Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ;
Με πολλή ευχαρίστησι αναλαμβάνω να συζητήσω μαζί σας τα όσα αναφέρετε στην αξιόλογη επιστολή σας. Βλέπω ότι στην περιοχή σας αρχίζει ν' ανάβει μια πυρκαγιά και γι' αυτό σπεύδω να σας απαντήσω ό,τι ο Θεός με φωτίσει.
Γράφετε: «Μας εμφανίσθηκε κάποιος κήρυκας της πίστεως που φαίνεται ευγενής και περιέρχεται τα σπίτια, διαβάζει το Ευαγγέλιο, το ερμηνεύει, διδάσκει την πίστη στο Χριστό και παρακινεί σε μετάνοια. Κοντά μου κατοικεί ένας φτωχός βιβλιοδέτης. Στο σπίτι του έρχεται αυτός ο κήρυκας και συγκεντρώνει αρκετό κόσμο. Πήγα κι εγώ εκεί δυο φορές. Ακούγεται μάλιστα ότι και σε άλλα μέρη κηρύττει και συγκεντρώνει πολύ κόσμο».
Ας σταματήσουμε το γράμμα σας στο σημείο αυτό. Καθαρά φαίνεται εδώ ότι ο νέος αυτός κήρυκας της πίστεως δεν είναι κήρυκας της Εκκλησίας. Πώς διδάσκει την πίστη στο Χριστό χωρίς να έχει αναγνωρισθεί σαν ιεροκήρυκας από την Εκκλησία; Αυτό είναι γεγονός πρωτάκουστο! Έπρεπε εξ αρχής να συλλογισθείτε ότι κάτι ύποπτο συμβαίνει, και να ήσασταν σε επιφυλακή.
Λέτε στη συνέχεια ότι διδάσκει πίστη στο Χριστό και ομιλεί διαρκώς από τα Ευαγγέλια. Αυτό ακριβώς θα έπρεπε να σας κάνει πιο προσεκτικό. Γιατί σας διδάσκει πίστη στον Χριστό; Μήπως δεν είσθε Χριστιανός; Εσείς από παιδί πιστεύετε στο Χριστό και ζείτε μέσα στους κόλπους της αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας. Όταν λοιπόν άρχισε να διδάσκει περί πίστεως στο Χριστό σε σάς που ήδη πιστεύετε, θα έπρεπε να σκεφθείτε ότι ή δική του πίστις πιθανόν να είναι διαφορετική από την δική σας, την πίστη δηλαδή της Εκκλησίας μας.
Και όμως κανένας σας δεν διαμαρτυρήθηκε. Λέγοντας σας να πιστεύετε στον Χριστό, σάς θεώρησε απίστους. Και σεις το ακούσατε με απάθεια, σαν να ήσασταν πραγματικά άπιστοι. Αυτό είναι το δεύτερο λάθος σας, μεγαλύτερο από το πρώτο!
Γράφετε: «Ομιλεί διαρκώς για τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό και για τη σωτήρια θυσία Του. Ομιλεί μ' ενθουσιασμό. Τον ακούμε ευχάριστα και ολοένα μας ελκύει». Άραγε ξεχωρίσατε αν είναι ορθόδοξος ή ετερόδοξος; Πιθανόν θα σκεφθήκατε ότι αφού ομιλεί για τον Σωτήρα Χριστό, και μάλιστα μ' ενθουσιασμό, ασφαλώς δικός μας θα είναι, στην αλήθεια θα βρίσκεται και την αλήθεια θα κηρύττει. Ελκυσθήκατε με όλα αυτά και πέσατε στην απάτη. Μπορεί μεν να ήταν ορθόδοξος, αλλά ξέπεσε από την Ορθοδοξία. Είναι αιρετικός! Μπορεί να κηρύττει την εν Χριστώ σωτηρία, αλλά όχι όπως μάς την δίδαξε ο ίδιος ο Χριστός και οι άγιοι απόστολοι.
Είναι βέβαια γεγονός ότι όσοι βρίσκονται στην πλάνη πιστεύουν ότι κατέχουν την αλήθεια. Οι παπικοί, που πρώτοι αποσχίσθηκαν από την Εκκλησία, θεωρούν ότι αποκλειστικά με το μέρος τους είναι ή αλήθεια. Οι προτεστάντες, που κατηγόρησαν τη χρεοκοπία των παπικών σε πολλά σημεία, αντί να επιστρέψουν στην αλήθεια, απομακρύνθηκαν περισσότερο από τους παπικούς.
