Διότι βεβαίως αυτός που είναι σε θέση να σηκώσει τα αμαρτήματα όλου του ανθρώπινου γένους, είναι πολύ περισσότερο αναμάρτητος αυτός ο ίδιος. Για αυτό δεν είπε: Να ο αναμάρτητος, αλλά το πολύ περισσότερο «αυτός που σηκώνει την αμαρτία του κόσμου»(Ιω. 1,29). Έτσι μαζί με αυτό να δεχτείς και εκείνο σε όλο το πλήρες νόημά του και αφού το δεχτείς να διαπιστώσεις ότι έρχεται στο βάπτισμα, για να φέρει σε πέρας κάποια άλλη οικονομία. Για αυτό και όταν ήλθε του έλεγε: «Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα και συ έρχεσαι σε μένα;». Τού είπε αυτό και δεν τού είπε, και συ ζητάς να βαπτιστείς από μένα; Και αυτό δηλαδή φοβήθηκε να το πει. Και τι λέει; Και συ έρχεσαι σε μένα;
Και τι έκανε ο Χριστός; Ό,τι έκανε αργότερα στον Πέτρο, αυτό έκανε και τότε. Και εκείνος, θέλω να πω, τον εμπόδιζε να του πλύνει τα πόδια. Όταν όμως άκουσε «αυτό που κάνω τώρα, εσύ δεν το γνωρίζεις, θα το καταλάβεις όμως μετά από αυτά» (Ιω. 13,7) και ακόμη «δεν έχεις μέρος μαζί μου»(Ιω 13,8), άφησε αμέσως την αντίσταση και μεταστράφηκε στο αντίθετο.
Και ο Ιωάννης πάλι όταν άκουσε, «άφησε τώρα, διότι έτσι είναι πρέπον σε εμάς να εκπληρώσουμε όλη τη δικαιοσύνη (=νόμο)», υπάκουσε αμέσως. Διότι δεν ήταν απεριόριστα φιλόνεικοι αλλά έδειχναν και αγάπη και υπακοή και φρόντιζαν να υπακούουν σε όλα στο Δεσπότη.
Πρόσεξε όμως πώς τον προτρέπει, από το σημείο εκείνο της ενέργειας που υποπτευόταν. Δεν είπε: έτσι είναι δίκαιο, αλλά «έτσι αρμόζει». Επειδή θεωρούσε ότι αυτό ήταν εντελώς ανάξιό του, να βαπτιστεί δηλαδή από τον δούλο του, ακριβώς αυτό αντιδιαστέλλει προς εκείνο, σαν να έλεγε: Δεν το αποφεύγεις τούτο και δεν το εμποδίζεις ως ανάρμοστο; Για αυτό ακριβώς, άφησέ το, διότι αρμόζει με το παραπάνω. Και δεν είπε μόνο άφησέ το. Πρόσθεσε και τη λέξη «άρτι»(τώρα).
Διότι αυτό δεν θα διαρκέσει αιωνίως, λέει, αλλά θα με δεις στην κατάσταση που επιθυμείς. Τώρα όμως να δεχτείς αυτό.
Επειτα αποδεικνύει και πώς είναι αυτό πρέπον. Γιατί πρέπει λοιπόν; Διότι εκπληρώνουμε το νόμο στο σύνολό του. Αυτό το φανέρωνε με τα λόγια «πάσαν δικαιοσύνην».
Δικαιοσύνη είναι η εκπλήρωση των εντολών. Επειδή λοιπόν εκπληρώσαμε όλα τις άλλες εντολές, λέει, και απομένει αυτό μόνο, πρέπει να προστεθεί και αυτή. Διότι ήλθα για να διαλύσω την κατάρα που σας βαρύνει για την παράβαση του νόμου. Είναι ανάγκη λοιπόν εγώ πρώτος να εκπληρώσω αυτόν σε όλα και αφού σας απαλλάξω από την καταδίκη, να τον ικανοποιήσω με αυτόν τον τρόπο. Πρέπει λοιπόν να εκπληρώσω το νόμο στο σύνολό του, επειδή πρέπει να διαλύσω και την κατάρα που έχει γραφτεί εναντίον σας στο νόμο. Διότι έλαβα την σάρκα σας και ήλθα.
