ΚΑΠΟΙΟΣ Γέροντας, που ρωτήθηκε από τους αδελφούς τί είναι καταλαλιά και τί κατακριση, έδωσε την ακόλουθη εξηγηση: Με την καταλαλιά φανερώνει κανείς τα κρυφά έλαττώματα του αδελφού του. Με την κατάκριση καταδικάζει τα φανερά. Αν πει κανείς, λόγου χάρη, πως ο τάδε αδελφός είναι μεν καλοπροαίρετος και αγαθός, αλλά του λείπει η διάκριση, αυτό είναι καταλαλιά. Αν όμως πει ότι ο δείνα είναι πλεονέκτης και φιλάργυρος, τούτο είναι κατάκριση, γιατί με τον λόγο αυτό καταδικάζει τις πράξεις του πλησίον του. Η κατάκριση είναι χειρότερη από την καταλαλιά.
ΠΗΓΑΝ κάποτε αιρετικοί στον Όσιο Ποιμένα κι άρχισαν να λένε κατηγορίες εναντίον του αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας. Ο Όσιος τότε σηκώθηκε επάνω, έδωσε εντολή στον υποτακτικό του να τους ετοιμάσει φαγητό και βγήκε έξω από το κελλί, για να μην μολύνει τ’ αυτιά του.
ΈΝΑΣ Γέροντας πνευματικός συμβουλεύει:
Αν συμβεί ποτέ να κατακρίνεις τον αδελφό σου και σε τύψει γι’ αυτό η συνείδησή σου, πήγαινε αμέσως να τον βρεις, εξομολογήσου ότι τον κατέκρινες και ζήτησέ του συγγνώμη.
Πρόσεχε στο εξής να μην σε παρασύρει ο διάβολος σ’ αυτό το αμάρτημα, γιατί η καταλαλιά είναι θάνατος της ψυχής.
Αν έρθει κάποιος άλλος σε σένα κι αρχίσει να κατηγορεί και να κατακρίνει έναν τρίτο, πρόσεξε καλά μήπως παρασυρθείς και του πεις: «Δίκαιο έχεις, έτσι είναι».
Καλύτερα να σωπάσεις ή να του πεις: «Εγώ, αδελφέ μου, είμαι καταδικασμένος για τις αμαρτίες μου. δεν έχω δικαίωμα να καταδικάζω άλλον». Μ’ αυτόν τον τρόπο και τον εαυτό σου σώζεις και τον αδελφό σου.
(Γεροντικό, Σταλαγματιές απο την Πατερική Σοφία, Θεοδώρας Χαμπάκη, Εκδόσεις Ορθοδόξου Χριστιανικής αδελφότητας "ΑΓΙΑ ΛΥΔΙΑ", σελ. 164-165)