Στους Άγγλους δεν άρεσε ο γερμανικός Προτεσταντισμός και οικοδόμησαν δικό τους, στα μέτρα τους, σύμφωνα με τις δικές τους απόψεις και όχι σύμφωνα με τις αιώνιες αλήθειες που αποκάλυψε ο Θεός.
Και από τον Αγγλικανισμό και από τον Προτεσταντισμό ξεφύτρωσαν αργότερα πολλές παραφυάδες, και οι αιρέσεις πολλαπλασιάσθηκαν.
Ενώ όμως στη Δύση διαρκώς ξεφύτρωναν ποικίλες κακοδοξίες, περισσότερο ή λιγότερο πλανεμένες, στην Ανατολή παρέμενε αμετάβλητη στην πίστη της η Ορθοδοξία, η αληθινή Εκκλησία, που σαν θησαυροφυλάκιο περιέχει τη θεία αλήθεια. Ενώ πέρασαν τόσοι αιώνες, διατηρήθηκε αλώβητη και αναλλοίωτη η αλήθεια στους κόλπους της Ορθοδοξίας και έφθασε μέχρι σε μάς, όπως κηρύχθηκε από το Θεό και τους αγίους αποστόλους Του.
Ενώ σεις λοιπόν από μικρός γαλουχηθήκατε με την αιωνόβια αλήθεια, ο ψευδοκήρυκάς σας μόλις χθες διδάχθηκε την πλάνη. Ωστόσο αυτός δεν διστάζει παντού να διακηρύττει την κακοδοξία του, ενώ σεις χωρίς καμιά επιφύλαξη στραφήκατε προς αυτόν και κινδυνεύετε να αποκοπείτε από την αγία Εκκλησία και από την αλήθεια του Θεού.
Αντιλαμβάνομαι τις αντιδράσεις τόσο τις δικές σας, όσο και των συνακροατών σας: «Μα τι ψέμα κηρύττει; Αυτός την αλήθεια αναγγέλλει, την εν Χριστώ σωτηρία διδάσκει, το Ευαγγέλιο ευαγγελίζεται».
Αυτό δεν έκαναν πάντα οιm αιρετικοί; Αναρίθμητες αιρέσεις εμφανίσθηκαν, όλες όμως απορρίφθηκαν από την Ορθοδοξία, παρ' όλο που κηρύττουν τον Σωτήρα Χριστό! Κανείς σας δεν υποψιάσθηκε ότι αυτό το προσκυνητό όνομα είναι στα χείλη του πλανεμένου σαν δόλωμα, για να παραπλανήσει και να οδηγήσει στην καταστροφή τις απλοϊκές ψυχές σας. Δεν διαβάσατε στο Ευαγγέλιο τα προειδοποιητικά λόγια του Κυρίου «Προσέχετε από των ψευδοπροφητών, οίτινες έρχονται προς υμάς εν ενδύμασι προβάτων, έσωθεν δε είσι λύκοι άρπαγες»; (Ματθ. 7,15).
Μου γράφετε ότι ο ψευδοκήρυκάς σας διαβάζει και διδάσκει μέσα από το Ευαγγέλιο. Ασφαλώς το άγιο Ευαγγέλιο και όλη η Καινή Διαθήκη είναι η πλέον πιστή πηγή, ο ασφαλής φάρος της σωστής πορείας προς τη σωτηρία.
Αλλά δεν είναι εύκολο για τον καθένα που διαβάζει το Ευαγγέλιο να το κατανοεί πλήρως και να βαδίζει έτσι ασφαλώς στο δρόμο της σωτηρίας. Μπορεί κάποιος να διαβάζει το Ευαγγέλιο, αλλά να το ερμηνεύει λανθασμένα. Γι' αυτόν το Ευαγγέλιο αποτελεί όργανο καταστροφής!
Και τούτο γιατί; Γιατί δεν γνωρίζει καλά το δρόμο της σωτηρίας. Δεν γνωρίζει ορισμένες προϋποθέσεις της ή μάλλον μερικά σημεία της πνευματικής πορείας, όπως π.χ. την πίστη, την τήρηση των εντολών, την απόκτηση της θ. Χάριτος κ.τ.λ. Στο Ευαγγέλιο τα σημεία αυτά δεν αναφέρονται συγκεντρωμένα, αλλά έχουν καταγραφεί σε διάφορα χωρία. Για να βαδίσει όμως κανείς ασφαλώς το δρόμο της σωτηρίας πρέπει να γνωρίζει όλα αυτά τα σημεία.