«Τότε τον αφήνει. Και αφού βαπτίστηκε ο Ιησούς αμέσως ανέβηκε από το νερό και να, άνοιξαν σε αυτόν οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιστέρι και να έρχεται σε αυτόν».
2. Πολλοί θεωρούσαν τον Ιωάννη ανώτερό του, επειδή είχε ζήσει όλη τη ζωή του στην έρημο, ήταν γιος αρχιερέα, ήταν ντυμένος με τέτοια αμφίεση, καλούσε όλους στο βάπτισμα, και είχε γεννηθεί και από στείρα. Ενώ τον Ιησού, επειδή καταγόταν από άσημη κόρη -δεν ήταν ακόμη γνωστός σε όλους ο παρθενικός τοκετός της- είχε ανατραφεί στο σπίτι, συναναστρεφόταν με όλους, φορούσε και την κοινή αυτή ενδυμασία, τον υποπτεύονταν ότι ήταν κατώτερός του.
Δεν γνώριζαν ακόμη τίποτα από εκείνα τα απόρρητα. Συνέβη επιπλέον και να βαπτιστεί από τον Ιωάννη, πράγμα το οποίο επιβεβαίωνε την υποψία, μολονότι κανένα από τα προηγούμενα δεν ήταν αλήθεια. Σκέπτονταν ότι αυτός ήταν ένας από τους πολλούς, διότι αν δεν ήταν ένας από τους πολλούς, δεν θα ερχόταν μαζί με τους πολλούς στο βάπτισμα. Ενώ εκείνος (ο Ιωάννης) ήταν μεγαλύτερος από αυτόν και πολύ περισσότερο θαυμαστός.
Για να μην επικρατήσει λοιπόν η γνώμη αυτή στο πλήθος, για αυτό και οι ουρανοί άνοιξαν, όταν βαπτίστηκε, και το Πνεύμα κατεβαίνει και μαζί με το Πνεύμα ακούγεται φωνή, που διακηρύττει την αξία του Μονογενούς. Επειδή δηλαδή η φωνή που έλεγε:
«Αυτός είναι ο γιος μου ο αγαπητός», φαινόταν στο πλήθος ότι περισσότερο άρμοζε στον Ιωάννη -διότι δεν πρόσθεσε (η φωνή), αυτός που βαπτίζεται, αλλά είπε μόνο «αυτός»- και επειδή καθένας από τους ακροατές σχημάτισε την ιδέα ότι για τον βαπτιστή μάλλον παρά για τον βαπτιζόμενο είχε λεχθεί και για το αξίωμα του βαπτιστή και για όλα αυτά που είπαμε παραπάνω, για αυτό ήλθε το Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού. Άφησε φωνή πάνω από τον Ιησού και έκανε φανερό σε όλους ότι το «αυτός» δεν είχε λεχθεί για τον Ιωάννη που βάπτιζε αλλά για τον Ιησού που βαπτιζόταν.
Και πώς, θα πει κάποιος, δεν πίστεψαν έπειτα από αυτά;
Διότι και στην εποχή του Μωϋσή έγιναν πολλά θαύματα, αν και όχι τέτοιου είδους. Και έπειτα από όλα αυτά, τις φωνές, τις σάλπιγγες, τις αστραπές, και το χάλκινο μοσχάρι έστησαν και στον Βεελφεγώρ θυσίασαν.
Και πάλι οι ίδιοι που ήταν παρόντες τότε (στον Ιορδάνη) και είδαν τον Λάζαρο αναστημένο, τόσο μακριά κρατήθηκαν από το να πιστέψουν σε αυτόν που τα έπραξε αυτά, ώστε και τον ίδιο επιχείρησαν συχνά να θανατώσουν.
