64. «Η εξανθήσασα ράβδος του Ιωοήφ»
Το εικονογραφικό αυτό θέμα προέρχεται απο το πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου, στο οποίο υπάρχει και ή εξής διήγησις:
Όταν η Παρθένος Μαρία έγινε 12 χρόνων, οι ιερείς έκριναν οτι δεν μπορούσε πια να μένη στο Ναό. Και ο μόνος προφανώς λόγος δεν ήταν άλλος από την αντίληψι που είχαν για το μηνιαίο κύκλο των γυναικών (βλ. σημείωμα, αριθ. 33). Φαίνεται όμως ότι, εν τω μεταξύ, οι γονείς της είχαν πεθάνει γι’ αυτό και το θέμα της αποκαταστάσεως της Παρθένου το ανέλαβαν οι ίδιοι οι ιερείς. Αυτοί, προκειμένου να βρεθή το κατάλληλο πρόσωπο, στο οποίο έπρεπε να εμπιστευθούν την Θεοτόκο, κατέφυγαν στον εθιμικό τρόπο εκλογής (πρβλ. τα της εκλογής του Ααρών, Άριθμ. ιζ' 16 - 28) .
Έδωσαν δηλαδή έντολή στους «χηρεύοντας του λαού» να φέρουν από ένα ραβδί, πάνω στο οποίο ο καθένας τους θα είχε γράψει το όνομά του. Σ’ όποιου το ραβδί θα γινόταν «κύριον σημείον» (=εξαιρετικό φαινόμενο), αυτός θα μνηστευόταν την Μαριάμ. Ο αρχιερεύς Ζαχαρίας παρέλαβε τα ραβδιά και προσευχήθηκε σχετικά... Στο ραβδί του Ιωσήφ άνθισε ένας κρίνος... Ύστερ’ από το «σημείο» αυτό, η Παρθένος κληρώθηκε στον Ιωσήφ τον οικοδόμο, ο οποιος και την μνηστεύθηκε (IK, ΚΚ, ΘΗΕ/8, 650, 697). «Ο θεός έδωσε την Παρθένο στον Ιωσήφ, ο οποίος με το γήρας του και την σεμνήν πολιτείαν του, είχε γίνει από πολύν καιρό αξιόπιστος» (Νικηφόρος Κάλλιστος, X, 34).
Το περιστατικό αυτό είναι μια ενδειξις, ότι οι αφιερωμένες στο θεό Παρθένες, είτε για μικρό διάστημα είτε για ολόκληρη τη ζωή τους, δεν έμεναν παντοτεινα μέσα στο Ναό, έξ αιτίας των περί καθαρότητος αντιλήψεων των Εβραίων. Έτσι φαίνεται, οτι κάθε αφιερωμένη Παρθένος επέστρεφε σπίτι της είτε για να συνέχιση την αφιέρωσί της (βλέπε το σημείωμα περί παραλαβής της Πορφύρας) είτε για να ετοιμασθή για το γάμο της.
Το έθιμο αυτό μοιάζει με κάτι παρόμοιο που συνηθιζόταν τα παλαιότερα χρόνια στη χώρα μας. Στις αρχές του αιώνα, οι γονείς έστελναν τα κορίτσια στο Σχολείο μόνο μέχρι την ηλικία των 10 - 12 χρόνων. Στην ηλικία περίπου αυτή, οι γονείς διέκοπταν τη φοίτησι των κοριτσιών και τά κρατούσαν πια στο σπίτι με την εξήγησι οτι ήταν πια καιρός ν’ αρχίσουν νά μαθαίνουν τις δουλειές του σπιτιού, να έτοιμάσουν τα προικιά τους κλπ. Όταν η μητέρα μου γύρισε για τελευταία φορά απο το σχολείο (στην ηλικία αυτή) , την υποδέχθηκε η γιαγιά μου κρατώντας βελόνι και κλωστή καί λέγοντάς της: «Αυτά να μη σου λείψουν ποτέ πια από το χέρι»!