Σ' αυτό πολλοί σκοντάφτουν. Αρχίζει κάποιος να συγκεντρώνει διάφορα αγιογραφικά χωρία, που σχετίζονται άμεσα με τη σωτηρία και αποτελούν βασικές προϋποθέσεις της, στρέφει μετά την προσοχή του σε ένα ή σε δύο απ' αυτά, τα απομονώνει από όλη την Αγία Γραφή και φωνάζει: «Βρήκα, βρήκα το δρόμο της σωτηρίας!».
Με τον τρόπο αυτό ο ένας διακηρύττει: «Πίστευε και θα σωθείς». Ο δεύτερος αποφαίνεται: «Απόκτησε την θ. Χάρη και τίποτε άλλο δεν χρειάζεσαι». Ο τρίτος συμβουλεύει: «Αγάπα και θα φθάσεις στον ουρανό». Και άλλοι άλλα ομοίως.
Όλες αυτές οι υποδείξεις είναι βεβαίως πραγματικές, και στην Αγ. Γραφή βασισμένες. Αλλά καμιά ξεχωριστά δεν καλύπτει ολόκληρη την υπόθεση της σωτηρίας. Πρέπει κανείς όλα αυτά να τα συνενώσει και τότε θα αποκτήσει μία πλήρη γνώση της πραγματικής μορφής της σωτηρίας.
Να λοιπόν και ο ψευδοδιδάσκαλός σας ανάμεσα σ' αυτούς που πλανήθηκαν. Ασφαλώς κι αυτός το Ευαγγέλιο διαβάζει, καθώς μου γράφετε, και διδάσκει το ως θα σωθούμε. Παρουσιάζει όμως όλο το πλάτος του αγώνος που απαιτείται ή μόνον ένα μέρος των προσπαθειών; Άρπαξε δύο-τρία χωρία από την Γραφή, τα απομόνωσε και άρχισε να φωνάζει: «Να για σάς το σωτήριο φάρμακο! Πάρτε το και θα σωθείτε!» Κατά συνέπεια είναι ψεύτης και απατεώνας. Και σεις ακούγοντας τον αποστομωθήκατε και του δώσατε θάρρος να διακηρύττει ανεμπόδιστα: «Πιστέψτε στο Σωτήρα Χριστό και θα σωθείτε».
Οπωσδήποτε πρέπει να πιστεύουμε στο Χριστό για να σωθούμε. Εδώ όμως θα σάς επισημάνω ότι και αυτή την πίστη μας στο Χριστό πρέπει με τέτοιο τρόπο να την δεχόμαστε, ώστε να είναι συνυφασμένη με την πίστη μας στην Αγ. Τριάδα. Διότι ακούγοντας κανείς διαρκώς «σωτηρία εν Χριστώ» είναι δυνατόν να τυπωθεί αυτή η αλήθεια μέσα του τόσο πολύ αποκλειστικά, που να ατονήσει η σημασία της Αγ. Τριάδος στο έργο της σωτηρίας και έτσι να καλυφθεί η Αγ. Τριάς από το πρόσωπο του Σωτήρος Χριστού. Αυτό όμως σημαίνει παρέκκλιση από την καθιερωμένη πορεία της σωτηρίας. Και δεν είναι τίμιο να εγκολπώνεται κανείς τη χριστιανική πίστη και μετά να την διαστρέφει.
Να τι θέλω να υπογραμμίσω με όλα αυτά: Όπως η ενσάρκωσις και η σταυρική θυσία του Υιού δεν έλαβε χώρα χωρίς τον Πατέρα και το Αγ. Πνεύμα, έτσι και η σωτηρία του καθενός μας δεν επιτυγχάνεται χωρίς τη συνεργασία του Πατρός, του Υιού και του Αγ. Πνεύματος, ολοκλήρου δηλαδή της Αγ. Τριάδος.
Οι πιστοί έρχονται προς τον Υιό διά του Πατρός, όπως ο ίδιος ο Κύριος αποκαλύπτει: «Ουδείς δύναται ελθείν προς με, εάν μη ο Πατήρ ο πέμψας με έλκυση αυτόν» (Ίω. 6,44).