Αν λοιπόν βλέποντας μπροστά στα μάτια τους την ανάσταση νεκρών ήταν τόσο πονηροί, γιατί απορείς διότι δεν δέχτηκαν την φωνή που ακουγόταν από τον ουρανό; Όταν είναι η ψυχή αχάριστη και διεστραμμένη και κατέχεται από την ασθένεια του φθόνου σε τίποτα από αυτά δεν υποχωρεί. Όπως πάλι όταν είναι ευγνώμων, τα δέχεται όλα με πίστη και δεν έχει μεγάλη ανάγκη από αυτά.
Μη φέρεις λοιπόν την ένσταση αυτή, ότι δεν πίστεψαν. Αλλά να ζητάς εκείνο, αν δηλαδή δεν έγιναν όλα, όσα απαιτούνταν για να πιστέψουν. Διότι για όλα όσα αφορούν σε αυτόν, ο Θεός αυτήν την απολογία συνθέτει μέσω του προφήτη. Επειδή οι Ιουδαίοι επρόκειτο να χαθούν και να παραδοθούν στην εσχάτη τιμωρία, για να μην συκοφαντήσει κάποιος την πρόνοιά του από την πονηρία εκείνων, λέει: «Τι έπρεπε να κάνω εγώ στον αμπελώνα αυτόν και δεν το έκανα;» (Ησ. 5,4).
Το ίδιο ακριβώς να προσέξεις και εδώ. Τι έπρεπε να γίνει και δεν έγινε; Και αν ποτέ δημιουργηθεί ζήτημα για την πρόνοια του Θεού χρησιμοποίησε αυτόν τον τρόπο υπεράσπισης εναντίον εκείνων, που επιχειρούν να την συκοφαντήσουν ορμώμενοι από την κακία των πολλών.
Πρόσεξε λοιπόν τα παράδοξα που συμβαίνουν, ως πρόλογος των μελλοντικών. Δεν ανοίγει παράδεισος αλλά ουρανός.
Ο λόγος προς του Ιουδαίους ας μετατεθεί σε άλλη ευκαιρία.
Τώρα με τη βοήθεια του Θεού ας οδηγήσουμε το λόγο σε αυτά που σχολιάζουμε.
«Και αφού βαπτίστηκε ο Ιησούς, ανέβηκε αμέσως από το νερό και νά άνοιξαν σε αυτόν οι ουρανοί».
Για ποιό λόγο άνοιξαν οι ουρανοί;
Για να μάθεις ότι και όταν βαπτίζεσαι εσύ γίνεται το ίδιο. Σε καλεί ο Θεός στην ουράνια πατρίδα και θέλει να σε πείσει να μην έχεις κανένα κοινό με τη γη. Αν δεν βλέπεις αυτό (το άνοιγμα), μην απιστήσεις. Διότι πάντοτε ως προοίμιο παράδοξων και πνευματικών πραγμάτων γίνονται αισθητές εμφανίσεις και παρόμοια σημεία για όσους είναι κατώτεροι διανοητικά, και έχουν ανάγκη από αισθητές εμφανίσεις, χωρίς να μπορούν να σχηματίσουν καμία έννοια για την ασώματη φύση, αλλά επιθυμούν πάρα πολύ μόνο τα ορατά. Αυτό, ώστε, και αν ακόμη δεν έχουμε τέτοια σημεία (θαύματα, σημάδια) έπειτα, να δεχτείς με πίστη όσα δηλώθηκαν με τα σημεία αυτά όπως από την αρχή.
Και στην περίπτωση των αποστόλων έγινε ήχος σφοδρού ανέμου και παρουσιάστηκαν πύρινες γλώσσες. Αυτό όμως δεν έγινε για τους αποστόλους αλλά για τους παρευρισκομένους Ιουδαίους. Αλλά όμως και αν δεν υπάρχουν αισθητά σημεία αποδεχόμαστε ό,τι αυτά έχουν μία φορά δηλώσει.
