31. Η γυναίκα βρίσκεται στο αυτό δημιουργικό ύψος με τον άντρα;
Απόλυτα ναι. Από την πλάση της η γυναίκα δεν είναι κατώτερη από τον άντρα. Δεν υπάρχει κάτι ουσιώδες από τη φυσική ανθρώπινη ιδιοσυστασία που να μην το έχει και αυτή. Είναι άρτιος και ολοκληρωμένος άνθρωπος στο αυτό μέτρο που είναι και ο άντρας. Έχει πλήρη όλα τα συστατικά της φύσεως μέρη, σώμα και ψυχή. Ο Θεός όταν θέλησε να πλάσει τον άνθρωπο, δεν τον έπλασε μόνο άντρα, αλλά και γυναίκα. Η πραγματική ιδέα του ανθρώπου, θεωρείται ισότιμα και στα δύο φύλα, μάλλον στην ένωση των δύο. Χωρίς το ένα απ’ αυτά η Ανθρώπινη ιδέα είναι ελλιπής. Αν η Γραφή λέει, ότι η γυναίκα πλάστηκε από το Θεό μετά την πλάση του άντρα και από την πλευρά του, αυτό δεν σημαίνει οποιαδήποτε υποτίμηση της γυναίκας, αλλά το στενό σύνδεσμο και την αλληλεξάρτηση των δύο φύλων, άσχετα αν στην ιεράρχηση της ζωής ο άντρας φέρεται — όχι πάντοτε βέβαια— να προέχει της γυναίκας. Αυτό είναι άλλο ζήτημα, οφειλόμενο σε πολλούς λόγους όχι πάντοτε αδιάβλητους. Στις καταχρήσεις στον τομέα αυτό οφείλουν τη γένεση τους και τα διάφορα φεμινιστικά κινήματα, τα οποία όμως δεν είναι κι αυτά πάντα αδιάβλητα.
Η γυναίκα είναι ίση με τον άντρα τόσο στη φυσική τάξη της δημιουργίας, όσο και στο πεδίο της χάριτος και της βασιλείας του Θεού. Όσοι κακολογούν και υποβαθμίζουν τη γυναίκα —στο μεσαίωνα έφθασαν σε σημείο να διερωτώνται αν η γυναίκα έχει ψυχή! — είναι ανόητοι. Άλλωστε από γυναίκα δε γεννήθηκε ο Υιός του Θεού, την οποία ανέδειξε «τιμιωτέραν των Χερουβίμ και ένδοξοτέραν άσυγκρίτως των Σεραφείμ»;.
32. Ποιά είναι τα συστατικά μέρη της φύσεως του ανθρώπου;
Είναι δύο, το σώμα και η ψυχή. Το πρώτο είναι υλικό, πλάστηκε από το χώμα της γης, και είναι από τη φύση του φθαρτό (δε θα πέθαινε βέβαια αν ο πρώτος άνθρωπος δεν έπεφτε στην αμαρτία)· το δεύτερο, η ψυχή, δεν προέρχεται εξ απορροής από την ουσία του Θεού (δεν είναι δηλαδή κομμάτι της), αλλά ουσία άυλη και νοερά, αθάνατη και άφθαρτη, που πλάστηκε «εξ ουκ όντων» (από το μηδέν) και δόθηκε σαν εμφύσημα θείο στο σώμα για να το κινεί και να το ζωογονεί. Αυτή είναι η αντίληψη στην ορθόδοξη ανθρωπολογία.
Παράλληλα όμως με αυτή υπάρχει και μία άλλη θεωρία κατά την οποία η φύση του ανθρώπου έχει τρία συστατικά μέρη, το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή. Είναι η τριχοτομική θεωρία που εμπνέεται από τα διδάγματα της Πλατωνικής φιλοσοφίας. Σ’ αυτή στηρίχθηκε ο Απολλινάριος, επίσκοπος Λαοδικείας της Συρίας, για να διατυπώσει τα ειδικά διδάγματά του στο πεδίο της Χριστολογίας, καθώς και άλλοι αρχαίοι Πατέρες της Εκκλησίας. Στη Γραφή υπάρχουν πολλά χωρία που εκ πρώτης όψεως στηρίζουν τη θεωρία αυτή: «Ζῶν γὰρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἐνεργὴς καὶ τομώτερος ὑπὲρ πᾶσαν μάχαιραν δίστομον καὶ διϊκνούμενος ἄχρι μερισμοῦ ψυχῆς τε καὶ πνεύματος»· «Αὐτὸς δὲ ὁ Θεὸς τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς, καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν τὸ πνεῦμα καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη». Τα χωρία όμως αυτά και αλλά παρόμοια διδάσκουν πράγματι την τριχοτομική θεωρία;
Αν μελετηθούν προσεκτικά, νομίζω όχι. Η διάκριση που γίνεται μεταξύ πνεύματος και ψυχής είναι μάλλον φαινομενική, παρά πραγματική. Δε σημαίνει ότι αυτά τα δύο είναι ίδια και αυτοτελή συστατικά μέρη στην πνευματική ουσία του ανθρώπου, αλλά είναι δύο όψεις ενός και του αυτού πράγματος, της ψυχής, ανάλογα με τη στροφή της είτε στο Θεό και τα θεία πράγματα (πνεύμα), είτε στα υλικά και τα χαμαίζηλα (ζωική ψυχή). Έτσι η Γραφή τον άνθρωπο που είναι αφοσιωμένος στο Θεό και κινείται από τη χάρη του ‘Αγίου Πνεύματος τον αποκαλεί πνευματικό, τον δε αποκομμένο από το Θεό και προσηλωμένο στα υλικά πράγματα της γης τον χαρακτηρίζει σαρκικό ή ψυχικό.
(Ανδρέου Θεοδώρου «Απαντήσεις σε ερωτήματα συμβολικά», εκδόσεις Αποστολική Διακονία, σελ. 49-50)