Αλλά και ο Πατήρ πώς ελκύει προς τον Υιό; Ελκύει διά του Αγ. Πνεύματος. Χωρίς το Αγ. Πνεύμα κανείς δε σώζεται. Γι' αυτό είπε ο Κύριος: «Συμφέρει υμίν ίνα εγώ απέλθω, εάν γάρ εγώ μη απέλθω, ο παράκλητος ουκ ελεύσεται προς υμάς» (Ιω. 16, 7). Είναι σαν να έλεγε: «Εάν δεν έλθει ο Παράκλητος, το Πνεύμα το Άγιο, ματαία η ενσάρκωσίς Μου, μάταιος ο θάνατος, ματαία και η ανάστασις. Θα μείνετε μακριά από την σωτηρία, διότι χωρίς το Αγ. Πνεύμα δεν μπορείτε να μεταμορφωθείτε, να λάβετε τα χαρακτηριστικά του σεσωσμένου».
Βλέπετε λοιπόν πώς σωζόμαστε; Σωζόμαστε εν Χριστώ Ιησού με την ευδοκία του Πατρός και τη χάρη του Αγ. Πνεύματος.
Οι άγιοι απόστολοι το είχαν κατανοήσει βαθειά, γι' αυτό εύχονταν: «Η χάρις του Κυρίου Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος μετά πάντων υμών» (Β ' Κορ. 13,13).
Με τον ίδιο τρόπο να κατανοείτε και σεις την υπόθεση της σωτηρίας σας και με αυτό το κριτήριο να ελέγχετε την αλήθεια της ομολογίας τόσο του σημερινού, όσο και κάθε άλλου νέου διδασκάλου.
Θα σας υποδείξω τώρα τι είναι περισσότερο σπουδαίο για τη σωτηρία του καθενός: Είναι περιττό να συζητείται ότι η πίστις είναι απαραίτητη για τη σωτηρία. Ο απ. Παύλος γράφει: «Χωρίς πίστεως αδύνατον ευαρεστήσαι (θεώ), πιστεύσαι γαρ δει τον προσερχόμενον τώ Θεώ ότι έστι και τοις εκζητούσιν αυτόν μισθαποδότης γίνεται» (Εβρ. 11,6).
Οφείλουμε να πιστεύουμε σε όλα όσα ευδόκησε να μάς αποκαλύψει ο Θεός, χωρίς προσθήκες ή αφαιρέσεις, έτσι όπως φυλάγονται στην αγία Ορθοδοξία. Συγκεκριμένα:
Ο Θεός είναι ένας κατά την ουσία, αλλά με τρία χωριστά πρόσωπα. Ο Πατήρ διά του Υιού έπλασε τον κόσμο και προνοεί γι' αυτόν. Έπλασε κατ' εικόνα Του τον άνθρωπο για να ζει μέσα στον παράδεισο. Με την παρακοή όμως των πρωτοπλάστων χάσαμε την παραδείσια ζωή και μάς ήταν αδύνατο να σωθούμε. Αλλά ο Υιός του Θεού μάς λυπήθηκε, επωμίσθηκε το έργο της εξαγοράς και της αποκαταστάσεως, ήλθε στη γη, έλαβε σάρκα, έπαθε, πέθανε πάνω στο Σταυρό, αναστήθηκε, αναλήφθηκε στους ουρανούς και κάθισε ως θεάνθρωπος στα δεξιά του Πατρός, ο Οποίος με τον τρόπο αυτό έδειξε ότι αποδέχεται τη θυσία του Υιού και την μεσιτική Του δύναμη για τη σωτηρία των πιστών.
Ο ίδιος ο Υιός έστειλε το εκπορευόμενο από τον Πατέρα Αγ. Πνεύμα, το όποιο κατήλθε στους αποστόλους και τους γέμισε με θεία σοφία και δύναμη. Εκείνοι, πλήρεις Πνεύματος Αγίου, φύτεψαν τη χριστιανική πίστη και συγκρότησαν με το σύνολο των πιστών την Εκκλησία, που έχει κεφαλή το Χριστό. Οι ίδιοι, κατά την εντολή του Θεού, τελούσαν τα μυστήρια, που προσφέρουν την θ. Χάρι στους πιστούς, και άφησαν τους επισκόπους και τους ιερείς, διαδόχους τους στο αποστολικό έργο και διαχειριστές - οικονόμους - των ουρανίων πνευματικών θησαυρών, που το Αγ. Πνεύμα εμπιστεύθηκε στην Εκκλησία.