Διότι και το περιστέρι για αυτό παρουσιάστηκε τότε, για να δείξει στους παρόντες και στον Ιωάννη, όπως ο δείκτης του χεριού τον Υιό του Θεού. Και όχι βέβαια για αυτό μόνο αλλά για να μάθεις και συ ότι και πάνω σε σένα έρχεται το Πνεύμα κατά την ώρα της βάπτισης.
3. Κατά συνέπεια εμείς δεν έχουμε ανάγκη από ορατά σημεία, φτάνει για να τα αντικαταστήσει όλα η πίστη. Τα σημεία προορίζονται όχι για τους πιστούς αλλά για τους άπιστους.
Και γιατί, παρακαλώ, ήλθε το Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού; Επειδή το ζώο αυτό είναι ήμερο και καθαρό. Επειδή λοιπόν και το Πνεύμα είναι Πνεύμα πραότητας, για αυτό εμφανίζεται σε αυτήν την μορφή. Εξάλλου μας υπενθυμίζει και μία παλαιά ιστορία.
Όταν δηλαδή η οικουμένη ολόκληρη αντιμετώπισε κοινό ναυάγιο (εννοεί τον κατακλυσμό του Νώε) και το γένος μας κινδύνευσε να αφανιστεί, εμφανίστηκε το πτηνό αυτό και έκανε φανερή τη λήξη της θεομηνίας. Κρατώντας στο ράμφος κλαδί ελιάς έφερε το χαρμόσυνο άγγελμα της κοινής γαλήνης της οικουμένης. Αυτά όλα αποτελούσαν προτύπωση των μελλοντικών. Τότε οι άνθρωποι ήταν σε πολύ χειρότερη κατάσταση και ήταν άξιοι πολύ μεγαλύτερης τιμωρίας. Για να μην φτάσεις λοιπόν σε απόγνωση, σου υπενθυμίζει την ιστορία εκείνη. Διότι και τότε ενώ δεν υπήρχε ελπίδα για την κατάσταση, βρέθηκε λύση και επανόρθωση, τότε όμως με το μέσο της τιμωρίας, ενώ τώρα με την χάρη και την ανείπωτη δωρεά.
Για αυτό εμφανίζεται και το περιστέρι. Δεν κρατά κλαδί ελιάς αλλά μας δείχνει τον ελευθερωτή από όλα τα δεινά και μας ξεδιπλώνει αγαθές τις ελπίδες. Διότι δεν βγάζει από την κιβωτό έναν άνθρωπο αλλά με την εμφάνισή του οδηγεί ολόκληρη την οικουμένη στον ουρανό και όλους μαζί τους ανθρώπους.
Αφού αντιλήφθηκες λοιπόν το μέγεθος της δωρεάς, μη νομίσεις τώρα ότι μειώνεται η αξία του, επειδή εμφανίστηκε με τέτοια μορφή (το Πνεύμα). Διότι ακούω μερικούς (=τους αιρετικούς Πνευματομάχους) να λένε ότι όση απόσταση υπάρχει μεταξύ ανθρώπου και περιστεριού, άλλη τόση χωρίζει τον Χριστό από το Πνεύμα, επειδή ο μεν Χριστός φανερώθηκε με τη δική μας φύση, ενώ το Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού.
Τι έχουμε λοιπόν να απαντήσουμε σε αυτά;
Ότι ο Υιός του Θεού πήρε του ανθρώπου τη φύση, ενώ το Πνεύμα δεν πήρε τη φύση του περιστεριού. Για αυτό και ο ευαγγελιστής δεν είπε «με τη φύση του περιστεριού» αλλά «με τη μορφή του περιστεριού». Ούτε έπειτα από το γεγονός αυτό εμφανίστηκε με αυτήν τη μορφή, αλλά μόνο τότε. Εάν νομίζεις ότι για τον λόγο αυτό είναι μικρότερης αξίας, θα βρεθούν κατά τη λογική αυτή και τα Χερουβίμ πολύ ανώτερά του, όσο ο αετός από το περιστέρι, επειδή και αυτά έλαβαν την μορφή αυτή. Αλλά και οι άγγελοι πάλι πολύ ανώτεροι, διότι συχνά φάνηκαν με μορφή ανθρώπων. Αλλά αυτά βεβαίως δεν είναι σωστά, δεν είναι. Η αλήθεια είναι διαφορετικό πράγμα από την οικονομία και η συγκατάβαση από μία πρόσκαιρη εμφάνιση.
