Η άσκηση της αρετής μέσα στην οικογένεια
-Γέροντα, ένας οικογενειάρχης πως μπορεί να ασκήται στην αρετή;
-Δίνει ο Θεός ευκαιρίες. Αλλά πολλοί, ενω ζητούν από τον Θεό να τους δίνη ευκαιρίες,
για να ασκούνται στην αρετή, γογγύζουν, όταν συναντούν κάποια δυσκολία.
Μερικές φορές λ.χ. ο Καλός Θεός, από την άπειρη αγάπη Του, για να ασκηθή ο άνδρας στην ταπείνωση και στην υπομονή,
αφαιρεί την Χάρη Του από την γυναίκα και αρχίζει να γίνεται ιδιότροπη και να του φέρεται σκληρά.
Τότε ο άνδρας πρέπει να χαίρεται και να ευχαριστή τον Θεό για την ευκαιρία αυτή που του δίνει να αγωνισθή,
και όχι να γογγύζη. Ή ζητάει η μητέρα από τον Θεό να της δίνη υπομονή.
Πάει το παιδάκι καί, όπως έχει έτοιμο το τραπέζι για να φάνε, τραβάει το τραπεζομάνδηλο και τα ρίχνει όλα κάτω.
Τότε είναι σαν να λέη στην μητέρα του: «Μαμά, κάνε υπομονή!»...
Και γενικά, οι δυσκολίες που υπάρχουν σήμερα στον κόσμο αναγκάζουν όσους θέλουν να ζήσουν λίγο πνευματικά
να βρίσκωνται σε εγρήγορση. Όπως, Θεός φυλάξοι, όταν γίνεται πόλεμος, οι άνθρωποι βρίσκονται σε εγρήγορση,
το ίδιο βλέπω να γίνεται και τωρα με όσους προσπαθούν να ζουν πνευματικά.
Νά, τα καημένα τα παιδιά που είναι κοντά στην Εκκλησία πόσο δυσκολεύονται!
Ο πόλεμος όμως που έχουν από το άσχημο περιβάλλον στο οποίο ζουν τα βοηθάει να είναι κατά κάποιον τρόπο ξύπνια.
Και βλέπεις, σε καιρό ειρήνης που δεν υπάρχουν δυσκολίες, οι πιο πολλοί το ρίχνουν έξω.
Ενω πρέπει και τότε να αξιοποιούν την ειρήνη για την πνευματική πρόοδο•
να προσπαθούν να κόβουν τα ελαττωματά τους και να καλλιεργούν τις αρετές.
Πολύ βοηθάει στην πνευματική ζωή η ησυχία. Καλά είναι να έχη κανείς κάποια ωρα της ημέρας να ησυχάζη.
Να εξετάζη τον εαυτό του, για να γνωρίση τα πάθη του και να αγωνισθή να τα κόψη, για να καθαρίση την καρδιά του.
Αν μάλιστα υπάρχη στο σπίτι ένα δωμάτιο ήσυχο, που να θυμίζη ατμόσφαιρα κελλιού, αυτό είναι πολύ καλό.
Εκεί, «εν τω κρυπτώ» , θα μπορή να κάνη τα πνευματικά του καθήκοντα, να μελετάη, να προσεύχεται.
Η λίγη πνευματική μελέτη, όταν προηγήται από την προσευχή, πολύ βοηθάει, γιατί και η ψυχή θερμαίνεται
και ο νούς μεταφέρεται σε πνευματικό χωρο. Γ ι’ αυτό, όταν κανείς έχη πολύ περισπασμό την ημέρα,
να προτιμά, αν έχη δέκα λεπτά για προσευχή, δύο λεπτά να μελετά κάτι το δυνατό, για να διωχνη τον περισπασμό.
-Γέροντα, μήπως είναι λίγο δύσκολο να τα κάνη κανείς αυτά μέσα στον κόσμο;
-Όχι, υπάρχουν λαϊκοί που ζουν πολύ πνευματικά, σαν ασκητές, με τις νηστείες τους,
τις ακολουθίες τους, τα κομποσχοίνια τους, τις μετάνοιές τους, και ας έχουν παιδιά και εγγόνια.
Την Κυριακή πηγαίνουν στην εκκλησία, κοινωνούν, και γυρίζουν πάλι στο «κελλί» τους,
όπως οι ερημίτες που πηγαίνουν την Κυριακή στο Κυριακό, και μετά ησυχάζουν στα κελλιά τους.
Δόξα τω Θεώ, υπάρχουν πολλές τέτοιες ψυχές στον κόσμο.
Συγκεκριμένα, γνωρίζω κάποιον οικογενειάρχη που λέει συνέχεια την ευχή, όπου κι αν βρίσκεται,
και έχει διαρκώς δάκρυα στην προσευχή. Η προσευχή του έγινε αυτοενέργητη και τα δάκρυά του είναι γλυκά,
είναι δάκρυα θείας αγαλλιάσεως. Θυμάμαι και κάποιον εργάτη - Γιάννη τον έλεγαν - εκεί στο Αγιον Όρος,
που δούλευε πολύ σκληρά• έκανε δουλειά για δυο ανθρώπους. Του είχα πει να λέη την ευχή, όταν εργάζεται,
και σιγά-σιγά την συνήθισε. Ήρθε μια φορά και μου είπε ότι νιώθει μεγάλη χαρά, όταν λέη την ευχή.
«Αρχισε να γλυκοχαράζη», του είπα. Μετά από λίγο καιρό έμαθα ότι τον σκότωσαν δυο μεθυσμένοι.
Πόσο είχα λυπηθή! Έπειτα από λίγες μέρες κάποιος μοναχός έψαχνε ένα εργαλείο, αλλά δεν το έβρισκε,
γιατί το είχε τακτοποιήσει κάπου ο Γιάννης. Το βράδυ φανερώθηκε στον ύπνο του ο Γιάννης και του είπε που το είχε βάλει.
Είχε φθάσει σε πνευματική κατάσταση και μπορούσε να βοηθάη από την άλλη ζωή.
Πόσο απλή είναι η πνευματική ζωή! Αν κανείς αγαπήση τον Θεό, αν αναγνωρίση την μεγάλη Του θυσία και τις ευεργεσίες Του
και στρυμώξη τον εαυτό του με διάκριση στην μίμηση των Αγίων, γρήγορα αγιάζει•
φθάνει να ταπεινώνεται, να συναισθάνεται την αθλιότητά του και την μεγάλη του αχαριστία προς τον Θεό.
(Λόγοι Παϊσίου, τόμος Δ΄, Οικογενειακή Ζωή, Εκδ. Ιερού Ησυχαστηρίου "Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος", σελ. 153-155)