Συνέχισαν το έργο της σωτηρίας διά μέσου των αιώνων οι διάδοχοι των αποστόλων με την ιδιαίτερη χάρη της χειροτονίας, και έτσι το έργο αυτό εξακολουθεί αδιάσπαστα να συνεχίζεται και στις μέρες μας. Οι πιστοί που δέχονται την θ. Χάρη με τα μυστήρια, σώζονται μέσα στους κόλπους της Εκκλησίας όχι μεμονωμένοι, αλλά ενωμένοι όλοι μαζί στην πραγματική βιωματική πίστη και κάτω από την χειραγώγηση των ποιμένων. Η σωτηρία κάθε ψυχής τελείται μυστικά και ο κάθε πιστός προσδοκά μια άλλη φωτεινή ζωή, χάριν της οποίας υπομένει εκούσιες και ακούσιες στερήσεις. Πιστεύει ακόμα ότι οι κεκοιμημένοι δεν παύουν να παραμένουν στο σώμα της Εκκλησίας και να επικοινωνούν μαζί μας, όχι βέβαια με ορατό τρόπο, αλλά αόρατα.
Σε όλα αυτά πρέπει να πιστεύετε ολόψυχα. Μόνη της όμως η πίστις δεν είναι επαρκής για την σωτηρία. Πρέπει να συνοδεύεται και από ζωή αγία, σύμφωνα με τις εντολές του Κυρίου. «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε Κύριε, εισελεύσεται εις την βασιλείαν των ουρανών, αλλ' ο ποιών το θέλημα του πατρός μου του εν ουρανοίς» (Ματθ. 7, 21). Το θέλημα δε του ουρανίου Πατρός διατυπώνεται στις εντολές Του: «Ο έχων τας εντολάς μου και τηρών αυτάς, εκείνος έστιν ο αγαπών με- ο δε αγαπών με αγαπηθήσεται υπό του πατρός μου, και εγώ αγαπήσω αυτόν... εάν τις αγαπά με, τον λόγον μου τηρήσει, και ο πατήρ μου αγαπήσει αυτόν, και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ' αυτώ ποιήσομεν»(Ιω. 14, 21-23).
Σύμφωνα με το λόγο του Θεού έχουν ίση σημασία και η πίστις και τα έργα. Σε κανένα από τα δύο, δεν δίνεται προβάδισμα. Για να είναι η πίστις σωστή και τα έργα άγια, είναι απαραίτητη η θ. Χάρις.
Το Άγιο Πνεύμα κατήλθε στους αποστόλους και κατόπιν διά μέσου αυτών σε όλους τους πιστούς. Ό,τι συνέβαινε με τους αποστόλους, συμβαίνει και σήμερα διά μέσου των διαδόχων τους, σύμφωνα με την τάξη που το Άγ. Πνεύμα θέσπισε. Έτσι η θ. Χάρις παραμένει διαρκώς μέσα στην αγία μας Εκκλησία, μέσα στο πλήθος των πιστών. Όλους τους φωτίζει, όλους τους ενισχύει, όλους τους αγιάζει.
Με την θ. Χάρη σώθηκαν και σώζονται οι πιστοί: «Χάριτί εστε σεσωσμένοι» (Έφεσ. 2, 8), γράφει ο απ. Παύλος.
Υπάρχουν κακόδοξοι που διακηρύσσουν ότι αρκεί να πιστέψει κανείς και αυτόματα η θ. Χάρις θα εγκατασταθεί μέσα του. Μάθετε λοιπόν και πιστέψτε βαθειά ότι ή θ. Χάρις δεν παρέχεται και δεν λαμβάνεται διαφορετικά, παρά με τα άγια μυστήρια που τελούνται από τους αποστόλους ή τους διαδόχους τους, όπως θέσπισε στην Εκκλησία ο ίδιος ο Κύριος. Και για να βεβαιωθήτε περισσότερο σ' αυτό θα σάς αναφέρω δύο παραδείγματα από την Άγ. Γραφή:
1) Ο ίδιος ο Κύριός μας συζητώντας με τον Νικόδημο είπε: «Εάν μη τις γεννηθή εξ ύδατος και Πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού» (Ιω. 3, 5-7). Αυτή η γέννησις «εξ ύδατος και Πνεύματος» τι άλλο είναι παρά το άγ. βάπτισμα, το πρώτο χριστιανικό μυστήριο;
2) Φθάνοντας στην Έφεσο ο απ. Παύλος, κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας του, συνάντησε δώδεκα πιστούς και τους ρώτησε: -Όταν πιστέψατε, λάβατε το Πνεύμα το Άγιο; Κι εκείνοι απάντησαν: -Δεν ακούσαμε τίποτε για το Πνεύμα το Άγιο. -Σε τι λοιπόν βαπτισθήκατε; ρώτησε ο απόστολος. -Στο βάπτισμα του Ιωάννου, απάντησαν. Τότε ο απόστολος τους εξήγησε ότι το βάπτισμα του Ιωάννου του Προδρόμου ήταν μόνο προετοιμασία για την πίστη στο Χριστό. Και αφού τους ολοκλήρωσε την ευαγγελική διδασκαλία, τους βάπτισε με το χριστιανικό βάπτισμα. Μετά δε τη βάπτιση «επιθέντος αυτοίς του Παύλου τας χείρας ήλθε το Πνεύμα το Άγιον επ' αυτούς, ελάλουν τε γλώσσαις και προεφήτευον» (Πράξ. 19, 6).
