Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια του αδελφού
- Γέροντα, στενοχωριέμαι, όταν οι αδελφές μου κάνουν κάποια παρατήρηση.
- Έχεις υπερηφάνεια, γι’ αυτό στενοχωριέσαι. Την υπερηφάνεια την τσακίζεις με την βοήθεια του αδελφού, όταν του δίνης το δικαίωμα να σού κάνη παρατηρήσεις και δέχεσαι μια κουβέντα που θα σού πή. Έτσι λαμπικάρεται η ψυχή.
Επειδή το υψηλό φρόνημα δύσκολα το αντιλαμβάνεται κανείς μόνος του, πρέπει να δέχεται τους άλλους σαν γιατρούς του και να παίρνη όλα τα φάρμακα που του δίνουν, για να απαλλαγή από αυτό. Και όλοι οι άνθρωποι έχουν στην τσέπη τους φάρμακα για τους άλλους: οι μεν καλοί συμβουλεύουν με πόνο και αγάπη τον άρρωστο, οι δε κακοί τον ελέγχουν με κακία και πάθος - αυτοί μάλιστα πολλές φορές γίνονται καλύτεροι χειρουργοί από τους πρώτους, γιατί προχωρούν το νυστέρι πιο βαθιά.
- Εγώ, Γέροντα, είμαι κουτή και πολλές φορές δεν καταλαβαίνω γιατί μου κάνουν παρατήρηση.
- Καλύτερα πές: «Είμαι τετραπέρατη, αλλά δεν έχω ταπείνωση». Εσύ, ενώ σφάλλεις και σού κάνουν παρατήρηση, πάς να δικαιολογηθής. Πώς να φθάσης σε κατάσταση να παίρνης επάνω σου το σφάλμα, όταν δεν σφάλλης και σε κατηγορούν; Ο άνθρωπος που δικαιολογεί τον εαυτό του, όταν του κάνουν μια παρατήρηση, εξοντώνει συνέχεια την ταπείνωση. Ενώ ο άνθρωπος που ρίχνει όλο το βάρος επάνω του για κάποιο σφάλμα του, ταπεινώνεται και τον λούζει η Χάρις του Θεού.
- Γέροντα, εγώ νομίζω ότι δεν προσπαθώ να αποδείξω ότι έχω δίκαιο, αλλά να εξηγήσω ότι πρόκειται για παρεξήγηση.
- Έχω δει ότι έχεις μια κρυφή υπερηφάνεια που εκδηλώνεται με την δικαιολογία. Να προσπαθήσης να μη δικαιολογήσαι, ό,τι κι αν σού πούν· να βάζης μια ειλικρινή μετάνοια· αυτό φθάνει. Με το «ενλόγησον» της ειλικρινούς μετανοίας κόβεται η υπερηφάνεια.
- Γέροντα, σήμερα ένα παιδάκι στο αρχονταρίκι έκανε μια αταξία. Του έλεγε η μητέρα του: «πές συγγνώμη», και αυτό απαντούσε: «τά κόκκαλά μου πονάνε», και «συγγνώμη» δεν έλεγε. Γιατί μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται τόσο πολύ να πούν «ευλόγησον»;
- Η υπερηφάνεια δεν αφήνει τον άνθρωπο να πη «ενλόγησον».
(Αγἰου Παϊσἰου του Αγιορεἰτου Λὀγοι Ε῾. ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΑΡΕΤΕΣ, σελ. 88-89)