ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ +1359)
«Στα σχετικά με το Θεό δεν είναι μικρό το παραμικρό» (Γρηγόριος Παλαμάς, Α, σελ. 24)
Ο Όσιος Γρηγόριος (1296-1359) πολέμησε τον λατινόφρονα Βαρλαάμ. Γράφεται στο συναξάρι του κάτι πολύ χαρακτηριστικό:
«... Για να υποδείξουμε και μερικά από εκείνα που τον χαρακτήριζαν,
αυτά ήταν τα κατεξοχήν ιδιαίτερά του γνωρίσματα·
το υπερβολικά πράο και ταπεινό του χαρακτήρα του,
όπου δεν ήταν ο λόγος για το Θεό και τα θεία·
διότι σε αυτού του είδους τα θέματα,
ήταν πάρα πολύ μαχητής...» (Συναξάριον Τριωδίου της Β΄Κυριακής Νηστειών)
«Πάλι ο πρωταίτιος του κακού όφις σηκώνει την κεφαλή εναντίον μας και σιγοψιθυρίζει τ’ αντίθετα στην αλήθεια. Ή μάλλον, αφού η δική του κεφαλή συντρίφτηκε με τον σταυρό του Χριστού, κεφαλή του κάνει τον καθένα από εκείνους που με το πέρασμα των γενεών πείθονται στις ολέθριες συστάσεις και έτσι, εμφανίζοντας σαν η ύδρα πολλές κεφάλες προς τα επάνω, δεν σταματά να διαλαλεί με αυτές στα ύψη την αδικία». (Περί εκπορεύσεως του Αγ. Πνεύματος, Α' ΕΠΕ 1,68. Ε X. 1,23)
«Τότε ο ηγεμών της απάτης ακολούθησε άλλο δρόμο. Υποκρίνεται ότι απορρίπτει την πολύθεη πλάνη και προσποιείται ότι οδηγεί όλους σε ένα Θεό με τις κατά καιρούς φωνές των κακοδόξων, αλλά με σκοπό πραγματικό να απομακρύνει από τον ένα Θεό. Πράγματι πείθει με τις σοφιστείες των αιρετικών ότι αυτός δεν είναι τρισυπόστατος και παντοδύναμος». (Αντιρρητικός Ζ΄13,44. ΕΠΕ6,307-399. ΕΧ. 3,420)
«Πράγματι, αν αυτός ο άρχοντας ενώ είναι ολοσχερώς σκοτάδι, υποκρίνεται, κατά τον απόστολο, «άγγελο φωτός», ποιο είναι το παράξενο, αν και αυτοί που παραπλανήθηκαν από τα σοφίσματα εκείνου και τον έβαλαν ολόκληρο μέσα τους και μιλούν δια μέσου αυτού, υποκρίνονται τις φωνές των διακόνων του αληθινού φωτός δηλαδή των φωτισμένων εν Θεώ, σαν να εκτελούν και αυτοί «τα έργα του Πατρός αυτών», εξαπατώντας τους πολλούς με την ευπρέπεια των λόγων; Διότι, λέγει, «και οι διάκονοι αυτού» υποκρίνονται «ως διάκονοι δικαιοσύνης». (Α' Προς Βαρλαάμ, ΕΠΕ 1,488. Ε X. 1,247)
«Κάθε ένας από όλους αυτούς δεν έχουν πιστεύψει σε όλη την θεόπνευστη Γραφή, αλλά δεχόμενοι μερικά μόρια αυτής και προς τα αλλά έχοντας κατά κάποιον τρόπο κλεισμένα τα αυτιά τους βάδισαν σαν παράφρονες κατά της μιας ευσεβείας που την έχουν παραδεχθεί όλοι, φέροντας σε αντιπαράθεση μεταξύ τους τα λόγια των αγίων και του Πνεύματος αλλάζοντας το νόημα των αποσπασμάτων τους παρερμηνεύοντάς τα και προσφέροντάς τα εναντίον των ευσεβών».(Διάλογος Oρθοδόξου και Βαρλααμίτου, ΕΠΕ 3,322. ΕΧ. 2,196)
«Ας αποφύγουμε λοιπόν όσους δεν παραδέχονται τις πατερικές εξηγήσεις, αλλά προσπαθούν να εισαγάγουν τα αντίθετα μόνοι τους και τις μεν λέξεις του κειμένου προσποιούνται ότι μεταχειρίζονται, το δε ευσεβές νόημα απορρίπτουν Ας τους αποφύγουμε μάλιστα περισσότερο από όσο φεύγει κανείς από φίδι. Διότι το μεν φίδι, όταν δαγκώσει, θανατώνει πρόσκαιρα το σώμα, χωρίζοντάς το από την αθάνατη ψυχή• εκείνοι όμως πιάνοντας με τα δόντια την ίδια την ψυχή, την χωρίζουν από τον Θεό, που είναι αιώνιος θάνατος της αθάνατης ψυχής». (Ομιλία ΛΔ'Ειςτην σεπτήν Μεταμόρφωσιν...., ΕΠΕ 10,356. ΡG 151,424Β-C)
«Αυτός λοιπόν ο νοερός και γι’ αυτό περισσότερο καταραμένος όφις το πρώτο και μεσαίο και τελευταίο κακό,... ο σε κάθε ασεβή δοξασία σοφιστής καθόλου δεν έχει ξεχάσει την κακοτεχνία του. Τώρα λοιπόν εισάγει με τους Λατίνους που του κάνουν υπακοή απόλυτη νέους όρους για τον Θεό».(Α' Προς Βαρλαάμ, ΕΠΕ 1,68.ΕΧ. 1,23)