Βλέπετε ότι άλλο είναι το βάπτισμα και άλλο η «επίθεσις των χειρών». Με την «επίθεση των χειρών» μόνο, δίνεται η θ. Χάρις. Αυτή την αισθητή ενέργεια την αντικατέστησαν αργότερα οι απόστολοι με το χρίσμα και έτσι καθιερώθηκε το χρίσμα σαν μυστήριο της Εκκλησίας μας.
Τα δύο αυτά περιστατικά, του Νικόδημου και των πιστών της Εφέσου, είναι αρκετά για να βεβαιωθείτε ότι η θ. Χάρις μεταδίδεται με αισθητή οδό, διά μέσου των αγίων μυστηρίων, και όχι με τη νοερή μόνον οδό της θεωρητικής απλώς πίστεως. Έτσι θέσπισε ο ίδιος ο Χριστός. Θα απαριθμήσω εδώ και τα άλλα μυστήρια:
Η συγχώρησις των αμαρτιών, στις οποίες πέφτει κανείς μετά το βάπτισμα, δεν επιτελείται με μία απλή νοερή εξομολόγηση στον Θεό, αλλά με εξομολόγηση που γίνεται ενώπιον πνευματικού πατρός, με βαθειά συντριβή και απόφαση να μην επαναληφθούν οι ίδιες αμαρτίες.
Το μυστήριο της θ. Κοινωνίας δημιουργεί μία ζωντανή ενότητα του πιστού με τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό.
Η δύναμις της θ. Χάριτος για τη συνέχιση του εξαγιαστικού έργου της Εκκλησίας παρέχεται με το μυστήριο της χειροτονίας.
Δύο πρόσωπα ενώνονται και δημιουργούν ευλογημένη χριστιανική οικογένεια με το μυστήριο του γάμου.
Οι ασθενείς θεραπεύονται με το μυστήριο του ευχελαίου. Τα μυστήρια είναι ρυάκια της θ. Χάριτος που αρδεύουν ζωογόνα τους πιστούς. Δεν υπάρχει άλλη οδός, άλλο μέσο για να λάβει κανείς τη θ. Χάρη. Και όποιος διακηρύττει άλλο δρόμο, είναι κακόδοξος και πλανεμένος.
Τα τρία σημεία που μέχρι τώρα εκθέσαμε σαν αναγκαία για το έργο της σωτηρίας, δηλαδή η πίστις, η ζωή η σύμφωνη με τις θείες εντολές και η θ. Χάρις που προσφέρεται με τα άγια μυστήρια, απαιτούν και ένα τέταρτο: το ιερατείο, που θέσπισε ο Κύριος.
Είναι αναγκαίο να ζούμε σύμφωνα με τις θείες εντολές, αλλά αυτό είναι αδύνατο να γίνει χωρίς τη χειραγώγηση από τα κατάλληλα όργανα του Θεού που θα μας συμβουλεύουν, θα μας εφιστούν την προσοχή, θα μας διορθώνουν τα λάθη, θα ανορθώνουν όσους πέφτουν, θα επαναφέρουν στον ίσιο δρόμο όσους λοξοδρομούν, θα διδάσκουν την πίστη και θα αγιάζουν με την θ. Χάρη διά μέσου των μυστηρίων, οδηγώντας μας στο δρόμο της σωτηρίας. Είναι απαραίτητοι οι ποιμένες, οι χαρισματούχοι και θεόκλητοι. Αυτούς ακριβώς αποστέλλει ο Κύριος. Και να η αποστολική διαβεβαίωσις: «Έδωκε τους μεν αποστόλους, τους δε προφήτας, τους δε ευαγγελιστάς, τους δε ποιμένας και διδασκάλους, προς τον καταρτισμόν των αγίων εις έργον διακονίας, εις οικοδομήν του σώματος του Χριστού» (Εφ. 4,11-12).