Τα νέα κορίτσια σήμερα συνεχίζουν τις σπουδές τους μέχρι και τις Ανώτατες Σχολές. Μαθαίνουν βέβαια περισσότερα γράμματα, υστερούν όμως συνήθως στην οικιακή κατάρτισι και τις πρακτικές δεξιοτεχνίες (κοπτική, ραπτική, κεντητική, υφαντική, πλεκτική, διακοσμητική, ζωγραφική, οικιακή οικονομία κ. λ.π.) . Στη διαφορά ίσως αυτή οφείλεται και το γεγονός, ότι στην εποχή μας έχομε περισσότερες μορφωμένες γυναίκες, με περισσότερες «γνώσεις» περί ευτυχίας κλπ. και λιγώτερα ευτυχισμένα σπιτικά...
65. «Μνηστευθείσης της μητρύς αυτού Μαρίας τω Ιωσήφ» (Mατθ, α' 18)
Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος αναφέρεται σαφώς στην μνηστεία της Παρθένου Μαρίας με τον «ξυλουργό» (Ματθ. ιγ' 55) Ιωσήφ, χωρίς όμως να προχωρή σε λεπτομέρειες, για το πώς και πότε έγινε η μνηστεία αυτή. Ειδικώτερα, ο Ευαγγελιστής, «εν πλήρει αρμονία προς το γαμικόν δίκαιον των Εβραίων, ομιλεί περί της Μαρίας ως μνηστής, ως συζύγου καί ως γυναικός. Η μνηστεία κατά τον αρχαίον Ιουδαϊκόν νόμον... ήτο ουσιώδες προκαταρκτικόν τού γάμου, καίπερ διακρινόμενον αυτού. Εδημιούργει σχέσιν δεσμευτικής υποχρεώσεως μεταξύ των μνηστευομένων... Μετά την μνηστείαν και προ του γάμου.,.ο ανήρ ήτο ο κατά νόμον σύζυγος καί ο δεσμός ηδύνατο να λυθή μόνον διά κανονικού διαζυγίου» (ΓΜ, 85).
Η Παρθένος Μαρία σαν μνηστή έμεινε σε δικό της σπίτι καί ετοιμαζόταν για την ώρα του γάμου της με τον Ιωσήφ. Η περίοδος αυτή πρέπει να ήταν για την Θεοτόκο περίοδος προετοιμασίας.
Η μνηστεία δεν είναι γάμος. Είναι ο προθάλαμος του γάμου. Και προθάλαμος σημαίνει πάντοτε αναμονή. Η αναμονή του γάμου είναι χρόνος δοκιμασίας του δεσμού καί γι' αυτό είναι απαραίτητη. Γάμος χωρίς μνηστεία είναι κάτι το βεβιασμένο, το άφύσικο. Η μνηστεία είναι ο χρόνος άναμονής του θελήματος του Θεού. Είναι η ασπίδα του γάμου από σκοπιμότητες, δολιότητες και άλλες άνομες επιδιώξεις. Είναι ακόμα χρόνος ωριμότητος της μνηστής καί του μνηστήρος. Μέσα στο χρονικό διάστημα της μνηστείας οι αρραβωνιασμένοι πρέπει να επιδιώκουν πολλά. Το κυριώτερο όμως που πρέπει να αναζητούν είναι η φανέρωσις του θελήματος του Θεού. Να φανερώση δηλαδή ο Θεός δια των πραγμάτων αν η μνηστεία αυτή πρέπει να ολοκληρωθή με το ισόβιο δεσμό του γάμου. Εφ' όσον δεχόμαστε ότι «παρά Θεού αρμόζεται ανδρί γυνή» (Ευχολόγιον), τότε η περίοδος της μνηστείας είναι ό,τι πρέπει γιά να φανερωθή το θέλημα του Θεού για τα συγκεκριμένα πρόσωπα. Εαν δεν υπάρξει κανένα σοβαρό εμπόδιο τότε αυτό είναι μια ένδειξις ότι μπορούν να προχωρήσουν στο γάμο με τη βεβαιότητα ότι «ούτως εύδόκησεν ο Θεός» (Εύχολόγιον) .
(Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου Στυλίου, Η Πρώτη, εκδ. Γρηγόρη, σελ. 94-96 )