33. «Αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού, α προείδεν Ιωήλ» (ΜΔ).
Ο ωραίος αυτός χριστουγεννιάτικος ύμνος είναι εμπνευσμένος από τη σχετική προφητεία του Ιωήλ: «Δώσω τέρατα εν ουρανώ και επί γης, αίμα και πυρ και ατμίδα καπνού» (γ’ 3) που αναφέρεται στην Ενσάρκωσι. Ο ίδιος ο υμνογράφος, ερμηνεύοντας την προφητεία κάνει την αντιπαράθεσι των στοιχείων: «αίμα την σα ρ κ ω σι ν, πυρ την θ ε ό τ η τ α, ατμίδα δε καπνού το Π ν ε ύ μ α τ ο Ά γ ι ο ν, το επελθόν τη Παρθένω... μέγα το μυστήριον της σης ενανθρωπήσεως, Κύριε, δόξα σοι»
Ολόκληρη η Π. Διαθήκη, όπως είδαμε, είναι γεμάτη από προεικονίσεις και προτυπώσεις της Θεοτόκου και της Ενσαρκώσεως του Θεού. Η Π. Διαθήκη μοιάζει με ένα βιβλίο γεμάτο με «μαγικές εικόνες» που μας προκαλεί να ανακαλύψουμε σ’ αυτές το κρυμμένο πρόσωπο της Θεοτόκου ή του Χριστού. Τα βουνά, τα δάση, η φωτιά, ο καπνός, τα σύννεφα, ο ουρανός, η γη, τα ποτάμια, τα πουλιά, τα δένδρα – όλα, έμψυχα και άψυχα, σε υπέροχους συνδυασμούς και εικόνες προτυπώνουν και προεικονίζουν την μορφή του Χριστού και της Θεομήτορος.
Η προφητεία του Ιωήλ εδώ μιλάει για τα τρία στοιχεία «τέρατα γης» ( = εκπληκτικά σημεία) που συνυπάρχουν στο μυστήριο της Ενσαρκώσεως.
Το Αίμα είναι το δομικό στοιχείο της ανθρώπινης φύσεως. Εδώ, θα μπορούσαμε να πούμε, ότι πρόκειται για το πανάχραντο αίμα της Παρθένου Μαρίας. Το αίμα της γυναίκας (του μηνιαίου κύκλου) στην Π. Διαθήκη και σύμφωνα με τις ραββινικές παραδόσεις νομιζόταν ακάθαρτο και δαιμονικό στοιχείο της γυναικείας υπάρξεως, προερχόμενο από τις ανόσιες σχέσεις της Εύας με τον Όφι.
Ο Θεός στο πρόσωπο της Παρθένου αποκαθιστά το αίμα της γυναικός στην τιμή και το σκοπό της δημιουργίας, στη σάρκωσι δηλαδή του Θεανθρώπου, όπως ο ίδιος είχε προαναγγείλη με το «πρωτευαγγέλιο» του Παραδείσου (βλ. σημείωμα αριθ. 6) .
Το γενετήσιο αίμα δεν δόθηκε στη γυναίκα για μολυσμό και κατάρα της ίδιας και του κόσμου, αλλά για την εκπλήρωσι του σκοπού της δημιουργίας και ειδικώτερα για τη σάρκωσι του Θεού. Η αιμάτινη πηγή της γυναίκας είναι η φλέβα της Ζωής και το ποτάμι που ποτίζει τον επίγειο παράδεισο της ανθρωπότητος.
Η φ ω τ ι ά (το πυρ) είναι το δεύτερο στοιχείο της προφητείας. Πρόκειται για το στοιχείο της θεότητος. Τόσο στην Π. Διαθήκη όσο και στο αρχαίο ελληνικό Πάνθεο ο Γιαχβέ ή ο Ζεύς ταυτίζεται με τη φωτιά. Ο Όμηρος ονομάζει συνήθως τον Δία «τερπικέραυνο» (Ιλ. θ' 2 βλ. και Έξοδ. ιθ' 18). Ο Προμηθεύς που κατά την μυθολογία έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς (πρβλ. Προμηθεύς Πυρφόρος) τιμωρήθηκε σκληρά από τους θεούς (πρβλ. Προμηθεύς Δεσμώτης). Η αλήθεια όμως είναι ότι η φωτιά ήταν το πρώτο στοιχείο που βοήθησε τον άνθρωπο να σκεφθή τον Θεό. Η φωτιά ήταν το πρώτο στοιχείο που ο άνθρωπος χρησιμοποίησε για την λατρεία του Θεού (στους βωμούς, W. JAEGER, ΠΑΙΔΕΙΑ, Α' σελ. 300).
Στην περίπτωσι της Ενσαρκώσεως έχομε τις εξής διαφορές: Η φωτιά του Θεού κατεβαίνει απ’ τον ουρανό σαν ευλογία και όχι σαν τιμωρία του ανθρώπου (βλ. τα όσα σημειώθηκαν για τη φλεγομένη βάτο) . Ο Θεός όχι μόνο δεν αρνείται να δώση στους ανθρώπους το «πυρ» της θεότητος, αλλά και φροντίζει ο ίδιος να ενωθή η φωτιά της θείας φύσεως με την «βάτο» της ανθρώπινης φύσεως σε μια στενή και αδιάσπαστη ενότητα. Και η ένωσις αυτή τελικά δεν είναι αφορμή κακών για τον άνθρωπο, αλλ΄ αντίθετα, αποδεικνύεται πηγή απελευθερώσεως και σωτηρίας του (πρβλ. Προμηθεύς λυόμενος) !
Η «ατμίς», ο α τ μ ό ς δηλαδή, που προέρχεται από το νερό (υδρατμός = εξατμισμένο νερό) είναι το τρίτο στοιχείο της προφητείας.
Στη Γένεσι βλέπομε ότι η πρώτη ζωή δημιουργείται μέσα στο παρθενικό υγρό στοιχείο (α' 20). Έτσι το «ύδωρ» συνδέεται από την αρχή με τη δημιουργία της ζωής. Στην προτύπωσι, όπως είδαμε, το υδάτινο στοιχείο (ατμίς καπνού) αναφέρεται στο Άγιο Π νεύμα και στη συμβολή του για τη σάρκωσι του Λόγου του Θεού. Το Άγιον Πνεύμα, μέσα στην παρθενική ύπαρξι της Θεοτόκου (πρβλ. «εν τη ερυθρά θαλάσση της απειρογάμου») κυοφορεί και δημιουργεί Εκείνον, που είναι «η ζωή» (Ιω. ιδ' 6) των πάντων. Η πρώτη ζωή προήλθε από το Άγιο Πνεύμα και κυοφορήθηκε μέσα στα παρθενικά ύδατα. Η «Ζωή», δηλαδή ο Θεάνθρωπος Ιησούς προήλθε από το Άγιο Πνεύμα και κυοφορήθηκε μέσα στην παρθενική μήτρα της Θεοτόκου.
Η προφητεία αυτή του Ιωήλ αποτελεί επίσης προτύπωσι της Εκκλησίας, μέσα στην οποία δεσπόζουν τα τρία στοιχεία: το Αίμα του Χριστού, το «πυρ» της Πεντηκοστής και η «ατμίς», (το άγιον Πνεύμα που μεταδίδεται με τα Ι. Μυστήρια).
(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ. 56-57)