Αλλά και η ίδια η πράξις αυτό αποδεικνύει. Ο Κύριος εξαπέστειλε τους αποστόλους λέγοντάς τους: «Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, διδάσκοντες αυτούς τηρείν πάντα όσα ενετειλάμην υμίν» (Ματθ. 28, 19-20).
Και οι απόστολοι υπάκουσαν σ' αυτό. Αλλά επειδή δεν ήσαν αιώνιοι, το δε έργο τους έπρεπε να συνεχισθεί σε όλους τους αιώνες, άφηναν παντού κατ' εντολήν του Θεού διαδόχους τους ποιμένες και διδασκάλους, που θα ιερουργούσαν τα άγια μυστήρια και θα υπηρετούσαν στο έργο της σωτηρίας.
Το ίδιο ακριβώς γίνεται και σήμερα. Για τους ιερείς ισχύει ό,τι είπε ο Κύριος στους αποστόλους: «Ο ακούων υμών εμού ακούει, και ο αθετών υμάς εμέ αθετεί- ο δε εμέ αθετών αθετεί τον αποστείλαντά με» (Λουκ. 10,16).
Σάς ανέφερα τέσσερα απαραίτητα για την σωτηρία μας στοιχεία. Αλλά υπάρχει ακόμη ένα: Να ανήκουμε στο σώμα της Εκκλησίας ζωντανά ενωμένοι με όλο το πλήθος των πιστών.
Ο Κύριος ονόμασε την Εκκλησία Του «άμπελον», κληματαριά. Αυτός είναι ο κορμός, και οι πιστοί τα κλαδιά της.
Η συνάθροισις όλων των πιστών αποτελεί ένα αδιαίρετο σύνολο, ζωντανά ενωμένο με τον Κύριο. Όπως ένα κλαδί που κόβεται ξεραίνεται και παύει να ζει, έτσι και κάθε πιστός που με οποιοδήποτε τρόπο αποκόπτεται από την Εκκλησία, και συνεπώς και από τον Κύριο, νεκρώνεται πνευματικά (Ιω. 15, 1 -6).
Γι' αυτό σε όλους τους αιώνες μέχρι σήμερα, πάντοτε οι πραγματικά πιστοί χριστιανοί ένιωθαν ότι ζουν, όταν ήσαν ενωμένοι με τους άλλους πιστούς, ενωμένοι με την Εκκλησία, θεωρούμε την Εκκλησία σαν μητέρα μας. Και αληθεύει ο λόγος ότι για όποιον η Εκκλησία δεν είναι μητέρα, γι' αυτόν δεν είναι ο Θεός πατέρας. Και εάν δεν είναι γι' αυτόν ο Θεός πατέρας, τότε ποιος είναι;... Η συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας και η εντός των κόλπων της κατεργασία της σωτηρίας, επιβάλλει στον κάθε πιστό τις εξής υποχρεώσεις:
1) Να πιστεύει όπως πιστεύει ολόκληρη η Εκκλησία από την αρχή της μέχρι σήμερα. Να ελέγχει κάθε σκέψη, είτε δική του είτε ξένη, σύμφωνα με τα δικά της κριτήρια, και σε καμιά περίπτωση να μην επιτρέπει στον εαυτό του την παραμικρή διαφωνία με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, αφού αυτή είναι «στύλος και εδραίωμα της αληθείας» (Α' Τιμ. 3,15).
2) Σε τίποτε δεν πρέπει να ξεχωρίζει από τους άλλους στην τάξη της εκκλησιαστικής ζωής. Να συμμετέχει σε όλες τις λατρευτικές και εξαγιαστικές εκδηλώσεις της Εκκλησίας, κατά την εντολή του απ. Παύλου να μην εγκαταλείπει κανείς την «επισυναγωγήν» (Εβρ. 10, 25).
