς, τα δικά μου αμαρτήματα· αν πάλι δω να μην προκόβετε, τότε πάλι, λόγω της μεγάλης μου λύπης, παραβλέπω τα δικά μου, και νιώθω μεν μεγάλη χαρά για τα δικά σας αγαθά, και αν ακόμα είναι αμέτρητα τα κακά που με πιέζουν, κυριεύομαι πάλι από υπερβολική λύπη για τα δικά σας λυπηρά και αν ακόμα είναι αμέτρητα τα κατορθώματά μου. Διότι ποια ελπίδα υπάρχει για τον δάσκαλο, όταν το ποίμνιο είναι διεφθαρμένο; ποια ζωή; ποια προσδοκία; με ποιο θάρρος θα σταθεί μπροστά στο Θεό; τι θα πει…
Και αν δώσω λόγο και αν δεν δώσω, δεν έχω να ωφεληθώ σε τίποτα. Μακάρι να συμβεί να σωθείτε εσείς και να δώσω εγώ λόγο για εσάς! να σωθείτε εσείς, και εγώ να κατηγορηθώ ότι δεν έκανα εκείνο που εξαρτιόταν από μένα! διότι δεν φροντίζω για να σωθείτε εσείς με τη δική μου προσπάθεια, αλλά το να σωθείτε μόνο μέσω οποιουδήποτε. Δεν γνωρίζετε την τυραννική εξουσία των πνευματικών πόνων, πώς άπειρες φορές θα προτιμούσε να κατακομματιαστεί εκείνος που υποφέρει από αυτόν τον υπερβολικό πόνο του τοκετού, παρά να δει έναν από εκείνους που γεννήθηκαν να χάνεται και να καταστρέφεται; Από πού να σας πείσουμε; …
Μπορώ και εγώ να λέω ότι δεν παρέλειψα τίποτα· αλλά όμως πονάω αφάνταστα· και το ότι πονάω γίνεται φανερό από ότι αμέτρητα μέσα επινοώ και μηχανεύομαι. Αν και βέβαια θα μπορούσα να πω προς εσάς: Τι με ενδιαφέρει; Εγώ έκανα ό,τι εξαρτιόταν από μένα, εγώ είμαι καθαρός από το αίμα σας. Όμως δεν είναι αρκετό αυτό για παρηγοριά. Εάν δηλαδή ήταν δυνατό να σχίσω την καρδιά μου και να σας την δείξω, θα μπορούσατε να δείτε ότι υπάρχετε όλοι σας μέσα σε αυτήν με μεγάλη ευρυχωρία, και γυναίκες και παιδιά και άνδρες· διότι τέτοια είναι η δύναμη της αγάπης· κάνει την ψυχή πιο ευρύχωρη από τον ουρανό… Επιθυμώ υπερβολικά όχι μόνο το Ευαγγέλιο να σας δώσω, αλλά και την ψυχή μου. Αγαπιέμαι και αγαπώ, αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Ας αγαπήσουμε λοιπόν πρώτα το Χριστό!
(αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, Ομιλίες Γ και ΜΔ εις τας Πράξεις, αποσπάσματα, ΕΠΕ τόμος 15, σελ. 109-119 & τόμος 16Α, σελ.613-