μετά θάνατον ή εν ζωή;
Και με τη διαθήκη σου μπορείς να ωφεληθής, όχι βέβαια τόσο όσο ζούσες· είναι όμως δυνατόν. Με ποιο τρόπο; Αν γράψης το φτωχό μαζί με τους δικούς σου κληρονόμους και αφήσης και σ’ αυτόν ισάξιο μερίδιο κληρονομιάς. Δεν τον έθρεψες όσο ζούσες; Τουλάχιστον, όταν πεθάνης, που δεν θα είναι πια τίποτε δικό σου, δώσε με τη διαθήκη σου στο φτωχό τα δικά σου. Φιλάνθρωπος είναι ο Θεός, δεν ζητάει ακριβολογία από σένα. Βέβαια μεγαλύτερη θα είναι η αμοιβή σου, όταν τρέφης τους φτωχούς όσο ζης. Αν όμως κάτι τέτοιο δεν το έκανες, τουλάχιστον κάνε το δεύτερο, δηλαδή, άφησέ τους συγκληρονόμους με τα παιδιά σου.
Ε.Π.Ε. 17,384
κυρίως στο Χριστό
Τα χρήματα, που σε σένα είναι άχρηστα και που δεν τα διαφεντεύεις, δώσε τα στον Χριστό, και Εκείνος θα σου χαρίση τη βασιλεία Του, που σου είναι για πάντα χρήσιμη. Και μαζί με την εκεί βασιλεία, θα σου χαρίση και τα επίγεια αγαθά. Άφησε, λοιπόν, κληρονόμο σου τον Χριστό, αφού άλλωστε σ’ Αυτόν πρόκειται να μεταβής. Αυτός θα σε αμείψη δίκαια για όσα έκανες εδώ.
Ε.Π.Ε. 17,384-186
μετά θάνατον
Οι τότε χριστιανοί ζώντας πουλούσαν τα υπάρχοντά τους και τα πρόσφερναν στα πόδια των αποστόλων υπέρ των φτωχών. Συ όμως ούτε και μετά τον θάνατό σου δεν δίνεις ένα μερίδιο υπέρ των φτωχών. Το καλύτερο βέβαια είναι να ελεής τους φτωχούς όσο ζης· αυτό έχει μεγάλη παρρησία. Αν όμως δεν θέλησης αυτό, τουλάχιστον όταν πεθάνης, κάνε κάτι γενναίο. Αυτό δεν είναι δείγμα αγάπης στον Χριστό, αλλ’ είναι αγάπη.
Ε.Π.Ε. 17,386
εν ζωή ν’ αφήνουμε σε φτωχούς
Σας παρακαλώ όσο ζήτε ν αφήνετε το μεγαλύτερο μερίδιο της περιουσίας σας στους φτωχούς. Αν όμως μερικοί είναι τόσο μικρόψυχοι, ώστε να μη το αντέχουν αυτό, τουλάχιστον ας γίνουν από ανάγκη φιλάνθρωποι (αφήνοντας μετά θάνατον).
Ε.Π.Ε. 17,388
δυο διαθήκες προτυπούμενες
«Ας ευφρανθής εσύ η στείρα, που δεν γεννάς. Ας κραυγάσης και ας φωνάξης εσύ που κοιλοπονάς. Διότι πιο πολλά θα είναι τα παιδιά της ερημωμένης, παρά εκείνης που έχει άνδρα». Ποια είναι η στείρα και έρημη πριν; Ασφαλώς είναι η εξ εθνών εκκλησία, που ήταν μακρυά από τη γνώσι του Θεού. Ποια είναι αυτή που έχει τον άντρα; Ασφαλώς η εβραϊκή συναγωγή. Και όμως σε τεκνογονία η έρημη ξεπέρασε την έχουσα άντρα. Διότι η συναγωγή περιλάμβανε ένα έθνος. Τα παιδιά όμως της Εκκλησίας έχουν γεμίσει την Ελλάδα, τις βαρβαρικές χώρες, τη γη, τη θάλασσα, ολόκληρη την οικουμένη.
Ε.Π.Ε. 20,340
πνευματική
Η διαθήκη δεν θα είναι πλέον χαραγμένη με γράμματα, αλλά μέσα στις καρδιές. Παράδειγμα οι Απόστολοι δεν παρέλαβαν τίποτε γραπτό, αλλ’ όλα τα δέχτηκαν στις καρδιές τους, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος.
Ε.Π.Ε. 24,550
την υπέγραψε
Συγχώρεσε τις αμαρτίες, όταν υπέγραψε τη διαθήκη. Και τη διαθήκη την έδωσε, όταν θυσιάστηκε. Αφού, λοιπόν, συγχώρεσε τις αμαρτίες με την προσφορά της μιας θυσίας, δεν χρειάζεται δεύτερη.
Ε.Π.Ε. 25,54

(Χρυσοστομικό Λεξικό, αρχ. Δανιήλ Αεράκη, τόμος Β΄, σελ. 38-40)