3) Να έχει βαθειά πεποίθηση ότι τα μέλη της Εκκλησίας που βρίσκονται στον ουρανό, έχουν ζωντανή και άμεση επικοινωνία με τα μέλη που βρίσκονται στη γη. Οι προσευχές των μεν για τους δε εισακούονται και εκ¬πληρώνονται σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Εμείς εδώ στη γη είμαστε οικείοι με τους αγγέλους και με όλους τους αγίους κάθε εποχής, διότι έχουμε προσέλθει «πόλει Θεού ζώντος, Ιερουσαλήμ επουρανίω, και μυριάσιν αγγέλων, πανηγύρει και εκκλησία πρωτοτόκων εν ουρανοίς απογεγραμμένων» (Εβρ. 12, 22-23).
Γράφετε ότι ο αιρετικός σας προσεύχεται με δικές του προσευχές και κατά τις προσευχές του δεν σχηματίζει το σημείο του Σταυρού.
Βλέπετε απ' αυτό πόσο νεωτερίζει. Όλοι οι ορθόδοξοι χριστιανοί, ακόμη και οι περισσότεροι αιρετικοί, κάνουν το σημείο του Σταυρού. Εκείνος όμως όχι. Και όμως είναι κι αυτός ένας τρόπος ομολογίας του Ιησού Χριστού, που για χάρη μας υπέμεινε το Σταυρό και μάς εξαγόρασε.
Ο Κύριος διά του Σταυρού συνέτριψε τη δύναμη των εχθρών. Το ενθυμούνται αυτό οι εχθροί και αποφεύγουν κάθε ανάμνησή του. Όποιος δεν σφραγίζει τον εαυτό του με το σημείο του Σταυρού, αφήνει ελεύθερο πεδίο δράσεως στους εχθρούς. Ο Σταυρός αγιάζει κάθε άνθρωπο και κάθε αντικείμενο. Έτσι παρέλαβε η Εκκλησία από τους αποστόλους και έτσι πιστεύουν οι Χριστιανοί. Γι' αυτό εύλογα αναρωτιέται κανείς: Είναι χριστιανός εκείνος που αποφεύγει το σημείο του Σταυρού;
Γράφετε: «Μεταξύ μας δημιουργήθηκε σύγχυσις, γιατί ενώ αυτός ο κήρυκας πηγαίνει παντού, αγωνίζεται, διδάσκει και ομιλεί με ενθουσιασμό, οι δικοί μας ποιμένες σιωπούν. Και στο ναό σπάνια κηρύττει κάποιος. Περιορίζονται στην τέλεση των ακολουθιών. Χρειάζεται ζωντανός λόγος και δεν μάς τον δίνουν».
Συμφωνώ μαζί σας στο ότι οι ιερείς πρέπει συχνότερα να συζητούν με τους πιστούς και να διαλέγονται μ' αυτούς είτε μέσα στο ναό είτε οπουδήποτε αλλού. Δεν συμφωνώ όμως στο ότι, εάν δεν συμβαίνει αυτό, οι ενορίτες έχουν έλλειψη πνευματικής τροφής: Η ίδια η ακολουθία υπενθυμίζει στον προσεκτικό πιστό και τα δόγματα και τις εντολές του Θεού. Και διδάσκει πώς θα ενωθούμε μ' Αυτόν. Αρκεί η παραμονή μέσα στο ναό για να ανανεωθεί όλο το θρησκευτικό συναίσθημα, όπως πολλοί βιωματικά ομολογούν.
Σάς ανέφερα όλα τα προηγούμενα παίρνοντας αφορμές από το γράμμα σας. Δεν μένει παρά να προσθέσω το συμπέρασμα και τη συμβουλή:
Απομακρυνθείτε από τον αιρετικό ψευδοδιδάσκαλο και προσκολληθείτε σταθερότερα στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας! Αυτό να συμβουλεύετε και τους άλλους χριστιανούς!
Το φυλλάδιο αυτό προσφέρεται σαν μικρή συμβολή στον αντιαιρετικό αγώνα της Εκκλησίας μας. Αποτελεί επιτομή - διασκευή μιας επιστολής του Ρώσου οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894), το πλήρες κείμενο της οποίας παρατίθεται στο βιβλίο: «Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ», έκδοση Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 1993, σσ. 120-170.
Και στη διασκευή αυτή διατηρήσαμε τον επιστολικό χαρακτήρα του κειμένου, που του χαρίζει ιδιαίτερη φυσικότητα και ζωντάνια.
Ελπίζουμε να στηρίξει τους πιστούς μας στην ορθόδοξη πίστη και να τους οπλίσει κατά των «βαρέων λύκων», που έχουν κατακλύσει τα τελευταία χρόνια την πατρίδα μας.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΟΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2000