Μη γίνεις λοιπόν αχάριστος προς τον ευεργέτη και μην αποδίδεις τα αντίθετα από ό,τι πρέπει σε εκείνον που σου χάρισε την πηγή της μακαριότητας. Όπου υπάρχει η τιμή της υιοθεσίας, εκεί γίνεται η εξάλειψη του κακού και η προσφορά όλων των αγαθών.
Για αυτό ακριβώς παύει να τελείται το ιουδαϊκό βάπτισμα και λαμβάνει αρχή το δικό μας. Και συμβαίνει στο βάπτισμα ό,τι συνέβη και στο Πάσχα. Σε αυτό δηλαδή, αφού εκπλήρωσε και τα δύο, έπαυσε το ένα και εγκαινίασε το άλλο. Και εδώ αφού εκπλήρωσε το ιουδαϊκό βάπτισμα, ανοίγει συγχρόνως και τις πόρτες του βαπτίσματος της εκκλησίας, όπως σε ένα τραπέζι τότε, έτσι τώρα σε ένα ποτάμι.
Υπογράμμισε και τη σκιά αλλά πρόσθεσε και την αλήθεια. Διότι την χάρη του Πνεύματος την έχει τούτο μόνο το βάπτισμα, ενώ το βάπτισμα του Ιωάννου ήταν άμοιρο αυτής της δωρεάς. Και για αυτό στους άλλους βαπτιζομένους δεν συνέβη τίποτα παρόμοιο αλλά σε αυτόν μόνο, ο οποίος επρόκειτο να το παραδώσει (το νέο βάπτισμα).
Κοντά στα άλλα που είπαμε μάθε και τούτο: δεν είναι η καθαρότητα του βαπτίσματος που πέτυχε αυτό αλλά η δύναμη εκείνου που βαπτιζόταν. Τότε λοιπόν άνοιξαν οι ουρανοί και το Πνεύμα στάθηκε πάνω του.
Από τον παλαιό λοιπόν τρόπο ζωής μάς βγάζει στο νέο, ανοίγοντας για χάρη μας και τις πύλες του ουρανού και στέλνοντας από εκεί το Πνεύμα, που μας καλεί στην πατρίδα μας εκεί. Και δεν μας καλεί απλώς αλλά με την μεγαλύτερη τιμή. Διότι δεν μας έκανε αγγέλους και αρχαγγέλους αλλά μας ανέδειξε υιούς Θεού και αγαπητούς του και έτσι μας ελκύει προς την κληρονομία εκείνη.
Στοχάσου τα λοιπόν όλα αυτά και παρουσίασε ζωή αντάξια της ζωής στους ουρανούς και της τιμής που σου δόθηκε. Αφού σταυρωθείς για τον κόσμο και αφού σταυρώσεις τον εαυτό σου χάριν σού του ιδίου, ζήσε με κάθε ακρίβεια τη ζωή των ουρανών. Και μη νομίσεις επειδή το σώμα σου δεν μεταφέρθηκε προς τους ουρανούς, ότι έχεις κάτι κοινό με τη γη. Διότι η κεφαλή σου (=ο Χριστός) είναι τοποθετημένη ψηλά. …..
(εκδόσεις ΕΠΕ, Χρυσοστόμου τόμος 9, σελ. 383-397,η μετάφραση στηρίχτηκε σε αυτήν των εκδόσεων ΕΠΕ ελαφρώς παραλλαγμένη, οι υπογραμμίσεις δικές μας)